Konspekt wiedzy niezbędnej do zaliczenia przedmiotu

Bezpieczeństwo wewnętrzne w Unii Europejskiej

I

Europejskie strategie bezpieczeństwa

1) Bezpieczna Europa w Lepszym Świecie – Europejska Strategia Bezpieczeństwa

a) globalne wyzwania

wojny i konflikty zbrojne

ubóstwo i choroby

konkurowanie o zasoby naturalne i migracje

zależność energetyczna

b) główne zagrożenia

terroryzm

rozprzestrzenianie broni masowego rażenia

konflikty regionalne

niewydolność państwa

przestępczość zorganizowana

2) Dążąc do Europejskiego Modelu Bezpieczeństwa – Strategia Bezpieczeństwa

Wewnętrznego Unii Europejskiej

a) zagrożenia

cyberprzestępczość

przestępczość transgraniczna

przemoc

klęski żywiołowe

wypadki drogowe

II

Strefa Schengen

1) Układ o stopniowym znoszeniu kontroli na wspólnych granicach

a) działania krótkoterminowe

upraszczanie przekraczania granic dla obywateli wspólnoty

b) działania długoterminowe

likwidacja kontroli ruchu osobowego na granicach

2) Konwencja wykonawcza do Układu z Schengen

a) definicje granic

granice zewnętrzne Unii – granica między państwami Unii a państwami

1

nienależącymi do strefy Schengen

granice wewnętrzne Unii – granice między państwami strefy Schengen

b) najważniejsze postanowienia

możliwość przywrócenia kontroli ze względu na:

porządek publiczny

bezpieczeństwo narodowe

rodzaje wiz:

tranzytowa – 5 dni

turystyczna – 3 miesiące

azyl

gdy osoba ma wizę lub prawo pobytu – wiza w państwie, które udzieliło mu

tego dokumentu

gdy osoba nie ma wizy lub prawa pobytu – w państwie, w którym

przekroczyła granice strefy Schengen

procedura obserwacji - prowadzący obserwację:

musi niezwłocznie powiadomić policję danego kraju i poprosić o pomoc

prawną

musi przestrzegać prawa państwa goszczącego

może użyć broni tylko w obronie koniecznej

może prowadzić obserwację tylko w miejscach publicznych

po zakończeniu procedury obserwacji sporządza raport dla państwa

goszczącego

może zastosować procedurę obserwacji jedynie, gdy przestępstwo, o które

podejrzany jest dany osobnik podlega ekstradycji

pościg transgraniczny –:

można go stosować, jeśli uzyska się zgodę państwa

prowadzący pościg musi powiadomić władze

przy zatrzymaniu osoby prowadzący pościg może zatrzymać ściganą osobę

tylko w taki sposób jak może to zrobić zwykły obywatel

prowadzący pościg może zastosować procedurę pościgu jedynie, gdy

przestępstwo, o które podejrzany jest dany osobnik podlega ekstradycji

procedura pościgu transgranicznego dotyczy jedynie przekroczenia granicy

lądowej i może odbywać się tylko w miejscach publicznych

III

Wymiar zewnętrzny bezpieczeństwa

2

1) Instytucje Unijne ogólne

a) Rada Europejska

zadania:

określa strategiczne interesy i cele UE

określa strategiczne kierunki i polityki Unii

podejmuje jednomyślnie decyzje gdy Rada nie potrafi ich podjąć

większościowo

rozszerza katalog decyzji podejmowanych przez Radę

mianuje Wysokiego Przedstawiciela Unii Europejskiej do Spraw

Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa

b) Rada

zadania:

podejmuje decyzje niezbędne dla określenia i realizacji WPZiB

decyduje o organizacji i zasadach działania Europejskiej Służby Działań

Zewnętrznych

decyduje o instrumentach WPZiB

zleca negocjacje i wprowadza do porządku prawnego UE umowy

decyduje w sprawach wzmocnionej współpracy

decydowanie

większości

jednomyślnie

większością kwalifikowaną gdy:

decyzja jest na podstawie decyzji Rady Europejskiej

decyzja wykonuje inną decyzje przyjętą jednomyślnie

mianuje specjalnego przedstawiciela

zwykłą większością – sprawy proceduralne

procedury szczególne:

konstruktywne wstrzymanie się od głosu

państwo składa oświadczenie o wstrzymaniu się i decyzja go nie

dotyczy, mimo że wchodzi ona do dorobku prawnego Unii

jeśli waga głosów przekroczy określony poziom (1/3 państw lub 1/3

ludności Unii) to decyzja nie zostaje podjęta

veto

państwo zgłasza, że z istotnych względów polityki krajowej, będzie

3

chciało zablokować decyzję podejmowaną większością

kwalifikowaną

po takim zgłoszeniu Wysoki Przedstawiciel Unii Europejskiej do

Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa poszukuje

rozwiązania kompromisowego, jeśli go nie znajdzie to Rada może

przekazać dokument do jednomyślnego przyjęcia w Radzie

Europejskiej

c) Wysoki Przedstawiciel Unii Europejskiej do Spraw Zagranicznych i Polityki

Bezpieczeństwa

wybór – wybiera Rada Europejska na wniosek Komisji

zadania:

kieruje Radą ds. Zagranicznych

jest wiceprzewodniczącym Komisji

opracowuje i realizuje WPZiB

zwołuje posiedzenia nadzwyczajne Rady

reprezentuje UE na zewnątrz

opiniuje wzmocnioną współpracę

d) Komisja

zadania

jako Komisja koordynuje wzmocnioną współpracę

opiniuje wzmocniona współpracę

przez delegatury współpracuje z przedstawicielami państw UE w państwach

trzecich

decydowanie

na posiedzeniu kolegium (czyli zbierają się wszyscy Komisarze) podejmuje

5% decyzji

w procedurze obiegowej (każdy Komisarz otrzymuje projekt decyzji – gdy

brak reakcji lub negatywnego stanowiska większości to decyzja przyjęta)

podejmuje 25% decyzji

procedura delegacji (za Komisje podejmuje decyzje jeden Komisarz)

podejmuje 70% decyzji

e) Parlament

zadania

jest konsultowany i informowany przez Wysokiego Przedstawiciela Unii

4

Europejskiej do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa

może formułować pytania i zalecenia do Rady i Wysokiego Przedstawiciela

Unii Europejskiej do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa

2 razy w roku odbywa debatę dotyczącą WPZiB

może zgłosić wotum nieufności wobec Komisji albo każdego z Komisarzy

2) Instytucje Unijne funkcjonujące w ramach „Drugiego Filaru”

a) Instytut Studiów nad Bezpieczeństwem (ISS)

cel

przyczynianie się do rozwoju WPZiB przez prowadzenie badań i

analizowanie zagadnień

działalność

prowadzi i zleca badania

organizuje seminaria

Prowadzi Dialog Transatlantycki

utrzymuje siec wymiany z innymi instytutami i sztabami ekspertów

b) Europejskie Kolegium Bezpieczeństwa i Obrony

cele

wzmacnianie europejskiej kultury bezpieczeństwa w ramach EPBiO

wspieranie lepszego rozumienia EPBiO

zapewnienie fachowego personelu dla EPBiO

pomoc w propagowaniu kontaktów zawodowych między uczestnikami

szkoleń

działalność

prowadzenie kursów

wspieranie kontaktów między instytutami krajowymi

tworzenie systemu nauczania na odległość przez internet

opracowywanie i tworzenie materiałów szkoleniowych

c) Centrum Satelitarne UE

cel

wspieranie procesu decyzyjnego UE

działalność

przygotowywanie danych

szybka reakcja – propozycje działań

uzupełnianie obrazu o dodatkowe informacje

5

analizowanie zagrożeń dotyczących między innymi broni masowego rażenia

d) Europejska Służba Działań Zewnętrznych

cel

odpowiada za stosunki dyplomatyczne UE z państwami spoza UE oraz

prowadzi politykę zagraniczną i bezpieczeństwa UE

działalność

wspiera Wysoką Przedstawiciel UE w prowadzeniu polityki zagranicznej

i bezpieczeństwa UE

odpowiada za stosunki dyplomatyczne i wspiera partnerstwa strategiczne

z krajami spoza UE

współpracuje z krajowymi służbami dyplomatycznymi krajów UE, ONZ

i światowych potęg (np.: ChRL, Rosja)

e) Europejska Agencja Obrony

cel

poprawa zdolności obronnych UE, w szczególności w obszarze zarządzania

kryzysowego

promowanie europejskiej współpracy w dziedzinie uzbrojenia

wzmocnienie europejskiego przemysłu obronnego i bazy technologicznej

oraz stworzenie konkurencyjnego europejskiego rynku uzbrojenia

wspieranie badań w celu wzmocnienia przemysłowego i technologicznego

potencjału w zakresie zdolności obronnych

działalność (zadania)

wypracowanie spójnego i systematycznego podejścia przy definiowaniu

i realizacji Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony

wspieranie współpracy między Państwami Członkowskimi w dziedzinie

uzbrojenia

wspieranie rozwoju i ogólna restrukturyzacja europejskiego przemysłu

obronnego

promowanie badań i technologii w dziedzinie obrony w UE

z uwzględnieniem priorytetów politycznych UE

działanie – w ścisłej współpracy z Komisją – na rzecz rozwoju

konkurencyjnego w skali światowej europejskiego rynku uzbrojenia

3) Instrumenty

a) traktatowe

6

ogólne wytyczne

określa – Rada Europejska

na ich podstawie Rada opracowuje i podejmuje decyzje dotyczące WPZiB

decyzje

rodzaje

decyzje dotyczące działań

decyzje dotyczące stanowisk

decyzje dotyczące wykonania decyzji

procedura przyjęcia

wniosek o zajęcie się problemem – zgłasza państwo członkowskie lub

Wysoki Przedstawiciel Unii Europejskiej do Spraw Zagranicznych

i Polityki Bezpieczeństwa

dyskusja nad wnioskiem – w Grupach Roboczych i Komitecie

Politycznym i Bezpieczeństwa

przygotowanie projektu decyzji - Wysoki Przedstawiciel Unii

Europejskiej do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa

dyskusja nad projektem – w Komitecie Politycznym i Bezpieczeństwa

(musi go także zaopiniować Coreper)

przyjęcie projektu – Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa

uchwalenie decyzji - Rada

umowy międzynarodowe

prerogatywa Rady (to ona je przyjmuje)

proces tworzenia umowy:

Rada zleca Wysokiemu Przedstawicielowi Unii Europejskiej do Spraw

Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa negocjowanie umowy

(wcześniej przyjmuje stanowisko negocjacyjne, czyli instrukcje, jak i co

negocjować)

Wysoki Przedstawiciel Unii Europejskiej do Spraw Zagranicznych i Polityki

Bezpieczeństwa zleca prowadzenie negocjacji negocjatorowi lub zespołowi

negocjacyjnemu

negocjator lub zespół negocjacyjny dostarcza Radzie wynegocjowaną

umowę, ona decyduje ostatecznie co zrobić z tą umową

b) pozatraktatowe

oświadczenia Wysokiego Przedstawiciela Unii Europejskiej do Spraw

7

Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa

deklaracje Rady Europejskiej i Rady

IV

Wymiar wewnętrzny bezpieczeństwa

1) Instytucje i uprawnienia

a) instytucje Unijne ogólne

Rada Europejska

zadania:

wyznacza kierunki działania Unii w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa

i sprawiedliwości.

Rada

zadania:

przyjmuje wszystkie rodzaje uchwał (z inicjatywy państw członkowskich

lub Komisji po zasięgnięciu opinii Parlamentu)

forum konsultacyjne dla państw członkowskich w zakresie przestrzeni

wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości

decydowanie:

na zasadzie pełnej samodzielności - Rada podejmuje decyzje, ale na

wniosek państwa lub Komisji

na zasadzie procedury konsultacji – na wniosek państwa lub Komisji, ale

z opinią Parlamentu

na zasadzie procedury zgody decyduje Rada i Parlament

zwykła procedura prawodawcza – Rada i Parlament, wspomaga Komisja

specjalna procedura prawodawcza – Rada i Parlament, gdy w radzie brak

jednomyślności konsensus wypracowuje się w Radzie Europejskiej, ale

decyzję przyjmuje Rada

Komisja

zadania:

posiada prawo inicjatywy ustawodawczej

czuwa nad realizacją polityk unijnych

wykonuje (na własną odpowiedzialność) budżet oraz administruje

funduszami unijnymi

Wspomaga Radę Europejską, Radę i Parlament opiniując uchwały

pośredniczy między parlamentami narodowymi a instytucjami Unijnymi

w zakresie zgodności aktów prawnych z zasadą subsydiarności

8

(pomocniczości)

Parlament

zadania:

posiada funkcję prawodawczą

bierze udział w zatwierdzaniu składu Komisji Europejskiej

posiada liczne uprawnienia kontrolne

posiada prawo do konsultacji oraz informacji

Trybunał Sprawiedliwości

orzekanie w sprawie legalności uchwał (organów Unijnych) na wniosek

państw lub Komisji

wydawanie orzeczeń wstępnych (prawomocność i interpretacja uchwał)

b) instytucje wyspecjalizowane:

Europejskie Biuro Policji Europol

cel - poprawienie wydajności i współpracy organów państw członkowskich

poprzez zapobieganie i zwalczanie poważnej przestępczości

międzynarodowej

działalność:

gromadzenie, przechowywanie, przetwarzanie, analizowanie i wymiana

informacji

niezwłoczne powiadamianie właściwych organów państw członkowskich

o powiązaniach między przestępstwami

pomoc w śledztwach i dochodzeniach prowadzonych w państwach

członkowskich

występowanie do właściwych organów państw z wnioskiem o wszczęcie,

prowadzenie lub koordynację śledztw, lub dochodzeń oraz proponowanie

utworzenia wspólnego zespołu dochodzeniowo-śledczego

zapewnianie państwom członkowskim wsparcia wywiadowczego

i analitycznego

przygotowanie ocen zagrożenia, analiz strategicznych i ogólnych

sprawozdań sytuacyjnych

Kolegium Policyjne CEPOL

cele:

podnoszenie poziomu wiedzy o krajowych systemach i strukturach

policyjnych oraz o transgranicznej współpracy policyjnej

9

podnoszenie poziomu wiedzy o międzynarodowych instrumentach

i instrumentach Unii

zapewnienie szkolenia w odniesieniu do przestrzegania standardów

demokratycznych, ze szczególnym uwzględnieniem prawa do obrony

działalność:

szkolenia dla funkcjonariuszy

przygotowywanie zharmonizowanych programów szkoleń

ułatwianie wymiany i oddelegowania funkcjonariuszy na szkolenia

rozwijanie sieci elektronicznej wspierającej CEPOL

EUROJUST

cel - ułatwianie i przyspieszanie współpracy między właściwymi organami

państw członkowskich w zakresie procedury sądowej i wykonywania

orzeczeń

zakresy działania:

ułatwiania tworzenia właściwego porozumienia między punktami

kontaktowymi w różnych państwach członkowskich

organizowania okresowych spotkań przedstawicieli państw

członkowskich

stałe dostarczanie pewnej ilości aktualnych informacji ogólnych

w ramach III Filaru UE

Agencja Zarządzania Współpracą operacyjną na Granicach Zewnętrznych

(FRONTEX)

cel - promuje, koordynuje i rozwija zarządzanie europejskimi granicami

(zgodnie z Europejska Kartą Praw Podstawowych) zgodnie z ideą

zintegrowanego zarządzania granicami

działania:

pomoc w szkoleniach i harmonizacji szkoleń w różnych państwach

przeprowadza analizę ryzyk

planuje i koordynuje wspólne operacje

prowadzi badania dotyczące zarządzania granicami

zapewnia zdolność szybkiej odpowiedzi poprzez Europejską Straż

Graniczną i bazy danych

rozwija i posługuje się systemami informatycznymi umożliwiającymi

wymianę informacji w tym Sieć Informacji i Koordynacji (Information

10

and Coordination Network)

Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (EMCDDA)

cel - dostarczenie obiektywnej, wiarygodnej i porównywalnej informacji

odnośnie do narkotyków i uzależnienia od narkotyków oraz ich konsekwencji

działalność:

gromadzenie i analizowanie danych

wymiana informacji za pomocą prowadzonych przez siebie baz danych

rozpowszechnianie i udostępnianie zebranych informacji

współpraca z innymi organizacjami i instytucjami

Europejskie Biuro ds. Zwalczania Oszustw (OLAF)

cel – ochrona interesów finansowych wspólnot oraz walka z oszustwami je

naruszającymi

działalność – prowadzenie dochodzeń:

zewnętrznych - gdy w wyniku działań podmiotów zewnętrznych

naruszane są interesy finansowe Unii

wewnętrznych - gdy zagrożenie stanowią podmioty wewnątrz Unii

działania OLAF może przejąć zapowiedziana w Traktacie Lizbońskim

Prokuratura Europejska

2) Instrumenty

a) akty prawodawcze - stanowią prawo

rozporządzenia

dyrektywy

decyzje

b) akty delegowane – uzupełniają lub zmieniają akty prawodawcze

c) akty niewiążące

zalecenia

opinie

11