Geometria koło-szyna

obszar zainteresowania

2 s ≈ 1500 mm

odstęp obrzeży 1426 - 1410

szerokość toru 1435 (1432 – 1445)

Rys. Geometria koło-szyna, 2 s – nominalny rozstaw środków szyn.

Ponieważ charakterystyczne punkty pomiarowe nie leżą na tej samej wysokość względem punktu
przecięcia powierzchni tocznej z okręgiem tocznym, nie można w prosty sposób określić luzy zestawu
kołowego w torze

Rys. Styk jednopunktowy i dwupunktowy

Rys. Kąt nabiegania α i wyprzedzenie punktu styku b.

Rys. Przebieg zużycia profilu: a) głównie na powierzchni tocznej, b) głównie na obrzeżu.

geometria koło-szyna 1 / 4

Nazwy elementów obrzeża i szyny

Rys. Oznaczenia elementów zarysu zewnętrznego obręczy i kół bezobręczowych zestawów kołowych,
(kursywą oznaczono mniej istotne oznaczenia) 1 - płaszczyzna czołowa wewnętrzna obręczy lub wieńca,
2 - bok wewnętrzny obrzeża, 3 - wierzchołek obrzeża, 4 - bok zewnętrzny obrzeża, 5 - łuk przejściowy
obrzeża, 6 - powierzchnia toczna, 7 - pochylenie odcinka zewnętrznego powierzchni tocznej, 8 - skos
zewnętrzny profilu tocznego, 9 - płaszczyzna czołowa obręczy lub wieńca,
b - szerokość obręczy lub wieńca, Ow - wysokość obrzeża, Og - szerokość (grubość) obrzeża, r1, r2, r3 -
promienie wyoblenia obrzeża, r4 - promień łuku przejściowego, δ - kąt zewnętrznego zarysu obrzeża, D -
średnica okręgu tocznego

Rys. Zarys 28 UIC-135 i 28 UIC-140, b=135 lub 140 mm.

geometria koło-szyna 2 / 4

Wcześniejsze profile posiadały zarys stożkowy w obrębie powierzchni tocznej. Zarysy typu UIC są to
nowoczesne profile tzw. dopasowane do zużycia, które wykazują dużo większe przebiegi miedzy
kolejnymi przetoczeniami.





Rys. Przykładowy zarys z obrzeżem
zwężonym 28 AC15

>Y

Szyny

- główka

-

szyjka

-

stopka

Rys. Przekrój szyny S60 (UIC 60)

Rys. Przekrój szyny S49

Rys. Przekrój szyny rowkowej Ri 59N

Rys. Definicje
h – przechyłka toru (różnica wysokości górnych krawędzi
szyn)
2s – odległość środków szyn ≈ odległość okręgów tocznych

Rys. Przykład realizacji pochylenia szyny (1:20) podkładką pod
szyną

geometria koło-szyna 3 / 4

geometria koło-szyna 4 / 4

Zarysy obręczy i wieńców kół bezobręczowych

Zgodnie z PN-92/K-91056 rozróżnia się dwa typy zarysów zewnętrznych obręczy i kół
bezobręczowych, mianowicie:
-

z obrzeżem o wysokości 28 mm, stosowanym przy średnicach okręgów tocznych powyżej 760 mm

(typ 28UIC stosowany powszechnie na PKP),

-

z obrzeżem o wysokości 32 mm, stosowanym przy średnicach okręgów tocznych od 330 do 760 mm

(typ 32UIC).

W przedsiębiorstwie PKP stosowane są w niektórych pojazdach trakcyjnych obręcze z obrzeżami
zwężonymi o 10 mm lub 15 mm i oznaczone 28 AC10 i 28 AC15.

W zależności od szerokości obręczy lub wieńca koła bezobręczowego wyróżnia się dwie odmiany
zarysów zewnętrznych:
-

odmiana 135 o szerokości 135 mm,

-

odmiana 140 o szerokości 140 mm.

Obręcze lub wieńce kół bezobręczowych o szerokości 135 mm stosowane są w elektrycznych zespołach
trakcyjnych, w autobusach szynowych oraz wagonach, a ich oznaczenie jest następujące: 28UIC-135.
Obręcze lub wieńce kół bezobręczowych o szerokości 140 mm stosowane są w lokomotywach i
oznaczane: 28UIC-140.

Rys. Zestawienie pojazdów z obrzeżami 28 AC10 i 20 AC15. Liczby umieszczone

wewnątrz kółek symbolizujących układ osi oznaczają wielkość zwężenia danego zestawu
kołowego. Cyfra 10 oznacza zarys 28 AC10, zaś cyfra 15 - zarys 28 AC15.