Aleksander Niemczyk

Instytut Logistyki i Magazynowania

Badanie regałów oferowanych na polskim rynku

pod kątem spełniania wymagań normy PN-EN 15620:2010

Wstęp

Celem niniejszego

artykułu jest przedstawienie wniosków

wynikających z analizy możliwości spełnienia wymagań nor-
my PN-EN

15620:2010 przy zastosowaniu regałów stałych

ramowych bezpółkowych dostępnych na polskim rynku.
Przeanalizowano zalecenia w zakresie minimalnych luzów

manipulacyjnych bocznych i górnych. Dane o dostępnych

regałach z założenia czerpano ze stron internetowych do-

stawców tych urządzeń. Przedstawiono szereg przypadków

obliczania długości oraz wysokości gniazd regałów. Odnie-

siono się do sprzedawanych w Polsce regałów. Artykuł koń-

czą wnioski wynikające z analizy wyników przeprowadzo-
n

ych badań oraz dokonanych obliczeń.

Wymagania normy

Nowe wartości minimalnych luzów manipulacyjnych, któ-

re należy zachować przy składowaniu paletowych jednostek

ładunkowych w regałach definiuje norma PN-EN-15620:
2010

Stalowe statyczne systemy składowania – Regały pale-

towe o zmiennej konfiguracji –

Tolerancje, odkształcenia

i luzy manipulacyjne. Zachowanie luzów pozwala zminima-
liz

ować ryzyko uszkodzenia ładunków przy umieszczaniu pjł

w regałach oraz podczas ich pobierania [Kaczmarek 1997].
W niniejszej pr

acy skoncentrowano się na najczęściej wystę-

pującej konfiguracji regałów stałych ramowych bezpółko-

wych, których gniazda przystosowane są do prostopadłego

składowania trzech pjł uformowanych na paletach typu EUR
o wymiarach 800 mm × 1200 mm. Wymiary te odpowiada

ją

także jednostce modularnej [Korzeniowski, Skrzypek, Szy-
szka 2010, Korzeniowski 2009]. Rysunek 1 ilustruje luzy

manipulacyjne dla pjł, w których ładunek wystaje poza obrys

zewnętrzny palety. Natomiast rysunek 2 dotyczy pjł z ładun-

kiem zawierającym się w obrysie nośnika [Niemczyk 2010].

Minimalne

wielkości luzów przy obsłudze regału wózkiem

podnośnikowym z masztem wysuwnym lub wózkiem podno-

śnikowym czołowym, podano w tabeli 1. Zależą one od

wysokości położenia poprzeczki nośnej regału. Wysokość ta
jest mierzona od posadzki do poziomu górnej powierzchni
poprzeczki ogra

niczającej rozpatrywane gniazdo regału od

góry.

j

j

j

h

h

y

g

g

j

3

3

l

x

x

s

s

s

4

x

x

3

4

Rys. 1. Oznaczenia luzów manipulacyjnych

w gnieździe regału

ra

mowego dla paletowych jednostek ładunkowych w układzie

prostopad

łym z ładunkiem, który wystaje poza obrys zewnętrzny

palety.

Źródło: Niemczyk 2010 na podstawie PN-EN 15620:2010.

Oznaczenia:
x

3

–

luz manipulacyjny boczny, pomiędzy ładunkiem wykraczają-

cym poza obrys zewnętrzny palety a słupem ramy regału,

x

4

– luz m

anipulacyjny wewnętrzny, między powierzchniami

ładunków wykraczających poza obrys zewnętrzny palet na

długości gniazda,

y

3

–

luz manipulacyjny górny, między paletową jednostką ładun-

kową a poprzeczką nośną, która jest powyżej,

h

j

–

wysokość paletowej jednostki ładunkowej,

h

g

–

wysokość gniazda (w świetle),

l

g

–

długość gniazda (w świetle),

s

j

– s

zerokość paletowej jednostki ładunkowej.

h

h

y

g

g

j

3

l

5

x

6

x

6

x

5

x

j

s

j

s

j

s

Rys. 2. Oznaczenia luzów manipulacyjnych w gnieździe regału
ra

mowego dla paletowych jednostek ładunkowych w układzie

prostopadłym z ładunkiem, który mieści się w obrysie zewnętrz-
nym palety.

Źródło: Niemczyk 2010 na podstawie PN-EN

15620:2010.

Oznaczenia:
x

5

–

luz manipulacyjny boczny, pomiędzy paletą (nośnikiem) a

słupem ramy regału, gdy ładunek mieści się w obrysie ze-

wnętrznym palety,

x

6

–

luz manipulacyjny wewnętrzny, między paletami (nośnikami),

gdy ładunek mieści się w obrysie zewnętrznym palety,

pozostałe – jak na rys. 1.

Logistyka – nauka

Logistyka 5/2013

145

Tab. 1. Poziome i pionowe luzy manipulacyjne w gniazdach rega-

łów

Wysokość położenia

poprzeczki nośnej

[m]

Luzy

x3, x4, x5, x6

[mm]

Luz

y3

[mm]

do 3

75

75

powyżej 3 do 6

75

100

powyżej 6 do 9

75

125

powyżej 9 do 13

100

150

Źródło: Niemczyk 2010 na podstawie PN-EN 15620:2010.

Badania

Przeprowadzone badania

objęły oferowane na polskim

rynku regały stałe ramowe bezpółkowe. Uwzględniając po-
wszech

ny dostęp do internetu, pozyskano informacje tylko

z tego źródła. Sprawdzano jednocześnie dostęp do danych
potrzebnych przy tworzeniu planu zagospodarowania prze-
strzeni magazynu.

Wyk

orzystano bazę dostawców regałów, którą posiada

In

stytut Logistyki i Magazynowania. Zawiera ona między

innymi nazwę firmy, adres siedziby oraz adres strony inter-

netowej. Z bazy wyodrębniono 33 przedsiębiorstwa oferują-

ce regały. Aby zawęzić obszar badań zbierano dane na temat

regałów stałych ramowych bezpółkowych z gniazdami przy-

stosowanymi do prostopadłego składowania trzech pjł ufor-
mowanych na paletach typu EUR o wymiarach 800 mm ×

1200 mm. Przyjęto wysokość regału w zakresie od 4 do 5 m

oraz masę pjł około 1000 kg.

Korzystając ze stron internetowych dostawców regałów

zbierano następujące dane:

•

typ, wysokość i głębokość regału,

•

długość gniazda w świetle,

•

szerokość ramy,

•

wysokość poprzeczki nośnej,

•

skok wysokości poprzeczki nośnej wynikający z perfora-
cji ramy,

•

maksymalna masa składowanej pjł.

Wyniki badań

Żaden z dostawców nie udostępnia na swojej stronie

wszystkich danych zbieranych w badaniu. Mimo deklaracji,
sied

miu dostawców nie oferuje regałów a sześciu nie posiada

w swojej ofercie regałów stałych ramowych bezpółkowych.

Kolejnych czterech umieściło tylko szczątkowe dane. Część

publikowanych katalogów jest wyłącznie w języku angiel-
skim.

Wyniki badań po przetworzeniu zebrano w tabeli 2.

Tab.

2. Charakterystyka danych dostępnych na stronach interne-

towych dostawców regałów

Dane

Wartości

Jednostka

miary

Liczba dostaw-

ców podających

dane

Wysokość regału

od 4 do 5

m

10

Głębokość regału

od 1050 do 1100

mm

12

Długość gniazda

w świetle

2700 *

mm

6

Szerokość ramy

od 76 do 100

mm

8

Wysoko

ść poprzeczki

nośnej

od 100 do 140

mm

4

Skok wysokości

50 lub 70 lub 75

mm

10

Maksymalna masa pjł

od 567 do 1167

kg

6

* dla jednego dostawcy 2700 oraz 2800 mm i dla jednego dostawcy
2700 i 2900 mm
Źródło: badania własne.

Możliwość spełnienia wymagań normy

Aby obliczyć minimalną długość gniazda w świetle, która

zapewni pozostawienie minimalnych luzów bocznych, poni-

żej rozpatrzono dwa przypadki przewidziane w przytoczonej

normie. Przypadek 1 dotyczy pjł z ładunkiem wykraczają-
cym poza obrys palety, przypad

ek 2 pjł z ładunkiem miesz-

czącym się w obrysie nośnika. W obliczeniach przyjęto

oznaczenia jak na rysunkach odpowiednio 1 i 2. Ponieważ

założono wysokość regałów poniżej 6 m, to zgodnie z tabelą

1 wartości luzów x

3

, x

4

, x

5

oraz x

6

są równe 75 mm.

Przypadek 1.

Przy dopuszczalnym przewisie ładunku poza paletę EUR

maksymalny wymiar pjł w kierunku długości gniazda (sze-

rokości pjł) wynosi:

800 mm + 2

× 20 mm = 840 mm

Długość gniazda w świetle, przewidzianego dla trzech pjł

oblicza się ze wzoru:

l

g

= 3

× s

j

+ 2

× x

3

+ 2

× x

4

[mm]

(1)

gdzie oznaczenia są zgodne z rysunkiem 1.

Dla poprzeczki umieszczonej na

wysokości do 6 m ponad

posadzką, wyliczona minimalna długość gniazda wynosi:

l

g

= 3

× 840 mm + 2 × 75 mm + 2 × 75 mm = 2820 mm

Przekształcając wzór 1 można obliczyć maksymalną sze-

rokość pjł, gdy długość gniazda dostarczanego regału ma

w świetle 2800 mm. Maksymalna szerokość pjł po zaokrą-
gleniu warto

ści w dół wynosi 833 mm.

Przypadek 2.

Dla pjł, których ładunek nie wykracza poza obrys ze-

wnętrzny nośnika, minimalna długość gniazda jest wyliczana
ze wzoru:

l

g

= 3

× s

j

+ 2

× x

5

+ 2

× x

6

[mm]

(2)

gdzie zastosowano oznaczenia zgodne z rysunkiem 2.

Zgodnie ze wzorem 2, dla wysokości poprzeczki do 6 m

ponad posadzką, wyliczona minimalna długość gniazda wy-
nosi:

l

g

= 3

× 800 mm + 2 × 75 mm + 2 × 75 mm = 2700 mm.

W przypadku, gdy wszystkie pjł nie mają przewisów, mi-

nimalna długość gniazda wynosi 2700 mm.

Logistyka – nauka

Logistyka 5/2013

146

Osobnym zagadnieniem jest sposób obliczania minimalnej

wysokości gniazda w świetle, która zapewni pozostawienie
minimalnego luzu górnego

między paletową jednostką ła-

dunkową a poprzeczką nośną, która jest powyżej. Zasadnicze

znaczenie ma w tym przypadku wysokość pjł, możliwość

umocowania poprzeczki nośnej oraz jej wysokość. Nie jest
istotny boczny wymiar

ładunku. Ponieważ założono wyso-

kość regałów poniżej 6 m, to zgodnie z tabelą 1 wartości luzu
y

3

wynoszą 75 mm do 3 m oraz 100 mm powyżej 3 m.

W obliczeniach przyjęto oznaczenia jak na rysunkach 1 i 2.

W przykładzie opisanym poniżej przyjęto przykładową

wyso

kość pjł równą 1325 mm oraz wysokość poprzeczki

100 mm.

Do obliczenia minimalnej wysokości gniazda w świetle

stosuje się wzór:

h

g

= h

j

+ y

3

[mm]

(3)

Dla najniższego gniazda, podstawiając do wzoru 3 wyso-

kość pjł 1325 mm i wartość minimalnego luzu 75 mm, otrzy-

muje się wynik:

h

g

= 1325 mm + 75 mm = 1400 mm

Teoretyczna w

ysokość góry poprzeczki nośnej h

1

, o wyso-

kości h

p

można wyznaczyć ze wzoru:

h

1

= h

g

+ h

p

[mm]

(4)

Na tej poprzeczce

, drugi poziom będzie składowany teore-

tycznie na wysokości:

h

1

= 1400 mm + 100 mm = 1500 mm

Jeżeli wysokość pjł jest równa 1325 mm a poprzeczki nie

jest większa niż 100 mm, to teoretycznie także drugie gniaz-

do będzie miało taką samą wysokość w świetle ponieważ
suma wysoko

ści 2 gniazd w świetle i ograniczających je

dwóch poprzeczek jest równa 3 m. G

dyby wysokości pjł lub

poprzecze

k były większe od przyjętych, to luz w gnieździe

na drugim poziomie należałoby zwiększyć do minimum
100 mm.

W praktyce wysokość gniazda zależy od możliwości

umieszczenia poprzeczki nośnej, z uwzględnieniem skoku

wysokości wynikającej z perforacji ramy regału. Aby za-

chować minimalny luz, rzeczywista wysokość kolejnego

poziomu będzie:
–

równa wysokości

h

1r

= h

1

[mm] (5)

–

lub większa od teoretycznej, jednak mniej niż o skok wy-

sokości:

h

1r

< h

1

+ h

s

[mm]

(6)

gdzie:
h

1r

–

rzeczywista wysokość góry pierwszej poprzeczki,

h

1

–

teoretyczna wysokość góry pierwszej poprzeczki,

h

s

–

skok wysokości umieszczenia poprzeczki, wynikający

z perforacji ramy regału.

Wracając do opisanego przykładu, można rozpatrzyć ko-

lejne dwa przypadki.

Przypadek 3.

Jeżeli poprzeczkę można zamocować na wysokości 1500

mm ponad poziomem posadzki, to wówczas zgodnie ze wzo-
rem 5:

h

1r

= h

1

= 1500 mm.

W ofercie dostawców regałów dominuje skok wysokości

h

s

= 50 mm. Teoretyczna ró

żnica poziomów między wyso-

kością góry drugiej poprzeczki (3000 mm) i pierwszej (1500

mm) jest równe 1500 mm. Ponieważ wartość ta jest podziel-

na przez skok (50 mm), to drugą poprzeczkę można zamon-

tować na obliczonej teoretycznie wysokości 3000 mm.

Po

nieważ 1500 jest podzielne przez 75, to także w przypadku

regału o skoku perforacji h

s

= 75 mm byłoby to możliwe.

Przypadek 4.

Założono, że poprzeczki nie można zamocować na wyso-

kości 1500 mm ponad poziomem posadzki. Należy wówczas

wykorzystać pierwszą możliwość montażu powyżej tej wy-

sokości. Spowoduje to, że luz y

3

będzie większy od mini-

malnego. Ponieważ wpłynie to na konieczność podniesienia

także drugiej poprzeczki (powyżej 3 m), konieczne jest

zwiększenie luzu w drugim gnieździe y

3

do warto

ści

100 mm.

Wyko

rzystując wzór 3 otrzymuje się wysokość h

g2

drugie-

go gniazda w świetle:

h

g2

= h

j

+ y

3

= 1325 mm + 100 mm = 1425 mm

Druga poprzeczka będzie na teoretycznej wysokości h

2

:

h

2

= h

1r

+ h

g2

+ h

p

[mm]

(7)

Po podstawieniu wartości teoretyczna wysokość h

2

wynosi:

h

2

= h

1r

+ 1425 mm + 100 mm = h

1r

+ 1525 mm

Ponieważ wymiar 1525 nie jest podzielny zarówno przez

50 jak i przez 75, to:
–

dla regałów o skoku wysokości h

s

= 50 mm pierwsza wy

ż-

sza wartość podzielna przez 50 wynosi 1550 i poprzeczkę

można umieścić na rzeczywistej wysokości h

2r

:

h

2r

= h

1r

+ 1550 mm

–

dla regałów o skoku wysokości h

s

= 75 mm pierwsza wy

ż-

sza wartość podzielna przez 75 wynosi 1575 i poprzeczkę

można umieścić na rzeczywistej wysokości h

2r

:

h

2r

= h

1r

+ 1575 mm

Wnioski

Z analizy wyników bad

ań oraz opisanych czterech przy-

padków, związanych z obliczaniem minimalnej długości

i wysokości gniazda regału w świetle, wypływają następują-

ce wnioski, dotyczące możliwości spełnienia wymagań nor-
my:
1.

oferowane na polskim rynku regały (poza jednym do-
stawc

ą) nie pozwalają na składowanie według przyjęte-

go sposoby

pjł, których ładunek wykracza poza obrys

nośnika,

2.

dostępne regały, o długości gniazda w świetle równej

2700 mm, pozwalają na składowanie według przyjętego
sposoby

wyłącznie pjł, których ładunek mieści się

w obry

sie nośnika,

3.

w dostarczanych przez jednego producenta regałach

o długości gniazda w świetle równej 2800 mm można

składować pjł o średniej szerokości ładunku 833 mm,

4.

żaden z producentów nie ma w standardowej ofercie

regałów o długości gniazda w świetle równej 2820 mm,

5.

jedna firma oferuje regały o długości gniazd w świetle

równej 2900 mm, w których można składować pjł o do-

puszczalnym przewisie ładunku (po 20 mm na stronę),

6.

ponieważ dostawcy regałów nie podają najniższej (lub
innej

) wysokości umieszczenia poprzeczki nośnej, usta-

lenie konkretnej wysokości poprzeczek nośnych nie

jest możliwe,

7.

mniejszy skok wysokości poprzeczek nośnych, wynikają-

cy z perforacji ramy regału pozwala na precyzyjniejszy

dobór wysokości gniazda i zmniejszenie wysokości naj-

wyższego poziomu składowania,

8.

z uwagi na niekompletność danych, prawidłowy dobór
rega

łów bez kontaktu z kompetentnym przedstawicielem

dostawcy nie jest możliwy.

Logistyka – nauka

Logistyka 5/2013

147

Streszczenie

Regały stałe ramowe bezpółkowe są najczęściej wykorzy-

stywanymi w magazyn

ach urządzeniami do składowania.

Dotyczy ich norma PN-EN 15620:2010 Stalowe statyczne

systemy składowania – Regały paletowe o zmiennej konfigu-
racji –

Tolerancje, odkształcenia i luzy manipulacyjne, która

wyznaczyła nowe granice minimalnych luzów manipulacyj-

nych przy składowaniu paletowych jednostek ładunkowych

(pjł) w tych regałach.

Oferowane na rynku regały różnią się między sobą między

innymi

długością gniazd regałowych i możliwością regulacji

ich

wysokości. Pierwsze kryterium decyduje o możliwości

zapewnienia minimalnych luzów bocznych przy efektywnym
wykorzystaniu powierzchni magazynu. Kryterium drugie
pozwala na elastyczne dopasowanie wyso

kości gniazd do

wysokości przechowywanych pjł. Wpływa to na stopień wy-

pełnienia przestrzeni strefy składowania.

W artykul

e przedstawiono wyniki badań dostępnych na

rynku regałów. Dokonano analizy możliwości spełnienia

wymagań przywołanej normy przy składowaniu jednostek

ładunkowych formowanych na paletach EUR o wymiarach
800 mm × 1200 mm.

Wnioski z analizy wyników b

adań dotyczą zarówno pjł,

dla których ładunek zawiera się w obrysie palety jak i przy-

padek, gdy ładunek wystaje poza nośnik.

Słowa kluczowe: regały, luz manipulacyjny, paleta EUR,

gniazdo regału.

L

ITERATURA

1. Korzeniowski A., Opakowania w systemach logistycznych, (w:)

Kisperska-

Moroń D., Krzyżaniak S. (red.) Logistyka, ILiM,

Po

znań 2009.

2. Korzeniowski A., Skrzypek M., Szyszka G., Opakowania

w systemach logistycznych, wyd. 3, ILiM,

Poznań 2010.

3. Niemczyk A.,

Zarządzanie magazynem, WSL, Poznań 2010.

4. Praca zbiorowa,

Zarządzanie gospodarką magazynową, PWE,

Warszawa 1997.

Logistyka – nauka

Logistyka 5/2013

148