1

mgr Grażyna Rojek
mgr Jolanta Sadek

POSTĘPOWANIE Z NOWORODKIEM W SALI PORODOWEJ

Opieka nad noworodkiem w bloku porodowym obejmuje wiele czynności od momentu

urodzenia do przewiezienia na oddział położniczo-noworodkowy. Są to:

1. Przetarcie gazikiem noska i ust bezpośrednio po urodzeniu twarzyczki
2. Wstępne odśluzowanie (przed urodzeniem barków) – z jamy ustnej, nozdrzy

przednich,

3. Po urodzeniu całego płodu wprowadzamy sondę /cewnik/ do ust i nosa, następnie

przełyku i żołądka aby usunąć płyn owodniowy.

4. Odpowiednie ułożenie
5. Dokładne osuszenie i zabezpieczenie przed utratą ciepła
6. Ocena stanu ogólnego noworodka według skali Virginii Apgar w 1, 3, 5 i 10 min.

życia

7. Identyfikacja noworodka
8. Przecięcie pępowiny i zaopatrzenie kikuta
9. Działanie w kierunku wykształcenia więzi uczuciowej między matką i dzieckiem
10. Wykonanie zabiegu Credégo
11. Ważenie noworodka
12. Mierzenie noworodka
13. Utrzymanie prawidłowej temperatury ciała
14. Ochrona przed zakażeniem
15. Kąpiel noworodka na sali porodowej (teraz tylko w niektórych przypadkach)
16. Obserwacja noworodka w bloku porodowym

2

Zadaniem personelu medycznego jest zapewnienie dziecku optymalnych warunków

w momencie przyjścia na świat. W tym celu należy oprócz wymienionych wyżej czynności
wyciszyć salę porodową ze zbędnego hałasu, ograniczyć liczbę osób w pokoju narodzin do
minimum (osoba towarzysząca, położna, lekarz) i zmniejszyć oświetlenie – nie kierować
strumienia światła bezpośrednio na twarz noworodka.

Wyposażenie KĄCIKA NOWORODKA:
- Inkubator otwarty np. typu OHIO – włączony promiennik ciepła!

lub przewijak pod lampą grzewczą

- Sterylny kocyk w powłoczce i pieluszka = becik
- Ssak próżniowy, dreny, cewniki do odśluzowania
- Źródło tlenu,
- Laryngoskop (sprawdzić lampkę!), aparat Ambu, rurki intubacyjne (różnej wielkości)
- Klamerki na pępowinę (in. zaciski Hollistera)
- Gaziki, igły, strzykawki
- Rękawiczki
- Leki: Naloxon (antagonista opioidów np. dolarganu), NaHCO

3

, NaCl 0,9%, Aqua pro

iniectione, witamina K,

- Waga niemowlęca, taśma centymetrowa krawiecka, ewentualnie ława/mata wzrostomierz)
- 1% Argentum nitricum
- Octenisept (Octenisept -

płyn dezynfekujący zawierający substancje czynne:

dichlorowodorek octenidyny, alkohol fenoksyetylenowy. Działa bakteriobójczo,
grzybobójczo i wirusbójczo

),

ew. 75% alkohol etylowy, Leko

- kwaczyki
- miski nerkowate
- kaftaniki, czapeczki, pieluszki tetrowe i typu pampers, serwety flizelinowe

Ad.1 – 4: Odśluzowanie jamy ustnej i nosa za pomocą miękkiego, jałowego cewnika

powinno być wykonane tuż po urodzeniu, a najlepiej w czasie porodu, tj. po urodzeniu się
główki płodu. Czasem konieczne jest odśluzowanie jamy nosowo - gardłowej, przełyku i
żołądka noworodka. Oczyszczanie dróg oddechowych ma na celu zapobieganie aspiracji
płynu owodniowego, a zwłaszcza wtedy gdy jest podbarwiony smółką lub krwią.

3

Należy unikać głębokiego i częstego odsysania, ponieważ pobudza ono nerw błędny,
co może prowadzić do bezdechu i bradykardii.

Noworodka układamy ukośnie z głową niżej niż reszta ciała.

Ad.5, 9: Bezpośrednio po urodzeniu osuszamy noworodka i okrywamy go ciepłą pieluszką.

Najlepiej jest ułożyć noworodka na gołym brzuchu mamy, z głową skierowaną do lewej
piersi i okryć go jałową pieluszką (becikiem).
Kontakt „skóra do skóry” daje dziecku poczucie bezpieczeństwa, chroni je przed
oziębieniem. Noworodek czuje zapach matki, słyszy bicie jej serca, jej głos, może ssać
pierś. Jednocześnie komensalizuje się z florą bakteryjną matki, przeciwko której
otrzymuje odporność z pokarmem.

Ad. 7: Oznakowanie noworodka powinno nastąpić przed odpępnieniem celem uniknięcia

pomyłki. Przed nałożeniem tasiemek identyfikacyjnych matka musi przeczytać dane na
metryczce - imię i nazwisko matki, płeć dziecka, datę i godzinę porodu. Oznakowania nie
wolno zdejmować w czasie pobytu w oddziale. Noworodka należy pokazać matce
/rodzicom/ stroną płci.

Ad. 6: Ocena stanu ogólnego noworodka według skali V. Apgar w 1., 3., 5. 10. min. życia

OBJAW

PUNKTACJA

0

1

2

Czynność serca/min brak

< 100

> 100

Czynność oddechowa brak

słaba, nieregularna

regularna, głośny płacz

Napięcie mięśniowe

brak napięcia,
wiotkość uogólniona

napięcie obniżone,
zaznaczone ułożenie
zgięciowe

napięcie prawidłowe,
ułożenie zgięciowe

Reakcja na bodźce
np. wprowadzenie
cewnika do nosa

brak reakcji

grymas twarzy

kaszel lub kichanie

Zabarwienie powłok
skórnych

sinica,
bladość

sinica obwodowa
(tułów różowy,
kończyny sine)

całe ciało różowe

Noworodki w stanie ogólnym dobrym otrzymują 8 – 10 punktów, średnim 4 – 7,
ciężkim 0 – 3 punkty.

Ad. 8: Jeżeli nie ma przeciwwskazań (zamartwica, konflikt serologiczny, pobranie komórek

macierzystych), odpępnić należy późno, tj. po ustaniu tętnienia pępowiny. Późne
odpępnienie ułatwia noworodkowi adaptację do warunków zewnątrzmacicznych,
przejście na oddychanie płucne jest mniej traumatyczne, zapobiegamy hipowolemii,
ponadto dziecko otrzymuje przeciwciała i żelazo.

Należy sprawdzić liczbę naczyń pępowinowych oraz

zwrócić uwagę, czy klips
zaciskający pępowinę (zacisk
Hollistera) obejmuje cały jej
przekrój...

Ryc.K

4

Przy podejrzeniu o konflikt serologiczny lub przy zamartwicy należy natychmiast

odpępnić noworodka i pozostawić dłuższy kikut pępowinowy, około 8 - 10 cm w celu
ewentualnej transfuzji wymiennej, podawania leków. Ponadto wyróżnia się jeszcze
wczesne odpępnienie, tj. 1 - 1,5 minuty po urodzeniu.

Po przecięciu pępowiny należy zaopatrzyć kikut:

a. po odpępnieniu wycisnąć resztkę krwi znad klamerki i założyć jałowy opatrunek
b. w kąciku noworodka zaopatrzyć kikut jednym z trzech sposobów:



przetarcie Octeniseptem w celu przyspieszenia mumifikacji kikuta i
założenie jałowego gazika.



przecierając 75% alkoholem etylowym i przykładając jałowy gazik



zaopatrzenie suchym jałowym gazikiem

W przypadku konfliktu serologicznego należy chronić kikut przed wyschnięciem poprzez
stosowanie przymoczków z soli fizjologicznej.
Przymoczki -przyłożenie bezpośrednio na kikut kilku dużych gazików lub kilkakrotnie
złożonej gazy polanej 0,9% NaCl, o temperaturze pokojowej i lekko odciśniętej. Nie
należy dopuszczać do wyschnięcia przymoczków.

Ad.10: Ważna jest profilaktyka zakażeń przedniego odcinka oka u noworodków. Schorzenie

to najczęściej wywołane jest przez Neisseria gonorrhoeae (dwoinkę rzeżączki),
Chlamydia. Zakażenie Neisseria gonorrhoeae ma największe znaczenie kliniczne,
ponieważ może prowadzić do ciężkiego stanu zapalnego spojówki, rogówki i ślepoty
dzieci.

W tym celu, nie później niż do30 min. po porodzie wykonuje się zabieg Credégo,

polegający na zakropleniu do worka spojówkowego 1% azotanu srebra (Argentum
nitricum).

W Polsce zabieg ten wykonuje się od 1929 roku (na świecie znany od1884 r.).
Zabieg wykonuje się w kąciku noworodkowym lub jeśli kontakt „skóra-skóra” trwa

dłużej niż pół godziny, u matki.

Stosowany roztwór występuje w postaci jednorazowych pipetek lub roztworu

przechowywanego w ciemnych buteleczkach, przygotowywanych przez aptekę szpitalną.
Roztwór jest bardzo wrażliwy na działanie światła i szybko paruje, wtedy wytrącają się
kryształki azotanu , które mogą podrażnić i/lub uszkodzić spojówkę i rogówkę. Roztwór
w buteleczce może być przechowywany 24 godziny, stąd konieczność zaznaczania
godziny otwarcia.

Wykonując zabieg dokładnie umyć i odkazić ręce. Oczka noworodka, zwłaszcza

zanieczyszczone krwią, śluzem, płynem owodniowym przecieramy jałowym gazikiem
osobnym dla każdego oka od zewnętrznego kącika w kierunku nosa.

Lek zakraplamy do worka spojówkowego - na różową spojówkę, po odchyleniu dolnej

powieki. Wkraplamy 1 - 2 krople azotanu srebra. Nie wolno pipetką dotykać powieki,
spojówki.
Po upływie 1-2 min. przepłukujemy powieki wodą destylowaną, bez irygacji worka
spojówkowego i przecieramy powieki jałowymi gazikami.

11: Ważenie noworodka w kąciku noworodka po uprzednim wytarowaniu wagi.

12: Pomiary noworodka to:

- długość ciemieniowo - piętowa bez prostowania nóżki, lub SI

5

- obwód główki czołowo - potyliczny
- obwód klatki piersiowej - mierzymy centymetrem przez poziom dolnych

kątów łopatek i sutki

15: Kąpiel noworodka na sali porodowej odbywa się tylko w przypadku gdy:

- noworodek jest zabrudzony kałem matki (woda + KMnO

4

)

- jest zabarwiony zielonym płynem owodniowym
- matka jest nosicielką wirusa HIV (przemycie najpierw 1% chloraminą; kąpiel

w roztworze KMnO

4

)

Wszystkie wymienione czynności u noworodka wykonujemy pod lampą grzewczą,

zachowując zasady aseptyki i antyseptyki.

16: Obserwacja noworodka w bloku porodowym w pierwszych 2 godzinach życia:

 kontrola zabarwienia i ucieplenia powłok skórnych
 kontrola kikuta pępowinowego
 odśluzowywanie się noworodka – pozycja Trendelenburga
 kontrola liczby oddechów (norma ok. 40/minutę)
 ocena wydolności układu oddechowego

O niewydolności świadczą następujące objawy oceniane wg skali Silvermana.
(zdrowy noworodek otrzymuje 0 pkt.)
- zapadanie się klatki piersiowej
- wciąganie przyczepu przepony, mostka i międzyżebrzy
- opuszczanie bródki
- poruszanie skrzydełkami nosa
- stękanie wydechowe(słyszalne stetoskopem 1 pkt. głośne 2 pkt. - nawet

mruczenie

 ocena napięcia mięśniowego, okresów snu i czuwania, płaczu
 wydalenie smółki, moczu
 przystawienie do piersi...interakcja matki i dziecka
 podanie witaminy K

Piśmiennictwo:
1. Bałanda Agnieszka (red.): Opieka nad noworodkiem. PZWL 2009
2. Bręborowicz G.(red.) Położnictwo. Podręcznik dla położnych i pielęgniarek. PZWL.

Warszawa 2002.

3. Łepecka-Klusek C. (red): Pielęgniarstwo we współczesnym położnictwie i ginekologii.

Podręcznik dla studentów pielęgniarskich studiów licencjackich. Wydawnictwo Czelej,
Lublin 2003

4. Miller A.W.F., Hanretty K.P. Położnictwo ilustrowane. (red.) Dębski R. Wyd. Libramed.

Warszawa 2000.

5. Ryc.K: www.fotosearch.com