1

XIV. Przydawka i okolicznik

1.

Przydawka 定语

1.1.

Rola przydawki

• Przydawka modyfikuje głównie rzeczowniki, np.:

红旗在空中飘扬。

星期六，五班的同学访问了王国华的家。

• Przydawka może modyfikować przymiotniki lub czasowniki pełniące funkcję

podmiotu lub dopełnienia, np.:

他的死比泰山还重。

内心的激动使他再也说不下去。

• Imiona własne i zaimki osobowe bardzo rzadko są modyfikowane przez przydawkę

一夜没睡觉的王观临，两只眼都熬红了。

还穿着破棉袄的他，觉得浑身躁热起来。

1.2.

Funkcje gramatyczne przydawki

• Przydawka ograniczająca（限制性定语）

o

Określająca ilość, np.:

我买三斤苹果。

o

Określająca czas, np.:

经过几个月的努力，这头野象基本被训服了。

o

Określająca miejsce, np.:

你把身上的雪扫扫吧。

o

Określająca przynależność, np.:

愚公的儿子、孙子都赞成。

o

Określająca zakres, np.:

你的包裹超过了我们国家规定的重量。

• Przydawka deskryptywna （描写性定语）

o

Opisująca właściwości, np.:

小赵穿了一件紫红色的大衣。

o

Opisująca cechy charakterystyczne, np.:

突然跑来一个十五六岁的孩子。

2

o

Opisująca zastosowanie, pochodzenie, np.:

我要买一枝画画用的铅笔。。

o

Opisująca materiał, np.:

纸箱子里装满了书。

o

Opisująca zawód, np.:

我们班的汉语老师姓李。

o

Inne, np.:

那是一个颐养天年的好地方。

• Różnice między przydawką ograniczającą a deskryptywną

o

Różnice dotyczące znaczenia gramatycznego i funkcji ekspresyjnych

x Przydawka ograniczająca opisuje cechy wyróżniające dany przedmiot, osobę

od innych przedmiotów tego samego rodzaju, np.:

桌子上的书是中文的。（区别于“书架上的”、“柜子里的”）

这是哥哥给我的铅笔。（区别于“买的”、“借的”、“其他人给

的”）

x Przydawka deskryptywna jedynie opisuje dany przedmiot, osobę, np.:

我的朋友买了一条漂亮的围巾。

x Czasowniki i frazy czasownikowe, frazy podmiotowo-orzeczeniowe, frazy

przyimkowe mogą pełnić funkcję zarówno przydawki ograniczającej jak i

deskryptywnej, np.:

这时，对面走来一位穿红衣服的姑娘。

穿红衣服的那位姑娘是小李的妹妹。

o

Przydawka deskryptywna występuje głównie w języku literackim

o

Gdy w zdaniu współwystępują oba rodzaje przydawki, obowiązujący szyk to:

przydawka ograniczająca stoi przed przydawką deskryptywną

o

Przydawka ograniczająca zawsze modyfikuje wyraz odnoszący się do konkretnej

osoby, przedmiotu; przydawka deskryptywna – bądź wyraz konkretny, bądź

ogólny, np.:

你昨天看的电影怎么样？

(przydawka ograniczająca, 电影 – konkretny film)

你可以给我介绍一个漂亮的女朋友吗？

(przydawka deskryptywna, 姑娘 –

niesprecyzowana)

3

1.3.

Elementy pełniące funkcję przydawki i problem użycia “的”

• Frazy liczebnik-klasyfikator, liczebniki, klasyfikatory

o

Jako przydawka ograniczająca nie przyjmują “的”, np.:

接着，他们给我讲了一个故事。

o

Frazy liczebnik-klasyfikator jako przydawka deskryptywna przyjmują “的”,

np.:

连五十多岁的老张也来参加乒乓球比赛。

W znaczeniu “满” jako przydawka deskryptywna, też przyjmują “的”, np.:

他从外边跑进来，一头的汗。

o

Ułamki przyjmują zazwyczaj “的”, np.:

今年百分之四十的职工增加了工资。

o

Zreduplikowane frazy liczebnik-klasyfikator zawierające “一”, zazwyczaj

przyjmują “的”, np.:

地上摆着一筐一筐的西红柿。

Przy niepełnej reduplikacji, “的” może zostać pominięte, np.:

到布谷鸟欢叫的时候，一条条更高大的石坝修起来了，一个个山头被推倒

了。

o

Zreduplikowany klasyfikator nie przyjmuje “的”, np.:

今天，垛垛高墙夷为平地，座座亭榭任人憩歇。

• Zaimki

o

Zaimki wskazujące i zaimki pytajne dotyczące przedmiotów, oraz te zaimki w

połączeniu z klasyfikatorami, jako przydawka ograniczająca, zazwyczaj nie

przyjmują“的”, np.:

这话说得多好啊！

你的衬衣是什么颜色的？

延风，你说这几颗种子怎么样？

o

Po “谁” wyrażającym przynależność oraz po “怎么样、这样、那样、什么

样”

wyrażających związek, należy dodać “的”, np.:

这是谁的地图？

老李是怎么样的一个人，你给我们介绍介绍。

4

o

Zaimek “别” (poza złożeniami takimi jak “别人、别处、别国” itp.),

przyjmuje “的”, np.:

下次再给你们介绍别的情况。

o

Zaimki osobowe oznaczające przynależność zazwyczaj przyjmują “的”, np.:

你的工作怎么样？

• Rzeczowniki

o

Gdy rzeczownik w funkcji przydawki oznacza przynależność, zazwyczaj

przyjmuje “的”, np.:

“玉荣……”后边传来了姐姐的喊声。

o

Gdy wyraz oznaczający miejsce pełni funkcję przydawki, zazwyczaj przyjmuje

“的”

, np.:

里边的小屋子里，也发出了一阵咳嗽。

Gdy wyraz oznaczający miejsce jest modyfikowany przez rzeczownik, po

rzeczowniku zazwyczaj nie dodajemy “的”, np.:

“看！”他把照片递到小李面前。

o

Gdy rzeczownik pełni funkcję przydawki deskryptywnej, nie przyjmuje “的”,

np.:

语文老师

纸箱子

o

Czasami znaczenie oraz związek gramatyczny rzeczownika z “的” i bez

“的”

są zupełnie inne, np.:

敌人的狐狸尾巴露出来了。

狐狸的尾巴很大。

• Przymiotniki

o

Przymiotniki jednosylabowe nie przyjmują “的”, np.:

我们一起学习，一起锻炼，我们是好朋友。

Mogą przyjąć “的” gdy służą podkreśleniu, np.:

这个重的箱子给我，你提那个轻的。

o

Zwyczajne przymiotniki dwusylabowe zazwyczaj przyjmują “的”, np.:

孙先生是一个谦虚的人。

5

o

Przymiotniki, które tworzą wraz z rzeczownikami utarte frazy, nie wymagają

“的”

, np.:

要把国内外一切积极因素调动起来。

o

Przymiotniki z afiksami, przymiotniki zreduplikowane oraz frazy

przymiotnikowe, zazwyczaj przyjmują “的”, np.:

我在朦胧中，眼前展开一片海边碧绿的沙地来，上面深蓝的天空挂着一轮

金黄的圆月。

弯弯的月牙，已经移到村西头柳树林上头了。

走，我们到最高的地方去看看。

o

Po frazach przymiotnikowych takich jak “很多、好多、不少” zazwyczaj nie

używa się “的”, np.:

妈妈送给我不少礼物。

• Czasowniki oraz frazy czasownikowe zazwyczaj przyjmują“的”, np.:

这是新出版的杂志，你看吗？

o

Niektóre dwusylabowe czasowniki łączą się z dwusylabowymi rzeczownikami

bez “的”, nie tworząc frazy czasownik-dopełnienie, np.:

考试成绩公布了。

• Frazy podmiotowo-orzeczeniowe w funkcji przydawki przyjmują “的”, np.:

故宫过去是封建帝王住的地方，现在是劳动人民游览的场所。

• Frazy przyimkowe w funkcji przydawki przyjmują “的”, np.:

种地，生产粮食，这不是对国家的贡献吗？

• Frazy stałe w funkcji przydawki przyjmują “的”, np.:

今天早晨广播了两片热情洋溢的讲话，我们听了很受鼓舞。

• Gdy przydawka wraz z wyrazem określanym stała się określeniem jakiegoś

przedmiotu, zjawiska, “的” nie stoi między elementami składowymi, np.:

知识青年、个体户、烤白薯

6

1.4.

Przydawka wieloelementowa （多项定语）

• Związek współrzędny między elementami przydawki

o

Wyraz główny może być przez elementy opisywany łącznie lub rozdzielnie, np.:

要调整重工业和农业、轻工业的投资比例。

那个女工给我们谈了工厂和她自己的情况。

o

Użycie spójników oraz “的” w związku współrzędnym

x Gdy przydawka składa się z rzeczowników lub czasowników, np.:

必须兼顾国家、集体和个人三方面的利益。

x Gdy przydawka składa się z przymiotników, np.:

老人穿了一件破旧衣服。

孩子们挖了一个又大又深的坑。

她是一个热情而开朗的姑娘。

x Zazwyczaj po ostatnim elemencie przydawki w związku współrzędnym dodaje

się “的”, można też dodać “的” po każdym elemencie, np.:

我们到最远的最艰苦的地方去工作。

o

Kolejność elementów w związku współrzędnym

Zazwyczaj elementy uszeregowane są w kolejności wynikającej z logicznych

relacji, np.:

这次会议很重要，县、市、省的干部都要参加。

他很在乎亲人、友人、和邻里对这件事的看法。

这时他想起临行时父亲和母亲对自己的嘱咐。

Tylko gdy elementy są całkiem równorzędne, kolejność jest dowolna, np.:

小张、小李、和小赵的文章都写得不错。

• Związek narastający między elementami przydawki

葫芦架下摆着一张

矮腿的 小 长 桌。

o

Kolejność elementów w związku narastającym

x Przydawka deskryptywna stoi za przydawką ograniczającą, np.:

他

圆睁着的 惊恐的 眼睛 只视着朱光。

x Kolejność gdy następuje kilka przydawek ograniczających:

- Rzeczowniki lub zaimki wyrażające związek podrzędny

- Wyrazy oznaczające miejsce oraz oznaczające czas, mogą zamieniać się

kolejnością

7

- Inne przydawki oznaczające zakres

- Frazy liczebnik-klasyfikator

这位总编 每天早晨 的 这次 谈话总是很及时。

x Kolejność gdy następuje kilka przydawek deskryptywnych:

- Frazy podmiotowo-orzeczeniowe

- Czasowniki (frazy czasownikowe), frazy przyimkowe

- Przymiotniki (frazy przymiotnikowe) oraz inne wyrazy deskryptywne

- Przymiotniki oraz rzeczowniki deskryptywne bez “的”

他穿一双 没膝 的 长筒 尼龙 袜子。

x Wyrażenia oznaczające ilość:

限制性的

+数量词语+描写性的, np.:

我使劲把

朝江的 那面 大 窗子 推开。

• Związek sprzężony między elementami przydawki

祥子看见了人和厂

那盏 极明 而 怪孤单 的 灯。

8

2.

Okolicznik 状语

2.1.

Rodzaje i funkcje okolicznika

我常常打篮球。

西边是人民大会堂，你看，多雄伟。

• Okolicznik modyfikuje element zdania stojący za nim:

o

Stojąc przed podmiotem modyfikuje całe zdanie stojące za nim, np.:

四月中我从非洲到法国，五月十号，我从法国乘飞机来到中国，参加一个

国际贸易博览会。

o

Stojąc po podmiocie modyfikuje grupę orzeczenia, np.:

天气逐渐

暖和起来了。

• Rodzaje okolicznika

o

Okolicznik deskryptywny （描写性的状语）

x Okolicznik opisem odnoszący się do wykonawcy czynności:

- Przymiotniki (frazy), np.: 激动、高兴、愉快、十分自然、懒洋洋

- Czasowniki (frazy), np.: 犹豫、怀疑、吃惊、又蹦又跳、（像）……一

样（似的）、有些抱歉

- Frazy stałe, np.: 热情洋溢、兴高采烈、目不转睛、大摇大摆

- Przysłówki, np.: 公然、暗暗、暗自、偷偷、私自

四凤胆怯地望着大海。

老人哆哆嗦嗦地从怀里拿出一件东西。

x Okolicznik opisujący samą czynność:

- Przymiotniki (frazy), np.: 高、仔细、草草、慢慢、很快、十分详细

- Onomatopeje, np.: 噗哧、砰砰、淅淅沥沥、哗哗、呜呜

- Czasowniki (frazy), np.: 来往、来回、巡回、不住、不停

- Frazy licz.-klas., np.: 一把、一脚、一趟一趟、一勺一勺

- Rzeczowniki (frazy), np.: 历史、主观主义、快步、大声

- Frazy stałe, np.: 滔滔不绝、斩钉截铁、当面锣，对面鼓

- Przysłówki sposobu, np.: 一直、逐渐、一起、分别、亲手、暗自、互

相、专门、不断、经常、偶尔、赶快

这次手术很顺利地做完了。

雨渐渐地小了。

9

o

Okolicznik niedeskryptywny （非描写性的状语）

x Wyrażający czas:

- Wyrazy oznaczające czas, np.: 今天、上午、1980 年、5 月 5 号、以后

- Przysłówki, np.: 已经、早、就、从来、曾经、马上、一直、仍然、先

- Frazy przyimkowe, np.: 从……起、自……、在……、当……、于……

x Wyrażający pewność sądu, przypuszczenie (przysłówki):

明明、的确、简直、到底、当然、果然、千万、大概、也许、差不多

x Wyrażający cel, podstawę działania, związek z czymś, współpracę (frazy

przyimkowe):

- wyrażający cel, np.: 为……、为了……

- wyrażający podstawę działania, np.: 按……、根据……、由……

- wyrażający związek z czymś, np.: 关于……、就……

- wyrażający współpracę, np.: 同……、跟……、和……、与……

x Wyrażający miejsce, przestrzeń, drogę, kierunek (wyrażenia oznaczające

miejsce, frazy przyimkowe):

- wyrażający miejsce i przestrzeń, np.: 上、左边、屋里、地上、桌子上、

在……、于……、当……

- wyrażający drogę, np.: 沿（着）……、顺（着）……、从……、通

过……、经过……

- wyrażający kierunek, np.: 朝……、向……、往……、照……

x Wyrażający obiekt (frazy przyimkowe): 对……、给……、跟……、

和……、于……、为……、替……

x Wyrażający przeczenie, stopień, powtórzenie, zakres, powiązanie (przysłówki):

- wyrażający przeczenie, np.: 不、没（有）、甭、别

- wyrażający stopień, np.: 很、十分、非常、真、好、比较、有点儿

- wyrażający powtórzenie, np.: 又、再、还、重、也

- wyrażający zakres, np.: 都、全、统统、只、仅仅、光、唯独

- wyrażający powiązanie, np.: 就、也、都、又、还

10

2.2.

Problem użycia partykuły “地”

• Po okoliczniku niedeskryptywnym nie używa się partykuły “地”

小名刚走。

观众的确很喜欢这部电影。

今天我们班的同学都来上课了。

o

Po dwusylabowych przysłówkach stopnia można użyć “地” w celu

wzmocnienia wypowiedzi, np.:

小名今天格外地高兴。

• Po większości okoliczników deskryptywnych opisem odnoszących się do wykonawcy

czynności zazwyczaj używa się“地”:

o

Po przymiotnikach i frazach przymiotnikowych, np.:

黄英激动地说：“我太佩服你了！”

这时他很客气地提出三点要求。

x Po przymiotnikach jednosylabowych zazwyczaj nie używa się “地”, np.:

他看着我傻笑。

o

Po czasownikach i frazach czasownikowych, np.:

我爱人一见便吃惊地问：“你买的？”

雪仍无声地往下飘着。

o

Po frazach podmiotowo-orzeczeniowych, np.:

他声音肯定而坚决地说：“我一定要把他找回来！”

• Użycie “地” po okolicznikach deskryptywnych opisujących czynność:

o

Po przymiotnikach, np.:

他眼睛直视着前方。

这件事我真（的）不知道。

突然他看见前面一个老人正在过马路，他猛地一下煞住车。

医生把病历仔细（地）翻了一遍。

大夫清楚地写了两个字：手术！

大家痛痛快快（地）玩了一天。

那位姑娘非常仔细地介绍了自己的经历。

11

o

Po czasownikach, np.:

拖拉机在田野里来回（地）奔驰。

这条河不住地流啊流啊，越流越开阔。

我们很感兴趣地观看孩子们的表演。

o

Po frazach stałych, np.:

我们自下而上（地）进行动员，工作很顺利。

o

Po rzeczownikach i frazach rzeczownikowych, np.:

他们总是形式主义地看问题。

护士快步走了进来。

o

Po frazach liczebnik-klasyfikator, np.:

几万名工人一下子来到草原，有很多困难。

水一股一股（地）涌进了房间。

你不要着急，一个字一个字（地）往下念。

o

Po onomatopejach, np.:

姑娘们格格（地）笑了起来。

手枪乒地响了一声。

o

Po przysłówkach, np.:

我听了心中暗暗（地）得意。

2.3.

Pozycja okolicznika w zdaniu

• Okolicznik stojący tylko przed podmiotem

Głównie okoliczniki niedeskryptywne zbudowane z fraz przyimkowych “关于、至

于”

, np.:

关于明年的计划，我们以后再讨论。

考试的范围我可以告诉你们，至于考试的题目，那当然要保密喽！

o

Gdy orzeczenie zawiera w sobie już jeden złożony okolicznik, okolicznik

zbudowany z wyrazu oznaczającego miejsce nie zawierający przyimka też

powinien stać przed podmiotem

池塘旁边，一群白鹅一跛一跛地迈着方步。

12

• Okolicznik stojący tylko po podmiocie

Przeważająca większość okoliczników deskryptywnych oraz część okoliczników

niedeskryptywnych, takich jak:

o

Przysłówki

o

Nieliczne wyrazy oznaczające miejsce nie zawierające przyimków, np.:

客人们请屋里坐！

o

Frazy przyimkowe zbudowane z “把、被、将、叫、让、给、管、替、离”

你把那本书递给我。

北大离清华不远。

• Okolicznik stojący przed lub po podmiocie (Głównie okoliczniki niedeskryptywne)

o

Wyrażenia oznaczające czas

o

Frazy przyimkowe

o

Przysłówki modalne

o

Bardzo nieliczne okoliczniki deskryptywne

W poniższych sytuacjach te grupy wyrazów pełniąc funkcję okolicznika stoją

przed podmiotem:

x

Okolicznik nawiązuje do wcześniejszej części wypowiedzi, np.:

头天晚上他很晚才睡觉。第二天他起得很迟。

在这些事实面前，大家又受到了一次教育。

x

Okolicznik służy emfazie, np.:

明天上午你来开会，别忘了！

明明你错了，为什么不承认呢？

x

Okolicznik odnosi się do więcej niż jednego zdania składowego, np.:

在实践中，我们的医学知识由少到多，医疗技术逐步提高。

x

Okolicznik służy ukazaniu kontrastu lub różnic w czasie, różnych okoliczności,

np.:

明天我们要去长城，不能去你那儿了，以后再去看你吧。

在业务上，我教你；在思想上，你多帮助我。

x

Okolicznik jest stosunkowo złożony, np.:

在我上大学的前一天，田大婶给我讲了她以前的痛苦生活。

13

2.4.

Okolicznik wieloelementowy

• Związek współrzędny między elementami okolicznika

这

对国家 对社会 比较有利。

o

Połączenia między elementami okolicznika

x Łączone bezpośrednio, za pomocą „lekkiego” przecinka (、), lub “而”, np.:

哥哥亲切而诚恳地给弟弟指出了努力方向。

这个办法对老师对同学都很方便。

• Związek narastający między elementami okolicznika

平时，雷锋

从来 也 不 乱 花 一分钱。

o

Kolejność elementów w związku narastającym

x Okoliczniki deskryptywne: zazwyczaj okolicznik odnoszący się do

wykonawcy czynności stoi przed okolicznikiem opisującym czynność, np.:

他不动声色地一件件处理着。

x Okoliczniki niedeskryptywne:

- Wyrażające czas

- Wyrażające pewność sądu, przypuszczenie

- Wyrażające cel, podstawę działania, związek z czymś, współpracę

- Wyrażające miejsce, przestrzeń, drogę, kierunek

- Wyrażające obiekt

这件事我

昨天 在下边 都 跟你 谈了。

x Gdy oba rodzaje współwystępują:

- Wyrażające czas

- Wyrażające pewność sądu, przypuszczenie

- Odnoszące się do wykonawcy czynności

- Wyrażające cel, podstawę działania, związek z czymś, współpracę

- Wyrażające miejsce, przestrzeń, drogę, kierunek

- Wyrażające obiekt

- Opisujące czynność

她

兴奋地 从哥哥手里 很快地 抢过那封信来。