1

Systematyka norm prawa administracyjnego

Normy prawne zaliczane do prawa administracyjnego dzielą
się z punktu widzenia regulowanego przedmiotu na:


1)

Normy ustrojowe

- adresatami tych norm są wyłącznie podmioty administracji
publicznej, gdyż ich dyspozycja jest zwrócona wyłącznie do
tych podmiotów; określają one status prawny poszczególnych
organów administracji i wzajemne powiązania między tymi
organami;

- W zakresie norm ustrojowych rozróżnić można normy:

a) określające właściwość – umożliwiają przypisanie
organowi lub innej jednostce organizacyjnej, względnie osobie
fizycznej, określonego uprawnienia lub obowiązku. Normy te
opierają się na różnych przepisach prawnych, określających:
czas i miejsce działania, rodzaj spraw, status prawny
podmiotu, jego strukturę organizacyjną, obsadę personalna
itp.;

b) ustanawiające zadania – określają kierunki działania
administracji oraz wskazują na wartości, którymi powinna się
ona kierować;

c) regulujące prawne formy działania i wskazujące na
kompetencje – zezwalają podmiotom administracji publicznej
na zastosowanie określonej w prawie formy lub na podjęcie
działania w sposób określony prawem i z wynikającymi z
prawa konsekwencjami. Normy

wskazujące na kompetencje

2

organów umożliwiają zaś realizację norm materialnych,
ustrojowych lub proceduralnych;

d) regulujące organizację administracji – mają na celu
wyznaczenie stosunku zależności (nadrzędności i
podporządkowania) między organami, między organami i
innymi jednostkami organizacyjnymi itp., dokonanie podziału
czynności między organami i podległymi jednostkami
organizacyjnymi, określenie przedmiotu i trybu
porozumiewania się organów, jednostek organizacyjnych oraz
zasad ich współdziałania.

2) Normy materialne

- adresatami tych norm są zazwyczaj podmioty znajdujące się
poza administracją publiczną, normy te określają treść ich
uprawnień lub obowiązków;

- W zakresie norm materialnych rozróżnić można normy:

a) merytoryczne – nakazują lub zakazują określonym
podmiotom zachowywać się w pewnych okolicznościach w
określony sposób;

b) blankietowe – są przeciwieństwem norm merytorycznych.
Wskazują one jedynie sposób, w jaki mogą być podjęte
czynności organu, nie określając natomiast ich treści;

c) generalne – nie mają indywidualnie oznaczonego adresata;

d) abstrakcyjne – nie określają konkretnie okoliczności
(warunków), od których zależy uprawnienie lub obowiązek
adresata.

3

3)

Normy procesowe

- wspomagają wydanie aktu administracyjnego, wprowadzając
sformalizowane reguły w tym zakresie i dając adresatowi aktu
możliwość obrony;

- W zakresie norm procesowych rozróżnić można normy:

a) normy postępowania administracyjnego- określają one
czynności podmiotów postępowania, tj. organu
zobowiązanego do prowadzenia postępowania, oraz
uczestników tego postępowania (strony, skarżącego itp.);

b) normy postępowania sądowo-administracyjnego – są to
normy zdeterminowane przepisami regulującymi
postępowanie przed sądem administracyjnym. Ich treść jest
więc uzależniona od funkcji i struktury tego postępowania.
Stąd też prawa i obowiązki sądu oraz obu stron tego
postępowania (tj. organu, który wydał decyzję, oraz
skarżącego) mają na celu zweryfikowanie zachowania się
organu administracji publicznej ze względu z punktu widzenia
obowiązującego prawa. Sąd administracyjny jednak, co do
zasady, nie nakłada wprost na strony postępowania
obowiązków materialno-prawnych ani też nie przyznaje im
takich praw, lecz dokonuje jedynie prawnie wiążącej
kwalifikacji zaskarżanych aktów i czynności;

c) normy postępowania skargowo-wnioskowego- ich celem
jest dokonanie urzędowej oceny stanu faktycznego
wskazanego w skardze lub we wniosku i skonfrontowanie go z
aktualnym stanem prawnym oraz określenie sposobu
urzeczywistniania (załatwienia merytorycznego) sprawy
będącej przedmiotem skargi lub wniosku;

4

d) normy postępowania kontrolnego- pełnią podobną
funkcję do norm postępowania skargowo-wnioskowego.
Określają one jedynie zachowanie się podmiotu uprawnionego
do kontroli oraz prawa i obowiązki kontrolowanych. Z
prawem materialnym czy ustrojowym łączą się jedynie
pośrednio i tylko wtedy, gdy wniosek pokontrolny stanie się
przyczyną zmiany materialnoprawnej sytuacji kontrolowanego
(jego praw i obowiązków).

 Istotne znaczenie w zakresie funkcjonowania prawa

administracyjnego mają także normy sankcjonujące.
Określają one następstwa (sankcje) niewykonania innej
normy nakazującej określone postępowanie (zachowanie
się) w danych okolicznościach, zwanej normą
sankcjonowaną.