Książka jako produkt wydawnictwa

Książka składa się z bloku książki i oprawy.
Blok książki
1. Strony tytułowe (4),

2.

Spis treści – obecnie preferuje się umieszczanie go na początku

3.

Materiały poprzedzające tekst główny [wstępy, motto]

4.

Tekst główny

5.

Materiały uzupełniające tekst główny [tablice, mapy]

6.

Materiały informacyjno-pomocnicze

7.

Indeksy

8.

Bibliografia

Format papieru – najlepiej typowy, by ograniczyć straty przy wycinaniu kwadratowej
karteczki z prostokątnego A4

1

.

Tabela 1

Typowe formaty papieru – każdy następny jest rezultatem złożenia na pół

poprzedniego

Format

Rozmiar w mm

Format

Rozmiar w mm

A0

840x1189

B0

1000x1414

A1

595x840

B1

707x1000

A2

420x595

B2

500x707

A3

297x420

B3

353x500

A4

210x297

B4

250x353

A5

148x210

B5

176x250

A6

105x148

B6

125x176

Zastosowanie poszczególnych formatów:
A4 – podręczniki szkolne, zeszyty ćwiczeń, książki dla dzieci
A5 –literatura piękna
A6 – podręczne słowniki, rozmówki
B5 – powszechny standard dla podręczników akademickich
Różnice między serią A i B dotyczą formatu podstawowego, od którego pochodzą
wszystkie następne, dawniej zależało to od rozstawu maszyn drukarskich. Możliwe są
rozmiary mniejsze niż przedstawione wyżej, natomiast nie istnieją rozmiary większe niż
podstawowe [A0 i B0].
Oprawa:
1. Miękka – najtańsza, z jednego kawałka tektury, klejona [mało trwała, kartki wypadają

z czasem – przyp. red.]

2. Miękka ze skrzydełkami – można na nich umieścić biogram autora, inne tytuły z

serii, informacje o ew. innych tomach

•

tzw. bigowanie – przy oprawie klejonej jest to linia, gdzie zaciśnięty został blok
książki w okładce.

3. Twarda – składki kart szyte nićmi do paska materiału zw. kapitałką

 całopapierowa – kilka warstw papieru wzmocnione tekturą,



pokryta dermą, tworzywem sztucznym, czymkolwiek,

 pokryta płótnem [dawniej b. popularna],

1

przykładowo P. Leveque, Świat grecki, Warszawa 1973 wydany w formacie 220x230cm

1

Książka jako produkt wydawnictwa

 pokryta skórą [wydania luksusowe],
 tzw. półskórek [grzbiet i rogi pokryte skórą, reszta z tektury – tańsze książki w

okresie dominacji opraw ze skóry]

4.

Półtwarda vel zintegrowana [nieprawidłowo zw. półmiękką] – miększy karton, giętki,
lecz wytworzona z szyciem bloku książki

Wykończenie

okładki

1. matowa
2. błyszcząca
3. matowa z lakierem UV – błyszczące wyróżnienie np. fotografii autora, liter tytułu
4. z wytłoczeniami – litery [np. tytuł] lub znak graficzny
5. wklejone zdjęcie
Elementy

dodatkowe:

 opaska [„książka nagrodzona…”],
 naklejka [„nowość!”],



zakładka: przymocowana

2

lub luźna [materiały promocyjne, inf. o innych książkach

z serii etc.]

 ulotka – gł. materiały reklamowe.
Objętość tekstu – arkusz:

1.

autorski

– 40 000 znaków ze spacjami niezależnie od rozmiaru znaku [22,2 str. mnp stand

3

.]

2.

wydawniczy

– objętość tekstu autorskiego + elementy dodane przez wydawcę

4

, 40 000 zn. j.w.

3.

drukarski

– obowiązuje w kwestiach poligraficznych jako jednostka obliczeniowa [16 str., jedynie

przy bardzo małych formatach 32]

Czwórka tytułowa

1.

Strona przedtytułowa – tytuł, można bez podtytułu

2. Strona przytytułowa / kontrtytułowa

 w pracach zbiorowych – redaktor prowadzący i skład redakcji
 przy wielotomowych – podać tytuły innych tomów
 nie powtarzać jednej informacji wiele razy – wyjątek: tytuł na str. przedtytułowej

i tytułowej

3.

Strona tytułowa – najważniejsza, podstawa do opisów bibliograficznych



pełne imiona autora(-ów)

5

, choć w wydawnictwach anglosaskich stosuje się

inicjały, w rosyjskich nie umieszczamy otczestwa

6

, powyżej 3 autorów praca jest

uznawana za zbiorową, należy pisać „pod red.”.



tytuł książki w pełnej formie wraz z podtytułem aby ograniczyć nieporozumienia
przy kwalifikacji tematycznej

7

,

 numer wydania,
 miejsce i rok wydania,
 nazwa wydawcy i ew. jego logo.

2

pasek tkaniny przymocowany do kapitałki – może być jeden lub wiele, jak np. Mała Encyklopedia

Wojskowa, Wyd. MON, Warszawa 1967.

3

dla niewtajemniczonych: 60 znaków na 30 linii – przyp. red.

4

sama żywa pagina w książce o objętości 300 str. może zająć jeden arkusz wydawniczy

5

przynajmniej pierwsze imię, drugie może zostać inicjałem, np. Jerzy W. Borejsza.

6

ros. imię ojca, czyli Józef Wissarionowicz Stalin, Lew Dawidowicz Trocki

7

Popiół i diament zakwalifikowano kiedyś do geologii, więc Jak hartowała się stal można by wrzucić do

metalurgii 

2

}

w kwestiach

merytorycznych

Książka jako produkt wydawnictwa

4. Strona redakcyjna

 nazwiska współtwórców, redaktorów technicznych, korektorów, red. naukowych,

recenzentów, projektantów graficznych, donatorów, współwydawców, informacje
o poprzednich wydaniach,

 ISBN



copyright [umieścić jeden raz – albo autor udziela licencji, albo sprzedaje prawa
autorskie – musimy wiedzieć, kogo prosić o zgodę na wykorzystanie]



w obcojęzycznych umieścić podstawę tłumaczenia i tytuł oryginału, wtedy należy
umieścić copyright dwukrotnie: dolny copyright dotyczy tłumaczenia



w przypadku podręczników świadectwo dopuszczenia przez MEN wraz z nr
dopuszczenia

Przedmowa (Wstęp) – może być oddzielna dla każdego wydania [zmora – przyp.red.],
może poprzedzać każdą część książki

1.

Autorska – autor informuje, dlaczego napisał książkę, dla kogo, składa
podziękowania etc.

2.

Honorowa – w wypadku książek wydanych okolicznościowo, z okazji jubileuszu
pracy naukowej etc.

3.

Wstęp krytyczny – jak pracować z daną książką, jakie przyjęto założenia
metodologiczne

4.

Posłowie – po tekście, może być rodzajem podsumowania, recenzji [„Większość tez
Konopczyńskiego przetrwała próbę czasu…”] etc.

5.

Nota wydawnicza [edytorska] - informacja o problemach formalnych lub edytorskich
związanych z opublikowaniem dzieła

6.

Motto – może być oddzielne dla każdego rozdziału

7.

Dedykacja - osobna pusta strona tylko z mottem, osobna z ew. dedykacją, aby nie
były wciśnięte w tekst, trzeba wkleić pojedynczą stronę, jeśli nie mieści się w ark.
druk.

Nazwiska należy stosować konsekwentnie – w książkach naukowych [tzw.
wydawnictwa referencyjne] używać wersji oryginału [Descartes, Voltaire], w
popularnych lepiej spolszczać [Kartezjusz, Wolter].
Przypisy – podział:

 autora,
 redaktora,
 tłumacza – rzeczy oczywiste w jednym kraju, niekoniecznie są zrozumiałe w

innym,

 rzeczowe – objaśniają i komentują tekst główny
 słownikowe – co oznacza dany wyraz obcojęzyczny / staropolski / slangowy
 bibliograficzne – opisy źródeł / publikacji z których pochodzą cytaty lub

informacje w tekście

Zasady umieszczania:



w ramach działu lub całej książki - gdy dużo, lepiej po 100 na rozdział niż 1000 w
całej treści

 sposób numeracji – przy gwiazdkowych maksymalnie 3 gwiazdki na stronę
 miejsce – u dołu strony, na końcu rozdziału czy całości – 75% czytelników oleje

przypisy na końcu [dobre do kwestii bibliograficznych, rozbudowane przypisy

3

Książka jako produkt wydawnictwa

rzeczowe lepiej pod tekstem, choćby z tego wyszedł Pobóg-Malinowski, gdzie
pół strony to przypisy – przyp.red.]

Ilustracje – na wklejkach, w tekście: wydzielone [z ramką], oszparowane [bez ramki i
tła, prawie dotykające tekstu]
Aneksy – wszystko dodane do tekstu po jego głównej części

Materiały informacyjno-pomocnicze

1.

Paginacja – nr strony między połową a zewnętrzem – numeru umieszczonego od
wewnątrz nikt nie znajdzie przy kartkowaniu

2.

Wykazy:
 skrótów
 znaków graficznych
 tablic słowno-liczbowych
 ilustracji

3. Słownik użytych terminów

4.

Indeks nazwisk – mechanicznie rejestruje pojawianie się nazwisk w tekście – pod
hasłem „Władysław Sikorski” znajdzie się również odnośnik do informacji o
Instytucie Gen. Sikorskiego, pod „Stefan Batory” – statek M/S „Batory”.

5.

Indeks osób / nazw osobowych – rejestruje tylko osoby sensu stricte, nawet
wymienione jedynie z tytułu, jeżeli wiadomo, o kogo chodzi – hasło „Jan III
Sobieski” będzie odnosiło się także do strony z informacją, że „król zwyciężył pod
Wiedniem w 1683 r.”.



półgrubym tekstem zaznacza się nr strony, gdzie dużo informacji o danej osobie



hasła osobowe umieszcza się alfabetycznie:
1. najpierw „gołe” – Karol
2. potem z numerami – Karol XII
3. następnie z przydomkami – Karol Młot
4. na końcu z nazwiskami – Karol Marcinkowski



Monarchów należy pisać zgodnie ze składnią polską – „Henryk Ptasznik”, nie
odwrotnie

 Imiona rozwinąć, w razie problemów lepiej pozostawić wszystkie nazwiska z

inicjałami [dość karkołomne – przyp.red.]



Przy nazwiskach obcych trzeba podawać nazwę spolszczoną i stosować
odsyłacze, e.g.: Szekspir zob. Shakespeare.

6.

Indeks nazw geograficznych – stosować polskie brzmienie, a w razie ich braku
oryginalne.

7.

Indeks rzeczowy – hasła pomagające wyszukać temat:

historia
- - Polski
- - Rosji
- - - - bolszewickiej
- - - - carskiej
 Nie stosować więcej niż dwóch „ - -”, gdyż utrudnia to poruszanie się po indeksie
 Stosować odsyłacze, e.g. Adolf Hitler, zob. też NSDAP

4

Książka jako produkt wydawnictwa

Alfabety niełacińskie w indeksach:



transliteracja – pozwala wrócić z transliterowanego tekstu do oryginału, gdyż nie
powtarza się dwukrotnie ten sam znak, e.g. Чайковский - Tschaikovsky



transkrypcja – stosowana w bibliotekach do opisów katalogowych wydawnictw
drukowanych alfabetem innym niż łaciński, oddaje brzmienie wyrazu, a nie jego
grafię, czyli Чайковский - Czajkowski

Informacje podawane na okładce i obwolucie:



podtytuł



nr tomu



nazwa wydawcy



rok wydania



cena książki

Obecnie nie jest wymagane podawanie ceny ze względu na jej zmienność [sprzedaż
sklepowa, internetowa], objętości książki a także nakładu [wyjątek – podręczniki]
nazwa autora i tytuł książki
Metryka – tzw. kolofon – musi podawać nazwę instytucji wydawniczej z pełnym
adresem

8

[a nie tylko skrytkę pocztową w jakiejś dziurze zabitej dechami], miejsce i rok

wydania, numer wydania + oznaczenie [rozszerz. / uzup.] wysokość nakładu i nazwa
firmy składającej, nazwa i adres drukarni, objętość w ark. wyd. i druk., często rodzaj
papieru z uwzględnieniem map i wkładek.
Spis treści - pomijać numery stron działów, aby uniknąć nagromadzenia tych samych
stron, pomijać również najniższe szczeble podziału
Żywa pagina / pagina tekstowa
 Z lewej strony tytuł rozdziału, z prawej tytuł rozdziału niższego rzędu
 W pracy zbiorowej z prawej nazwisko autora, z lewej tytuł działu
 Ograniczenie do 1 góra 2 wierszy.
Inne elementy tekstu:



marginalia ułatwiają orientację w tekście, mogą zastępować rozbudowany spis treści
oraz indeks rzeczowy



„boxy” – mogą zawierać informacje dodatkowe, poza tokiem wykładu, uzupełniające
go i wyjaśniające pewne zjawiska i terminy, informacje bibliograficzne, historyczne,
definicje, cytaty, odniesienia do literatury przedmiotu etc.

8

nieprzestrzeganie tego wymogu grozi konfiskatą całego nakładu

5