Antropogeneza

Antropogeneza

i cz

i człłowiek

owiek

-- Jako gatunek biologiczny

Jako gatunek biologiczny

D

Definicja

efinicja

Antropogeneza

Antropogeneza (z języka greckiego anthropos

(z języka greckiego anthropos --

człowiek, genesis

człowiek, genesis -- początek)

początek) -- filogeneza

filogeneza

człowieka, historia rodowa człowieka i

człowieka, historia rodowa człowieka i
człowiekowatych; całokształt procesów

człowiekowatych; całokształt procesów
ewolucyjnych, które doprowadziły drogą

ewolucyjnych, które doprowadziły drogą
stopniowych zmian struktury genetycznej

stopniowych zmian struktury genetycznej

stopniowych zmian struktury genetycznej

stopniowych zmian struktury genetycznej
gatunku do przekształcenia się populacji

gatunku do przekształcenia się populacji
przedludzkich w populację Homo sapiens

przedludzkich w populację Homo sapiens. Tak

. Tak

brzmi "zimna", encyklopedyczna definicja

brzmi "zimna", encyklopedyczna definicja
zaczerpnięta ze słownika antropologicznego. Czy

zaczerpnięta ze słownika antropologicznego. Czy
odpowie na nurtujące nas "od zawsze" pytania:

odpowie na nurtujące nas "od zawsze" pytania:
skąd pochodzimy?

skąd pochodzimy? -- ile lat istniejemy?

ile lat istniejemy? -- kim byli

kim byli

nasi przodkowie?

nasi przodkowie? -- co robili, jak żyli?

co robili, jak żyli?

Podział istot przedludzkich

Podział istot przedludzkich

Autralopitek

Autralopitek

Homo habilis

Homo habilis

Homo erectus

Homo erectus
Homo neanderthalensis

Homo neanderthalensis

Homo neanderthalensis

Homo neanderthalensis

Homo sapiens

Homo sapiens

Australopitek

Australopitek

Australopiteki

Australopiteki -- najstarsze istoty

najstarsze istoty

przez większość naukowców zaliczane

przez większość naukowców zaliczane

do podrodziny

do podrodziny

człowiekowatych

człowiekowatych

Homininae

Homininae

; czasem też umieszczane w

; czasem też umieszczane w

samodzielnej podrodzinie

samodzielnej podrodzinie

Australopitecithecinae. śyły 4,5

Australopitecithecinae. śyły 4,5--2 mln

2 mln

lat temu (wczesny plejstocen),

lat temu (wczesny plejstocen),

początkowo w Afryce Wschodniej, na

początkowo w Afryce Wschodniej, na

terytorium Wielkich Rowów

terytorium Wielkich Rowów

Afrykańskich (Great Rift Valley)

Afrykańskich (Great Rift Valley) -- tam

tam

naukowcy doszukują się kolebki

naukowcy doszukują się kolebki

naukowcy doszukują się kolebki

naukowcy doszukują się kolebki

ludzkości

ludzkości -- później także w Afryce

później także w Afryce

Południowej i Środkowej.

Południowej i Środkowej.

Charakteryzowały się masywną

Charakteryzowały się masywną

szczęką, mocnym uzębieniem, ale już

szczęką, mocnym uzębieniem, ale już

krótkimi kłami

krótkimi kłami -- umożliwiało to

umożliwiało to

poziomy ruch trący i świadczy o

poziomy ruch trący i świadczy o

przewadze twardego pokarmu

przewadze twardego pokarmu

roślinnego. Posiadały stopy o

roślinnego. Posiadały stopy o

nieprzeciwstawnym paluchu (jak u

nieprzeciwstawnym paluchu (jak u

człowieka), były przystosowane do

człowieka), były przystosowane do

chodzenia w pozycji pionowej.

chodzenia w pozycji pionowej.

Homo habilis

Homo habilis

Homo habilis (człowiek zręczny)

Homo habilis (człowiek zręczny) -- hominid z Afryki

hominid z Afryki

wschodniej, żyjący 2,5

wschodniej, żyjący 2,5--1 mln lat temu.

1 mln lat temu.

Miał od ok. 100 do ok. 125 cm wzrostu i 45 kg masy.

Miał od ok. 100 do ok. 125 cm wzrostu i 45 kg masy.

Czaszka

Czaszka H. habilis

H. habilis charakteryzuje się pojemnością 750

charakteryzuje się pojemnością 750--800

800

cm3, silnym wysklepieniem, drobnym uzębieniem,

cm3, silnym wysklepieniem, drobnym uzębieniem,

zbliżonym morfologicznie do

zbliżonym morfologicznie do

Homo sapiens

Homo sapiens

. Nazwa

. Nazwa

"człowiek zręczny" została mu nadana, ponieważ uznano go

"człowiek zręczny" została mu nadana, ponieważ uznano go

za twórcę

za twórcę

narzędzi kamiennych

narzędzi kamiennych

znalezionych w złożach

znalezionych w złożach

sprzed 1,8 mln lat. Do gatunku tego niektórzy badacze

sprzed 1,8 mln lat. Do gatunku tego niektórzy badacze

zaliczają też

zaliczają też

Homo rudolfensis

Homo rudolfensis

..

australopitek

australopitek

, którego

, którego

najstarsze znane szczątki

najstarsze znane szczątki

datowane są na 3,6 mln lat.

datowane są na 3,6 mln lat.

Znaleziono je w Etiopii i

Znaleziono je w Etiopii i

datowane są na 3,6 mln lat.

datowane są na 3,6 mln lat.

Znaleziono je w Etiopii i

Znaleziono je w Etiopii i

Tanzanii. Miał szeroką

Tanzanii. Miał szeroką

miednicę, wysklepioną stopę,

miednicę, wysklepioną stopę,

paluch u stopy zrównany z

paluch u stopy zrównany z

innymi palcami, kciuk

innymi palcami, kciuk

przeciwstawny, ramiona były

przeciwstawny, ramiona były

długie, a pojemność mózgu

długie, a pojemność mózgu

wynosiła ok. 600 cm2.

wynosiła ok. 600 cm2. A.

A.

afarensis

afarensis był roślinożercą o

był roślinożercą o

niskiej, krępej budowie.

niskiej, krępej budowie.

Homo erectus

Homo erectus

Homo erectus (Człowiek wyprostowany)

Homo erectus (Człowiek wyprostowany)

syn.

syn. pitekantrop

pitekantrop ((Homo erectus

Homo erectus syn.

syn.

Pithecanthropus erectus

Pithecanthropus erectus)

) -- gatunek

gatunek

człowiekowatych

człowiekowatych

uznawany za przodka

uznawany za przodka

człowieka

człowieka

współczesnego. śył

współczesnego. śył

przypuszczalnie od około 2 milionów do 300

przypuszczalnie od około 2 milionów do 300

tysięcy lat temu. W porównaniu do

tysięcy lat temu. W porównaniu do

Homo

Homo

habilis

habilis

miał mniej spłaszczone czoło i

miał mniej spłaszczone czoło i

mniejsze

mniejsze

zęby

zęby

. Posiadał mózg o wielkości

. Posiadał mózg o wielkości

około 3/4 mózgu człowieka współczesnego.

około 3/4 mózgu człowieka współczesnego.

Wzrost od 130 do 170 cm.

Wzrost od 130 do 170 cm.

Pitekantrop miał niewielką pojemność puszki

Pitekantrop miał niewielką pojemność puszki

mózgowej, masywną żuchwę bez bródki,

mózgowej, masywną żuchwę bez bródki,

Pitekantrop miał niewielką pojemność puszki

Pitekantrop miał niewielką pojemność puszki

mózgowej, masywną żuchwę bez bródki,

mózgowej, masywną żuchwę bez bródki,

niskie, cofnięte czoło z prostoliniowym

niskie, cofnięte czoło z prostoliniowym

zarysem grubych wałów nadoczodołowych i

zarysem grubych wałów nadoczodołowych i

potężne kłykcie potyliczne zestawiające

potężne kłykcie potyliczne zestawiające

czaszkę z kręgosłupem. Pitekantrop poruszał

czaszkę z kręgosłupem. Pitekantrop poruszał

się w postawie wyprostowanej. Posługiwał się

się w postawie wyprostowanej. Posługiwał się

on prymitywnymi narzędziami kamiennymi.

on prymitywnymi narzędziami kamiennymi.

Budował szałasy. Jako jeden z pierwszych

Budował szałasy. Jako jeden z pierwszych

człowiekowatych polował i żywił się

człowiekowatych polował i żywił się

większymi zwierzętami.

większymi zwierzętami.

Na pewnych stanowiskach archeologicznych

Na pewnych stanowiskach archeologicznych

związanych z

związanych z Homo erectus

Homo erectus (między innymi

(między innymi

na terenie

na terenie

Francji

Francji

i

i

Chin

Chin

) znaleziono ślady

) znaleziono ślady

wskazujące na kontrolowane użycie ognia,

wskazujące na kontrolowane użycie ognia,

ale wydaje się, że nie była to często

ale wydaje się, że nie była to często

spotykana umiejętność.

spotykana umiejętność.

Neandertalczyk

Neandertalczyk ((Homo sapiens

Homo sapiens

neanderthalensis

neanderthalensis

Neandertalczyk

Neandertalczyk ((Homo sapiens neanderthalensis

Homo sapiens neanderthalensis, człowiek

, człowiek

neandertalski)

neandertalski) -- podgatunek

podgatunek

człowieka rozumnego

człowieka rozumnego

; ostatnio

; ostatnio

coraz częściej uważany za osobny gatunek

coraz częściej uważany za osobny gatunek H.

H.

neanderthalensis

neanderthalensis. śył w środkowym

. śył w środkowym

plejstocenie

plejstocenie

.

.

Kulturę

Kulturę

europejskiego odłamu neandertalczyków określa się jako

europejskiego odłamu neandertalczyków określa się jako

kulturę mustierską

kulturę mustierską

. Prawdopodobnie wywodził się od

. Prawdopodobnie wywodził się od

Homo

Homo

heidelbergensis

heidelbergensis

lub gatunku z nim blisko spokrewnionego.

lub gatunku z nim blisko spokrewnionego.

Neandertalczycy posiadali duże

Neandertalczycy posiadali duże

mózgi

mózgi

i zamieszkiwali

i zamieszkiwali

zachodnią

zachodnią

Azję

Azję

i

i

Europę

Europę

przez ponad 200 tys. lat, w okresie

przez ponad 200 tys. lat, w okresie

dużych wahań klimatycznych, wykazywali przystosowania

dużych wahań klimatycznych, wykazywali przystosowania

do zimnego klimatu. Jedna z hipotez na temat ich wyginięcia

do zimnego klimatu. Jedna z hipotez na temat ich wyginięcia

mówi, że nie wytrzymali presji konkurencyjnej ze strony

mówi, że nie wytrzymali presji konkurencyjnej ze strony

człowieka. Trwają spory czy neandertalczycy mogli się

człowieka. Trwają spory czy neandertalczycy mogli się

krzyżować się ze współczesnymi sobie

krzyżować się ze współczesnymi sobie (Homo sapiens)

(Homo sapiens).

.

Analiza zmienności

Analiza zmienności

mitochondrialnego

mitochondrialnego DNA

DNA

człowieka

człowieka

współczesnego i porównanie jej z

współczesnego i porównanie jej z

sekwencjami

sekwencjami DNA

DNA

mitochondrialnego

mitochondrialnego

neandertalczyków wskazuje, że

neandertalczyków wskazuje, że

Rekonstrukcja wyglądu

Rekonstrukcja wyglądu

neandertalczyka w

neandertalczyka w

Neanderthal Museum,

Neanderthal Museum,

Mettman

Mettman

mitochondrialnego

mitochondrialnego

neandertalczyków wskazuje, że

neandertalczyków wskazuje, że

współczesne

współczesne

populacje

populacje

ludzkie nie zawierają genów

ludzkie nie zawierają genów

neandertalczyka. To silnie wskazuje, że neandertalczyk był

neandertalczyka. To silnie wskazuje, że neandertalczyk był

osobnym, rozumnym gatunkiem ludzkim, lecz nie stanowi

osobnym, rozumnym gatunkiem ludzkim, lecz nie stanowi

argumentu rozstrzygającego.

argumentu rozstrzygającego.

Jednym z pierwszych dowodów istnienia neandertalczyka

Jednym z pierwszych dowodów istnienia neandertalczyka

był wykopany w

był wykopany w

1856

1856

roku w niemieckim

roku w niemieckim

Neanderthalu

Neanderthalu

niekompletny szkielet istoty podobnej do człowieka, ale o

niekompletny szkielet istoty podobnej do człowieka, ale o

ciężkiej budowie i grubym wale nadoczodołowym. Była to

ciężkiej budowie i grubym wale nadoczodołowym. Była to

niewątpliwie istota

niewątpliwie istota

człowiekowata

człowiekowata

, jednakże tak wybitnie

, jednakże tak wybitnie

różniąca się od człowieka współczesnego, że uznano ją za

różniąca się od człowieka współczesnego, że uznano ją za

znacznie bardziej od niego pierwotną. Przyrodnicze książki z

znacznie bardziej od niego pierwotną. Przyrodnicze książki z

tego okresu pełne są artystycznych rekonstrukcji

tego okresu pełne są artystycznych rekonstrukcji

ukazujących neandertalczyków jako istoty włochate i

ukazujących neandertalczyków jako istoty włochate i

ociężałe, niewiele różniące sie wyglądem od małp, o tępym

ociężałe, niewiele różniące sie wyglądem od małp, o tępym

wyrazie twarzy.

wyrazie twarzy.

Człowiek z

Człowiek z

Neandertalu

Neandertalu

praktykował pochówek rytualny

praktykował pochówek rytualny

swych zmarłych. We

swych zmarłych. We

Francji

Francji

, w grocie

, w grocie La Chapelle

La Chapelle--aux

aux--

Saints

Saints odkryto płytki grób ze szkieletem w pozycji

odkryto płytki grób ze szkieletem w pozycji

embrionalnej, pokrytym czerwoną ochrą. Obok ciała

embrionalnej, pokrytym czerwoną ochrą. Obok ciała

pozostawiono: narzędzia, kwiaty, jajka i mięso. Świadczy to

pozostawiono: narzędzia, kwiaty, jajka i mięso. Świadczy to

o początkach wiary w

o początkach wiary w

życie pozagrobowe

życie pozagrobowe

i istnieniu praktyk

i istnieniu praktyk

religijno

religijno--magicznych

magicznych

Rekonstrukcja wygl

ą

du

neandertalskiej kobiety z
Neanderthal Museum, Mettman

Homo sapiens

Homo sapiens

Homo sapiens sapiens

Homo sapiens sapiens (człowiek rozumny,

(człowiek rozumny,

AMH = "anatomically modern humans"), to

AMH = "anatomically modern humans"), to

nazwa stosowana do wszystkich późniejszych

nazwa stosowana do wszystkich późniejszych

form

form Homo

Homo, które zdecydowanie odbiegają

, które zdecydowanie odbiegają

od

od Homo erectus

Homo erectus -- ostatnio coraz częściej

ostatnio coraz częściej

zawężana tylko do ludzi anatomicznie

zawężana tylko do ludzi anatomicznie

nowoczesnych, a więc żyjących współcześnie

nowoczesnych, a więc żyjących współcześnie

i ich niedawnych przodków, określanych w

i ich niedawnych przodków, określanych w

Europie mianem kromaniończyków (od

Europie mianem kromaniończyków (od

francuskiego schroniska skalnego Abri Cro

francuskiego schroniska skalnego Abri Cro--

Magnon).

Magnon).

Homo sapiens

Homo sapiens różni się anatomicznie

różni się anatomicznie

Homo sapiens

Homo sapiens różni się anatomicznie

różni się anatomicznie

wykształceniem guzowatości bródkowej na

wykształceniem guzowatości bródkowej na

żuchwie, cofniętą, pionową twarzoczaszką,

żuchwie, cofniętą, pionową twarzoczaszką,

zanikiem wałów nadoczodołowych, wysoko

zanikiem wałów nadoczodołowych, wysoko

wysklepioną mózgoczaszką oraz delikatną

wysklepioną mózgoczaszką oraz delikatną

budową szkieletu i wyższym wzrostem. Jego

budową szkieletu i wyższym wzrostem. Jego

głównym atutem jest wysoko rozwinięty,

głównym atutem jest wysoko rozwinięty,

sprawny mózg (1200

sprawny mózg (1200--1500 cm3) i zdolność

1500 cm3) i zdolność

do artykułowanej mowy.

do artykułowanej mowy.

Człowiek cechuje się dużą inteligencją i

Człowiek cechuje się dużą inteligencją i

wysokim stopniem rozwoju psychicznego,

wysokim stopniem rozwoju psychicznego,

posługuje się mową, podlega ciągłej ewolucji

posługuje się mową, podlega ciągłej ewolucji

kulturowej, której motorem jest zdolność

kulturowej, której motorem jest zdolność

abstrakcyjnego myślenia i świadomego,

abstrakcyjnego myślenia i świadomego,

celowego podejmowania decyzji, a także

celowego podejmowania decyzji, a także

rozwój pracy przy ciągłym doskonaleniu

rozwój pracy przy ciągłym doskonaleniu

narzędzi, co sprzyjało daleko idącemu

narzędzi, co sprzyjało daleko idącemu

rozwojowi współżycia w społeczeństwie.

rozwojowi współżycia w społeczeństwie.

Drzewo rodowe

Drzewo rodowe

Rekonstrukcja sylwetki

Rekonstrukcja sylwetki

Swoiste cechy gatunkowe człowieka

Swoiste cechy gatunkowe człowieka

Pionowa postawa ciała i chód dwunożny (utrata chwytności

Pionowa postawa ciała i chód dwunożny (utrata chwytności

w stopach)

w stopach)

Esowate wygięcie kręgosłupa (amortyzujące wstrząsy)

Esowate wygięcie kręgosłupa (amortyzujące wstrząsy)

Przesuniecie pod czaszkę otworu potylicznego

Przesuniecie pod czaszkę otworu potylicznego

Przebudowa miednicy

Przebudowa miednicy

Zmiany w biologii rozrodu: spowolnienie rozwoju

Zmiany w biologii rozrodu: spowolnienie rozwoju

osobniczego (ontogenezy) oraz skrócenie ciąży

osobniczego (ontogenezy) oraz skrócenie ciąży

osobniczego (ontogenezy) oraz skrócenie ciąży

osobniczego (ontogenezy) oraz skrócenie ciąży

Delikatniejsze uzębienie

Delikatniejsze uzębienie –

– mniejsze szczeki o

mniejsze szczeki o

parabolicznym luku zębowym, mniej wydatne kły

parabolicznym luku zębowym, mniej wydatne kły

śuchwa człowieka ma wyraźnie wykształconą bródkę

śuchwa człowieka ma wyraźnie wykształconą bródkę

łuki brwiowe uległ zanikowi

łuki brwiowe uległ zanikowi

Większy mózg

Większy mózg

Redukcja owłosienia ciała

Redukcja owłosienia ciała

Większy wzrost

Większy wzrost

Porównanie człowieka ze

Porównanie człowieka ze

szympansem

szympansem

Cecha

Cecha

Cz

Człłowiek

owiek

Ma

Małłpy cz

py człłekokszta

ekokształłtne

tne

Postawa cia

Postawa ciałła

a

pionowa

pionowa

nie pionowa

nie pionowa

Poruszanie si

Poruszanie sięę

lokomocja dwuno

lokomocja dwunożżna

na

z u

z użżyciem ko

yciem koń

ńczyn górnych

czyn górnych

Ow

Owłłosienie cia

osienie ciałła

a

w wi

w więększo

kszośści zanik

ci zanikłło

o

silne

silne

Czaszka

Czaszka

silnie rozwini

silnie rozwinięęta cz

ta część

ęść mózgowa

mózgowa

silnie rozwini

silnie rozwinięęta cz

ta część

ęść twarzowa

twarzowa

Uz

Uzęębienie

bienie

k

kłły nie wystaj

y nie wystająą poza lini

poza linięę zgryzu

zgryzu

k

kłły wystaj

y wystająą poza lini

poza linięę zgryzu

zgryzu

Kr

Kręęgos

gosłłup

up

esowato wygi

esowato wygięęty

ty

łłukowato wygi

ukowato wygięęty

ty

Klatka piersiowa

Klatka piersiowa

sp

spłłaszczona grzbieto

aszczona grzbieto--brzusznie

brzusznie

walcowata lub sp

walcowata lub spłłaszczona bocznie

aszczona bocznie

Ko

Koń

ńczyna górna

czyna górna

znacznie wi

znacznie więększy zakres ruchów ni

kszy zakres ruchów niżż u ma

u małłp i

p i

istot

istot przedludzkich

przedludzkich

zakres ruchów mniejszy w zwi

zakres ruchów mniejszy w zwiąązku z rol

zku z roląą podporow

podporowąą

kciuk w pe

kciuk w pełłni przeciwstawny

ni przeciwstawny

kciuk nie w pe

kciuk nie w pełłni przeciwstawny

ni przeciwstawny

Ko

Koń

ńczyna dolna

czyna dolna

funkcja podporowa (trzy punkty podparcia, stopa niep

funkcja podporowa (trzy punkty podparcia, stopa niepłłaska), palce

aska), palce

skrócone, paluch nieprzeciwstawny

skrócone, paluch nieprzeciwstawny

stopa zupe

stopa zupełłnie p

nie płłaska w zwi

aska w zwiąązku z funkcj

zku z funkcjąą chwytn

chwytnąą, palce d

, palce dłługie, paluch

ugie, paluch

przeciwstawny; ko

przeciwstawny; koń

ńczyna do

czyna dość

ść krótka

krótka

Miednica

Miednica

szeroka, krótka;

szeroka, krótka; śśrodek ci

rodek cięż

ężko

kośści na ko

ci na kośści krzy

ci krzyżżowej

owej

niezbyt szeroka i d

niezbyt szeroka i dłłu

użższa;

sza; śśrodek ci

rodek cięż

ężko

kośści na ko

ci na kośści

ci łłonowej

onowej

Od

Odżżywianie si

ywianie sięę

wszystko

wszystkożżemy

emy

zasadniczo ro

zasadniczo rośślino

linożżerne

erne

Rozwój osobniczy

Rozwój osobniczy

dziecko jest d

dziecko jest dłługo ca

ugo całłkowicie zale

kowicie zależżne od rodziców

ne od rodziców

potomstwo uniezale

potomstwo uniezależżnia si

nia sięę stosunkowo szybko

stosunkowo szybko

Mózg

Mózg

wspó

współłcze

cześśnie

nie śśrednio 1400 cm3, silnie rozwini

rednio 1400 cm3, silnie rozwinięęta kora mózgowa

ta kora mózgowa

u ma

u małłp cz

p człłekokszta

ekokształłtnych: ok. 400

tnych: ok. 400--500 cm3

500 cm3

mózg znacznie powi

mózg znacznie powięększa sw

ksza swąą wielko

wielkość

ść ju

jużż po urodzeniu

po urodzeniu

u doros

u dorosłłych mózg jest niewiele wi

ych mózg jest niewiele więększy ni

kszy niżż u nowo narodzonych

u nowo narodzonych

o

ośśrodek w

rodek węęchu zredukowany

chu zredukowany

o

ośśrodek w

rodek węęchu do

chu dość

ść dobrze rozwini

dobrze rozwinięęty

ty

Mowa (j

Mowa (jęęzyk)

zyk)

istnieje

istnieje

nie wyst

nie wystęępuje

puje

Obróbka narz

Obróbka narzęędzi

dzi

wyrób i przechowywanie narz

wyrób i przechowywanie narzęędzi, dostosowanych do zamierzonego

dzi, dostosowanych do zamierzonego

celu

celu

na ogó

na ogółł nie wyst

nie wystęępuje (jako narz

puje (jako narzęędzia bywaj

dzia bywająą stosowane gotowe

stosowane gotowe

przedmioty)

przedmioty)

Rasy i odmiany człowieka

Rasy i odmiany człowieka

Rasa czarna

Rasa czarna –

– negroidalna

negroidalna

–

–

Afrykańska

Afrykańska

–

–

Autralijska

Autralijska

–

–

Melanezyjska

Melanezyjska

Biała

Biała –

– kaukazoidalna

kaukazoidalna

–

–

Europejska

Europejska

–

–

Europejska

Europejska

–

–

Induska

Induska

śółta

śółta –

– mongoidalna

mongoidalna

–

–

Azjatycka

Azjatycka

–

–

Polinezyjska

Polinezyjska

–

–

Mikropolinezyjska

Mikropolinezyjska

–

–

Amerykańskoindiańska

Amerykańskoindiańska

RASA

RASA BIAŁA (KAUKAZOIDALNA)

BIAŁA (KAUKAZOIDALNA)

Rasa

Rasa

Umiejscowienie

Umiejscowienie

geograficzne

geograficzne

Charakterystyka

Charakterystyka

Europejska

Europejska

rdzenna ludno

rdzenna ludność

ść Europy,

Europy,

zachodniej Azji i Afryki Pn.;

zachodniej Azji i Afryki Pn.;
obecnie tak

obecnie takżże nap

e napłływowa

ywowa

ludno

ludność

ść obu Ameryk, Australii,

obu Ameryk, Australii,

skóra ró

skóra różżowobiala lub

owobiala lub

ż

żó

ółłtawobiala; w

tawobiala; włłosy proste

osy proste

lub kr

lub kręęcone, jasne lub

cone, jasne lub

ciemne; stosunkowo

ciemne; stosunkowo

ludno

ludność

ść obu Ameryk, Australii,

obu Ameryk, Australii,

Nowej Zelandii i Afryki Pd.

Nowej Zelandii i Afryki Pd.

ciemne; stosunkowo

ciemne; stosunkowo
najsilniejszy zarost u

najsilniejszy zarost u
m

męż

ężczyzn;

czyzn;

nos w

nos wąąski,

ski, śśredniej wielko

redniej wielkośści

ci

lub wysoki;

lub wysoki;
oczy niebieskie do

oczy niebieskie do
czarnych; silnie rze

czarnych; silnie rzeźźbiony

biony

profil twarzy; usta

profil twarzy; usta
stosunkowo w

stosunkowo wąąskie

skie

Induska

Induska

rdzenna ludno

rdzenna ludność

ść Indii i

Indii i

Pakistanu

Pakistanu

rysy twarzy jak rasy

rysy twarzy jak rasy
europejskiej, ale znacznie

europejskiej, ale znacznie
ciemniejszy (

ciemniejszy (żżó

ółłtobr

tobrąązowy)

zowy)

kolor skóry; oczy ciemne

kolor skóry; oczy ciemne

ODMIANA

Ż

ÓŁTA

ODMIANA

Ż

ÓŁTA

(MONGOLOIDALNA)

(MONGOLOIDALNA)

Rasa

Rasa

Umiejscowie

Umiejscowie

--

nie

nie

geograficzne

geograficzne

Charakterystyka

Charakterystyka

Azjatycka

Azjatycka

ludno

ludność

ść tubylcza Azji

tubylcza Azji

oprócz Indii i Bliskiego

oprócz Indii i Bliskiego
Wschodu

Wschodu

skóra

skóra żżó

ółłtawobiala lub br

tawobiala lub brąązowo

zowożżó

ółłta;

ta;

proste, ciemne, grube w

proste, ciemne, grube włłosy;

osy;

profil twarzy zwykle p

profil twarzy zwykle płłaski; cz

aski; częęsto

sto

gruba pod

gruba podśścióika t

cióika tłłuszczowa w pobli

uszczowa w pobliżżu

u

gruba pod

gruba podśścióika t

cióika tłłuszczowa w pobli

uszczowa w pobliżżu

u

powiek i wystaj

powiek i wystająących ko

cych kośści

ci

policzkowych;

policzkowych;

Polinezyjska

Polinezyjska

rdzenna ludno

rdzenna ludność

ść wysp

wysp

Pacyfiku od N. Zelandii

Pacyfiku od N. Zelandii
do Hawajów

do Hawajów

skóra

skóra żżó

ółłtawa lub jasnobr

tawa lub jasnobrąązowa; wzrost

zowa; wzrost

stosunkowo wysoki; krótka g

stosunkowo wysoki; krótka głłowa; do

owa; dość

ść

szeroka twarz z szerokim nosem; oczy

szeroka twarz z szerokim nosem; oczy
zwykle ciemne; w

zwykle ciemne; włłosy proste b

osy proste bąąd

dźź

kr

kręęcone, ciemne

cone, ciemne

Mikronezyjska

Mikronezyjska

rdzenna ludno

rdzenna ludność

ść wysp

wysp

zach. cz

zach. częś

ęści Pacyfiku, na

ci Pacyfiku, na

pn. od równika

pn. od równika

skóra

skóra żżó

ółłtawobiala lub jasnobr

tawobiala lub jasnobrąązowa,

zowa,

wzrost raczej wysoki, g

wzrost raczej wysoki, głłowa

owa

stosunkowo d

stosunkowo dłługa

uga

Ameryka

Amerykań

ńsko

sko

--

india

indiań

ńska

ska

ludno

ludność

ść tubylcza obu

tubylcza obu

Ameryk (z wy

Ameryk (z wyłą

łączeniem

czeniem

Eskimosów)

Eskimosów)

ciep

ciepłło

ożżó

ółłty lub czerwonawy kolor skóry;

ty lub czerwonawy kolor skóry;

w

włłosy proste, na ogól ciemne

osy proste, na ogól ciemne

ODMIANA CZARNA

ODMIANA CZARNA

(NEGROIDALNA)

(NEGROIDALNA)

Rasa

Rasa

Umiejscowienie

Umiejscowienie

geograficzne

geograficzne

Charakterystyka

Charakterystyka

Afryka

Afrykań

ńska

ska

ludno

ludność

ść tubylcza na

tubylcza na

po

połłudnie od Sahary

udnie od Sahary

ciemna (ciemnobr

ciemna (ciemnobrąązowa do

zowa do

czarnej) skóra, we

czarnej) skóra, wełłniste czarne

niste czarne

w

włłosy, sk

osy, skąąpy zarost m

py zarost męż

ężczyzn,

czyzn,

szeroki i krótki nos o du

szeroki i krótki nos o dużżych

ych

nozdrzach; grube mi

nozdrzach; grube mięęsiste i

siste i

nozdrzach; grube mi

nozdrzach; grube mięęsiste i

siste i

wypuk

wypukłłe wargi, wyra

e wargi, wyraźźnie

nie

prognatyczny profil twarzy

prognatyczny profil twarzy
(szcz

(szczęęki wysuni

ki wysunięęte ku przodowi)

te ku przodowi)

Australijska

Australijska

rdzenna ludno

rdzenna ludność

ść Australii

Australii

skóra ciemnobr

skóra ciemnobrąązowa, w

zowa, włłosy

osy

ciemne, faliste lub k

ciemne, faliste lub kęędzierzawe,

dzierzawe,

silny zarost twarzy m

silny zarost twarzy męż

ężczyzn,

czyzn,

g

głłowa d

owa dłługa, szeroki nos,

uga, szeroki nos,

wyra

wyraźźny prognatyzm i masywne

ny prognatyzm i masywne

z

zęęby

by

Melanezyjska

Melanezyjska

rdzenna ludno

rdzenna ludność

ść wysp

wysp

Melanezji i N. Gwinei

Melanezji i N. Gwinei

skóra ciemnobr

skóra ciemnobrąązowa, szeroki

zowa, szeroki

nos, we

nos, wełłniste czarne w

niste czarne włłosy

osy