•

Moizm

•

Mo Zi [Mo Ti] ok. 490 – 403 pne – dzieło przetrwało w formie silnie zniekształconej

•

prawdopodobnie wywodził się z xia – rycerzy, żołnierzy zawodowych

•

'pierwszy chiński filozof' – poglądy logicznie wywiedzione, próba stworzenia spójnej
całości

•

Główny wpływ – mobilizacja konfucjanistów [Mencjusz] do systematycznych poglądów

•

Księga Mocy

•

MAOIŚCI

•

Moiści byli specjalistami od fortyfikacji i ich obrony

•

Poglądy Mozi – sztuczność rozróżnień, rozbudowanie rytuałów – zbędne i marnotrawne,
koncentracja na muzyce – też zbędne

•

krytyka konfucjanizmu

•

Utylitaryzm moralny

•

pojęcie naturalnej moralności człowieka

•

koncepcja 'wszechogarniającej miłości'

•

dążenie do 'stałości' pojęć i zachowań

•

Koncepcja państwa wg Mozi: pochodzenie państwa – umowa społeczna, wybór najlepszego
kandydta na władcę, Nierówności w dochodach itp są naturalne; Pełny utylitaryzm w
uprawnieniach i nagrodach dla warstw rządzących – pochwała merytokracji; Konieczność
zapewnienia jednolitości w poglądach moralnych – decyzja władcy musi zostać uznana;
koncepcja państwa totalitarnego – słowo władcy jest prawem, brak siły równoważącej

•

LEGIŚCI

•

Koncepcja państwa wg Legistów: Państwo to władca – tylko silne państwo może przetrwać;
Sprawiedliwość i bezstronność prawa stanowionego; Zasadnicza równość wobec prawa
wydawanego przez centrum.

•

Odpowiedzialność urzędników przed władcą, władca nie odpowiada przed nikim

•

Zredukowanie roli urzędników do wykonawców roli władcy

•

Poleganie na metodach, a nie 'mądrości' i skupienie na efekcie, nie na ideałach, sławie itp.

•

Kontrola przez standaryzację sprawdzania 'liczb' [statystyki]

•

WSPÓLNE CECHY KONKURUJĄCYCH SYSTEMÓW

•

Utylitaryzm i pragmatyzm postępowania

•

Podejście merytoryczne: dobry władca/urzędnik jest godzien nagrody. Korzyści zależą od
skuteczności działania.

•

Centralna rola władzy

•

Pochwała ładu społecznego i sprawnej organizacji.

•

PRZEWAGA KONFUCJANIZMU

•

Oparcie w 'lepszej' warstwie społecznej

•

Zawierał element ograniczania władzy cesarza przez krytykę ze strony konfucjańskich
uczonych [wizja realnego wpływu]

•

Łatwiejsze i bardziej płynne wchłonięcie dawnych treści kulturowych np. Kultu przodków,
struktury rodowej

•

Mniej radykalny od Maoizmu – uzyskanie poparcia dawnej arystokracji

•

Koncepcja samoograniczenia się elit była korzystna dla gminu [ograniczenie wyzysku]

•

Wielka uwaga poświęcana kształceniu

•

Jeśli nie chcesz nikogo pobić dołącz do niego

: konfulegizm, dynastia Han

•

Oficjalną doktryną był Konfucjanizm, dopracowany przez Dong Zhongshu

•

ustanowienie kanonu nauczania [wujing – 'Pięcioksiąg'], ustanowienie akademii cesarskiej

•

Przejęcie legistycznej koncepcji prawa pisanego

•

Wykorzystanie systemu organizacji państwa, likwidowanie arystokracji feudalnej

•

Wzmocnienie administracji centralnej, przejęcie organizacji rządu; utrzymanie systemu
podatkowego, monopoli i kontroli handlu

•

Użycie na szeroką skalę kar [w stosunku do plebsu]

•

Najmniejsza jednostka wchodząca w skład państwa – rodzina

•

Ze względu na czynniki ideowe konfucjanizm, wierzenia – kult przodków, gospodarcze –
podział majątku, administracja ludności – system baojia

•

Rodzina – państwo w skali mikro:

•

struktura – głowa, hierarchia, porządek

•

cnoty wpajane członkom rodziny – zastosowanie na wyższym poziomie społecznym

•

najważniejsza funkcja rodziny – wychowywanie oddanych synów – oddanych podwładnych

•

CESARZ:

•

na szczycie struktury państwowej jako ojciec ludu

•

obowiązki:

•

odprawianie rytuałów zapewniających harmonię we wszechświecie

•

czuwanie nad sprawnym działaniem aparatu biurokratycznego

•

sprawna selekcja urzędników

•

zapewnianie ciągłości dynastii [męskie potomstwo]

•

Syn Nieba [tian zi] – ważna funkcja, nie osoba

•

zakres władzy – cały cywilizowany świat [tian xia], pozycja centralna

•

bezwzględna władza nad poddanymi

•

Ograniczenia władzy – teoria Mandatu Nieba [tian ming]

•

rządzenie przez cnotę, a nie przez przymus

•

umiłowanie do ładu, strach przed nieładem [luan]

•

CESARSCY URZĘDNICY

•

interesu jednostki – tożsame z interesami społeczeństwa, a społeczeństwo – tożsame z
państwem

•

rola urzędników: pośrednictwo między ludem a cesarzem

•

działanie w imię interesów ludu

•

brak opozycji – konstruktywna krytyka.

•

Urzędnicy byli słabo wynagradzani – sprzyjało to korupcji

•

LUD

•

xiao ren – ograniczenie możliwości pojmowania świata

•

głos – zbiorczy; wola ludu = wola Nieba; prawo do obalenia niepraworządnych władców
[Mencjusz]

•

nie powinien mieszać się do polityki; decyzje polityczne – podejmowane w imieniu ludu,
lecz bez plebiscytów.

•

Tradycyjny podział na klasy społeczne:

•

od VII w ne: uczeni, chłopi, rzemieślnicy, kupcy

•

Wojskowi – poza podziałem

•