PROPEDEUTYKA FILOZOFII
Byt i podmiot poznający
2
Zagadnienie
Byt i podmiot poznający (tj. ten, kto ten byt poznaje)
Czy pytanie o byt właściwy jest w ogóle prawomocne (czy
właściwe jest samo pytanie o byt właściwy) ?
Czy nasze doświadczenie mówi nam coś o rzeczywistości?
Czy rzeczom, które doświadczamy, odpowiada coś w
rzeczywistości?
Czy możemy udzielić odpowiedzi na powyższe pytania?
Czy sposób, w który doświadczamy rzeczy, jest zależny od
struktury naszej świadomości?
Czy zgadzasz się z projektem filozofii jako analizy
wyłącznie tego, co jawi się w świadomości?
Jakbyś się czuł w świecie, który jest Twoją świadomością i
niczym więcej? Za ciasno? Swobodnie? Smutnie? Opisz
(ewentualnie przedstaw wizualnie) swoje doświadczenie.
Znajdź przykłady wyrazu tego doświadczenia w
literaturze pięknej, malarstwie, kinie.
Informatyka sem V 2006/2007
3
Wprowadzenie
Całą wypowiedź należy zacząć od tego, że
odpowiedź na postawione pytanie jest
uzależniona od rozumienia struktury bytu
jako takiego. Zastanawiając się, czym jest
byt właściwy można rozważać ów problem
dwojako: poznawanie go poprzez definicję,
czyli: „to czym rzecz jest” oraz poznawanie
go poprzez sylogizm: „to czy rzecz jest”.
Informatyka sem V 2006/2007
4
Wprowadzenie
Według filozofów starożytnych w poznaniu
pojęciowym poznający miał odkrywać całość
konkretnego bytu, podobnie jak to miało
miejsce w platońskiej koncepcji poznania.
Nim przejdę do mojego rozumienia słowo
byt właściwy, pozwolę sobie prześledzić
ewolucję postrzegania bytu na przestrzeni
dziejów w filozofii skupiając się jednak z
powodów oczywistych na starożytności.
5
Różne rozumienie bytu – Arystoteles
Arystoteles (
Ἀ
ριστοτέλης,
Aristotelēs, ur. 384 p.n.e., zm. 322
p.n.e.) – jeden z dwóch, obok Platona
największych filozofów greckich.
Stworzył opozycyjny do platonizmu i
równie spójny system filozoficzny,
który bardzo silnie działał na
filozofię i naukę europejską, a jego
chrześcijańska odmiana zwana
tomizmem była od XIII w. i jest po
dziś dzień oficjalną filozofią
Kościoła Katolickiego.
Arystoteles położył ogromne zasługi
w astronomii, fizyce, biologii i
logice, jednak większość jego teorii
astronomicznych i fizycznych
okazała się błędna, a przyjęcie ich
za dogmat przez filozofię
scholastyczną długo opóźniało
rozwój tych nauk w Europie.
6
Różne rozumienie bytu – Arystoteles
Na przestrzeni lat byt był różnie określany i
interpretowany w rozmaity sposób. Na przykład
Arystoteles pod pojęciem bytu rozumiał
substancję, coś o jasno określonym zakresie,
jednak o słabo ujętej poznawczo treści. Odmiennie
interpretowano myślenie Arystotelesa w
średniowieczu próbując snuć dalsze rozważania na
tematy metafizyki, rozpowszechniono wtedy
doktrynę o naturze bytu jako przedmiotu
metafizyki. Choć rozumowanie Arystotelesa jest
często odmiennie interpretowane.
7
Różne rozumienie bytu – Arystoteles
Jedna z teorii głosi, że można wyrazić
zdanie tego człowieka na temat bytu
znacznie konkretniej – mianowicie miałyby
to być formy idealne tkwiące w każdym
konkretnym indywidualnym materialnym
obiekcie, a co więcej podał ów filozof
kryterium istnienia.
8
Różne rozumienie bytu – Arystoteles
Inni zaś omawiając Arystotelesa i jego
stosunek do bytu właściwego skupią się na
metafizyce tego filozofa, w której to nauce
wyróżnił pojęcie piramidy bytów. U jej
podstawy miała się znajdować materia
pierwsza, zaś na czyście czysta forma,
która porusza wszystkim sama pozostając
nieruchoma.
9
Różne rozumienie bytu – Arystoteles
Jeszcze inni zaś jako główny byt według
Arystotelesa uznają duszę, a trzeba
wiedzieć, że nauce o duszy ten filozof
poświęcił wiele czasu i wyróżnił trzy
rodzaje dusz – roślinną, zwierzęcą i
rozumną.
10
Platon a byt
Platon (gr. Πλάτων, Plátōn, 427-
347 p.n.e.) powszechnie
uznawany jest za jednego z
najwybitniejszych filozofów
starożytności. Był twórcą
systemu filozoficznego zwanego
obecnie idealizmem platońskim.
Zaciekle zwalczany przez
jednych, broniony przez innych,
system Platona w ten czy inny
sposób obecny jest stale w
europejskiej tradycji
filozoficznej. Uważa się, że to
od Platona zaczyna się właściwa
filozofia europejska, rozumiana
jako systematyczna nauka, a nie
przypadkowe spekulacje.
11
Platon a byt
Omawiając stanowisko Arystotelesa w
kwestii definicji bytu nie sposób nie
powiedzieć choć kilku słów o jego
nauczycielu – Platonie. To on stworzył
teorię form idealnych, choć rozumiał owe
formy odmiennie od Arystotelesa.
Współcześnie interpretuje się właśnie te
formy idealne jako byt wg Platona.
12
Platon a byt
Sądził on na przykład, że poza konkretnymi
materialnymi indywidualnymi obiektami
istnieją jeszcze formy idealne. Czyli np.
poza każdym konkretnym żółwiem, który
chodzi po świecie istnieje jeszcze forma
żółwia. Zatem gdybyśmy wybili wszystkie
żółwie, to nadal forma żółwia by istniała.
13
Platon a byt
Nam w czasach obecnych wydaje się to być
może dziwne, jednak idealnie ów przykład
pokazuje, jak ludzie od dawna potrzebowali
rozważać pojęcie bytu jako takiego i w jak
rozmaitych kierunkach podczas owych
rozważań potrafili pójść.
14
Znaczenie bytu
Zauważmy, że w filozofii dominuje jednak
teoria bytu jako podstawowe zagadnienie
metafizyki, czyli wszelkiego rodzaju
rozważań dotyczących spraw
fundamentalnych. Stało się to centralną
dziedziną filozoficzną.
15
Znaczenie bytu
Pojęcie Bytu jest najogólniejsze,
ostateczne i nieredukowalne do żadnego
innego pojęcia, zatem umysł w obszarze
swych rozważań nie może wykroczyć poza
nie. Byt jest zatem tym, co umożliwia
wszelką relację poznawczą.
16
Doświadczenie a rzeczywistość
By właściwie rozważyć zagadnienie pytania
o prawomocność bytu właściwego rozwiążmy
najpierw pewne problemy. Pierwszym jest
kwestia doświadczenia. Jestem zdania, że
nasze doświadczenie mówi nam bardzo
wiele na temat otaczającej nas
rzeczywistości, jest w pewien sposób jej
częścią jak i pomaga nam ją zrozumieć.
17
Doświadczenie a rzeczywistość
Podobnie w drugą stronę – to przecież
między innymi właśnie rzeczywistość ma
wpływ na kształt naszego doświadczenia.
18
Doświadczenie a struktura świadomości
Oczywistym jest również, że sposób, w jaki
doświadczamy różnych rzeczy jest zależny
od struktury naszej świadomości. Jeśli
człowiek ma bardzo nisko rozbudowane
poczucie świadomości jako takiej, to w
automatyczny sposób bardzo wielu spraw nie
rozumie, bo nie jest ich świadomy lub nie
jest świadomy przyczyn zaistniałych sytuacji,
a to sprawia, że jego doświadczenie jest
również zupełnie inne niż człowieka o wysoko
rozwiniętym stopniu empatii, analizy i
obserwacji świata.
19
Ja a moja świadomość
Uważam, że każdy czułby się w świecie, jaki
stanowi jego świadomość zupełnie inaczej,
wiele tutaj zależy od stopnia obiektywizmu.
Sądzę, że osobiście czułbym się w mojej
świadomości jak w labiryncie, jednak bez
uczucia zagubienia. Dominowałoby poczucie
wyzwania, a to dlatego, bo naturalnym jest,
że człowiek rozumny myślący przyszłościowo
stara się jak najbardziej rozwijać swoją
świadomość .
20
Ja a moja świadomość
Jednak zawsze można być lepszym, toteż
wiedziałbym w moim labiryncie, że nie jest
łatwo i daleka droga przede mną, jednak
miałbym też świadomość, że wiele już
przeszedłem i to dodawałoby mi sił.
Informatyka sem V 2006/2007
21
Kartezjusz i jego koncepcja świata
Kartezjusz (fr. René Descartes, łac.
Renatus Cartesius), (ur. 31 marca 1596 r.
w La Haye-en-Touraine w Turenii - zm. 11
lutego 1650 r. w Sztokholmie) - francuski
matematyk i filozof, jeden z
najwybitniejszych uczonych XVII w.,
uważany za prekursora nowożytnej
kultury umysłowej.
Kartezjusz zajmował się też optyką,
chemią, mechaniką, anatomią, embriologią,
medycyną, astronomią i meteorologią.
Wywarł wielki wpływ na filozofię i naukę
następnych stuleci.
Studiował prawo i medycynę. W 1618
zaciągnął się do armii holenderskiej. W
1625 powrócił do Francji i skierował swe
zainteresowania ku naukom
matematycznym i fizycznym. W 1649
przyjął zaproszenie królowej szwedzkiej
Krystyny, która chciała pod jego
kierunkiem studiować filozofię i
skorzystać z jego rad przy organizowaniu
szwedzkiej akademii nauk.
22
Kartezjusz i jego koncepcja świata
Rozważając kwestię świadomości i świata,
jaki ona stanowi nie sposób nie poruszyć
kwestii Kartezjusza, który to jako pierwszy
postawił pytanie: „Czy świat istnieje tylko w
naszym umyśle, czy też również poza nim?”.
23
Kartezjusz i jego koncepcja świata
Rozpoczął tym samym niemożliwą do
jednoznacznego rozstrzygnięcia dyskusję,
która trwa do dziś. Jest to jeden z
ulubionych tematów twórców literatury (np.
George Barkley), sztuk teatralnych (
przykład stanowi sztuka pod tytułem „Życie
jest snem”) i kina.
24
Podsumowanie
Reasumując, na przestrzeni wieków pojęcie
bytu właściwego przeszło nie tyle ewolucję,
ile ogromne zróżnicowanie. Twierdzę, że nie
była to ewolucja dlatego, ponieważ od wielu
postrzegań owego pojęcia wcale nie
odeszliśmy, po prostu zostało dołożonych
wiele nowych.
25
Podsumowanie
W dzisiejszym świecie rozważania na temat
bytu właściwego przeżywają swój renesans,
są blisko tak istotne, jak miało to miejsce w
starożytności, choć owe rozważania mają
już zupełnie inny charakter i toczone są na
innym polu.
26
Podsumowanie
Dla innych będzie to Matrix, świat maszyn,
którego człowiek nie jest w stanie ogarnąć
własnym umysłem, tutaj jako ciekawostkę
można powiedzieć, że we współczesnej
filozofii powstało nawet pojęcie „szowinista
białkowy”! Oznacza ono człowieka, który
twierdzi, że komputery są tylko maszynami,
nie mają uczuć itp.
27
Odpowiedź na pytanie postawione
w temacie pracy
Konkludując, to czy pytanie o byt właściwy
jest w ogóle prawomocne zależy od
odpowiadającego na nie człowieka, ponieważ
nie ma tutaj jedynej pewnej i na 100%
właściwej odpowiedzi. Jeżeli dana osoba
jest zdania, że ów byt istnieje, bez względu
co podaje jako egzemplifikację, wówczas
owo pytanie jest prawomocne.
28
Odpowiedź na pytanie postawione
w temacie pracy
Wielu ludzi jednak jest zdania, że w
czasach obecnych nie ma już miejsca na
rozważania o bycie, że to przeszłość,
obecnie liczy się tylko nauka i to co można
udowodnić. Zwolennicy takiego podejścia
oczywiście uznają, że postawione pytanie
nie ma sensu.
29
Odpowiedź na pytanie postawione
w temacie pracy
Osobiście uważam, że każdy z nas powinien
sam sobie udzielić odpowiedzi na to pytanie
i pamiętać o tolerancji dla poglądów innych
ludzi, jeśli będziemy chcieli snuć
rozważania w obrębie omawianego tematu.
30
Koniec
Dziękuję za uwagę !!!
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
więcej podobnych podstron