Pieniądz – powszechny ekwiwalent wartości; wszystko to co jest powszechnie

akceptowane jako środek regulacji zobowiązań.

Funkcje pieniądza:

Miernika wartości – pieniądz sprowadza wartość towarów i usług do wspólnego

mianownika i wyraża je w cenie; pieniądz staje się jednostką obrachunkowa i pełni ją
idealnie i wyobrażeniowo (cena – pieniężne ustalenie wartości)

Środek cyrkulacji – pieniądz występuje realnie – w zamian za towar i usługę nabywca

płaci określoną ilość pieniądza gotówkowo lub bezgotówkowo

Środek płatniczy – pieniądz realny; jest środkiem regulowania zobowiązań,
wynikających nie tylko z tytułu obrotu towarowego ale i ze wszystkich innych tytułów, np.

z tytułu umowy o pracę, podatków, kredytów, umów ubezpieczeniowych, itp.

Środek przechowywania wartości (tezauryzacji, gromadzenia skarbu) – jednostka
gospodarująca jeśli nie wykorzysta natychmiast pieniądza otrzymanego w danej

transakcji do dokonania płatności to pieniądz traktuje jako środek gromadzenia wartości

Pieniądz światowy – wszystkie 4 w/w funkcje w skali międzynarodowej

Funkcje pieniądza w ujęciu współczesnym:

Wyrażenie wartości wszystkich innych dóbr ekonomicznych – ustalenie ceny dóbr
w sposób jednoimienny, absolutny w określonych przez państwo jednostkach

pieniężnych; pieniądz fiducjalny oparty na zaufaniu do władz państwowych, która
wprowadza jednostkę jako prawny środek płatniczy

Wymienno – płatnicza – połączenie f. cyrkulacji i f. płatniczej; podział sprowadza się do

pozornie rzeczywistej wymiany towarów na pieniądz i odwrotnie oraz odroczony termin
płatności; wg K.C. każdy akt sprzedaży wymaga zapłaty i wydania towaru

Oszczędnościowo-kapitałowa – gromadzenie i przechowywanie w pieniądzu wartości

ekonomicznych; oszczędzanie oraz ich wykorzystanie w sposób przynoszący dochód,
zaangażowanie kapitałowe

Stymulacyjna – wykorzystanie pieniędzy jako środka oddziaływania na procesy

społeczno-gospodarcze

Prawo ilości pieniądza potrzebnego do obiegu – o ilość tego pieniądza decydują te
funkcje, w których występuje on realnie (f. środka płatniczego, f. cyrkulacji, f.

gromadzenia wartości)

I = (T-K-B+Z)/S

I – ilość pieniądza w obiegu

T - ∑ cen towarów i usług przeznaczonych do sprzedaży
K – wartość transakcji kredytowych

B – wartość transakcji kompensacyjnych (wymiana barterowa)
Z – spłata zobowiązań w danym momencie

S – średnia szybkość obiegu pieniądza

Popyt na pieniądz - to pożądany przez prywatne podmioty niebankowe, czyli gosp.
dom. przedsięb. stan ich zasobów kasowych. Zakłada się, że podmioty gosp. oprócz

innych aktywów jak różnego rodzaju pap. wart. lub kapitał ruchomy chcą posiadać
określony zasób pieniądza. Podstawą pomiaru może być jego wartość realna lub

nominalna w zależności czy podmioty gosp. uwzględniają siłę nabywczą czy nie
decydując się na przechowywanie swych zasobów w formie pieniężnej.

Klasyczna wersja ilościowej teorii pieniądza:

Podejście oparte na szybkości obiegu pieniądza – podstawą jest M * v = P * y gdzie
M – ilość pieniądza

v – szybkość obiegu
P – poziom cen

y – realny dochód jako miernik wolumenu transakcji

Równanie jest zawsze prawdziwe bo ma charakter tautologii. Całkowity wolumen
transakcji w gosp. może być mierzony w dwojaki sposób: po stronie towarowej (P * y)

iloczyn ∑ dóbr będących przedmiotem obrotu oraz ustalonej ceny, po stronie pieniężnej
jest iloczynem całkowitego zasobu pieniądza i częstości z jaką jednostka pieniężna jest w

danym czasie użyta. Nie można prognozować. Można dokonać klasyfikacji wielkości z
teorii pieniądza. Przy stałości y i v co jest możliwe w krótkim okresie czasu to ilość

pieniądza określa poziom cen. Zmiany ilości pieniądza prowadzą do proporcjonalnej
zmiany ceny (wyjaśnienie teorii inflacji). Decydującą wielkością jest szybkość obiegu

pieniądza określana przez:



nawyki podm. gosp. co do płatności bezgotówkowych



rozwój systemów płatności w społ.

Podejście oparte na zasobach kasowych – wyjaśnia popyt na pieniądz jako zjawisko
procesów transakcyjnych jako popyt na pieniądz. Podm. gosp. dokonują wyboru na popyt

na pieniądz – to jedna z form utrzymywania majątku. Czynnikami określającymi popyt na
pieniądz są ograniczenia budżetowe, koszty alternatywne, preferencje podmiotów.

Jednym z elementów popytu na pieniądz są oczekiwane i istniejące stawki
oprocentowania.

Teoria preferencji płynności – Keynes podejmuje próbę wyjaśnienia korzyści z

przechowywania nominalnego zasobu pieniądza przez określenie motywów takiego
zachowania. Z powodów analitycznych wyróżniamy motywy: transakcyjny,

przezornościowy i spekulacyjny. Utrzymywanie zasobów majątku z faktu, iż przychody i
wydatki przypadają w różnym czasie i różnych wysokościach, więc nie pokrywają się co

zmusza do utrzymywania rezerw gotówki do celów transakcyjnych. Nawet przy
synchronizacji przychodów i wydatków podmioty utrzymują gotówkę z ostrożności aby

dokonać nieregularnych płatności. Jeśli podmiot zdecydował o podziale majątku między
aktywa rzeczowe i finansowe to staje przed problemem w jakich formach ma być

lokowany majątek, gotówka czy papiery. Keyns zakładał też, że każdy podmiot gosp. ma
pewne wyobrażenie dotyczące normalnego poziomu stawek oprocentowania.

Oczekiwanie zmiany stóp % pojawia się gdy stopy % znajdują się powyżej lub poniżej
normalnego poziomu.

Teoria ilościowa Friedmana – jest to dalsze rozwinięcie ujęcia zasobowego i zawiera

istotne elementy teorii Keynsa. Popyt na pieniądz traktowany jest analogicznie jak popyt
na dobro konsumpcyjne. Trzy grupy czynników:


ulokowany w różnych formach majątek podmiotu traktowany jest jako ograniczenie

budżetowe



przychód przychód z utrzymania pieniądza i jego koszty alternatywne



preferencje podm. gosp. – wielkość całego majątku stanowi górne ograniczenie

popytu na pieniądz.

Podmiot gosp. może utrzymywać majątek w 5 formach:



pieniądz



obligacje



udziały i akcje



kapitał rzeczowy



kapitał ludzki

Utrzymanie majątku w pieniądzu przynosi dochód gdy wkłady na żądanie są

oprocentowane. Wg niego o wiele bardziej istotne są korzyści z oszczędności zasobów
będących wynikiem posiadania płynnych rezerw gotówki. Realna wartość tych korzyści

zależy od zmiany poziomu cen. Utrzymywanie majątku poprzez pieniądz powoduje koszty
alternatywne w formie utraconych dochodów z innych lokat. Wśród nich są

oprocentowane dywidendy, zyski i straty wynikające ze zmiany wartości kapitału tych

lokat w wyniku wahań ich kursów. Kurs obligacji zmienia się przeciwnie do zmian
rynkowej stopy %. Uwzględnia preferencje podm. gosp. przy utrzymywaniu zasobów

pieniężnych, które wyznaczane są z płynności i ocenę przyszłej sytuacji gosp.. Wersja ta
zbliżona jest do teorii klasycznej lecz wg niej szybkość obiegu pieniądza nie jest stała lecz

stabilna. Można więc prognozować. Uważa on, iż Bank Centralny może kontrolować podaż
pieniądza, może wywierać przewidywany wpływ na dochód.

Teoria postkeynsowska (T. Baumola) – utrzymuje ona podział popytu na pieniądz

transakcyjny i ostrożnościowy. Pierwsze podejście w kategoriach teorii zapasów jest to
podejście, które traktuje pieniądz transakcyjny jako część bieżącego dochodu, który nie

może być utrzymany w sytuacji nowych kreowanych a zbliżonych do pieniądza rodzajów
aktywów o przychodzie z tytułu % i małym ryzyku. Te substytuty umożliwiają podm. gosp.

wybór między gotówką a przynoszącymi dochód z odsetek instrumentami o dużej
płynności. Koszty alternatywne są również gdy utrzymuje się zasób pieniądza

transakcyjnego. Wielkość tych kosztów zależy od stopy %. Racjonalne postępowanie
podm. gosp. minimalizuje koszty pieniądza transakcyjnego. Określa on optymalną

wielkość zasobów gotówkowych do celów transakcyjnych. Wykorzystując teorię
optymalnego kształtowania zapasów określa f. kosztów utrzymywania transakcyjnego

kosztu pieniądza, z której to wyprowadza się f. popytu na pieniądz transakcyjny. Zakłada
on, że podm. gosp. otrzymuje 1 raz w danym okresie dochód w pap. wart., których

płynność zbliżona jest do płynności got. A wydatki tego podmiotu są rozłożone
równomiernie w ciągu całego okresu. Zakłada również, że przy każdej operacji zamiany

pap. wart. na gotówkę trzeba ponieść koszty.

Teoria wyboru portfela aktywów Tobina – uważa on, iż pojedynczy podm. gosp.
może mieć różne portfele aktywów. Odnosi się do pieniądza spekulacyjnego. W portfelu

podm. gosp. mogą występować zasoby pieniądza nie przynoszące dochodu ale bez
ryzyka ale również może posiadać zasoby obligacji z dochodem i ryzykiem. Ryzyko jest

czynnikiem na decyzje podmiotu gdy zwiększa w swym portfelu udział obligacji kosztem
gotówki oczekuje większych przychodów przy większym ryzyku. Podmioty mają

możliwość 3 typów zachowań – skłonne do ryzyka, neutralne lub unikające ryzyko.
Wyższe ryzyko rekompensuje wyższy dochód. Powściągliwość podmiotu rośnie wraz ze

wzrostem ryzyka.

Teoria pieniądza ostrożnościowego – w tej teorii wprowadzono niepewność dochodów
i wydatków. Wg nich skutek nie przewidywanej utraty dochodów lub konieczności

poniesienia niespodziewanych wydatków podmiot może mieć do czynienia z deficytem co
zawsze wywołuje koszty utraty płynności gdy deficytu tego nie można pokryć z zasobów

pieniądza ostrożnościowego. Zasób pieniądza ostrożnościowego chroni przed ryzykiem
tym bardziej im jest on większy. Utrzymywanie pieniądza ostrożn. powoduje koszty

alternatywne w postaci utraconych odsetek jeśli zasób ten nie jest ulokowany w łatwo
dające się upłynnić aktywa. Wg nich zasób pieniądza ostroż. Racjonalnego podmiotu

każdorazowo jest wyższy lub niższy, im wyższy lub niższy jest dochód i koszt transakcji
zamiany oraz im niższa lub wyższa jest stopa %.

Agregaty pieniądza:

W gosp. rynkowej wyróżnia się agregaty pieniężne do celów analitycznych w sektorze
bankowym i do celów formułowania zadań polityki pieniężnej.

M0 - pieniądz BC oraz depozyty banków komercyjnych w BC; pieniądz o najwyższej sile
M1 - pieniądz w ścisłym tego znaczeniu; gotówka i depozyty a’vista

M2 - M1 + tzw. pieniądz potencjalny czyli depozyty krótkoterminowe oraz a’vista lecz nie
podlegające dysponowanie za pomocą czeków i przekazów

M3 - M2 + depozyty długoterminowe i te które nie wchodzą do M2
M4 - M3 + aktywa pieniężne finansowe w postaci pap. wart. podlegające sprzedaży

Podaż pieniądza – to postawienie do dyspozycji przez instytucję pieniężną zasobów

pieniężnych innej jednostce gosp. W krajach gosp. rynkowej źródłem podaży pieniądza
jest jego kreacja przez banki komercyjne. Podaż ta jest realizowana przez operację

kredytowania i dochodzi do emisji pieniądza skryptualnego banku komercyjnego. Kreacja
ta jest ograniczona przez odpływ gotówki do klienta lub wpłaconej do innego banku. W

http://notatek.pl/pieniadz-i-polityka-monetarna?notatka