________________________________________________________________________1

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

dr Kinga Kuszak
Zakład  Teoretycznych  Podstaw  Edukacji  
Wydziału  Studiów  Edukacyjnych  
UAM w Poznaniu

METODA PROJKETU

Ekspertyza

w ramach projektu:

„Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  

w szkolnictwie zawodowym skutecznym elementem

procesu  dydaktycznego”

________________________________________________________________________2

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

SPIS  TREŚCI  OPRACOWANIA:

WSTĘP

1. Źródła  metody  projektu

2. Podstawowe  założenia  metody projektu- zwanej  też  metodą  dojrzewania  uczniów

3. Kompetencje  nauczyciela  pracującego  metodą  projektu

4. Typy  projektów  w  edukacji

5. Etapy  pracy  metodą  projektu

6. Inspiracje

BIBLIOGRAFIA

ZAŁĄCZNIKI

Wstęp

________________________________________________________________________3

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

W   dostępnej   literaturze   psychopedagogicznej   metody   uczenia   się   definiuje   się  

zazwyczaj   jako:   „systematycznie   stosowany   sposób   uczenia   się   indywidualnego   lub  

zespołowego,   w   zasadzie   bez   bezpośredniego   udziału   nauczyciela”   (patrz:   Okoń   W.   (1992)  

„Słownik   pedagogiczny”s.   122-123).   Dokonuje   się   też   podziału   metod   uczenia   się   na   kilka  

ich   zasadniczych   grup,   takich   jak:   uczenie   się   przez   naśladownictwo,   uczenie   się   przez  

zastosowanie   algorytmów,   przez   podejmowanie   prób   i   popełnianie   błędów   (metoda   prób  

i   błędów),   metody   słowne,   uczenie   się   przez   rozwiązywanie   problemów   (metoda  

problemowa),   metodę   poszukującą   (częściowo   poszukującą),   metodę   badawczą,   metody  

waloryzacyjne  (uczenie  się  przez  przeżywanie,    itp.  

Metoda   projektu   stanowi   jedną   z   metod   aktywizujących   uczniów   (metod  

poszukujących,  inaczej  metod  praktycznych),  które  najczęściej  opisuje  się  jako  opozycyjne  do  

tzw.   metod   tradycyjnych   mających   swoje   źródło   w   tradycyjnej,   behawioralnej   dydaktyce.  

Przeciwnicy   tradycyjnego   nauczania   w   pierwszych   latach   XX   wieku   dostrzegli,   że  

dotychczasowe   kształcenie   jest   mało   efektywne.   Zwrócono   uwagę,   iż   szczególnie  

niekorzystne   efekty   przynosi   oddzielanie   teorii   od   praktycznego   działania,   gdyż   uczniowie  

uczą   się   w   szkole   treści,   których   nie   są   wstanie   (nie   potrafią)   zastosować   w   trakcie  

podejmowania konkretnych działań.  Zrodziło  się  przekonanie,  że  edukacja  powinna  odbywać  

się   przy   aktywnym   udziale   uczniów,   w   trakcie   gromadzenia   przez   nich   koniecznych,   ale  

zróżnicowanych  doświadczeń,  przy  maksymalnym   ich  zaangażowaniu   i   utrzymującej   się  na  

wysokim poziomie motywacji   do   podejmowania   wyzwań   i   pokonywania   przeszkód.  

Aktywność  ucznia  powinna  zatem  przyjąć  określony  kierunek  wyznaczony  przez  cel,  któremu  

z  kolei  podporządkowany  jest  jej  przebieg.  Im  bardziej  ten  cel  jest  atrakcyjny  i  ciekawy  dla  

uczącego  się,  tym   większą  wywołuje  motywację  i   zainteresowanie.   Zaś   samo   uruchomienie  

procesu  aktywnego  uczenia  się  wymaga  wykorzystania  takich  sytuacji  dydaktycznych,  które  

będą   pozwalały   na   odkrywanie,   przeżywanie   i   praktyczne   działanie   (patrz   Okoń.  

W.1996.„Kształcenie   wielostronne”   (w)   Pomykało   W.   (red)   „Encyklopedia   pedagogiczna”,  

PWN, 1993, s. 333 i dalsze). Współczesna   dydaktyka   proponuje   zatem   dwie   metody   pracy  

z  uczniem  (często  nazywane  nowymi  metodami  pracy  z  uczniem):  

1.

metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy oparte na  twórczej  aktywności  

________________________________________________________________________4

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

poznawczej,  polegającej  na  rozwiązywaniu  zadań,  problemów,

2.

metody praktyczne- charakteryzujące   się   przewagą   aktywności   praktyczno-

technicznej.

Metoda   projektu   stanowi   połączenie   ich   obu,   gdyż   daje   okazję   do   samodzielnego  

konstruowania  wiedzy  przez  uczniów  w  wyniku  aktywnego,  praktycznego  działania.  Ponadto  

każdej   jednostce   łatwiej   dokonać   transferu   wiedzy   i   umiejętności   zdobytych   w   trakcie  

działania  i  aktywnego  przeżycia  mającego  miejsce  w  szkole  na  inne  sytuacje  poza  jej  murami  

(np.  sytuacje  społeczne,  przyszłe  sytuacje  zawodowe).

1.  Źródła  metody  projektu  

Historia   metody   projektu   sięga   początków   XX     wieku   kiedy   W.   Kilpatrick   wraz  

z  S.  Stevensonem  w  oparciu  o  szerszą  koncepcję  J.  Deweya  (J.  Deway  uważał,  że  edukacja  

powinna wspierać   rozwój   dziecka,   aby   to   stało   się   realne   powinna   stworzyć   uczniom  

możliwość   rozwiązywania   różnych   sytuacji   problemowych)     opracowali   oryginalny,  

nowatorski   sposób   pracy   w   szkole.   Ich   koncepcja   pracy   szkolnej   całkowicie   zerwała  

z   obowiązującymi   dotychczas zasadami systemu klasowo-lekcyjnego i z tradycyjnie

rozumianym   nauczaniem   przedmiotowym.   Zaś   naukę   w   szkole   proponowała     osadzić   na  

naturalnych   zainteresowaniach   uczniów   oraz   na   wynikających   z   tych   zainteresowań   tzw:  

projektach,   czyli   ośrodkach   poznania   i   działania   (patrz   Okoń.   W.   „Słownik   pedagogiczny”,  

1992, s. 88).  Była  to  więc  metoda  nie  tylko  nowatorska,  ale  głęboko  osadzona  w  nurcie  tzw:  

„nowego   wychowania”,   którego   zwolennicy   szerzyli   idee,   że   życie   ludzkie   jest   procesem  

aktywnego ustosunkowywania   się   organizmu   do   środowiska.   Działanie   zostało   uznane   za  

istotną   cechę   jednostki   ludzkiej,   zaś   myśl   człowieka   zyskała   miano   za   narzędzia  

przystosowania   się,   nadrzędnego   instrumentu   jego   działania   (myśl   pozwala   przecież   na  

rozwiązywania  problemów).

Często   źródeł   metody   projektów   upatruje   się   w   paradygmacie   pedagogicznym  

zwanym   eksperymentalizmem,   który   zakładał,   że   nauczanie   nie   jest   uczeniem   ucznia   przez  

nauczyciela   ale   zachęcaniem   go   do   uczenia   się   w   wyniku   doświadczania  

i  eksperymentowania.  Z  całą  jednak  pewnością  jej  korzeni  można  poszukiwać  w  nurcie  tzw:  

________________________________________________________________________5

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

pedagogiki   progresywnej   obok   takich   koncepcji   jak:   „koncepcja   ośrodków   zainteresowań”  

O.   Decrol'ego,   „koncepcja   ośrodków   życiowych   i   rzeczowych”   K.   Linkego   i   wielu   innych,  

które  przyczyniły  się  do  zmiany oblicza edukacji w XX wieku.

W.  Kilpatrick  opracowując  swoją  koncepcję  napisał:  „metoda  projektów  jest  nie  tylko  

jedną  z  metod  kształcenia  lecz  należy  ją  rozumieć  jako  metodę  ogólną,  normę  postępowania  

dydaktycznego   czy   wręcz   cały   system   pedagogiczny   oparty   o   filozofię   „samodzielnego  

uczenia  się””.  Wyodrębnił  on  cztery  rodzaje  projektów  pedagogicznych:  

1. produkcyjne,   których   celem   jest   wytwarzanie   przez   uczniów   określonych  

przedmiotów,  związanych  z  realizowanym  tematem,

2. konsumpcyjne,   w   których   uczniowie   uczą   się   stosowania   nabytych   umiejętności  

w nowych sytuacjach,

3. problemowe- nastawione  na  aktywizację  umysłową  uczniów,

4. sprawnościowe,   których   głównym   celem   jest   osiąganie   sprawności,   nawyków  

w  określonych  sytuacjach    (patrz:  Molak  A.  „Metoda   projektów”  (w)  Okoń  W.   (red)  

„Szkoły  eksperymentalne  w  świecie  1900-1975”,  Warszawa).

Początkowo   metodę   zaczęto   wdrażać   tylko   na   terenie   Stanów   Zjednoczonych.  

Natomiast   w     Europie   została   szerzej   rozpowszechniona   dopiero   po   II   wojnie   światowej.  

Praca   metodą   projektów   stała   się   drogą   realizacji   szkoły   alternatywnej,   w   której  

zrezygnowano z systemu klasowo-lekcyjnego   na   rzecz   projektów   integrujących   różnorodne  

treści   oraz   odchodzono   od   programów   nauczania   przedmiotowego   na   rzecz   swobodnej  

działalności  dziecka,  opartej na jego zainteresowaniach.

Zainteresowanie   wzbudziła   m.in.   w   byłym   Związku   Radzieckim,   gdzie   P.   Błoński  

i   S.   Szacki   zaproponowali   rezygnację   z   systemu   klasowo-lekcyjnego, a realizowane

w  szkołach  projekty  miały  bezpośrednio  wiązać  się  z  procesem  produkcji.

W   Polsce   w   okresie   międzywojennym   podjęto   próby   wdrożenia   metody   do   praktyki  

pedagogicznej,   czego   wyrazem   było   wydanie   książki   J.  A.   Stevenson’a   „Metoda   projektów  

w   nauczaniu”   w   1930   roku.   Jej   realizacja   była   jednak   okazjonalna   i   w związku   z   tym   nie  

przyniosła  większych  efektów  dydaktycznych.  Propagatorką  metody  była  też  W.  Dzierzbicka,  

autorka   opracowania   „Metoda   projektów”   (w)   „Eksperymenty   pedagogiczne   w   Polsce  

________________________________________________________________________6

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

w latach 1900-1939”.

Po   II   Wojnie   światowej   pojęcie   metody   projektów   w   podręcznikach   dydaktyki  

pojawiała   się   sporadycznie.   Jej   elementy   stosowano   w   szkolnictwie   zawodowym   np.  

w  Gimnazjum  Państwowym  w  Chełmie,  czy  Gimnazjum  im.  Stefana  Batorego  w  Warszawie.

W latach 60-tych  o    metodzie  na  użytek  kształcenia  i  doskonalenia  zawodowego  pisał  

m.in.   S.   Deszczyński   wyróżniając   ją   spośród   innych   metod   aktywizujących,   jak   metoda  

konferencyjna,   sytuacyjna,   przypadków,   inscenizacji   i   seminaryjna   (parz:   S.   Deszczyński  

Aktywne metody szkolenia i doskonalenia kadr, Warszawa, 1965, Instytut   Przemysłu  

Drobnego  i  Rzemiosła,  Warszawa)  Metoda  budziła  jednak  co  raz  większe  zainteresowanie.  

Pod  koniec  XX  i  na  początku  XXI  wieku  mieściła  się  w  nurcie  tzw:  alternatywnych  

metod  pedagogicznych,  choć  coraz  częściej  dostrzegano  jej  zalety  i  chętnie wykorzystywano

np.  edukacji  młodszych  uczniów.  Zdobyła  wielu   zwolenników  dzięki,  wśród  których  można  

wymienić   takie   osoby   jak:   B.   D.   Gołębniak   „Uczenie   metodą   projektu”   (2000),  

M.   Szymański,   „O   metodzie   projektów:   z   historii,   teorii   i   praktyki   pewnej   metody

kształcenia”   (2000),   K.   Chałas   „Metoda   projektu   i   jej   egzemplifikacja   w   praktyce”(2000),  

a   także   inni.   Mimo   tych   fascynacji   pewnej   grupy     „otwartych”   pedagogów     w   praktyce  

stosowana   była   z   umiarkowanym   entuzjazmem   (podobnie   jak   inne   metody   aktywizujące  

uczniów).  Badania  PISA  przeprowadzone  2006,  które  wyraźne  wskazały,  że  Polscy  uczniowie  

osiągają   zdecydowanie   niższe   wyniki   dotyczące   rozpoznawania   zagadnień   naukowych   oraz  

interpretowania   i   wykorzystania   wyników   i   dowodów   naukowych   stanowiących   element

rozumowania  naukowego  w  porównaniu  z  ich  rówieśnikami  z  innych  krajów  OECD.    Zaczęto  

zatem   szukać   metod   umożliwiających   uczniom   rozwijanie   tak   potrzebnych   w   życiu  

kompetencji   logicznego   myślenia,   interpretowania   różnych   dostępnych   dowodów   także  

wyników badań,  krytycznego  analizowania  informacji,  formułowania  wniosków, itp.

W   roku   2009   wdrożenie   nowej   podstawy   programowej   w   poszczególnych   typach  

szkół   wiązało   się   ze   zwróceniem   szczególnej   uwagi   na   tę   właśnie   metodę   jako   sprzyjającą  

realizacji   celów   edukacyjnych   w   edukacji   przedszkolnej   i   szkołach   ogólnokształcących.  

Dostrzeżono  możliwość  realizacji  różnych  treści   z  obszarów  takich  przedmiotów,  jak:  język  

polski, chemia, informatyka,   edukacja   zdrowotna,   zajęcia   techniczne, wiedza

o   społeczeństwie.   Zaczęto   zatem   szeroko   propagować   metodę,   umożliwiając   nauczycielom  

________________________________________________________________________7

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

poznanie   jej   kurach   doskonalących,   dzięki   kolejno   powstającym   opracowaniom.   Tworząc  

nauczycielom   i   uczniom   szansę   aktywnego   działania,   określono   jednocześnie   wymagania  

stawiane   przed   szkołą   i   nauczycielem   konieczne   do   realizacji   projektów.   Po   raz   pierwszy  

wyraźnie   wyartykułowano,   że   każda   szkoła   powinna   wypracować   własne   zasady   realizacji  

projektów.   Można   zatem   mieć   nadzieję,   że   rozpoczęła   się   nowa   era   edukacji,   której   celem  

staje   się   wspieranie   w   rozwoju   kreatywnego,   twórczego,   refleksyjnego,   ciekawego   świata  

ucznia,   a   szkoła   o   której   uczniowie   mówią,   że   jest   nudna   (54,1%   uczniów   szkół  

ponadgimnazjalnych),   budzi   lęk   (59,0%   uczniów   szkół   ponadgimnazjalnych),   poczucie  

niepewności  (15,9%  uczniów  szkół  ponadgimnazjalnych)  (patrz  

www.szkolabezprzemocy.pl

)

przechodzi do historii.

2. Podstawowe   założenia   metody   projektu- zwanej   też   metodą  

dojrzewania  uczniów

Pojęcie  projektu

Pojęcie:   „projekt”   ma   swoje   źródła   włoskojęzyczne   z   XVI   wieku   i   pochodzi   od  

określenia   „progetii”.   W   ten   sposób   określano   ćwiczenia   praktyczne,   które   wykonywali  

studenci architektury w Accademia di San Luca

Współcześnie  definiowane  jest  jako:

1. przedsięwzięcie,   którego   istota   polega   na   tym,   że   uczniowie   realizują   określone  

zadanie  w  oparciu  o  przyjęte  wcześniej  założenia

2. „zmierzony  plan  działania,  postępowania, zamysł co  do  przyszłości”  (patrz Tokarski

J.,  1980,  „Słownik  wyrazów  obcych”,  PWN,  Warszawa)

3. „opracowany graficznie plan wykonania   czegoś,   propozycja,   pomysł”   (patrz

„Słownik  języka  polskiego”,  2009,  Wydawnictwo  IBIS,  Poznań)

4. „cykl   dobrze   zaplanowanych   działań,   związanych   z   realizacją   treści   podstawy  

programowej,   które   są   realizowane   przez   dużą   grupę   uczniów,   indywidualnie   lub  

w   zespołach   (patrz: Rura G. Etapy pracy nad konstruowaniem zintegrowanego

________________________________________________________________________8

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

procesu   edukacyjnego”   (w)   Sowińska   H.,   Michalak   R.   (red)   Edukacja   elementarna  

jako  strategia  zmian  rozwojowych  dziecka,  Impuls,  Kraków)

5. „jeden   ze   sposobów   realizacji   określonego   zagadnienia (zadania)”   (patrz Potocka

B., Nowak L., 2000, Projekty edukacyjne. Poradnik dla nauczycieli, Oficyna

Wydawnicza Nauczycieli, Kielce)

6. „czynność   mająca   źródło   w   jakimś   zagadnieniu,   wypełniana   całkowicie,  

a   przeprowadzana   na   swoim   naturalnym   podłożu”   (patrz   Okoń   W.   1984,  

Nauczanie  problemowe  we  współczesnej  szkole,  WSiP,  Warszawa)

Metoda   projektów   jest   metodą   interdyscyplinarną   (a   więc   integrującą   wiedzę  

przekazywaną  w  ramach  różnych  przedmiotów),  której  zasadniczym  celem  jest  umożliwienie  

uczniowi przyjęcia   na   siebie   odpowiedzialności   za   nabywanie   wiedzy   i   zdobywanie  

doświadczeń  ważnych  przede  wszystkim  dla  samego  ucznia.  Polega  na  „wykonywaniu  przez  

uczniów   zadań   obejmujących   większą   partię   materiału   poprzez   samodzielne   poszukiwania,  

pod   dyskretną opieką   nauczyciela”   (patrz   Rau   K.   Ziętkiewicz   E.   2000,   „Jak   aktywizować  

uczniów.  „Burza  mózgów”  i  inne  techniki  w  edukacji,  Oficyna  Wydawnicza,  Poznań)    

W   literaturze   przedmiotu   znajdujemy   też   pojęcie:   „projektu   edukacyjnego”   który  

definiowany jest jako „metoda  nauczania  kształtująca  wiele  umiejętności  oraz  integrująca  

wiedzę   z   różnych   dyscyplin (przedmiotów)” (Potocka   B.,   Nowak   L.   2002,   „Projekty  

edukacyjne.  Poradnik  dla  nauczycieli”,  SFS,  Kielce).  

A   zatem   pojęcia:   „metody   projektu”   i   „projektu   edukacyjnego”   można   uważać   za   tożsame  

i  stosować  je  zamiennie.  

Aktualnie   w   teorii   i   praktyce   pedagogicznej   funkcjonuje   jeszcze   jedno   ujęcie   tej   metody  

zwane PBL (Problem Based Learning), czyli projektu  realizowanego  poprzez  rozwiązanie  

problemu, podczas   którego w   trakcie   lekcji   uczniowie   aktywnie   poszukują   rozwiązania  

problemów,  z  którymi  stykają  się  w  rzeczywistości  pozaszkolnej.  

Wykorzystując  projekt  można  realizować  zagadnienia  dotyczące:  

1. jednego przedmiotu,

2. ścieżki  międzyprzedmiotowej,

________________________________________________________________________9

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

3. kilku  przedmiotów,

4. bloku tematycznego,

5. większej  części,  a  nawet  całego  programu  dydaktycznego  realizowanego  w  szkole,

Projekty   znajdują   zastosowanie   zarówno   w   pracy   dydaktycznej   jak   i   wychowawczej   na  

różnych   etapach   edukacji.   Ponadto   projekty   międzyprzedmiotowe   mogą   być   realizowane

przez   zespoły   nauczycieli,   a   cele   projektów   zawierają   cele   z   różnych   przedmiotów   (np.:  

projekty przyrodnicze, projekty humanistyczne, matematyczno-techniczne, itp.).

Praca z wykorzystaniem projektu edukacyjnego pozwala na:

1. realizację   dłuższego   (nie   jednorazowego)   przedsięwzięcia   polegającego   na  

samodzielnym   zbadaniu   przez   ucznia   (uczniów)   jakiegoś   zjawiska   związanego  

z  życiem  codziennym  lub  dowolna  gałęzią  wiedzy.

2. realizację   cyklu   działań,   które   wynikają   bezpośrednio   bądź   pośrednio   z   założeń  

programowych.

3. dzielenie materiału  nauczania  na  serię  mniejszych  działań- mini projektów,  

4. aktywną   współpracę   nauczyciela   z   uczniami   i   nauczyciela   z   innymi   nauczycielami,  

uczniów  z  uczniami,

5. zbliżenie  szkoły  do  życia,  gdyż  niweluje  sytuacje  sztuczne,  nienaturalne

6. rozbudzanie  motywacji,  ciekawości  poznawczej  uczniów,  poprzez  zaciekawienie

Kluczem do sukcesu w pracy z wykorzystaniem metody projektu jest:

1. Możliwość   elastycznego   i   spójnego   połączenia   dwóch   rodzajów   zadań  

dydaktycznych:   zadań   kształcących   i   zadań   realizacyjnych,   z   przesunięciem  

punktu   ciężkości   na   zadania   realizacyjne   (czego   pozbawione   jest   często   tzw”  

tradycyjne   nauczanie).   Zwykle   zwraca   się   uwagę   na   zadania   kształcące,   gdyż   one  

w  bezpośredni  sposób  prowadzą  do  założonych  celów  dydaktycznych. Nie  docenia  się  

natomiast   zadań,   które   związane   są   z   wykonywaniem   czegoś,   co   nie   jest  

________________________________________________________________________10

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

w   bezpośredni   sposób   związane   z   celami.   Uruchomienie   np.   projektu:   „budujemy  

dżunglę”,  „projektujemy  ogród  botaniczny”,  nie  wskazuje  bezpośrednio  na  realizację  

celów   kształcących   jednak   w   spójny   sposób   pozwala   na   połączenie   celów  

dydaktycznych   (kształcących)   z   celami   wynikającymi   z   nich   zadaniami  

realizacyjnymi (patrz   Dunne   M.,   Dylak   S.   1997,   „Planowanie   zajęć   w   edukacji  

przyrodniczej”   (w)   Dunne   M.,   Dylak   S.   (red)   „Przyroda   Badania   Język”   CODN,  

Warszawa.)

2. Przekonanie  uczniów,  żeby przejęli odpowiedzialność  za wykonanie zadań. Jest to

możliwe   przez   rozbudzenie   ich   ciekawości   poznawczej.   Bowiem   „wzbudzona  

ciekawość   wyzwala   działania   prowadzące   do   jej   zaspokojenia,   a   poznanie stanowi

specyficzną   nagrodę   dla   jednostki.   Nagrodą   może   być   aktywność   poznawcza  

ukierunkowana   na   znalezienie   odpowiedzi”   (patrz   Włodarski   Z.,   Hankała   A.   2004,  

„Nauczanie   i   wychowanie   jako   stymulacja   rozwoju   jednostki”,   Impuls,   Kraków). Tę  

wzbudzoną   u   uczniów   ciekawość   nauczyciel   musi   przekształcić   w   bardziej   trwałe,  

ukierunkowane   zainteresowanie   przedmiotem,   ale   także   niezależnie   od   specyfiki  

przedmiotu  w  uniwersalne  pragnienie  poznawania  i  odkrywania.  Staje  się  to  możliwe,  

gdy w swojej pracy wykorzysta m.in.   metodę   projektu,   a   dzięki   takim  

doświadczeniom  szkoła  może  stać  się  miejscem  doświadczania  pozytywnych  emocji.

3. Zerwanie   z   zasadą   dominacji   nauczyciela – praca   metodą   projektu   zakłada  

partnerstwo   między   nauczycielem   i   uczniem,   a   więc   wymusza   zmianę   tradycyjnie

rozumianej relacji nauczyciel-uczeń.    Nauczyciel  przestaje  być  dla  uczniów  jedynym  

źródłem  informacji  a  staje  się  „refleksyjnym  agentem”  i  „tutorem”.  „Pełnienie  takiej  

roli  ogranicza  interwencję  nauczyciela  do  interwencji  konstruktywnej  i  odpowiedniej

do   potrzeb   i   warunków,   w   których   zachodzi   uczenie   się” (patrz Michalak R. 2000,

„Charakterystyka  aktywizującej  strategii  uczenia  się”  (w)  Sowińska  H.,  Michalak  R.  

„Edukacja  elementarna  jako  strategia  zmian  rozwojowych  ucznia”,  Impuls,  Kraków).

Staje się   on   przewodnikiem,   towarzyszem   mniej   doświadczonych   partnerów  

w  procesie  dochodzenia  do  wiedzy  i  kształtowania  umiejętności.    Nauczyciel  „buduje  

________________________________________________________________________11

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

rusztowanie”,  swoimi  działania  wchodzi  w  obszar  najbliższego  rozwoju  uczniów.  Jego  

rola   sprowadza   się   do   integrowania   działań   podopiecznych,   wyzwalania   ich  

inicjatywy,  kreatywności,  niesienia  pomocy  i  wsparcia  w  sytuacjach  koniecznych.

4. Podmiotowość   uczniów   i   przejęcie   przez   nich   odpowiedzialności   za   podjęte  

i realizowane zadania (patrz kontrakt). Praca metodą   projektów   tworzy   uczniom  

szansę   samorozwoju   i   samodoskonalenia   się,   gdyż   uwzględnia   ich   indywidualne  

zainteresowania   (uczniowie   mają   możliwość   dokonywania   różnych   wyborów).  

„Przejawem  podmiotowości  uczniów  jest  wybór  takiego  działania,  które  wynika  z  ich

potrzeb   i   zainteresowań,   dlatego   niezbędne   jest   tworzenie   klimatu   bezpieczeństwa,  

zaufania i akceptacji, aby uczniowie   czuli   się   jednostkami niepowtarzalnymi,

zdolnymi   do   samodzielnego   kreowania   swojego   życia”   (patrz Wojciechowska-

Charlak   B.   2008,   „   Podmiotowość   w   wychowaniu   warunkiem   aktywności   uczniów”  

(w)      Guz  S.,  Sokołowska-Dzioba  T.,  Pielecki  A.  (red)  „Aktywność  dzieci  i  młodzieży”,  

Wyższa   Szkoła   pedagogiczna   Towarzystwa   Wiedzy   Powszechnej,   Warszawa).  

Rozwijanie   aspiracji   podmiotowych   (dzięki   pracy   metodą   projektu)   i   nastawienie,  

dzięki  doświadczeniom  zdobytym   w  szkole,  na  wpływanie  na  kształt  własnego  losu,  

zaufanie  do  siebie,  gotowość  tworzenia  własnych  programów  działania  powinno  być  

troską  naczelną  nowoczesnej  edukacji  młodego  pokolenia.  

5. Praca na tzw. zasobach,   jakie   nauczyciel   (szkoła,   poszczególne   grupy   realizujące  

projekt   i   osoby   w   zespołach)   ma   do   dyspozycji   (w   tym   zasoby   indywidualne,  

osobowe,  ale  też  środki  finansowe,  sprzęt,  którym  się  dysponuje,  bazy  lokalowej,  osób  

i   instytucji,   które może   pozyskać   do   współpracy,   także   rodziców   uczniów,   Urzędu  

Miasta/Gminy,   lokalnych   instytucji,   sponsorów),   na   których   wsparcie   może   liczyć  

w   trakcie   realizacji   projektu).   Jak   pisze   S.   Dylak   „metoda   projektów   pozwala   na  

ujmowanie   edukacji   jako   przedsięwzięcia   społeczno-środowiskowego,   inspirującego  

międzypokoleniowe   kontakty.   To   z   kolei   ułatwia   realizację   obiecującej   perspektywy    

edukacji   wykorzystywania   kapitału   ludzkiego   do   integracji   społeczne   (…)   Mądrze  

zaplanowana   i   realizowana   metoda   projektów   może   sprzyjać   konsolidacji  

________________________________________________________________________12

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

międzypokoleniowych   kontaktów   w   ramach   globalnego   myślenia   i   lokalnego  

działania”   (patrz   Dylak   S.   2008,   „Idea   zrównoważonego   rozwoju   w   kształceniu  

nauczycieli”   (w)   Guz   S.,   Sokołowska-Dzioba   T.,   Pielecki   A.   (red)   Aktywność   dzieci  

i   młodzieży,   Wyższa   Szkoła   Towarzystwa   Wiedzy   Powszechnej   w   Warszawie,  

Warszawa)

6. Rezygnacja z tzw. tradycyjnego oceniania efektu pracy, na rzecz oceny procesu

(zdobywania danych, ich rejestrowania, opracowywania, analizowani, itp.). Ocenianie

służy   tu   rozbudzeniu   motywacji   do   działania,   pogłębiania   wiedzy   i   rozwijania  

umiejętności.  Ważną  rolę  odgrywa  tu  również  wdrażanie  uczniów  do  systematycznej  

samooceny swojej pracy. Wymaga to od nauczycieli opracowania czytelnych dla

uczniów  kryteriów  dokonywania  oceny

Uczniowie  pracujący  metodą  projektu  rozwijają  następujące  umiejętności:  

1. negocjowania  (zadań,  kontraktu,  sposobów  realizacji),

2. planowania  własnej  (grupowej)  pracy  długoterminowej  z  podziałem  na  poszczególne  

zadania  szczegółowe,

3. podziału  pracy  w  zespole  (z  pracy  zespołowej  nie  można  nikogo  wykluczyć),

4. przyjmowania  współodpowiedzialności  za  przebieg  działań  i  efekty  końcowe,

5. prowadzenia   dyskusji,   przekonywania   innych   do   swojego   pomysłu,   negocjowania,  

rezygnacji   z   własnej   koncepcji   na   rzecz   bardziej   adekwatnej   propozycji

wygenerowanej  przez  inna  osobę,  

6. rozwiązywania  konfliktów  i  poszukiwania  kompromisów,

7. korzystania  z  różnych  źródeł  informacji,  

8. przetwarzania   i   opracowywania   zgromadzonych   danych   (dobór   informacji,   selekcja  

informacji,  ocena  ich  trafności,  rzetelności,  przydatności  podczas  realizacji  projektu),

9. korzystania   z   różnego   sprzętu   i   specjalistycznej   aparatury   badawczej   (np.  

mikroskopy).

10. planowania  i  przeprowadzania  eksperymentów  (doświadczeń),

11. wykorzystywania  teorii  w  praktycznym  działaniu,

________________________________________________________________________13

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

12. sporządzania  pisemnych  opracowań.

3. Kompetencje  nauczyciela  pracującego  metodą  projektu

Praca  nauczyciela  metodą  projektów  diametralnie  różni  się  od  tradycyjnego  nauczania  

(źródło:  Mikina  A.    Zając  B.  (2009)  „Metoda  projektów  w  gimnazjum.  Poradnik  dla  

nauczycieli i dyrektorów  gimnazjów,  Ośrodek  Rozwoju  Edukacji”)

Podejście  tradycyjne  

Podejście  w  wykorzystujące  metodę  
projektów

Skupia  się  na  treści  

Skupia  się  na  procesie  dochodzenia  do  wiedzy

Nauczyciel jest w centrum zainteresowania

Uczeń  jest  w  centrum  zainteresowania

Nauczyciel jest ekspertem

Nauczyciel jest organizatorem procesu
kształcenia

Nauczyciel jest nieomylny

Nauczyciel  ciągle  się  uczy

Uczniowie  są  bierni

Uczniowie  aktywnie  uczestniczą  w  procesie  
kształcenia  

Zagadnienia  poruszane  na  lekcji  są  z  góry  
ustalone

Elastyczność  w  zakresie  ustalania  celów

Nacisk  położony  na  teorię

Nacisk  położony  na  zastosowanie  teorii  w  
praktyce

Pojedynczy  temat  związany  z  przedmiotem  

Zadania  interdyscyplinarne  łączące  wiedzę  i  
umiejętności  z  wielu  przedmiotów

Strach przed  błędami

Uczenie  się  na  błędach

Ograniczona  wymiana  informacji  między  
uczniami

Uczenie  się  współpracy  

Takie  podejście  wymaga  zatem  dysponowania  określonymi  kompetencjami,  wśród  których  

należy  wymienić:

 kompetencje merytoryczne (specjalistyczne) - to   wiedza   i   umiejętności   w   zakresie  

nauczanego przedmiotu, elementarna wiedza na temat pracy z wykorzystaniem metod

________________________________________________________________________14

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

aktywizujących,   w   tym   metody   projektów   edukacyjnych,   umiejętność   dokonywania  

autorefleksji, co wymaga szerokiej wiedzy na temat nie tylko specyfiki przedmiotu,

ale   otaczającej   rzeczywistości   oraz   przekonania   o   konieczności   ciągłego  

samodoskonalenia   się   i   poszerzania   swoich   kompetencji.   Taką   właśnie   okazją   do  

zdobywania   nowych   doświadczeń   dla   refleksyjnego   nauczyciela   jest   praca   metodą  

projektu.

 kompetencje  osobowościowe -a  więc  życzliwe,  akceptujące,  empatyczne  odnoszenie  

się   do   uczniów,   inspirowanie   ich   do   działań   poprzez   przyjmowanie   na   siebie   roli  

facylitatora   rozbudzającego   zainteresowania   podopiecznych,   uważnego   obserwatora  

ich poczynań,   świadomego,   że   efekty   pracy   uczniów   nie   muszą   być   identyczne  

z   założeniami   poczynionymi   przez   nauczyciela   (czasem   uczniowie   mają   ciekawsze  

pomysły,  a  nauczyciel  też  ma  prawo  do  popełniania  błędów).  Ważne  miejsce  zajmuje  

tutaj   kreatywność   nauczyciela   a   więc   powinien   on   dysponować   takimi   cechami   jak:  

śmiałość,  odwaga  działania,  swoboda,  spontaniczność,  elastyczność,  itp.    

 kompetencje komunikacyjne- to   „zdolność   do   korzystania   z   uprawnień   w   sytuacji  

komunikacyjnej,  różnicowania  zachowań  od  kontekstu  sytuacyjnego oraz przekonania

o   konieczności   posiadania   i   rozwijania   efektywnych   sposobów   porozumiewania   się  

z   innymi”   (patrz Chodorowska-Chromiec   M.   2007,   „Kompetencje   komunikacyjne  

nauczyciela   w   pracy   z   uczniem”   (w)     Bartkowicz   Z.,   Kowaluk   M.,   Samujło   M.   (red)

„Nauczyciel   kompetentny   Teraźniejszość   i   przyszłość”   UMCS,   Lublin). Tak szeroko

rozumiane   kompetencje   nauczyciela   nabierają     szczególnego   znaczenia   podczas  

korzystania   ze   strategii   projektowej,   kiedy   to   konieczna   jest   nie   tylko   umiejętność  

jasnego, klarownego   formułowania   swoich   założeń,   wyjaśniania,   doprecyzowywania  

pomysłów   uczniów,     ale   przede   wszystkim   uważnego   słuchania   tego,   co   mają   do  

przekazania uczniowie.

 kompetencje   społeczne-umiejętność   aranżowania   pracy   w   zespołach   i   przyjęcia   na  

siebie roli   drugoplanowej   (uczniowie   powinni   poczuć   się   właścicielami   projektów),  

________________________________________________________________________15

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

umiejętność   tworzenia   warunków   do   uczniowskich   dyskusji,   negocjowania   zarówno  

z uczniami jak i innymi nauczycielami (realizacja projektu wymaga czasem

systematycznej  współpracy  nauczycieli  uczących  różnych  przedmiotów),    

Omówione   powyżej   kompetencje   znajdują   swoje   odzwierciedlenie   w   zasadach   przyjętych  

przez   nauczyciela,   którymi   kieruje   się   w   pracy   z   uczniami.   Zasady   ujęto   w   następujący  

dekalog nauczyciela:

Nauczycielu,  pamiętaj!

1. wspieraj  a  nie  wyręczaj  swoich  uczniów,

2. pozwól  uczniom  poczuć  się  „właścicielami” wykonywanego projektu,

3. pobudzaj  ich  do  rozwijania  swoich  zainteresowań,  

4. zachęcaj  uczniów  do  twórczego  rozwiązywania  problemów,

5. zachęcaj  podopiecznych  do  korzystania  z  różnych  źródeł  informacji,

6. stwarzaj  atmosferę  sprzyjającą  wymianie  poglądów  i  konstruktywnej  dyskusji,

7. zachęcaj  do  analizy  popełnionych  błędów  i  wyciągania  wniosków  na  przyszłość,

8. pamiętaj,  że  efekt  pracy  uczniów  nie  musi  być  zbieżny  z  Twoimi  oczekiwaniami  

i wyobrażeniami,

9. pomagaj  uczniom  pokonywać  trudności  i  rozwiązywać  konflikty  (ale  nie  rób  tego  za  

nich),

10. współpracuj  z  innymi  osobami,  które  nadadzą  projektowi  szerszy  wymiar.  

4.  Typy  projektów  w  edukacji

Zarówno   w   teorii,   jak   i   praktyce   wyodrębnia   się   różne   typy   projektów   uwzględniając  

odmienne  często  kryteria  ich  podziału:  

1.  Ze  względu  na  strukturę    projektu  wyróżnia  się:

________________________________________________________________________16

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

a. Projekt silnie ustrukturyzowany- charakteryzuje go ograniczona  samodzielność  uczniów,  

nauczyciel   określa   wymagania   co do   zakresu   projektu   i   spodziewanych   efektów   jego  

realizacji   .   Stosowany   jest   często   wówczas,   gdy   uczniowie   po   raz   pierwszy   pracują   metodą  

projektów  i  nie  mają  doświadczenia

b. Projekt    słabo  ustrukturyzowany- przewiduje  dużą  samodzielność  uczniów  zarówno na

etapie   wyboru   tematu,   określania   zakresu   projektu,   podejmowanego   problemu,     sposobów  

jego realizacji i prezentacji

2.  Ze  względu  na  liczebność:

a. projekt indywidualny – realizowany przez jednego ucznia

b. projekt grupowy- realizowany przez kilkuosobowy  zespół

c. projekt zbiorowy -realizowany  przez  całą  klasę,  kilka  klas  

3.      Ze  względu  na  formy  pracy  uczniów:  

a. Projekt jednorodny

 realizowany   jest   przez   indywidualnych   uczniów   lub   przez   zespoły   w   tym   samym  

czasie, a wszystkie osoby w nim uczestniczące   realizują   zadania   zmierzające do

osiągnięcia  tego  samego  celu.

b. Projekt  zróżnicowany

 efektem  realizacji  projektu  są  odrębne  cele  osiągane  przez  różne  zespoły  uczniowskie,  

może  być  realizowany  jednocześnie  przez  wszystkie  grupy lub  przesunięty  w  czasie,

tak  by  ich  tematyka  mogła  zostać  dostosowana  do  programu  nauczania  

4.  ze  względu  na  zakres  treści  kształcenia:

a. Projekt przedmiotowy,   który   obejmuje   treści   z   jednego   przedmiotu.   Może   być  

wykorzystywany do:

 prezentacji  nowego  materiału,
 rozszerzenia  tematyki  poza  obowiązkowy  program  nauczania,

________________________________________________________________________17

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

 porządkowania   wiedzy   i   umiejętności   według   określonego   zamysłu,   np.   projekty  

przekrojowe  jako  forma  powtórzenia  materiału  nauczania.

b.  Projekt  modułowy,  który  dotyczy  obszaru  treściowego  zawartego  w  module nauczania

Efektem   finalnym   tego   projektu   powinien   być   wytwór,   świadczący   o   umiejętnościach  

zarówno   umysłowych,   jak   i   praktycznych   uczniów,   jakie   uczeń   powinien   mieć   po  

zakończeniu  kształcenia  w  module.  

c. Projekt interdyscyplinarny,   który   ma   na   celu   integrację   wiedzy   oraz   umiejętności  

z   różnych   dziedzin   wiedzy   i   odpowiadających   im   przedmiotów   nauczania.   Uczniowie  

realizują   go   pod   kierunkiem   jednego   lub   kilku   nauczycieli.   Realizacja   projektu  

interdyscyplinarnego   pozwala   na   integrację   wiedzy   i   umiejętności   wynikających  

z   praktycznego   działania   z  zakresu   różnych   dyscyplin.   Daje   więc   możliwość   szerszego,   niż  

podczas tradycyjnej lekcji spojrzenia na problem.

5.  Ze  względu  na  zasięg  projektu  może,  który  może  zostać  umiejscowiony  w  węższym  lub  

szerszym kontekście:

a. klasowym,

b. szkolnym,

c. lokalnym,

d. regionalnym,

e.  ogólnopolskim,

f. globalnym

6.  Ze  względu  na  charakter  projektu:

a. Projekt badawczy- związany   z   procedurami   problemowymi.   W   trakcie   jego   realizacji  

uczeń   stara   się   rozwiązać   problem   w   sposób   będący   odbiciem   procedury   naukowej.  

Rozpoznaje   zatem   zagadnienie,   uczy   się   formułowania   hipotez,   projektuje   sposoby   ich  

weryfikacji,   gromadzi   dane,   wyciąga   wnioski.   Uczeń   uczy   się   zatem   realizować   kolejne  

działania  właściwe  procedurze  badawczej.

________________________________________________________________________18

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

b. Projekt   działania   lokalnego ( projekt realizacyjny) - dotyczy   problematyki,   z   jaką  

spotykamy   się   w   środowisku   lokalnym.   Kreuje   warunki   do   rozwijania   kompetencji  

związanych   z:   wrażliwością   społeczną,   świadomością   ekologiczną,   postawami,  

zainteresowaniami ucznia  odnośnie  tego,  co  dzieje  się  w  jego  najbliższym  środowisku

c. Projekt techniczny - zorientowany   na   działalność   praktyczną   ,   pozwala   uczniowi  

przyswoić   sobie   wiedzę   techniczną   oraz   kształci   jego   umiejętności   specjalistyczne,  

zawodowe.   Projekt   taki   może   mieć   charakter   projektu   konstrukcyjnego,   podczas  

którego   zadaniem   ucznia   jest:   opracowanie   dokumentacji   produktu,   może   być  

ukierunkowany  na  uzyskanie  jakiegoś  produktu,  itp.

5. Etapy  pracy  metodą  projektu

Podczas   pracy   metodą   projektu   nauczyciel   wspólnie   z   uczniami realizuje kolejno kilka

etapów  działań:

1. Etap planowania projektu

2.

Etap  przygotowania  uczniów  do  pracy  metodą  projektu

3.

Etap  realizacji  projektu  (wyróżnić  można  w  nim  kilka  następujących  po  sobie  kroków)

4.

Etap prezentacji projektu

5.

Etap oceny projektu

6.

Etap ewaluacji projektu

Na   każdym   z   etapów,   które   zostaną   szczegółowo   omówione   z   dalszej   części   opracowania    

wyodrębnić   można   zadania,   które   wykonuje   nauczycie,   zadania,   które   wykonują   uczniowie  

oraz  działania  realizowane  wspólnie.  Najogólniej  podział  zadań  wygląda  następująco:

Zadania nauczyciela

Zadania ucznia

Zaplanowanie pracy z wykorzystaniem metody
projektu (patrz: etap 1) i przygotowanie
uczniów  do  pracy  (patrz:  etap  2)  

Stworzenie  zespołów  i  określenie  tematów  
szczegółowych    (patrz:  etap  2- tworzenie grup,
zarysowanie tematyki)

________________________________________________________________________19

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

Sporządzenie  kontraktu  i  wyłonienie  zadań  szczegółowych,  które  uczniowie  będą  realizowali  w  
projekcie (patrz: etap 2- kontrakt,  patrz  harmonogram  zadań)
Udzielanie  konsultacji,  motywowanie  uczniów,  
pomoc  w  doborze  źródeł  i  sprzętu,  z  którego  
skorzystają  uczniowie  (patrz:  etap:  3)

Umożliwić  sobie  dostęp  do  materiałów  
źródłowych  i  sprzętu  koniecznego  do  realizacji  
zadania (patrz: etap 3)

Monitorować  przebieg  pracy  w  zespołach,  
rytmiczność  i  postęp  działań  (patrz:  etap  3)

Podzielenie  zadań  szczegółowych  na  wszystkich  
członków  zespołu  (patrz:  etap  2-harmonogram
działań)

Pomagać  w  pokonywaniu  trudności  
indywidualnych  i  grupowych  ,  śledzić  dynamikę  
grupy (patrz: etap 3)

Systematycznie  realizować  zadania  przyjęte  na  
siebie zdania (patrz: etap 3)

Udzielać  konsultacji  i  wsparcia  (patrz:  etap  4)

Przygotować  się  do  prezentacji  i  przeprowadzić  
prezentację  (patrz:  etap  4)

Dokonać  oceny:  prac  nad  projektem,  prezentacji  i  projektu  jako  wytworu  końcowego  
Dokonać  ewaluacji  działań projektowych

1. Etap- planowanie projektu

Planowanie  projektu  wiąże  się  z  podjęciem  działań  przemyślanych,  nauczyciel  musi  więc:  

a.  Zarysować  problem  (szkieletu)  (określenie  dziedziny,  której  projekt  będzie  dotyczył)

b.   Określić   podstawowe   układy   odniesienia   (źródła   projektu,   sposoby   działania,   cele,  

odniesienie do podstawy programowej)

c   Podjąć   decyzje   projektowe   (szczegółowe   odniesienie   się   do   podstawy   programowej,  

analiza  zakładanych  osiągnięć,  itp.)

d.   Redakcyjnie   opracować   założenia   projektu   (opisanie   projektu,   zaznaczenie   pytań,  

działań,   itp.)   (patrz   Dylak   S.   2000,     „Wprowadzenie   do   konstruowania   szkolnych  

programów  nauczania”  PWN,  Warszawa).

Przygotowany   schemat   powinien   jednak   być   elastyczny.   „Jeżeli   będzie   zawierał   zbyt   dużo  

detali,   to   będzie   trudno   zapewnić   realizację   głównych   celów,   w   efekcie   program   taki   może  

okazać  się  sztywnym   żakietem   raczej   niż  szkieletem”   (patrz  G.  Hardy  1997,  „Co  to   znaczy  

być   nauczycielem   przyrodoznawstwa”   (w)   Dunne   M.,   Dylak   S.   (red)   „Przyroda.   Badania.  

Język”  CODN,  Warszawa

Nauczyciel  przygotowujący  projekt  musi  zatem  odpowiedzieć  sobie  na  następujące  pytania:  

________________________________________________________________________20

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

1. Czy  temat  (hasło,  pomysł)  zainteresuje  uczniów?

2. Czy   uczniowie   będą   mieli   dostęp   do   różnych   źródeł   informacji   pozwalających   na  

realizację  projektu?

3. Czy realizacja   projektu   dotyczyć   będzie   jednego   tematu   (bloku   tematycznego,  

przedmiotu)?

4. W  jaki  sposób  uczniowie  będą  mogli  osiągnąć  założone  cele?

5. Czy  projekt  pozwoli  na  uruchomienie  procesu  budowania  nowej  wiedzy  u  uczniów?

2. Etap - przygotowania  uczniów  do  pracy  metodą  projektu

Należy   pamiętać,   że   zaplanowanie   zajęć   przez   nauczyciela   jest   dopiero   początkiem   długiej  

drogi do projektu. Do  pracy  należy  również  wdrożyć  uczniów.  Pierwsze  zadanie  nie  powinno  

być   zbyt   trudne   aby   wysiłek   włożony   w   jego   realizację   znalazł   swoje odzwierciedlenie

z poczucie satysfakcji i samozadowolenia.

Praca   z   uczniami   w   drugiej   fazie   realizacji   metody   projektu   odbywa   się   w   kilku  

krokach:

Krok Pierwszy - Prowokacja

Jak  już  wcześniej  wspomniano  bardzo  wiele  zależy  od  nauczyciela,  jego  umiejętności  

wzbudzania   motywacji   uczniów   realizacji   projektu   się   zasadniczo   na   emocjonalnym  

przygotowaniu   podopiecznych,   które   najskuteczniej   osiągnąć   odwołując   się   do  

tzw:„prowokacji”,  którą  może  być:

 prezentacja ciekawego zagadnienia, film, fragment sztuki teatralnej, kontrowersyjne

wyniki  badań  dotyczące    jakiejś  dziedziny  wiedzy

 aranżacja  przestrzeni,  
 nagromadzenie  określonych  przedmiotów,  materiałów  
 zadanie niekonwencjonalnego pytania,
 przeczytanie  inspirującego  fragmentu  tekstu,  itp.  

Działanie  to  ma  sprowokować  uczniów  do  refleksji,  formułowania  pytań,  zaangażowania  się  

________________________________________________________________________21

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

w  działanie,  ma  wywołać  chęć  zweryfikowania  jak  rzeczywiście  jest  i  dlaczego?

Krok Drugi- Zarysowanie tematyki

Następnym   krokiem   po   „prowokacji”,   która   z   założenia   miała   zaciekawić   uczniów  

powinno   być   zarysowanie   tematyki   przedsięwzięcia   projektowego,   które   wyznaczy   jego  

ogólne  ramy  (to,  co  zaplanował  nauczyciel  w  fazie  planowania).  Ogólne  hasło  wprowadzające    

może   dotyczyć   dotyczyć   jednego   zagadnienia,   całego   działu,   ale   może   też być   realizowane  

w  ramach  kilku  przedmiotów.  

Przykładowe  zagadnienia,  które  można  realizować  metodą  projektu:  

1. Mój  region  i  jego  atrakcje

2. Folder naszej gminy

3. Śladami  Marii  Konopnickiej

4. Teatry  w  naszym  mieście

5. Styl  życia  a  nasze  zdrowie

6. Bohaterowie dawniej  i  dziś

7. Od  pomysłu  do  filmu

8. Kobieta w literaturze i malarstwie

9. Zasoby przyrodnicze naszej gminy

10. Lokaty, kredyty czyli wszystko o inwestowaniu

11. Nowoczesna  maszyna  do  utylizacji  odpadów  

Zarysowanie  tematyki  może  odbywać  się  następująco:

1. nauczyciel proponuje   zbiór   szczegółowych   tematów,   z   których   uczniowie   wybierają  

te,   które   są   ich   zadaniem   najbardziej   interesujące   stosując   technikę   metkowania  

(następuje  wybór  kilku  tematów)

2. nauczyciel   proponuje   grupę   tematów,   spośród   których   uczniowie   wybierają   jeden  

również  za  pomocą  techniki  metkowania  (następuje  wybór  jednego  tematu)

3. uczniowie  oglądają  prezentację  innego  projektu  zrealizowanego  na  podobny  temat,  po  

czym   proponują   inne   tematy   do   realizacji   (patrz   krok   czwarty- opracowanie przez

________________________________________________________________________22

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

uczniów  tematów  do  realizacji)

4. w  sytuacji,  gdy  uczniowie  po  raz  pierwszy  pracują  metodą  projektu  wyboru  tematów  

szczegółowych  może  dokonać  nauczyciel  (ale  tylko  wówczas)  

UWAGA:  nauczyciel  musi  upewnić  się,  czy  uczniowie  zrozumieli  zadanie

Krok Trzeci- Tworzenie  zespołów

Praca metodą   projektu   to   najczęściej   praca   w   zespołach   (jakkolwiek   warto   realizować  

również   projekty   indywidualne),   jednak   w   zależności   od   celu   jaki   realizujemy,   można  

w  różny  sposób  dobierać  uczniów  na  różne  typy  grup:

- grupy  różnorodne  pod  względem  osiągnięć  szkolnych – zaleca  się  tworzenie  takich  grup  

ze  względu  na  to,  że  odpowiadają  one  układom  stosunków  międzyludzkich  w  społeczeństwie.    

Za  wszelką  cenę  należy  unikać  grup  jednorodnych  pod  względem  osiągnięć  szkolnych,  gdyż  

przyczyniają  się  one  do  selekcji  uczniów  na  „lepszych”i  „gorszych”.

- grupy  koleżeńskie- pożądane  jest,  aby  uczniowie  łączyli  się  w  grupy  koleżeńskie,  ponieważ  

taki  układ  daje  im  poczucie  bezpieczeństwa.  Uważa  się,  że  dzieci  w  grupach  zapewniających  

im  poczucie  bezpieczeństwa  pracują  lepiej  mimo  różnic  zdolności.  

- grupy doboru celowego- należy   je   organizować   w   sytuacji,   gdy   chcemy   przeciwdziałać  

istniejącej   w   klasie   strukturze   socjometrycznej.   Taki   dobór   przeprowadza   się   np.  

w   następujący   sposób:   1.   dobieranie   się   w   grupę   osób,   które   siedzą   najdalej   od   siebie,  

2.  tworzenie  grupy  z  osób,  które  jeszcze  ze  sobą  nie  pracowały

- grupy zmienne, losowe- tworzy  się  poprzez  

1.   losowanie   np.   karteczek,   żetonów,   figur   geometrycznych,   itp.   i   tworzenie   grupy   z   osób  

mających  identyczne  karteczki,  żetony,

2.  losowanie  elementów  puzzli  i  poszukiwanie  osób,  które  mają  fragmenty  ich  układanki,  

3.  odliczanie  np.  do  sześciu,  

________________________________________________________________________23

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

4.  losowanie  fragmentów  przysłów  i  szukanie  osób,  z  którymi  mogą  utworzyć  przysłowie  ,  

5.   losowanie   pasków   papieru   różnej   długości   i   tworzenie   grupy   z   osób,   które   mają   paski  

identycznej  długości

6.  losowanie  kart  do  gry  i  tworzenie  zespołów  z  osób  mających  ten  sam  kolor  kary

Liczebność  grup:

 najczęściej  tworzy  się  grupy  o  liczebności  między  4  a  6  osób.,  Jednak  najefektywniej  

pracują  grupy  5  osobowe.

 Można   też   tworzyć   grupy   większe   np.   poprzez   połączenie   dwóch   trójek-grupa

sześcioosobowa  lub  przez  połączenie  dwóch  czwórek- grupa  ośmioosobowa.

Każda   grupa   powinna   wyłonić   swojego   lidera,   który   będzie   w   stałym   kontakcie  

z nauczycielem- konsultantem.   Inni   członkowie   grup   również   mogą   otrzymać   role   np.:  

sekretarz,   wykonawca,   osoba   odpowiedzialna   za   poszukiwanie   źródeł   informacji,   osoba  

nawiązująca   kontakt   z   osobami,   które   poza   szkołą   wspierają   uczniów   podczas   realizacji  

projektu, osoba odpowiedzialna za przeprowadzenie wywiadu, itp.)

Po   dokonaniu   podziału   na   grupy   należy   określić   zasady   pracy   w   grupie   (można   to   zrobić  

zawierając  kontrakt)

Dekalog  uczniów  pracujących  w  zespołach:  

1. Współpracując  w  zespole  możesz  osiągnąć  więcej,  niż  sam,

2. Projekt  jest  przedsięwzięciem  Twoim  i  Twojego  zespołu- przyjmijcie

odpowiedzialność  za  jego  wykonanie  i  efekty

3. Ustalanie   ostatecznego   tematu   projektu   powinno   być   wynikiem   negocjacji   między  

zespołem  a  nauczyciele  prowadzącym  projekt,

4. Dyskutujcie nad sposobem  wykonania  projektu,  mogą  wówczas  pojawić  się  ciekawe  

i  twórcze  rozwiązania,

5. Jeżeli  uważasz,  że  masz  dobry  pomysł,  przekonaj  grupę  podając  sensowne  argumenty,

6. Rozdzielajcie   zadania   do   wykonania   wykorzystując   mocne   strony,   predyspozycje  

________________________________________________________________________24

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

i zainteresowania  członków  zespołu,

7. Zbierając  informacje  korzystajcie  z  różnych  ich  źródeł,

8. Cały  zespół  odpowiada  za  realizację  projektu,

9. Dbajcie   o   dobrą   atmosferę   pracy   w   zespole,   w   przypadku   konfliktów   szukajcie  

rozwiązań   satysfakcjonujących   dla   wszystkich   (nie   obawiajcie   się   prosić   o   pomoc  

nauczyciela)

10. Nawet   najlepszy   projekt   nie   ma   szansy   na   uznanie,   jeżeli   nie   jest   dobrze  

zaprezentowany

Krok Czwarty- Opracowanie  przez  uczniów  propozycji  tematów

Następnym   krokiem   jest   opracowywanie   przez   uczniów   propozycji   tematów.   Można  

tu   wykorzystać   różne   techniki     aktywizujące,   jak   burza   mózgów,   mapa   mentalna,   piramida  

priorytetów,  dywanik  pomysłów,  itp.  (patrz  Rau  K.,  Ziętkiewicz  E.  2000,  „  Jak  aktywizować  

uczniów.  „Burza  mózgów”  i  inne  techniki  w  edukacji”,  Oficyna  Wydawnicza  G&P,  Poznań).

Techniki  umożliwiające  opracowanie  zagadnień  szczegółowych:

 burza   mózgów (inaczej   giełda   pomysłów,   metoda   Osborna,   technika   twórczego  

myślenia,  sesja  odroczonej  oceny)  – w  klasycznej  wersji  każdy  uczeń  generuje  swoje  

propozycje   koncentrujące   się   wokół   określonego   tematu,   następuje   ich   zapisanie,  

a   następnie   dyskusja   nad   zgromadzonym   materiałem.   Podczas   pracy   techniką   burzy  

mózgów   obowiązują   następujące   zasady:   1.   zbiera   się   wszystkie   pomysły,   choćby  

wydawały  się  niedopasowane  lub  nie  na  temat  ,  2.  zbierane  propozycje  powinny  być  

dla   wszystkich   uczestników   widoczne,   3.   w   czasie   gromadzenia   pomysłów  

obowiązuje  milczenia  (żadnych  dyskusji,  komentarzy,  itp.),  4.  zabronione  są  wszelkie  

reakcje   oceniające.   Również   nauczyciel   na   żadnym   etapie   nie   dokonuje selekcji

propozycji   uczniów.   Najlepsze   rezultaty   uzyskuje   się,   gdy   uczniowie   pracują  

w  zespołach  cztero- pięcioosobowych.  Czas  trwania  zadania:  maksymalnie  10  minut.  

Po  zapisaniu  wszystkich  pomysłów,  uczestnicy  mogą  prosić  o  wyjaśnienie  niektórych

z  nich  lub   ich  doprecyzowanie.  Wyjaśnień  udzielają  wyłącznie   autorzy  pomysłów.  Pomysły  

ocenia   się   i   wybiera   te,   które   w   największym   stopniu   odnoszą   się   do   tematu   ogólnego  

________________________________________________________________________25

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

sformułowanego  przez  nauczyciela.  

 mapa  pojęciowa  (inaczej  mapa  mentalna)- czyli metoda wizualnego przedstawienia

zagadnienia   z   wykorzystaniem   schematów,   rysunków,   haseł,   symboli,   itp.   Mapę  

pojęciową   stosuje   się   zazwyczaj   podczas   wprowadzenia   do   zagadnienia   lub   w   celu  

usystematyzowania   świeżo   zdobytej   wiedzy   lub   wizualizacji   posiadanych

wiadomości,  w  sytuacji,  gdy  projekt  będzie  podsumowaniem  pracy  koncentrującej  się  

wokół  określonego  tematu.  

Mapa   mentalna   jako   sposób   rozpoczynania   pracy   nad   projektem   służy:  

1. uaktywnieniu

uczniów,   2.   rozbudza   wyobraźnię   i   fantazję,   pozwala   na   zabranie

wszystkich znanych uczniom   informacji   dotyczących   zagadnienia   będącego   przedmiotem  

projektu.

 piramida   priorytetów- to   sposób   zaprezentowania   dokonanych   wyborów.   Podczas  

wykorzystania  tej  techniki  każdy  członek  grupy  zapisuje  na  kartce  własne  propozycje

tematu   (każda   propozycja   na   oddzielnej   kartce),   następnie   zbiera   się   wszystkie  

propozycje   i   układa   w   piramidę.   W   ten   sposób   członkowie   grupy   mogą   dokonać  

wyboru  tematu,  który  w  największym  stopniu  odpowiada  całemu  zespołowi.  

 dywanik   pomysłów- jest   metodą   dyskusji   w   grupach,   połączoną   z   wizualizacją  

propozycji   rozwiązań   problemu   (zadania).   Uczniowie   w   pierwszej   fazie   pracują  

indywidualnie,   zapisując   na   małych   karteczkach   samoprzylepnych   propozycje  

tematów     szczegółowych.   Na   każdej   kartce   można   zapisać   tylko   jedną   propozycję.    

Następnie  na  naklejają  swoje  propozycje  na  duże  arkusze  papieru  „dywaniki”.  Każda  

grupa   zawiesza   swój   dywanik   w   widocznym   miejscu.   Osoby   wyznaczone  

(prezenterzy)   przedstawiają   pomysły   grupowe   całej   klasie.   Następnie   każdy   uczeń  

otrzymuje   po   trzy   kolorowe   znaczki,   które   może   przydzielić   pomysłom,   które   jego  

zdaniem  są  najlepsze.  W  ten  sposób  klasa  dokonuje  wyboru  najbardziej  interesujących  

propozycji    tematów  projektów.    

________________________________________________________________________26

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

 Technika   „635”- jest   modyfikacją   „burzy   mózgów”.   Różni   się   od   niej   sposobem  

i  organizacji  i  przeprowadzania  sesji  twórczej.  Przede  wszystkim  zmusza  uczestników  

do  szybkiego  zgłaszania  propozycji  rozwiązań.  

W   technice   tej   kluczowe   znaczenie   ma   liczna   635,   gdyż   6-oznacza   liczbę   osób  

w   grupie     lub   pracujących   grup, 3- oznacza   liczbę   pomysłów,   rozwiązań,     zaś   5- oznacza

liczbę  zmian  (rundek).  

Przebieg  pracy  z  wykorzystaniem   tej  techniki:   nauczyciel  określa  temat   główny,  do  którego  

uczniowie   mają   zaproponować   tematy   szczegółowe,   które   będą   stanowić   hasła   wiodące ich

projektów.   Następnie   uczniowie   dzielą   się   na   sześć   grup.   Zadaniem   grupy   jest   wypisać   na  

arkuszu   papieru   (patrz   tabela   w   załączniku)   po   trzy   propozycje   tematów.   Pomysły   muszą  

zostać   sformułowane   jasno   i   zwięźle.   Po   zapisaniu   propozycji   grupa   przekazuje arkusz

sąsiedniej   grupie,   zgodnie   z   ruchem   wskazówek   zegara.   Czas   trwania   pierwszej   rundy-

5  minut,  każdą  koleją  rundę  można  wydłużyć  o  minutę.  Po  zakończeniu  pracy  grupy  dokonują  

oceny  propozycji,  wybierając  4-5 najciekawszych ich zdaniem propozycji.

UWAGA:  technikę  „635”  można  zmienić  na  „352”  lub  „423”  w  zależności  od  liczby  uczniów  

i  ich  możliwości  oraz  tematu,  do  którego  generują  swoje  propozycje.

Po   określeniu   tematów   szczegółowych   i   wybraniu   tych   (tego),   który   będą   realizowały  

poszczególne   zespoły,   uczniowie   określają   szczegółowe   zadania,   które   posłużą   im   do  

realizacji   ich   projektu.   Tworzą   harmonogram   zadań który   można   zapisać   w   tabeli     (patrz  

załącznik)      

Aby   ułatwić   uczniom   dalsze   działania   (zwłaszcza   sformułowanie   zadań   szczegółowych)  

nauczyciel  może  zadać  im  następujące  pytania  ukierunkowujące:

1. Dlaczego  właśnie  taki  projekt  realizujemy?

2. Co dobrego przyniesie jego realizacja?

3. W  jaki  sposób  będziemy  pracować?

4. Kto  będzie  odpowiedzialny  za  realizację  poszczególnych  zadań?

5. W jakim czasie projekt będzie  realizowany  i  jakiś  możemy  się  spodziewać  rezultatów?

6. Kto  może  nam  pomóc?

________________________________________________________________________27

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

7. Jakie  zewnętrzne  warunki  muszą  zostać  spełnione,  by  móc  zrealizować  projekt?

8. Jakie  trudności  możemy  napotkać?

9. Jakie  będą  ewentualne  koszty  realizacji  projektu?

Krok  Piąty- Kontrakt

Przed   przystąpieniem   do   realizacji   zadań   konieczne   jest   sporządzenie   kontraktu,  

którego   celem   jest     sprecyzowanie   wszystkich   warunków   i   wymagań   koniecznych   do  

pozytywnego  wywiązania  się  z  powierzonego  uczniom  zadania.    Przy  czym  trzeba  pamiętać,  

że   „kontrakt,   to   umowa,   układ   ustalający   zobowiązania   stron”   (patrz Potocka B., Nowak L.

2002,  „Projekty  edukacyjne.  Poradnik  dla  nauczycieli,  SFS,  Kielce)  Stanowi  on  rozwinięcie,  

uszczegółowienie   i   zmodyfikowanie   informacji   zawartych   w   instrukcji   w   wyniku   dyskusji

z   uczniami.   Wynegocjowany   kontrakt     powinien   wykraczać   poza   informacje   zawarte  

w   instrukcji   wstępnej.   Kontrakt   jest   zatem   poszerzeniem   i   rozwinięciem   instrukcji  

wstępnej.   Ważne   jest   aby   został   w   sposób   klarowny   i   precyzyjny   sformułowany   i   spisany

przez  obie  strony,  gdyż  dotyczy  zarówno  zobowiązań  uczniów,  jak  i  pedagoga.    

W  kontrakcie  należy  uwzględnić:  

 tematy  szczegółowe    realizowane    przez  poszczególne  osoby  (zespoły)
 formę  (formy)  wykonania  projektu  (projektów)
 zadania,  które  wykonają  poszczególni  członkowie  zespołów  (zakres  

odpowiedzialności,  patrz:  obowiązki  członków  grup)

 źródła,  które  należy  (trzeba)  wykorzystać  podczas  realizacji  poszczególnych  zadań
 terminy konsultacji z nauczycielem i zadania nauczyciela
 formę  komunikowania  się  z  nauczycielem  prowadzącym  projekt,
 sposób  kontaktowania  się  z  innymi  nauczycielami  (w  przypadku  projektu  

interdyscyplinarnego)

 terminy  korzystania  z  pracowni  (np.  komputerowej),  laboratoriów
 termin  zakończenia  projektu  i  prezentacji
 konsekwencje niedotrzymania terminu

________________________________________________________________________28

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

 sposób  prezentacji  i  elementy,  które  prezentacja  powinna  zawierać
 czas  przeznaczony  na  dokonanie  prezentacji  przez  poszczególne  zespoły  (osoby)
 kryteria oceny

3. Etap - realizacja  projektów

Realizacja   projektów   (projektu)   obejmuje   czas,   w   którym   uczniowie   realizują   zadania  

projektowe,   zgodnie   z   przyjętym   harmonogramem.   Samodzielna   praca   poszczególnych  

uczniów   i   całych   zespołów   polega   na   zbieraniu   informacji,   ich   selekcjonowaniu,  

wykorzystywaniu  

zdobytej  

wiedzy  

w  

praktycznym  

działaniu,  

rejestrowaniu

i  dokumentowaniu  efektów  pracy.  

UWAGA:   nauczyciel   musi   wskazać   (np.   w   formie   listy   książek,   artykułów,   stron  

internetowych)  źródła,  z  których  uczniowie  mogą  lub  powinni  skorzystać  oraz  przygotować  

materiały   umożliwiające   im   rozpoczęcie   pracy   oraz   zachęcić   ich   do   poszukiwania   innych  

źródeł.  

Realizacja   projektu   wymaga   od   zespołów   wspólnego   podejmowania   decyzji.   Jak   się  

podkreśla  w  literaturze,  podjęcie  decyzji  przez  grupę  przebiega  w  kilku  fazach:  

1. dokładne  przeanalizowanie  problemu,  tematu,

2. dokonanie   przeglądu   warunków   lub   kryteriów,   które   powinno   spełniać  

satysfakcjonujące  grupę  rozwiązanie,

3. sporządzenie  listy    możliwych  rozwiązań,

4. określanie  faktów,  które  mają  wpływ  na  każde  z  tych  rozwiązań,  

5. ocenianie  rozwiązań  pod  kątem  warunków,  jakie  powinny  spełniać,

6. eliminowanie   niepożądanych   zachowań   i   selekcjonowanie   najlepszych   rozwiązań  

(patrz  Rylke  H.,  Klimowicz  G.  1992,  „Szkoła  dla  ucznia.  Jak  uczyć  życia  z  ludźmi?”,  

WSIP, Warszawa)

UWAGA:  nauczyciel  musi  określić,  które  zadania  realizowane  w  ramach  projektu uczniowie

wykonują   podczas   lekcji,   a   które   w   domu,   musi   też   przewidzieć   ile   czasu   zajmie   im  

________________________________________________________________________29

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

wykonanie  poszczególnych  zadań

Informacje  praktyczne  dla  uczniów:

1. Przed   przystąpieniem   do   pracy   uważnie   zapoznajcie   się   z   zadaniami,   które   macie  

zrealizować.

2. Nie   musicie   robić   wszystkiego   dokładnie,   instrukcję   możecie   modyfikować  

i  poszerzać,

3. Pomyślcie,  jakie  informacje  będą  Wam    potrzebne  i  jak  je  możecie  zdobyć.

4. Załóżcie  teczkę,  w  której  będziecie  gromadzić  potrzebne  materiały.

5. Wyjaśnijcie  pojęcia,  których  nie rozumiecie.

6. Pamiętajcie,   że   wszystkie   informacje   trzeba   opracować   tak,   żeby   były   czytelne  

i  zrozumiałe  dla  odbiorców.

7. Na  podstawie  zebranych  danych  spróbuj  wysnuć  wnioski.  

8. Prowadź  staranną  dokumentację  swojej  pracy.  

Ważną   kwestią   podczas   realizacji   projektów   jest   przestrzeganie   przez   członków   grup  

określonych  zasad  współdziałania:

Zasady  współpracy  z  grupie:

1. cel  dla  każdego  członka  zespołu  jest  jasny  i  bliski,

2. każdy  słucha  tego,  co  mają  do  zaproponowania  inni  członkowie  zespołu,

3. każdy  ma  prawo  wypowiedzieć  swoje  myśli,

4. każdy  musi  brać  udział  w  pracy  zespołu,

5. każdy  ma  prawo  wysunąć  propozycję,  którą  grupa  podda  pod  dyskusję  

6. każdy  może  prosić  o  pomoc  członków  zespołu  i  ja  od  nich  otrzymują,

7. każdy  udziela  pomocy  innym  osobom  w  zespole,

8. członkowie  zespołu  podejmują  wspólne  zadania,

9. każdy  może  wybrać  sobie  zadanie  odpowiadające  jego  potrzebom,  zainteresowaniom,  

predyspozycjom,

10. każdy  członek  zespołu  wie  na  czym  polega  przydzielone  mu  zadanie.

________________________________________________________________________30

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

Zadanie nauczyciela na tym etapie polega m.in. na monitorowaniu,  które  koncentruje  się  na  

dwóch  aspektach:  

Zadanie  1  podczas  mointoringu  prac  uczniów  nad  projektem:
Określenie,   czy   nie   dochodzi   do   powstawania   w   poszczególnych   zespołach   zachowań  

antygrupowych,  które  uniemożliwią  osiągniecie   efektu   w  postacie  realizacji projektu (patrz;

złącznik- wzór  „Arkusza  obserwacji  zachowań  w  grupie”):

Zachowania antygrupowe to:

1. dominowanie,   dążenie   przez   jednego   członka   zespołu   do   zajęcia   najważniejszej  

pozycji  w  grupie,  podporządkowania  innych  i  uzależniania  ich  od  siebie,

2. karanie,  czyli  odwracanie  się    członków  zespołu  od  tych  osób,  które  mają  inne  zdanie,  

poniżanie  ich,  złośliwości,

3. nieliczenie  się  z  innymi,  np.:  lekceważenie  ich  potrzeb,

4. poszukiwanie uznania tylko dla siebie,

5. blokowanie pracy grupy,

6. unikanie, wycofywanie  się  ze  wspólnych  działań,  niepodejmowanie  ról  i  zadań,    

7. lekceważenie   przyjętych   zobowiązań   (patrz   Potocka   B.,   Nowak   L.   „Projekty  

edukacyjne.  Poradnik  dla  nauczycieli”  2001,  s.  SFS,  Kielce)

Zadanie  2  podczas  monitoringu  prac  uczniów  nad  projektem:
Śledzenie     stopnia   zaawansowania   projektu   w   celu   przeciwdziałania   sytuacji,   że   uczniowie  

odłożą   pracę   „na   później”   (co   doprowadza   do   niepowodzeń   w   pracy   metodą   projektu).  

Realizacja   każdego   zadania   powinna   zatem   zostać   udokumentowana.   Sprawozdanie

sporządza  sekretarz  każdej  grupy  zadaniowej  (patrz  wzór  w  załączniku).  Uproszczoną  formą  

sprawozdania jest karta projektu (patrz  załącznik). Inną  formą  rejestrowania  przebiegu  prac  

projektowych jest dziennik projektu (może  on  również  składać  się  z  kolejno  wypełnianych  

kart   pracy),   przebieg   pracy   może   być   też   rejestrowany   w   formie   elektronicznej   (UWAGA:  

formę  trzeba  uzgodnić  w  uczniami  podczas  sporządzania  kontraktu).  

________________________________________________________________________31

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

Przepływ   informacji   od   uczniów   do   koordynatora   (koordynatorów)   może   odbywać   się  

w następujący  sposób:  

1. w   czasie   wyznaczonych   spotkań   służących   konsultacjom   (np.   raz   w   tygodniu)  

w  których  uczestniczy  tylko  lider  zespołu,

2. w  formie  krótkiego  sprawozdania

3. podczas  spotkań  nauczyciela  z  całymi  zespołami  

UWAGA:   spotkania   powinny   odbywać   się   możliwie   często   (na   krótko),   w   trakcie   spotkań  

nauczyciel   powinien   docenić   wysiłek   uczniów,   pomagać   im   w   rozwiązywaniu   problemów  

i pokonywaniu   trudności.   Świadomość   stałego   monitorowania   wpływa   na   uczniów  

mobilizująco,  zwiększa  ich  systematyczność  i  zaangażowanie  w  pracę.  Pozwala  też  zwrócić  

uwagę  na  trudności  w  trakcie  realizacji  projektu:

Trudności  występujące  w  trakcie  prac  nad  projektem:

1. Uczeń   nie   potrafi   wybrać   tematu   swojego   projektu   (jeżeli   praca   odbywa   się  

indywidualnie)

2. Uczeń  nie  potrafi  określić  zadań,  które  zrealizuje  na  rzecz  grupy  (jeżeli  praca  odbywa  

się  w  zespołach)

3. Uczeń   nie   umie   rozwiązywać   problemów   (nie   rozumie,   „nie   czuje”   istoty   procesu  

rozwiązywania  problemów)

4. Uczeń  nie  potrafi  posługiwać  się  informacją

5. Uczeń  czuje  się  przytłoczony  zadaniem

6. Uczeń  ma  trudności  materiałowe  i  techniczne  (brak  komputera  w  domu,  niemożność  

skorzystania  z  literatury,  brak  koniecznych  narzędzi  do  wykonania  zadania,  itp.).

4 Etap- Prezentacja  projektu  (projektów)

Prezentacja   projektów   stanowi   ostatni   etap   pracy   metodą   projektu.  W   kontrakcie   wstępnym  

________________________________________________________________________32

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

należy   więc   precyzyjnie   ustalić   czas   i   formę   (formy)   prezentacji.   Prezentacja   może   być  

realizowana w trakcie tzw: szkolnego   dnia   projektów lub sesji naukowej (gdy projekty

dotyczą   jednego   obszaru   tematycznego),   pikniku naukowego lu happeningu i   przybrać  

może  następujące  formy:  

1. wystawa   prac   (map,   albumów,   posterów,   rysunków,   ulotek,   makiet,   konstrukcji)  

wykonanych  przez  uczniów  z  komentarzami  do  nich)

2. album wzbogacony ilustracjami, wykresami, rysunkami, itp

3. odczyt, seminarium,  wykład

4. inscenizacja

UWAGA:  prezentacja  nigdy  nie  odbywa  się  w   formie  dramy,   gdyż  istotą  dramy  jest  proces  

doświadczania,  przeżywania  roli  a  nie  efekt  końcowy,  w  dramie  nie  ma  podziału  na  widzów  

i   aktorów,   nie   może   więc   stanowić   formy   prezentacji   wyników   działań   zrealizowanych  

w ramach projektu

5. gry dydaktyczne (np. gra planszowa, strategiczna,  gdy  angażujące  innych  uczniów)

6. prezentacja  filmu,  prezentacja  multimedialna,  nagranie  dźwiękowe

7. prezentacja modelu

8. twórczość  literacka  (poezja,  esej,  książka,  gazetka)

9. folder  np.  reklamujący  miasto,  gminę,  szkołę,  itp.  

Wszystkie   wyżej   wymienione   formy   mogą   być   realizowane   jednocześnie,   trzeba   tylko  

odpowiednią   przestrzeń   (wyznaczyć   sale,   boisko   szkolne,  itp.)   do   realizacji   poszczególnych  

prezentacji oraz   uwzględnić   czas   trwania   kolejnych   prezentacji.   Czas   trwania   jednej  

prezentacji wynosi maksymalnie 15-20  minut  i  zależy  od  tego,  jak  złożony  projekt  realizowali  

uczniowie,   jaką   formę   prezentacji   przyjęli   i   jaką   ilość   informacji   mają   zaprezentować.  

(UWAGA:  to  wszystko  trzeba  określić  w  kontrakcie).  Około  10  minut  należy  też  przewidzieć  

na  pytania  słuchaczy  i  dyskusję.

W  prezentacji  jako  widzowie  mogą  uczestniczyć:

 uczniowie danej klasy,
 uczniowie z innych klas,

________________________________________________________________________33

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

 nauczyciele,
 rodzice,
 dyrekcja,
 przedstawiciele  samorządu  lokalnego,
 sponsorzy,
 uczniowie  innych  szkół
 inne  zaproszone  osoby  (które  uczestniczyły  w  projekcie,  lub  w  stronę  których  był  on  

kierowany)

Jak  przygotować  dobrą  prezentację  (sugestie  dla  uczniów)  

1. Pamiętajcie,  projekt,  to  nie  referat,  trzeba  go  zaprezentować  w  interesujący  sposób

2. Uwzględnijcie,  ile  czas   masz  do  dyspozycji  na   pokazanie  wyników   (nie  możecie   go  

przekroczyć).

3. Zastanówcie   się,   jaką   formę   prezentacji   wybrać,   aby   zainteresować   słuchaczy  

(pomyślcie,   jak   duża   będzie   grupa   waszych słuchaczy,   czy   będą   to   tylko   uczniowie,  

czy  też  nauczyciele,  rodzice..).  Pamiętajcie,  że  celem  prezentacji  jest  zaprezentowanie  

najważniejszych  informacji.

4. Zastanówcie   się,   czy   cała   grupa   weźmie   udział   w   prezentacji,   czy   tylko   jej  

przedstawiciele (przedstawiciel)

5. Pomyślcie,  jaki  będzie  wkład  w  realizację  prezentacji  pozostałych  osób,  w  przypadku,  

gdy  prezentacji  dokonuje  jedna  osoba  (podzielcie  się  zadaniami).

6. Dobrze   przemyślcie   to,   co   chcecie   pokazać   podczas   prezentacji   (nie   możecie  

zaprezentować  wszystkiego,  co  osiągnęliście  podczas  prac  nad  projektem)

7. Pamiętajcie,   że   słuchacze   nie   muszą   być   zorientowani   w   temacie,   który   im  

prezentujecie,  musicie  więc  wyjaśnić  im  najważniejsze  kwestie.

8. Przygotujcie  środki  wizualne,  które  chcecie  wykorzystać  do  prezentacji (zastanówcie  

się,  co  macie  do  dyspozycji).

9. Pamiętajcie,   że   trema   towarzyszy   wszystkim   osobom   zabierającym   głos   przed  

publicznością.

________________________________________________________________________34

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

Jak  przeprowadzić  dobrą  prezentację  (uwagi  dla  uczniów)
(przykładowy  scenariusz  prezentacji  w  załączniku)

1. zacznij  mówić  powoli,  nie  spiesz  się.

2. Przedstaw  siebie  i  członków  swojego  zespołu.

3. Przedstaw  tytuł  projektu.

4. Staraj  się  mówić  w  sposób  naturalny.

5. Możesz  korzystać  z  przygotowanych  wcześniej  notatek.

6. Korzystaj z pomocy wizualnych.

7. Kontroluj  czas,  nie  możesz  go  przekroczyć.

8. W  sposób  wyraźny  zakończ  prezentację.

9. Podziękuj  słuchaczom  za  uwagę.

10. Staraj   się   w   sposób   wyczerpujący   odpowiedzieć   na   pytania,   które   mogą   zadać  

słuchacze.

Jak  radzić  sobie  ze  stresem  (wskazówki  dla  uczniów)

1. Zaplanuj sobie  krótkie  próby  przemówienia.  Nie zostawiaj  tego  na  ostatni  dzień.

2. Ćwicz   w   różnych   warunkach.   Powtarzaj   przygotowany   tekst   w   drodze   na   zajęcia,  

podczas prac domowych, itp. Dzięki ćwiczeniom  w  różnych  sytuacjach  zwiększysz

plastyczność   swojej   wypowiedzi.   Wiele   osób   ćwiczy w samotności, czasami stojąc

przed lustrem.

3. W   trakcie   próbnej   prezentacji,   nie   przerywaj   potoku   słów, aby poprawić   błędy lub

zacząć  jeszcze raz, lepiej, od początku.

4. Pamiętaj,  że  nie uda Ci się  dokładnie  za  każdym  razem  tak  samo  powtórzyć  treści

wystąpienia i nawet nie powinno to być  Twoim zamiarem.

5.   Ucz   się   rozluźniać   swoje   ciało   stosując   ćwiczenie   relaksacyjne (przykłady  

w  załączniku)  

6. Przed  samą  prezentacją zrób  powolny  wdech  licząc  do  sześciu  a  następnie  wstrzymaj  

oddech  licząc  do  trzech,  po  czym  zrób  powolny  wydech  licząc  do  sześciu

________________________________________________________________________35

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

5 Etap- Ocena projektu

Nauczyciel   pracujący   metodą   projektu   powinien   wypracować   własną   strategię   oceniania.  

Zasady  dokonywania  oceny  powinny  być  znane  uczniom  i  określone  w  kontrakcie.  

W  praktyce  najlepiej  jest  oceniać  pracę  uczniów    na  różnych  etapach  realizacji  projektów  np:  

 po  zrealizowaniu  1/3  zadań  zawartych  w  harmonogramie  działań,
 po zrealizowaniu 2/3 projektu
 po  zakończeniu  projektu.

W  przypadku  realizacji  projektów  zespołowych  należy  ocenić  zarówno  pracę  całego  zespołu,  

jak  też  poszczególnych  jego  członków.  

Ocena   końcowa   pracy   poszczególnych   uczniów   powinna   uwzględniać   zarówno   ocenę  

dokonaną   przez   nauczyciela,   jak   i   uczniów.     Może   się   składać   z   następujących   ocen  

cząstkowych:  

-50% oceny dokonanej przez nauczyciela (ocena dokonana   przez   nauczyciela   uwzględnia    

następujące  elementy:  1.    ocenę  pracy  nad  całym  projektem,  2.  ocenę  pracy  w  zespole,  3  efekt  

końcowy  w  postaci  prezentacji)

-30%  ocena  dokonana  przez  innych  członków  z  zespołu

-20% ocena dokonana przez samego ucznia

Co ocenia nauczyciel:

1.  Pracę  nad  realizacją  projektu:  

1. zrozumienie  problemu  przez  zespół

2. samodzielność  w  doborze  tematu,  wyznaczeniu  zakresu  projektu,  określeniu  istotnych  

zagadnień,

3. stosunek  do  realizowanych  zagadnień,

4. terminowość  i  odpowiedzialność w  wywiązywaniu  się  z  prac,  

5. pracowitość,

6. inicjatywę  w  przeprowadzaniu  badań  i  poszukiwaniu  źródeł  informacji

7. wykorzystanie  różnorodnych  źródeł  informacji

8. umiejętność  doboru  i  selekcji  informacji

________________________________________________________________________36

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

2.  Pracę  w  zespole:  

1. sposób  współpracy  w  zespole

2. właściwe  pełnienie  przyjętej  roli  (sekretarza,  lidera,  itp)

3. radzenie  sobie  przez  zespół  z  sytuacjami  trudnymi

4. rozwiązywanie  konfliktów  (np.  przyjęcie  roli  negocjatora,  rozjemcy,  itp.)

3.  Prezentację:

1. wybór  właściwej  metody  prezentacji  rezultatów  projektu

2. wykorzystanie  różnych  źródeł  informacji  

3. jasność  przekazu  wyników  pracy  (komentarz  do  projektu,  karta  wykonawcy  projektu  

muszą  być  czytelne  dla  odbiorców)  

4. poprawność  i  precyzję  języka,  znajomość  właściwej  terminologii

5. przejrzystość  i  estetykę  pracy

6. dbałość  o  zainteresowanie  projektem  słuchaczy  (uczestników)  prezentacji

7. udział  poszczególnych  uczniów  w  przygotowanie  prezentacji

8. umiejętność  obrony  własnych  poglądów  i  odpowiedzi  udzielone  na  zadane  pytania

4.  Produkt  końcowy:

Jeżeli  efektem  prac  nad  projektem  jest  określony  wytwór,  nauczyciel  również  dokonuje  jego  

oceny  (patrz  przykład  kasty  oceny  w  załączniku)

Co  oceniają  uczniowie:

1. Jako   słuchacze   oceniają   inne   grupy   dokonujące   prezentacji   (w   załączniku   „Karta  

oceny   prezentacji”)   i   produktu   końcowego   („w   załączniku:   „Karta oceny produktu

końcowego”).   Muszą   jednak   zostać   do   tej   oceny   przygotowani,   kryteria   oceny  

powinny  być  dla  nich  czytelne.

2. Jako  członkowie  zespołu  wypełniają  „Kartę  wykonawcy  projektu”  (patrz:  załącznik)

3. Oceniając  własną  pracę  wypełniają  „Kartę  samooceny”  (patrz:  załącznik)

________________________________________________________________________37

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

Warunki obiektywnego oceniania:

1. Kryteria  oceny  powinny  być  czytelne  i  znane  od  początku  pracy  nad  projektem,

2. Oceniane  powinno  być  to,  co  ważne,  a  nie  to  co  łatwo  ocenić,

3. system  oceniania  powinien  być  ściśle  związany  z  realizacją  celów,

4. Celem   oceniania   powinno   być   wskazanie   tego,   co   uczniowie   powinni   jeszcze  

poprawić  (informacja  zwrotna)

5. Uczniowie   powinni   uczestniczyć   w   ocenianiu   na   każdym   etapie   ich   pracy   (także   tej  

dokonywanej podczas monitoringu)

Szósty  Etap- Ewaluacja Projektu

Ewaluacja   jest   procesem   polegającym   na   zbieraniu,   analizie   i   interpretacji   danych  

związanych  z  oceną  efektywności  zrealizowanych  projektów.  

Wyróżnia  się  dwa  rodzaje  ewaluacji:  

1. ewaluację  kształtującą- prowadzona w trakcie trwania projektu

2. ewaluację   zbiorczą (sumującą,   sumatywną)- dokonana   po   zakończeniu   realizacji  

projektu.

Ewaluacja  może  dotyczyć

1.  stopnia  realizacji  założonych  celów,

2.  procesu  działań  podjętych  w  ramach  projektu  (szczególnie  ważne  jest  to  wówczas,  gdy  jest  

on  długotrwały  i  interdyscyplinarny)

3.  wyników  realizacji  podjętych  działań.

Do   podstawowych   narzędzi   ewaluacji   można   zaliczyć:   ankiety,   rozmowy,   wywiady,   analizę  

osiągnięć  uczniów,  analizę  dokumentacji  szkolnej,  hospitacje  prowadzone  przez  dyrektorów,  

techniki socjometryczne, ale też   wystawy   prac   dzieci,   wystawy   fotograficzne,   wyniki  

konkursów,   itp.   W   literaturze   przedmiotu   wśród   wymienia   się   jeszcze   grupy   fokusowe  

wykorzystujące   dyskusję   grupową   oraz   analizę   przypadku   i   inwentarz   (na temat ewaluacji

programów   szerzej   pisze   :   Gaś   Z.   (2004), Szkolny program profilaktyki. Istota,

konstruowanie,   ewaluacja.   Poradnik   metodyczny,   Lublin,   Fundacja   „Mam   szansę”s.   139

i dalsze).

________________________________________________________________________38

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

Pamiętać  trzeba,  że  ewaluację    przeprowadzają  zarówno  nauczyciele,  jak  i  uczniowie. Do

przeprowadzenie ewaluacji wśród   uczniów   można   wykorzystać   metody   służące   ocenianiu  

własnej  nauki  (np.  „walizka”,  „kosz  i  walizeczka”,  „bagaż,  który  zabieram”,'  mapa  pogody”,  

„trybuna   oskarowa”   itp.)   (przykładowe   narzędzia   do   przeprowadzania   ewaluacji   bieżącej  

i sumatywnej znajdują   się   w   załączniku).   Przydatna   może   się   okazać   sporządzona   przez  

nauczyciela-koordynatora   karta   ewaluacji   sumatywnej   (patrz:   przykład   karty   ewaluacji  

w  załączniku)

6. Inspiracje

UWAGA:   Propozycje   zawarte   w   tej   części   nie   stanowią   gotowych   konspektów   projektów,  

mają   jedynie   inspirować   do   własnego   twórczego   działania   i   inspirowania   do   kreatywnego  

działania  uczniów.

Przykład  1.  Projekty  integrujące  wiedzę  z  różnych  przedmiotów  

Temat   projektu:   Przyczyny   i   skutki   zanieczyszczenia   środowiska   lokalnego   ze  

szczególnym  uwzględnieniem  środowiska  lokalnego  (autorki: B. Borowska, V. Panfil)

Propozycja  stanowi  projekt  krótkoterminowy,  dla  uczniów,  którzy  rozpoczynają  dopiero  pracę  

metodą  projektów.  Nauczyciel  opracował  szczegółowe  instrukcje  ułatwiające  realizację  zadań  

poszczególnym  zespołom.  

(Fazy pracy nad projektem zgodnie z opisanymi w opracowaniu)

Przykładowe   instrukcje   dla   poszczególnych   zespołów   realizujących   różne   projekty  

koncentrujące  się  wokół  zaproponowanej  tematyki:

Grupa I- projekt gry dydaktycznej: Przyczyny i skutki zanieczyszczenia lokalnego

środowiska  naturalnego  

Projekt   polega   na   opracowaniu   gry,   która   ułatwiłaby   zapamiętanie   najważniejszych   faktów,  

________________________________________________________________________39

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

zjawisk,  procesów,  występujących  w  lokalnym  środowisku  naturalnym,   mających  wpływ  na  

jego czystość.

Zadania  dla  grupy  sformułowane  w  instrukcji  wstępnej:

1. Wybierzcie   rodzaj   gry,   którą   wszyscy   wykorzystacie   w   projekcie.   Dostosujcie   jej  

reguły  do  Waszych  oczekiwań.

2. Wybierzcie   najważniejsze   przyczyny   i   skutki   degradacji   środowiska   naturalnego  

(wykorzystajcie  wiadomości  z  chemii,  fizyki,  geografii,  biologii,  i  in.)

3. Przygotujcie  (opracujcie)  wszystkie  potrzebne  Wam  elementy  gry,  jak:  plansza,  reguły,  

pionki,  kostka  do  gry  (jeżeli  będzie  potrzebna),  karty  z  pytaniami,  karty  odpowiedzi,  

itp.

4. Przygotujcie  się  do  prezentacji  (zgodnie  z  określonymi  w  kontrakcie  zasadami)

5. Dokonajcie  oceny  pracy  własnej  i  członków  Waszego  zespołu  (karty  oceny)

Grupa II – projekt folderu: Przyczyny   i   skutki   zanieczyszczenia   lokalnego   środowiska  

naturalnego

Celem projektu jest   wykonanie   folderu   ukazującego   główne   przyczyny   oraz   skutki  

zanieczyszczenia  lokalnego  środowiska

Rozdziały  folderu  powinny  zawierać  (informacje  zawarte  w  instrukcji  wstępnej):

1. Opis  głównych  przyczyn  zanieczyszczeń  środowiska  naturalnego

2. Charakterystykę  stanu  zanieczyszczenia  środowiska  lokalnego

3. Opis  skutków  zanieczyszczenia  środowiska

4. Przykłady  sposobów  ochrony  środowiska

5. Przygotowując   materiały   należy   wykorzystać   m.in.   artykuły   z   lokalnej   prasy,  

fotografie,  rysunki,  diagramy  i  wydawnictwa  dotyczące  ochrony przyrody.

6. Przygotujcie  się  do  prezentacji  projektu.

7. Dokonajcie  oceny  pracy  własnej  i  wkładu  innych  osób  w  realizację  zadania.  

________________________________________________________________________40

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

Grupa III – projekt:  Szkolna  impreza  pod  hasłem:  Dzień  młodego  ekologa

Celem projektu jest zorganizowanie dla wybranych klas 2-godzinnej  imprezy  popularyzującej  

wiedzę  z  zakresu  ochrony  środowiska  naturalnego.

Zadania  dla  grupy  (informacje  zawarte  w  instrukcji  wstępnej):  

1. Wybierzcie  formę  imprezy  oraz  adresata.

2. Dobierzcie  odpowiednio  do  wieku  uczestników  zakres  treści.

3. Przygotujcie  zadania  szczegółowe:  prezentacje,  prelekcje,  gry,  zabawy.

4. Ustalcie elementy graficzne (dekoracje, plansze, rekwizyty)

5. Przygotujcie  się  do  prezentacji.

6. Dokonajcie  oceny  pracy  własnej  i  wkładu  innych  osób  w  realizację  zadania.  

Grupa IV- sprawozdanie   z   wycieczki   na   lokalne   wysypisko   śmieci   pod   hasłem:   Czy  

śmieci  to  problem?
Celem  projektu  jest  zaplanowanie,  zorganizowanie  i  sporządzenie  sprawozdania  z  wycieczki  

na  wysypisko  śmieci.

Zadania  dla  grupy  (informacje  zawarte  w  instrukcji  wstępnej):

1. Zaplanujcie  wycieczkę:

- ustalcie  termin  z  osobą  nadzorującą  wysypisko,

- przygotujcie  informacje  o  zasadach  pracy  wysypiska  śmieci,

- przygotujcie  listę  pytań,  które  chcielibyście  zadać.

2. Zorganizujcie  wycieczkę  na  wysypisko  śmieci:  

- zapoznajcie  się  z  terenem wysypiska,

- przeprowadźcie  wywiad  z  osobą  udzielającą  informacji  o  wysypisku.

3. Przygotujcie sprawozdanie z wycieczki w formie: plakatu wykresu, plansz.

4. Przygotujcie  się  do  prezentacji.

5. Dokonajcie  oceny  pracy  własnej  i  członków  waszego  zespołu.  

Grupa V- projekt   przedstawienia   dotyczącego   zanieczyszczeń   powietrza   pt:   „Fatalne  

________________________________________________________________________41

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

dodatki” (czas trwania: 20 minut)

Celem   projektu   jest   przygotowanie   i   zaprezentowanie   inscenizacji   dotyczącej  

zanieczyszczenia powietrza i jego ochrony.

Zadania  dla  grupy  sformułowane  w  instrukcji  wstępnej:

1. Ustalcie, jakie problemy- zjawiska (substancje odpowiedzialne za ich powstawanie)

związane  z  zanieczyszczeniem  powietrza  chcielibyście  przedstawić.

2. Przygotujcie   teksty   zawierające   charakterystyczne   cechy   (właściwości)   omawianych  

zjawisk   (substancji).   Uwzględnijcie   działanie   wybranych   substancji   na   środowisko  

naturalne.   Znajdźcie   powiązania   między   omawianymi   zjawiskami   i   prezentowanymi  

substancjami.

3. Podzielcie  się  rolami.

4. Zaprojektujcie  i  wykonajcie  scenografię.

5. Wykonajcie stroje (ustalcie  charakteryzację).

6. Przygotujcie  zaproszenia  (określcie  w  nich  czas  i  miejsce  przedstawienia)

7. Przygotujcie  się  do  przedstawienia.

8. Dokonajcie  oceny  pracy  własnej  i  członków  waszego  zespołu.

Przykład  2.    Projekt  realizowany  w  ramach  jednego  przedmiotu

Temat:   Porozmawiajmy   o   pieniądzach:   lokaty- kredyty   (pomysł   Magdaleny   Gudla-

Tworek)

Tematy- hasła  zaproponowane  przez  nauczyciela:  

1

1

.

.

O

O

s

s

z

z

c

c

z

z

ę

ę

d

d

z

z

a

a

n

n

i

i

e

e

s

s

y

y

s

s

t

t

e

e

m

m

a

a

t

t

y

y

c

c

z

z

n

n

e

e

,

,

2

2

.

.

L

L

o

o

k

k

a

a

t

t

y

y

3

3

.

.

K

K

r

r

e

e

d

d

y

y

t

t

y

y

k

k

r

r

ó

ó

t

t

k

k

o

o

t

t

e

e

r

r

m

m

i

i

n

n

o

o

w

w

e

e

(

(

k

k

o

o

n

n

s

s

u

u

m

m

p

p

c

c

y

y

j

j

n

n

e

e

)

)

4

4

.

.

K

K

r

r

e

e

d

d

y

y

t

t

y

y

d

d

ł

ł

u

u

g

g

o

o

t

t

e

e

r

r

m

m

i

i

n

n

o

o

w

w

e

e

(

(

h

h

i

i

p

p

o

o

t

t

e

e

c

c

z

z

n

n

e

e

)

)

5

5

.

.

„

„

0

0

%

%

c

c

z

z

y

y

l

l

i

i

i

i

l

l

e

e

k

k

o

o

s

s

z

z

t

t

u

u

j

j

e

e

n

n

i

i

c

c

”

”

Cele projektu:

________________________________________________________________________42

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

1.  Rozwijanie  wiedzy  na  temat  funkcjonowania  banków  i  funduszy  emerytalnych.

2.   Zdobycie   umiejętności   wykonywania   obliczeń   związanych     z   operacjami   bankowymi   -

z kredytami i lokatami.

3. Przygotowanie do samokształcenia   poprzez   umiejętne   pozyskiwanie   i   opracowanie  

informacji  pochodzących  z  różnych  źródeł.

4.  Zdobycie  umiejętności  przekazu  i  odbioru  treści  komunikatów  medialnych.

5.  Przekonanie  uczniów  o  potrzebie  ciągłego  uczenia  się.

6.  Kształcenie  u  uczniów  umiejętności:

- współdziałania  w  zespole,

- wyrażanie  własnych  opinii,

- poszukiwania  sojuszników  dla  wsparcia  realizacji  działań,

- planowania  działań,

- zapisywania  i  prezentowania  zebranych  materiałów,

- przygotowania  i  wygłaszania  wystąpień  publicznych.

Założenia:  

1. W  projekcie  biorą  udział  uczniowie  klasy  II  Liceum  Ogólnokształcącego,

2. Klasa  zostanie  podzielona  na  pięć  zespołów  6-osobowych,

3. Każdy  zespół  pracuje  nad  innym  zagadnieniem,

4. Czas  trwania  prac  nad  projektem:  dwa  miesiące

P

P

l

l

a

a

n

n

r

r

e

e

a

a

l

l

i

i

z

z

a

a

c

c

j

j

i

i

p

p

o

o

s

s

z

z

c

c

z

z

e

e

g

g

ó

ó

l

l

n

n

y

y

c

c

h

h

e

e

t

t

a

a

p

p

ó

ó

w

w

p

p

r

r

o

o

j

j

e

e

k

k

t

t

u

u

:

:

1.  Wprowadzenie  uczniów  w  zagadnienia  związane  z  projektem  (instrukcja  do  projektu,  

zasady prezentacji i oceniania)

2.  Opracowanie  kontraktu  i  klasowego  planu  pracy  związanego  z  projektem  (ustalenie  zasad  

udziału  poszczególnych  osób  w  realizacji  zadań,  przydział  obowiązków  itp.)

3.  Poszukiwanie  informacji  i  korzystanie  z  ich  zasobów,

4.  Wybór  sposobu  prezentacji  komputerowej,

5.  Praca  związana  z  przygotowaniem  prezentacji,

________________________________________________________________________43

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

6.  Prezentacja  wyników  prac  poszczególnych grup,

7. ocena  pracy  uczniów  w  realizacji  projektu,

Regulamin prezentacji:

1. Prezentacja  przybiera  formę  prezentacji  komputerowej,

2. Każdy  zespół  ma  10-15  minut  na  prezentacje  zebranych  i  opracowanych  materiałów.

3. Oprócz  prezentacji  każda  grupa  powinna  opowiedzieć  o  sposobie  pracy  nad  projektem  

(podział  zadań  w  grupie,  źródła  informacji,  współdziałanie,  samoocena,  itp.).

4. Prezentacja  nastąpi  w  ustalonym  terminie  na  spotkaniu,  w  którym  wezmą  udział:

-.  poszczególne  grupy

- nauczyciel matematyki,

- dyrektor szkoły,

- przedstawiciel  samorządu  szkolnego,

- zaproszeni  goście.

Zasady i formy oceniania projektu:

1. Ocenianie  bieżące  podczas  konsultacji  z  nauczycielem:

- omawianie  osiągniętych  efektów,

- ukierunkowywanie dalszej pracy,

-samoocena  pracy  przez  poszczególnych  uczniów,

- ocena  współpracy  w  grupie  przez  jej  członków  i  nauczyciela  

2. Ocena realizacji projektu podczas prezentacji:

Ocena  składa  się  z  dwóch  elementów:

a.   oceny   komisji,   w   skład   której   wchodzą:   nauczyciel   uczący,   dyrektor   szkoły   i   osoby  

zaproszone,

b.  oceny  innych  grup  (indywidualnie  każdy  uczeń  i  ustalenie  oceny  grupowej)

Wystawienie  oceny  polega  na  wypełnieniu  „Karty  oceny”.

Przykład   3

.

Projekty   z   udziałem     zewnętrznych   zasobów,   długoterminowe,   o   zasięgu  

lokalnym i szerszym

________________________________________________________________________44

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

Zaprezentowany   poniżej   materiał   pochodzi   z:   „Pakietu   Edukacyjnego   Pozaformalnej  

Akademii   Jakości   Projektu   (PAJP)”   realizowanym,   przez   Narodową   Agencję   Programu  

„Młodzież  w  działaniu”

I grupa- Lokalny  projekt  długoterminowy

Tytuł:  „Zróbmy  to  razem”
Organizacja  realizująca:  Młodzieżowa  Rada  Miasta  wraz  z  pomocą  Urzędu  Miasta

Czas  realizacji:  1  września–31 grudnia 2008 roku

Grupa  docelowa:  młodzież  miejska,  samorząd  lokalny,  mieszkańcy

Główne  cele:
1.  zwiększenie  świadomości  i  odpowiedzialności  mieszkańców  miasta  za  swoje  środowisko

lokalne;

2.  zbudowanie  dialogu  pomiędzy  młodymi  ludźmi  a  lokalną  władzą;;

3. zrozumienie potrzeb obu stron;

4.  zrozumienie  przez  młodych  ludzi,  czym  jest  aktywna  postawa  obywatelska;;

5.  zwiększenie  wiedzy  dotyczącej  środowiska  lokalnego,  w  którym  mieszkamy.

Opis: pomysł   na   projekt   narodził   się   podczas   szkoleń,   w   których   uczestniczyli  

przedstawiciele

Młodzieżowej  Rady  Miasta.

Projekt  składał  się  z  kilku  etapów:

I etap – rozpoznanie   potrzeb   młodych   ludzi:   przeprowadzenie   sondy   ulicznej   oraz   ankiet  

w szkołach  – czego  brakuje  mi  w  moim  mieście,  co  mi  się  tutaj  podoba?

37

II etap – powołanie   grupy   roboczej   pracującej   nad   tworzeniem   partnerstwa   pomiędzy  

młodymi  ludźmi  a  samorządem  lokalnym  – 6  spotkań  roboczych.

III etap – organizacja debaty publicznej z udziałem   samorządu   lokalnego,   lokalnych  

organizacji  pozarządowych  oraz  przedstawicieli  młodzieży  (reprezentacja  szkół  – samorządy  

________________________________________________________________________45

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

szkolne,  kluby  europejskie)  na  temat  tego,  co  możemy  zrobić  dla  naszego  miasta.

IV etap – opublikowanie na stronie internetowej  wyników  debaty  oraz  pracy  grupy  roboczej  

nad  wspólną  polityką  miasta  wobec  młodzieży.  

Po   zakończeniu   projektu   zaplanowana   została   kontynuacja   działań   wdrażająca   pomysły  

powstałe

w czasie jego realizacji.

II grupa- Inicjatywa  młodzieżowa

Tytuł: „II  wojna  światowa  oczami  mieszkańców”
Organizacja  realizująca:  Grupa  nieformalna  „Tropiciele”

Czas realizacji: 1 lutego–1grudnia 2008 roku

Grupa  docelowa:  młodzież  i  mieszkańcy  powiatu

Główne  cele:

1. zwiększenie  wiedzy  i  świadomości  dotyczącej  historii  naszego  powiatu;

2. zapoznanie   ze   zdarzeniami,   jakie   miały   miejsce   na   obszarze   obecnego   powiatu  

w  okresie  II  wojny  światowej;;

3. poznanie  metod  tworzenia  artykułów  i  reportaży.

Opis  działań:

Poprzez   realizację   tego   projektu   chcemy   odszukać   miejsca   związane   z   II   wojną   światową,  

leżące   na   terenie   naszego   powiatu.   Chcemy   zebrać   relacje   naocznych   świadków   poprzez  

rozmowy   z   nimi.   Do   tej   pory   podjęliśmy   już   szereg   działań   zmierzających   do   realizacji   tej  

inicjatywy. Nasza praca polega na wyjazdach w okoliczne tereny i zdobywaniu  interesujących  

nas   informacji,   które   następnie   analizujemy   i   spisujemy.   Zebrany   w   ten   sposób   materiał  

zamierzamy   opublikować   w   formie   artykułów   w   lokalnej   gazecie   oraz   broszurach  

informacyjnych.   Pragniemy   także   zaangażować   w   nasz   projekt   młodzież   z   pobliskich

miejscowości   i   wsi.   Odbędzie   się   to   w   ramach   spotkań   w   gimnazjach   i   szkołach  

________________________________________________________________________46

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

podstawowych,  podczas  których  będziemy  opowiadać  o  historii  powiatu  związanej  z  II  wojną  

światową.  Zainteresowaną  młodzież  chcielibyśmy  włączyć  w  nasze  działania.

III grupa- Wymiana 4-stronna w Polsce

Tytuł:  „Otworz  oczy”
Kraje  uczestniczące:  Finlandia,  Słowenia,  Bułgaria,  Polska

Termin: 10-24 lipca 2008 roku

Miejsce:  Kraków  i  okolice

Główne  cele:
Rozwijanie   edukacji   międzykulturowej   – poznawanie innych kultur, tradycji, zwyczajów,  

a   przez   to   również   poznawanie   samych   siebie   (np.   swoich   reakcji   na   inność);;zwiększenie  

tolerancji   wśród   młodzieży;;walka   z   rasizmem;;     rozwijanie   wiedzy   na   temat   postrzegania  

innych;;  nawiązanie  nowych  znajomości.

Opis:

Projekt   jest   kontynuacją   wymiany   czterostronnej,   która   miała   miejsce   w   marcu   2006   roku  

w  Portugalii.  Jej  tematem  była  „Religia  w  kulturze”.  Podczas  tej  wymiany  zauważyliśmy,  jak  

ważna  jest  tolerancja  i  problemy  z  nią  związane.  Efektem  końcowym  była  wystawa  „Każdy  

inny – wszyscy   równi”,   która   odzwierciedliła   główne   cele   wymiany:   uświadomienie   sobie  

różnic   kulturowych   (w   tym   także   religijnych)   oraz   znalezienie   zarówno   różnic,   jak  

i  podobieństw  w  naszych  kulturach  i  zachowaniu.

Teraz,  w  czasie  drugiego  etapu,  na  początek  planujemy  trzydniową  wizytę  przygotowawczą  

(29 czerwca-1   lipca).   Podczas   niej   omówimy   z   przedstawicielami   krajów   partnerskich  

szczegóły   działań   w   czasie   wymiany,   podzielimy   zadania,   obejrzymy   miejsca   związane  

z   realizacją   projektu,   a   także   porozmawiamy   o   aspektach   finansowych.   W   pierwszej   części  

programu   przewidzieliśmy   integrację   grupy   i   lepsze   poznanie   się   wszystkich   uczestników  

z  4  krajów.  W  kolejnych  dniach  odbędą  się  warsztaty,  podczas  których  będziemy  rozmawiać  

o naszych kulturach, tradycjach, zwyczajach. Powiemy sobie, co rozumiemy poprzez takie

słowa   jak:   tolerancja,   zrozumienie,   rasizm,   dyskryminacja.   Będziemy   odwiedzać   miejsca  

________________________________________________________________________47

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

związane  z  różnymi  kulturami  w  Krakowie.

Projekt  nasz  zwieńczy  wystawa,  na  którą  chcemy  zaprosić  oprócz  samych  uczestników  także  

społeczność  lokalną,  władze  miasta,  media,  naszych  przyjaciół  i  rodziny  oraz  przechodniów  

z   Polski   i   zagranicy.   Główny   warsztat   tej   wymiany   będzie   polegał   na   robieniu   zdjęć  

przechodniom,   wpisywaniu   pod   zdjęciem   naszego   pierwszego   wrażenia   o   danych   osobach,  

a następnie  zapytaniu  fotografowanych  osób,  na  ile  nasze  skojarzenie  okazało  się  poprawne.  

Na   wystawie   pokażemy   te   zdjęcia   wraz   z   podwójnymi   opisami   (nasze   wrażenie  

i  rzeczywistość).  Chcielibyśmy  także,  aby  po  zakończeniu  wymiany  nasza  wystawa  objechała  

wszystkie  miasta,  z  których  pochodzą  nasi  zagraniczni  partnerzy.

Bibliografia

Borowska   B.,   Panfil   V.   (2001)   Metody   aktywizujące   w   edukacji   biologicznej,   chemibznej  

i ekologicznej, TEKST, Bydgoszcz

Brudnik  E.,  Moszyńska  A.,  Owczarska  B.  (2000),  Ja  i  mój  uczeń  pracujemy  aktywnie  Zakład  

Wydawniczy SFS, Kielce,

Brzezińska-Hubert  A.  (red)  „Pakiet  Edukacyjny  Pozaformalnej    Akademii  Jakości  projektu.”  

cz.  4.  „Ewaluacja  w  pracy  metodą  projektu”,  Fundacja  Rozwoju  Systemu  Edukacji  Narodowa  

Agencja  Programu  „Młodzież  w  działaniu”,  Warszawa

Chodorowska-Chromiec M. (2007), Kompetencje komunikacyjne nauczyciela w pracy

z   uczniem   (w)     Bartkowicz   Z.,   Kowaluk   M.,   Samujło   M.   (red)   Nauczyciel   kompetentny  

Teraźniejszość  i  przyszłość  UMCS,  Lublin

Deszczyński   S.   (1965),  Aktywne   metody   szkolenia   i   doskonalenia   kadr,   Instytut   Przemysłu  

Drobnego  i  Rzemiosła,  Warszawa

Drapeau Ch. (2001), Jak uczyć  się  szybko  i  skutecznie,KDC,  Warszawa

Dunne  M.,  Dylak  S.  (1997),  Planowanie  zajęć  w  edukacji  przyrodniczej  (w)  Dunne  M.,  Dylak  

S. (red) Przyroda  Badania  Język,  CODN,  Warszawa

Dylak   S.   (2008),   Idea   zrównoważonego   rozwoju   w   kształceniu   nauczycieli   (w)   Guz   S.,  

Sokołowska-Dzioba   T.,   Pielecki   A.   (red)   Aktywność   dzieci   i   młodzieży,   Wyższa   Szkoła  

Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Warszawie, Warszawa

________________________________________________________________________48

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

Gaś   Z.   B.   (2004)   szkolny   program   profilaktyki.   Istota,   konstruowanie,   ewaluacja.   Poradnik  

metodyczny,  Fundacja  „Mam  szansę”,  Lublin

Goźlińska  E.  (2004),  Nie  lekcje  lecz  zajęcia  edukacyjne,  WSiP,  Warszawa

G.  Hardy  (1997),  Co  to  znaczy  być  nauczycielem  przyrodoznawstwa (w) Dunne M., Dylak S.

(red)  Przyroda.  Badania.  Język  CODN,  Warszawa  

Kamińska   M.   (br)   Metoda   projektów   jako   metoda   dydaktyczna.   Materiały   pomocnicze   dla  

nauczycieli,  WOM,  Bielsko  Biała

Królikowski  J.  (2002),Projekt  edukacyjny,    CODN,  Warszawa

Krzyżewska  J.  (2000)  Aktywizujące  metody  i  techniki  w  edukacji,  Suwałki

Michalak   R.   (2000),   Charakterystyka   aktywizującej   strategii   uczenia   się   (w)   Sowińska   H.,  

Michalak R. Edukacja elementarna jako strategia zmian rozwojowych ucznia, Impuls,

Kraków

Mika  A.,  Zając  B.  (br)  Metoda  projektów.  Poradnika  dla  nauczycieli  i  dyrektorów  gimnazjów  

(źródło:  www.)

Molak  A.   Metoda   projektów   (w)   Okoń   W.   (red)   Szkoły   eksperymentalne   w   świecie   1900-

1975, Warszawa

Mikina  A.    (1997),Jak  wykonywać  zadania  metodą  projektów, WSiP, Warszawa

Mikina   A.     Zająć   B.   (2009),   Metoda   projektów   w   gimnazjum.   Poradnik   dla   nauczycieli  

i  dyrektorów  gimnazjów,  Ośrodek  Rozwoju  Edukacji

Niemierko B. (2002), Ocenianie szkolne bez tajemnic, WSiP , Warszawa

Nowacki  T.  (1999),  O  metodzie  projektów, CODN, Warszawa

Okoń.   W.   (1996)   Kształcenie   wielostronne   (w)   Pomykało   W.   (red)   Encyklopedia  

pedagogiczna, PWN, Warszawa

Okoń  W.  (1984),  Nauczanie  problemowe  we  współczesnej  szkole,  WSiP,  Warszawa

Okoń.  W.  (1992),Słownik  pedagogiczny,  PWN,  Warszawa

Paul-Cavallier  F.  J.  (1996)  Wizualizacja,  Rebis,  Poznań  

Potocka B., Nowak L. (2000), Projekty edukacyjne. Poradnik dla nauczycieli, Oficyna

Wydawnicza Nauczycieli, Kielce

Rau  K.  Ziętkiewicz  E.  (2000),  „Jak  aktywizować  uczniów.  „Burza  mózgów”  i  inne  techniki  

w edukacji,  Oficyna  Wydawnicza,  Poznań

________________________________________________________________________49

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

Rura  G.  (2006)  Etapy  pracy  nad  konstruowaniem  zintegrowanego  procesu  edukacyjnego”  (w)  

Sowińska   H.,   Michalak   R.   (red)   Edukacja   elementarna   jako   strategia   zmian   rozwojowych  

dziecka,  Impuls,  Kraków

Rylke H., Klimowicz G. (1992),   Szkoła   dla   ucznia.   Jak   uczyć   życia   z   ludźmi?,   WSIP,  

Warszawa

Słownik  języka  polskiego  (2009),  Wydawnictwo  IBIS,  Poznań

Taraszkiewicz  M.  (1996),Jak  uczyć  lepiej,  CODN,  Warszawa

Tokarski  J.  (1980),  Słownik  wyrazów  obcych,  PWN,  Warszawa

Włodarski   Z., Hankała   A.   (2004),   Nauczanie   i   wychowanie   jako   stymulacja   rozwoju  

jednostki,  Impuls,  Kraków

Wojciechowska-Charlak   B.   (2008),   Podmiotowość   w   wychowaniu   warunkiem   aktywności  

uczniów   (w)       Guz   S.,   Sokołowska-Dzioba   T.,   Pielecki   A.   (red)   Aktywność   dzieci  

i młodzieży,  Wyższa  Szkoła  pedagogiczna  Towarzystwa  Wiedzy  Powszechnej,  Warszawa

Wójcik  E.  (2000)  Metody  aktywizujące  w  pedagogice  grup,  Rubikon,  Kraków

Załączniki  

________________________________________________________________________50

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

ZAŁĄCZNIK  NR  1

Arkusz  do  zapisywania  pomysłów  w  technice  „635”

Temat  ogólny  zaproponowany przez
nauczyciela......................................................................................................................................
Runda 1 (grupa 1)
1.
2.
3.

Runda 1 (grupa 2)
1.
2.
3.

Runda 1 (grupa 3)
1.
2.
3.

Runda 1 (grupa 4)
1.
2.
3.

Runda 1 (grupa 5)
1.
2.
3.

Runda 1 (grupa 6)
1.
2.
3.

Runda 2 (grupa 1)
1.
2.
3.

Runda 2 (grupa 2)
1.
2.
3.

Runda 2 (grupa 3)
1.
2.
3.

Runda 2 (grupa 4)
1.
2.
3.

Runda 2 (grupa 5)
1.
2.
3.

Runda 2 (grupa 6)
1.
2.
3.

Runda 3 (grupa 1)
1.
2.
3.

Runda 3 (grupa 2)
1.
2.
3.

Runda 3 (grupa 3)
1.
2.
3.

Runda 3 (grupa 4)
1.
2.
3.

Runda 3 (grupa 5)
1.
2.
3.

Runda 3 (grupa )
1.
2.
3. (itd)

ZAŁĄCZNIK  NR  2

________________________________________________________________________51

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

Harmonogram  działań  projektowych

Nr  zespołu

Zadania
(działania)  
szczegółowe

Osoba z
zespołu  
odpowiedzialn
a  za  realizację  
określonego  
działania  

Forma
realizacji

Czas realizacji
z  podziałem  na  
tygodnie
(miesiące)

Czas i forma
prezentacji

Zespół  1  
Temat:
…....................
........................
........................

1.
2.
3.
4.
5.
6.

Zespół  2
Temat:
…....................
........................
........................
........................

1.
2.
3.
4.
5.
6.

Zespół  3
Temat:
…....................
........................
........................

1.
2.
3.
4.
5.
6.

ZAŁĄCZNIK  NR  3

________________________________________________________________________52

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

Wzór  sprawozdania  z  realizacji  zadań:

1. Strona  tytułowa:

SPRAWOZDANIE

z realizacji zadania....................................................................................................................

w ramach projektu pt:...............................................................................................................

Skład  zespołu  zadaniowego:

1.

2.

3.

4,

5.

Czas realizacji

zadania...........................................................................................................................

2. Krótki  opis  przebiegu  realizacji  zadania

a.  wykaz  źródeł  informacji  wykorzystanych  podczas  realizacji  zadania

b.  przedstawienie  własnych  rozwiązań  poszczególnych  zadań

c.  analiza  wyników  przeprowadzonych  badań

d. wnioski

3.

Refleksje  pod  kątem  przydatności  zdobytej  wiedzy  (czego  uczniowie  się  nauczyli  

podczas realizacji zadania)

4.

Informacje  dotyczące  trudności,  jakie  wystąpiły  podczas  pracy  nad  zadaniem  i  

sposobów  radzenia  sobie  z  nimi

5.

Krótka  refleksja  na  temat  atmosfery  i  współpracy  w  grupie,  wspólnych  przeżyć

6.

Załączniki  np.;;  wzory  ankiet,  opracowane  zasady,  gdy  dydaktyczne,  graficzne  

________________________________________________________________________53

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

przedstawienie  wyników  badań,  zdjęcia,  notatki,  itp.  

ZAŁĄCZNIK  NR  4

________________________________________________________________________54

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

Wzór  karty  projektu  

(uwaga: karta projektu  jest  uproszczona  formą  sprawozdania  i  zawiera  maksymalnie  3-4 strony, w karcie

przedmiotu  można  zamieścić  zdjęcia  wytworów  zrealizowanych  w  ramach  projektu  np.  makiet,  itp)

KARTA PROJEKTU

TYTUŁ  

PROJEKTU.............................................................................................................................

NAZWISKO  NAUCZYCIELA  PROWADZĄCEGO  

GRUPĘ.............................................................

NAZWISKA  AUTORÓW  PROJEKTU:

1.

2.

3.

4.

5.

CEL

GŁÓWNYPROJEKTU.................................................................................................................

…...................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

...........................

OPIS  EFEKTÓW  PROJEKTU:
1. UAZADANIENIE WYBORU TEMATU

…...................................................................................................................................................

.........

________________________________________________________________________55

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

2.  PROCEDURY  BADAŃ  (W  SKRÓCIE),  METODY  BADAŃ,  ŹRÓDŁA  INFORMACJI

.......................................................................................................................................................

.........3.ODKRYCIA I INFORMACJE

…...................................................................................................................................................

.........

4. WNIOSKI I REKOMENDACJE

…...................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

..................

ZAŁĄCZNIK  NR  5

________________________________________________________________________56

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

KARTA OCENY PREZENTACJI

KRYTERIA OCENY

Liczba  punktów

MAKSYMALNA

PRZYZNANA

LOGICZNA KONSTRUKACJA
WYSTĄPIENIA  (WSTĘP,  ROZWINIECIE,  
ZAKOŃCZENIE)

5

PRZESTRZEGANIE CZASU

5

RZECZOWE PRZEDSTAWIENIE ZADANIA

8

PRZYGOTOWANIE I WYKORZYSTANIE
ŚRODKÓW  DYDAKTYCZNYCH

7

ZAINTERESOWANIE  SŁUCHACZY

5

ORYGINALNOŚĆ  POMYSŁU

5

KOMUNIKATYWNOŚC

5

ZAANGAŻOWANIE  WSZYSTKICH  
CZŁONKÓW  GRUPY  W  PREZENTACJĘ

5

RAZEM

45

________________________________________________________________________57

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

ZAŁĄCZNIK  NR  6

KARTA WYKONAWCY PROJEKTU

TEMAT

PROJEKTU:..........................................................................................................................

IMIĘ  

I  

NAZWISKI  

WYKONAWCY...................................................................................................

PRACOWAŁEM  W  ZESPOLE  …..OSOBOWYM

CZY  JESTEŚ  ZADOWOLONY/ZADOWOLONA  Z  PRACY  W  TYM  ZESPOLE?

…...................................................................................................................................................

.........

UZASADNIJ  ODPOWIEDŹ.

…...................................................................................................................................................

.........

OCENA  WŁASNEGO  WKŁADU  W  PRACĘ  ZESPOŁU

1. JAKIE  CZYNNOŚCI/ZADANIA  WYKONYWAŁEŚ/WYKONYWAŁAŚ  PODCZAS  

REALIZACJI PROJEKTU?

…...................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

2. TWÓJ  WKŁAD  W  PRACĘ  CAŁEGO  ZESPOŁU

…...................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

________________________________________________________________________58

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

.......................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

3. CO  SPRAWIŁO  CI  TRUDNOŚCI  PODCZAS  REALIZACJI  PROJEKTU?

…...................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................

ZAŁĄCZNIK  NR  7

________________________________________________________________________59

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

KARTA SAMOOCENY  POSZCZEGÓLNYCH  CZŁONKÓW  GRUPY

KRYTERIA OCENY

Liczba  punktów

MAKSYMALNA

PRZYZNANA

JAKI  BYŁ  MÓJ  UDZIAŁ  W  PLANOWENIU  
PRACY GRUPOWEJ?

3

CZY  MOJE  PROPOZYCJE  BYŁY  
AKCEPTOWANE  PRZEZ  GRUPĘ?

3

CZY  AKTYWNIE  UCZESTNICZYŁEM  W  
PODEJMOWANIU DECYZJI PRZEZ  GRUPĘ?

3

CZY  Z  POWIERZONYCH  MI  ZADAŃ  
DOBRZE  SIĘ  WYWIĄZYWAŁEM?

3

CZY  BYŁEM  ZANGAŻOWANY  W  PRACĘ  
GRUPY?

3

CZY  JESTEM  ZADOWOLONY  Z  WŁASNEGO  
WKŁADU  W  PRACĘ  ZESPOŁU?

3

RAZEM

18

________________________________________________________________________60

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

ZAŁĄCZNIK  NR  8

(Załącznik  składa  się  z  dwóch  propozycji:  „Karty  oceny  produktu  końcowego”  i  „Karty  oceny  

materiałów  zebranych  w  portfolio”)

ZAŁĄCZNIK  NR  8  A

KARTA  OCENY  PRODUKTU  KOŃCOWEGO

(PRZYKŁAD)

KRYTERIA OCENY

Liczba  punktów

MAKSYMALNA

PRZYZNANA

ZGODNOŚĆ  PRODUKTU  Z  ZAŁOŻONĄ  
TEMATYKĄ

5

POMYSŁOWOŚĆ  I  ORYGINALNOŚĆ  
WYKONANIA

5

ZAWARTOŚĆ  INFORMACJI

5

ESTETYKA WYKONANIA

5

MOŻLIWOSĆ  PRAKTYCZNEGO  
ZASTOSOWANIA  W  ŻYCIU  CODZIENNYM

5

RAZEM

25

________________________________________________________________________61

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

ZAŁĄCZNIK  NR  8  B

KARTA  OCENY  MATERIAŁÓW  ZEBRANYCH  W  PORTFOLIO

(przykład)

KRYTERIA OCENY

Liczba  punktów

MAKSYMALNA

PRZYZNANA

ILOŚĆ  ZEBRANYCH  INFORMACJI

3

WARTOŚĆ  MERYTORYCZNA  
ZGROMADZONEGO  MATERIAŁU

3

LOGIKA  I  CZYTELNOŚĆ  ARGUMENTÓW

3

OPRACOWANIA  WŁASNE  (NOTATKI,  
PROPOZYCJE  ROZWIĄZAŃ,  RYSUNKI)

3

NOTATKI  SPORZĄDZONE  NA  PODSTAWIE  
LITERATURY  (RÓŻNORODNOŚĆ  I  
BOGACTWO)  MATERIAŁÓW  

3

NOTATKI  SPORZĄDZONE  NA  PODSTAWIE  
INNYCH  ŹRÓDEŁ  INFORMACJI

3

JAKOŚĆ  SPORZĄDZONYCH  NOTATEK  (NP.  
CZYTELNOŚĆ,  ESTETYKA  WYKONANIA,  
UMIEJĘTNOŚĆ  KORZYSTANIA  Z  
KOMPUTERA DO OPRACOWANIA
MATERIAŁU)

3

STRUKTURA PRACY I ZAMIESZCZENIE
WSZYSTKICH WYMAGANYCH
ELEMENTÓW

3

SAMODZIELNOŚĆ  WYKONANIA  PRACY

3

RAZEM

27

________________________________________________________________________62

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

ZAŁĄCZNIK  NR  9

KARTA  OBSERWACJI  ZACHOWAŃ  W  GRUPIE

(w trakcie realizacji dowolnego zadania projektowego)

Zachowania

Uczeń  nr  1

Uczeń  nr  2

Uczeń  nr  3

Uczeń  nr  4

Uczeń  nr  5

Uważnie  
słucha  innych,  
nie przerywa
wypowiedzi,
czeka  aż  inni  
skończą

Zwięźle  
przedstawia
swoje opinie,
nie robi
dygresji

Swoje opinie,
uczucia  wyraża  
wprost, nie
stosuje aluzji

Jego
komunikaty
niewerbalne  są  
zgodne z
werbalnymi

Zadaje pytania
innym
członkom  
zespołu

Parafrazuje
wypowiedzi
innych,  żeby  
upewnić  się,  
czy je dobrze
rozumie

________________________________________________________________________63

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

ZAŁĄCZNIK  NR  10  

SCENERIUSZ PREZENTACJI

1. WPROWADZENIE- CEL SPOTKANIA, ZAGADNIENIA

2. MOTYWACJA-PRZEKONANIE  

SŁUCHACZY

DLACZEGO

WARTO

UCZESTNICZYĆ  W  PREZENTACJI

3. PLAN SPOTKANIA

4. TREŚCI  PODZIELONE  NA  CZĘŚCI  Z  PODSUMOWANIEM  KAŻDEJ  Z  NICH

5. ZAKOŃCZENIE-KOŃCOWE   PODSUMOWANIE,   ZWRÓCENIE   UWAGI   NA  

KONTROWERSYJNE KWESTIE, ITP.,

6. WNIOSKI

7. ODPOWIEDZI  NA  EWENTUALNE  PYTANIA  SŁUCHACZY

8. PODZIĘKOWANIE  ZA  UWAGĘ

ZAŁĄCZNIK  NR  11

________________________________________________________________________64

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

KARTA EWALUACJI PROJEKTU

INSTRUKCJA:

PRZEANALIZUJ  PYTANIA  ZAMIESZCZONE  W  KARCIE  EWALUACYJNEJ  I  UDZIEL  ODPOWIEDZI  I  PRZYDZIEL  TAKĄ  ILOŚC  

PUNKTÓW,  KTÓRA  TWOIM  ZDANIEM  JEST  WŁAŚCIWA  STAWIAJAC  „X”  POD  RUBRYKĄ  Z  PUNKTAMI.

1. CZY   PROBLEMATYKA   REALIZOWANA   W   PROJEKCIE   ODPOWIADAŁA  

TWOIM  MOŻLIWOŚCIOM?

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

2.   W   JAKIM   STOPNIU   TWOIM   ZADANIEM   ZOSTAŁY   ZREALIZOWANE   CELE  

PROJEKTU?

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

3.

CZY CZAS PRZEZNACZONY  NA  REALIZACJĘ  PROJEKTU  BYŁ  

PRAWIDŁOWO  WYKORZYSTANY?

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

4.

JAK  OCENIASZ  WIEDZĘ  (WIADOMOŚCI,  UMIEJĘTNOŚCI)  ZDOBYTĄ  

PODCZAS REALIZACJI PROJEKTU?

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

5.

W JAKIM STOPNIU WIEDZA ZDOBYTA PODCZAS REALZIACJI

PROJEKTU  JEST  PRZYDATNA  W  ŻYCIU  CODZIENNYM?

________________________________________________________________________65

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

6.

OCEŃ,  W  JAKIM  STOPNIU  MOGŁES  REALIZOWAĆ  WŁASNE  POMYSŁY  

PODCZAS PRACY NAD PROJEKTEM?

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

7.

W JAKIM STOPINIU KONSULTACJE Z NAUCZYCIELEM  ZASPOKAJAŁY  

TWOJE POTRZEBY W TYM ZAKRESIE?

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

8.

OCEŃ  STOSUNKI  PANUJĄCE  MIĘDZY  CZŁONKAMI  TWOJEGO  

ZESPOŁU  PODCZAS  WYKONYWANIA  ZADAŃ  PROJEKTTOWYCH?

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

9.

CZY  OCENA,  KTÓRĄ  OTRZYMAŁEŚ  ZA  UDZIAŁ  W  PROJEKCIE  JEST  

DLA  CIEBIE  SATYSFAKCJONUJĄCA?

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

10. CZY  CHCIAŁBYŚ  UCZESTNICZYĆ  W  REALIZACJI  KOLEJNEGO  

PROJEKTU  (PROJEKTÓW)?

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

________________________________________________________________________66

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

ZAŁĄCZNIK  NR  12

PRZYKŁADOWE  MARZĘDZIA  SŁUŻĄCE  DO  EWALUACJI  NA  RÓZNYCH  
ETAPACH JEJ PROWADZNIA

(ŹRÓDŁO:  PAKIET  EDUKACYJNY  POZAFORMALNEJ  AKADEMII  JAKOŚCI  
PROJEKTU)

RZYKŁAD  1:  Myśl  dnia

CEL: zbieranie   na   bieżąco   wrażeń   uczestników   na   temat   konkretnego   dnia,   monitorowanie  
nastrojów  uczestników  i  stopnia  ich  zaangażowania  w  realizację  projektu,  utrwalenie  przeżyć.

GRUPA DOCELOWA: bez  ograniczeń.

POTRZEBNE  MATERIAŁY:  kartki samoprzylepne, tablica.

CZAS TRWANIA: cały  okres  projektu.

OPIS: pod   koniec   każdego   dnia   uczestnicy   zapisują   „myśl   dnia”   – dowolną   uwagę,  
wyrażenie,  opinię  – na  samoprzylepnej  karteczce,  którą  (anonimowo)  przyklejają  na  tablicy.  
Liderzy   każdego   dnia   zbierają   te   myśli,   które   następnie   można   spisać   w   formie   pamiętnika  
z wymiany
czy projektu.

KOMENTARZ:

metoda  pozwala  na  swobodę  wyrażania  myśli  i  przeżyć  z  danego  dnia.  Jest  „bezpieczna”  dla  
uczestników  ze  względu  na  jej  anonimowość,  skłania  do  szczerości.  Przy  okazji  każdy może  
zapoznać  się  z  opiniami  innych.  Minusem  metody  jest  jej  pracochłonność  – szczególnie,  gdy  
decydujemy  się  na  zebranie  „myśli  dnia”  w  opracowanie  końcowe

PRZYKŁAD  2:  Niedokończone  zdania

CEL: uaktywnienie   grupy   i   ocena   najważniejszego   z   naszego   punktu   widzenia   aspektu  
programu.

GRUPA DOCELOWA: bez  ograniczeń.

CZAS TRWANIA: 15-20 minut.

OPIS: uczestnicy   siadają   w   kręgu.   Moderator   zabawy   wypowiada   początek   zdania   np.  
„Uważam,   że   dzisiejsza  wycieczka...”,   a   osoby   chętne   kończą   je   według   własnego   uznania.  

________________________________________________________________________67

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

Liczba  pytań  uzależniona  jest  od:liczby  osób,  czasu,  aktywności.

KOMENTARZ:

przy  pracy  z  osobami  niepełnosprawnymi  intelektualnie  stosujemy  jedno  zdanie,  które  każdy  
z  uczestników  powinien  dokończyć  lub  powiedzieć  „nie  wiem”,  wszelkie  aspekty  tej  metody  
mogą  być  modyfikowane  w  zależności  od  potrzeb  grupy.

PRZYKŁAD  3:  Ogród  oczekiwań

CEL: uświadomienie   sobie   oczekiwań   swoich   i   grupy   względem   projektu,   podkreślenie,   że  
spełnienie  oczekiwań  zależy  od  wkładu  pracy  każdego  z  uczestników,  możliwość  późniejszej  
konfrontacji  oczekiwań  rzeczywistością.

GRUPA DOCELOWA: bez  ograniczeń.

POTRZEBNE  MATERIAŁY:  koszyk, karteczki.

CZAS TRWANIA: cały  okres  projektu.

OPIS: pierwszego   dnia   uczestnicy   anonimowo   wypisują   na   karteczkach   swoje   oczekiwania  
względem   projektu   (hasłowo)   i   wrzucają   je   do   kosza,   tzw.   ogrodu   oczekiwań.   Karteczki  
następnie  są  czytane  na   głos   i   bez  komentarza  ponownie  umieszczane  w  koszyku.  Każdego  
dnia   lider   przypomina   o   „pielęgnowaniu”   oczekiwań   poprzez   takie   zachowanie,   które  
doprowadzi   do   ich   realizacji.   Uczestnicy   mogą   codziennie   czytać   zapisane   karteczki,  
konfrontować  je  z  rzeczywistością.  Ostatniego  dnia  projektu  uczestnicy  piszą  na  karteczkach  
(najlepiej  innym  kolorem  niż  ten,  którego  używali  na  początku),  co  dał  im  projekt,  czego  się  
nauczyli,  a  swoje  opinie  znowu  umieszczają  w  koszyku.  Następnie  karteczki  z  pierwszego  i  
ostatniego  dnia  są  odczytywane  na  głos  i  porównywane.  Ewaluację  kończy  dyskusja.

KOMENTARZ:

opisaną  ewaluację  można  zmodyfikować  i  wykorzystać  do  ewaluacji  połowicznej.


PRZYKŁAD  4:  

Strzelnica

CEL: ogólna,  codzienna  ocena  stopnia  zadowolenia  uczestników.

GRUPA DOCELOWA: wszyscy uczestnicy,  bez  względu  na  wiek.

POTRZEBNE  MATERIAŁY:  tarcza  według  załączonego  wzoru,  mazaki  lub  inne  kolorowe  
znaczniki.

________________________________________________________________________68

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

CZAS TRWANIA: codziennie o ustalonej porze.

OPIS: dowolnej  wielkości  tarcza  strzelnicza  została  podzielona  na  okręgi,  które  wyznaczają  
stopień  zadowolenia.  Liczba  okręgów  jest  dowolna,  a  środek  tarczy  określa  najwyższy  stopień  
zadowolenia.  Tarcza  podzielona  jest  na  cząstki,  których  liczba  odpowiada  liczbie  dni  projektu.  
Każdy  uczestnik,  w  zależności  od  stopnia  zadowolenia,  umieszcza  kropkę  lub  inny  kolorowy  
znacznik w odpowiednim miejscu tarczy.

KOMENTARZ:

każdej   grupie   przydzielony   jest   inny   kolor   do   zaznaczania   swoich   opinii,   metoda   obrazuje  
ogólny  stopień  zadowolenia  z  całego  dnia,  a  zatem  bez  możliwości  określenia  sfery,  punktu  
programu  czy  dziedziny  działania.

PRZYKŁAD  5:  Tabela ocen

CEL: codzienna  ocena  stopnia  (nie)zadowolenia  uczestników.

GRUPA DOCELOWA: wszyscy  uczestnicy  bez  względu  na  wiek.

POTRZEBNE  MATERIAŁY:  arkusz papieru formatu A0, kolorowe flamastry lub kredki.

CZAS TRWANIA: codziennie  na  zakończenie  dnia.

OPIS: na   kartonie   rysujemy   tabelę,   w   której   liczba   kolumn   oznacza   liczbę   dni   projektu,   a  
liczba
wierszy – liczbę   uczestników.   Każda   osoba   w   zależności   od   stopnia   zadowolenia,  
niezadowolenia,
zmęczenia  itd.  ocenia  dzień  za  pomocą  przyporządkowanego  danemu  odczuciu  koloru.  Jeśli  
chce  wyrazić  różne  nastroje  w  ciągu  jednego  dnia,  może  stosować  różne  kombinacje  kolorów.

Propozycje  przyporządkowania  kolorów  odczuciom:  

 radosny = czerwony;

 znudzony = czarny;

 zadowolony =  żółty;;

 zmęczony  =  niebieski;;  
 usatysfakcjonowany = zielony;

 zły  =  fioletowy.

Można  również  zastosować  znaczki  np.  słoneczka,  kółeczka  itp.

PRZYŁAD  6:  

Trybuna oskarowa

CEL: ocena   atmosfery   i   nastrojów   w   grupie,   uzyskanie   materiału   do   ewaluacji   końcowej

________________________________________________________________________69

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

projektu.

GRUPA DOCELOWA: bez  ograniczeń.

POTRZEBNE   MATERIAŁY:   opcjonalnie:   symboliczne   statuetki   (np.   własnej   roboty),  
instrumenty lub nagrane fanfary.

CZAS TRWANIA: zależy  od  wielkości  grupy.

OPIS: przy odbieraniu certyfikatu uczestnictwa (lub nawet   bez   tego)   każda   kolejna   osoba  
proszona  jest  o  zabranie  głosu  (około  20-30  sekund).  Sprawi  to,  że  uczestnicy  nawet  nie


PRZYKŁAD  7:  Woda

CEL: obrazowa  ocena  projektu  i  określenie  stanu  emocjonalnego  uczestników.

GRUPA DOCELOWA: bez  ograniczeń.

POTRZEBNE  MATERIAŁY:  3  przezroczyste  naczynia:  2  mniejsze  (I,  II)  i  jedno  duże  (III).

CZAS TRWANIA: około  pół  godziny.

OPIS: jedno   z   mniejszych   naczyń   wypełniamy   czystą   wodą,   natomiast   drugie   – wodą  
zabarwioną
na  ciemno  (intensywnie).  Największe  naczynie  pozostawiamy puste i stawiamy w widocznym
miejscu.   Osoby   chętne   nalewają   do   największego   naczynia   wodę   z   pozostałych   (dwóch  
małych)   w   zależności   od   odczuć,   udzielając   jednocześnie   komentarza.   Efektem   końcowym  
jest  kolor  wody  w  największym  naczyniu,  który  jest  interpretowany  przez  grupę.

PRZYKŁAD  8:   WALIZKA I KOSZ

CEL: poznanie ludzi poprzez ich upodobania.

GRUPA DOCELOWA: polecamy   do   pracy   z   młodszą   młodzieżą;;   starsi   mogą   uznać   tę  
metodę  za  nieco  infantylną.
POTRZEBNE  MATERIAŁY:  kosz  na  śmieci,  walizka  podróżna,  papier,  długopisy.

CZAS TRWANIA: każdego  dnia  15  minut  lub  też  jako  metoda  ewaluacji  końcowej.

OPIS: uczestnicy  zbierają  się  w  kole,  każdy  otrzymuje  kartkę  papieru  i  długopis.  Na  środku  
ustawiona   jest   walizka   i   kosz   na   śmieci.   Zadanie   polega   na   wskazaniu pozytywnego
i   negatywnego   punktu   (części)   dnia.   Karteczki   z   pozytywnymi   opiniami   wkłada   się   do  
walizki,   natomiast   opinie   negatywne   do   kosza.   Po   zakończeniu   można   wszystkie   zebrane  
opinie  podsumować  np.  w  postaci  drzewka.  Metoda  wskazuje  koordynatorom,  jakie  działania  

________________________________________________________________________70

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

odnoszą  skutek  oraz  które  są  pożyteczne  i  ciekawe,  a  z  których  lepiej  zrezygnować.  Może  też  
wskazywać,  w  jaki  sposób  ulepszyć  stosowane  metody.

KOMENTARZ:

wrzucanie   swoich   opinii   do   kosza   bądź   do   walizki   może   odbywać   się   po   ich   uprzednim
odczytaniu  na  forum  grupy.  Zależy  to  jednak  od  stopnia  zaufania  i  otwartości  grupy.  Jeśli  jest  
ono niskie – wyrażanie  opinii  może  przebiegać  anonimowo.

ZAŁĄCZNIK  NR  13  

________________________________________________________________________71

Projekt:  „Model  Innowacyjnych  Metod  Dydaktycznych  w  szkolnictwie  zawodowym  skutecznym  elementem  

procesu dydaktycznego”

Priorytet  IX.  Rozwój  wykształcenia  i  kompetencji  w  regionach  Działanie  9.6.  Projekty  innowacyjne  

Program  Operacyjny  Kapitał  Ludzki

Projekt  współfinansowany  ze  środków  Unii  Europejskiej  w  ramach  Europejskiego  Funduszu  Społecznego

Propozycje  ćwiczeń  relaksacyjnych  przez  przystąpieniem  do  prezentacji:

1. Wykorzystanie  napięcia:

Zajmij   miejsce   najwygodniej   jak   możesz....   Ramiona   ułóż   wzdłuż   ciała....Stopy   ułóż  
wygodnie...   Zamknij   oczy....   Wejdź   w   kontakt   z   wybranym   miejscem   w   Twoim   ciele,   w  
którym   odczuwasz   napięcie....   Skontaktuj   się   z   tym   napięciem....   Wyobraź   sobie   jego  
kształt....I,   jeśli   chcesz,   nadaj   mu   obraz...   Może   to   być   np.:   węzeł...Szczypce....   lub  
jakikolwiek  inny  kształt,  który  sam  wybierzesz.

Kiedy   już   dobrze   zidentyfikowałeś   ten   obraz...Wzmocnij   go.   Wzmocnij   to  
napięcie...Poczuj,   jak   ono   wzrasta...I   teraz,   jeśli   chcesz,   wyobraź   sobie,   jak  
rozwiązujesz   węzeł,   lub   jak   zwalniasz   ucisk   szczypiec...I   niech   pojawi   się   uczucie  
ulgi....Dobre   uczucie,   które   doprowadza   cię   głęboko   do   twojego   wnętrza...Poczuj   i  
przyjmij przyjemne doznania  w  twoim  ciele  wolnym  od  napięć....  

2.

Indukcja przez skurcz, zaciskanie:

Zajmij   wygodne   miejsce.....Ramiona   ułóż   wzdłuż   ciała....Stopy   ułóż   wygodnie....Przez  
chwilę   zaciśnij   mięśnie   twarzy.....Napnij   wszystkie   mięśnie....Wykrzyw   się,   rób   miny,  
zaciśnij   mięśnie   jeszcze   silniej....A   teraz   rozluźnij   mięśnie   i   poczuj   w   sobie   doznanie  
całkowitego   odprężenia,   komfortu   i   relaksu...   I   od   nowa   napnij   mięśnie....Silniej!....I  
rozluźnij....O  tak...o  raz  ostatni  powstrzymując  oddech.  Wdychasz...Blokujesz,  zaciskasz
do  maksimum.  Zaciskaj...Puść.  I  ...wejdź  głęboko  do  twojego  wnętrza,  do  twojego  ciała  
całkowicie  wolnego  od  napięć.....Zrelaksowanego....Odprężonego....Odpocznij....  A  teraz  
pozwól  przez  chwilę  swemu  ciału  falować,  jak  na  dywanie.....

3.

Oddychanie:

Wejdź   w   kontakt   ze   swoim   oddechem...Z   tym   ruchem   „tam   i   z   powrotem”,   z   takim  
bezpiecznym...Z  twoim  brzuchem  i  klatką  piersiową,  która  unosi  się  i  opada...Za  każdym  
wdechem   pozwól   sobie   opaść   na   ziemię....Jak   byś   chciał   zostawić   na   niej   ślad...Za  
każdym   wdechem   jesteś   coraz   cięższy...Uczucie     łagodne,   bardzo   przyjemne....Poczuj  
swój   splot   słoneczny...Twój   splot   słoneczny   jest   ciepły...Przyjemnie   ciepły...Jakby  
fontanna  ciepła...NIech  to  ciepło  krąży  w  twoim  ciele....

(źródło:  Paul-Cavalliwer F. J. 1996, Wizualizacja)