 | Pobierz cały dokument 27 Sacrum id 31621 Nieznany (2) .pdf Rozmiar 187,7 KB |
27. Sacrum
Stefan Sawicki
– „ Sacrum w literaturze”
Sacrum
-
określa wszystko to, co
religijne
. Hasło wywoławcze dla różnorodnych elementów sakralnych,
związanych bliżej z religijną postawą, z tym co nadnaturalne. Pojęcie to wprowadził szerzej w nurt myśli
europejskiej
Mircea Eliade
(współczesny religiolog pochodzenia rumuńskiego). Oparł się na zasadniczej
opozycji sacrum
– profanum
i uczynił narzędziem badania
rzeczywistości
. Jest uważane za
rzeczywistość wspólną dla wszystkich Religii, jest wynikiem szukania podobieństw i zbieżności.
POLA NA KTÓRYCH W LITERATURZE POJAWIA SIĘ SACRUM
Pole tematyczne
(motywy , tematy, wątki, fabuła) np. motywy sakralne przenikające niemal całą
poezję’
wątki starotestamentowe
przewijające się przez światową prozę; literatura sięgająca do
tradycji religijnej
, a czasem do epoki jej rozwoju;
różnorodność ujęć
-
od wierności aż do
deformacji, parodii i zaprzeczeń; poszerzanie przez literaturę tradycji religijnej np. apokryfy, które
wypełniały miejsca niedookreślone
Świętej Księgi będąc czasami interpretacją lub osądem
. Na
pograniczu religii i folkloru powstają motywy, wątki, legendy i mity, które tworzą nowe wartości sakralne,
znaczące w określonym kręgu kulturowym np. Średniowieczna legenda o św. Graalu ( legenda o
naczyniu, od którego Józef z Arymatei zebrał krew Ukrzyżowanego- symbol tego co nadprzyrodzone,
najświętsze). Interpretacja Nad Niemnem- przeciwstawienie dworu i wsi jako opozycji profanum i
sacrum.
Interpretacja wartości tematycznych utworu
-
grupowanie motywów w różne kręgi podobieństw,
śledzenie ich funkcji w budowie utworu, odtwarzanie konstrukcji akcji, referowanie tematyki materiału.
Obecnie zainteresowanie
głębszym znaczeniem
: toposy-
nośniki znaczeń o zasięgu
ogólnokulturowym,
motywy archetypiczne
- krystalizacje poetyckie o charakterze psychicznym czy
historycznym, motywy czasu i przestrzeni.
P. Ricouer
– uważa że symbole obecne w kulturze przechowują najbardziej autentyczną i pierwotną
wiedzę o świecie i człowieku, model poznania.
G. Poulet
-
bada znaczenie tych motywów symbolicznych, które są w kulturze europejskiej śladem
wysiłków dotarcia do tajemnicy bytu.
Problematyka utworu
-
chodzi tu o semantyczną wymowę, o postawę rozumienia i oceny z pozycji
„autora”, sprawy z pogranicza moralności i religii. Religijna problematyka, za jaką można uznać
zagadnienie świętości. We współczesnej literaturze
pisarzem świętości
jest np. Georges Bernanos-
„Dialogi karmelitanek”- nurtowi świętości towarzyszy stale nurt zła, wydobywanie z cienia postaci
mrocznych.
Wskazanie problematyki sak
ralnej poprzez opozycję świętości i grzechu
-
Związek dobra i
zła , świętości i grzechu, jest czymś częstym w lit. XX w.
Docieranie do istoty świętości Kościoła
,
odsłanianie jego mocy i chwały w celowo skonstruowanej sytuacji największej ludzkiej słabości i
największego mroku.
Zło domaga się dobra
, jest jakby warunkiem ujawnienia czy zasugerowania
wartości np. Zbrodnia i kara- jako chrześcijańskie misterium o grzechu i pokucie.
Wyznaczają
granice sakralnego obszaru.
Czasem rodzaj egzystencjalistycznego rachunku sumienia czy
publicznej spowiedzi współczesnego człowieka. Świętość i grzech jawią się w perspektywie początku i
w egzystencjalnym doświadczeniu jako elementy złożonej całości.
Człowiek w relacji do tego, co nadnaturalne
-
relacje między człowiekiem i Bogiem. Literatura
zawiera bogatą problematykę teologiczną, wyrażoną w języku egzystencjalnym, dalekim od uznanej i
utrwalonej terminologii. Zbliżenie teologii i literatury, obecność teologii w literaturze. Utwory, które
zawierają teologiczne sensy, lecz i te , które mówią o Bogu nie wymieniając Jego imienia, które nie są
skierowane bezpośrednio ku sprawom ostatecznym np. Norwid ( utwory, których nawet głęboko religijny
charakter, może być rozpoznany dopiero przez zestawienie z tłem, które stanowią inne teksty poety).
Poszukiwanie wewnętrznego i zewnętrznego teologicznego sensu utworu.
Jan Błoński
-
interpretację teologiczną z pozycji odbiorcy sytuuje w obrębie krytyki lub teologii.
| Pobierz cały dokument 27 Sacrum id 31621 Nieznany (2) .pdf Rozmiar 187,7 KB |