Systemy mycia i dezynfekcji otwartych i zamkniętych tanków i zbiorników
Podawanie środka myjącego (lub dezynfekującego) pod ciśnieniem (0,2-0,3 MPa) na głowice

rozpryskujące.

Głowice mogą być nieruchome lub ruchome (zamontowane na stałe lub wprowadzane do zbiornika),

mogą być obrotowe lub nie.

Systemy mycia i/lub dezynfekcji zamkniętych linii technologicznych
Projekty instalacji CIP mogą być bardzo różne.
Spotykane są proste systemy, w których przygotowuje się partię roztworów myjących (i/lub

dezynfekujących) i pompuje przez system, a następnie odprowadza do kanalizacji.

Projekty instalacji CIP mogą być bardzo różne.
Można też stosować w pełni automatyczne instalacje CIP składających się ze zbiorników na wodę i

roztwory myjące (i/lub dezynfekujące), co umożliwia ponowne wykorzystanie części wody i
stosowanych roztworów.

Systemy mycia i/lub dezynfekcji zamkniętych linii technologicznych



System mycia (i/lub dezynfekcji) w obiegu otwartym (bez recyrkulacji środków)



System mycia (i/lub dezynfekcji) w obiegu zamkniętym (z recyrkulacją)

System w obiegu otwartym (bez recyrkulacji):
Nowo przyrządzony roztwór myjący (i/lub dezynfekujący) jest wprowadzany do urządzenia w celu

przeprowadzenia mycia (i/lub dezynfekcji), a następnie jest odprowadzany do kanału.

W wielu przypadkach proces mycia właściwego poprzedzony jest etapem dokładnego płukania

urządzenia wodą z pozostałości zanieczyszczeń.

System w obiegu zamkniętym (z recyrkulacją):
Roztwór myjący jest przyrządzany w tanku i cyrkuluje w obiegu zamkniętym pomiędzy mytym

urządzeniem i tankiem.

Rodzaje:
•

z użyciem 1 zbiornika na roztwór preparatu myjącego (i/lub dezynfekującego)

lub:
•

z użyciem dwóch zbiorników na roztwory preparatu myjącego (i/lub dezynfekującego): na
świeży roztwór i roztwór już użyty

Systemy mycia i/lub dezynfekcji w obiegu zamkniętym
-

scentralizowany - w zakładzie jest zainstalowana centralna stacja i peryferyjne obwody środków
myjących (i/lub dezynfekujących).

-

zdecentralizowany - duża stacja CIP jest zastąpiona szeregiem małych satelitarnych jednostek,
które mogą być ulokowane w pobliżu mytych linii.

System zdecentralizowany
W skład instalacji wchodzi:
•

jednostka centralna

•

układ rozprowadzania preparatów myjących i/lub dezynfekujących

•

końcówki robocze z wymiennymi lancami

•

zespół stacji satelitarnych rozmieszczonych w wybranych punktach zakładu

Przy stacji satelitarnej montowane są końcówki robocze - węże ciśnieniowe z wymiennymi lancami,

umieszczane są na specjalnych wieszakach lub na automatycznych zwijaczach pozwalających na
uporządkowanie stanowiska pracy.

Mycie w obiegu zamkniętym - typowe etapy (I)
-

woda - ług - woda - kwas - woda

lub: - woda - kwas - woda - ług - woda
lub skrócony programy mycia, np. bez etapu kwasowania. Taki program stosowany jest np. do mycia

linii nie zawierających wymienników ciepła: - woda - ług - woda

W niektórych programach po kwasowaniu i płukaniu bieżącą wodą następuje ponowna cyrkulacja

słabego roztworu ługu (np. 0,5%) w celu całkowitego zneutralizowania resztek kwasu.

Po tym dodatkowym etapie linia ponownie musi być przepłukana wodą.
W ten sposób można myć cysterny samochodowe:
-

woda - ług - woda - kwas - woda - ług - woda

Parametry mycia w typowym systemie CIP
1.

przepłukanie instalacji ciepłą wodą bieżącą (usunięcie resztek produktu), np. 10 minut

2.

mycie roztworem 0,5-1,5% NaOH o temp. 70-75

o

C, obieg zamknięty, czas np. 30 minut

3.

płukanie letnią wodą bieżącą, do całkowitego usunięcia ługu (kontrola odczynu pH)

4.

mycie roztworem 0,5-1% HNO

3

o temp. 70

o

C, obieg zamknięty, czas np. 20 minut

5.

płukanie zimną wodą, do całkowitego usunięcia kwasu

Mycie i/lub dezynfekcja w obiegu zamkniętym
Należy zwracać uwagę na:
-

utrzymywanie właściwego stężenia środków myjących i/lub dezynfekujących krążących w
obiegu zamkniętym

-

częstą wymianę roztworów środków myjących i/lub dezynfekujących (przy myciu wzbogacają
się w resztki substancji organicznych i tracą swoją aktywność)

Zalety systemu mycia i/lub dezynfekcji w obiegu zamkniętym
-

oszczędność siły roboczej

-

zmniejszenie zużycia wody o 25-30%, pary wodnej o 12-15%, środków myjących i/lub
dezynfekujących o 10-12% (dzięki automatycznej regulacji ich stężenia i temperatury
roztworów)

-

obniżenie ryzyka zanieczyszczenia linii po umyciu i dezynfekcji

-

zmniejszenie liczby uszkodzonej aparatury i przedłużenie jej żywotności

-

redukcja kosztów remontów urządzeń

Optymalizacja instalacji CIP pozwala na oszczędności w zużyciu wody i energii oraz w obniżeniu

ładunku agresywnych ścieków po stosowanych środkach.

Typowymi technikami są:

- neutralizacja ścieków z CIP (np. ścieki zasadowe zobojętniane CO2, wzajemne zobojętnianie
ścieków kwaśnych i zasadowych)
- regeneracja roztworów ługu sodowego poprzez sedymentację zanieczyszczeń.

Korozja

Jest to stopniowe niszczenie tworzyw metalowych i niemetalowych pod wpływem chemicznego i
elektrochemicznego oddziaływania. Dotyczy głównie metali i stopów. Produkt korozji żelaza i jego
stopów nosi nazwę rdzy. Sprzyja zanieczyszczeniu żywności, gromadzeniu się i rozwojowi
drobnoustrojów, utrudnia proces mycia i dezynfekcji.

Rdza

Rdza - krucha warstwa tworząca się na żelazie i stali w wyniku działania naturalnych czynników

korodujących. Zawiera tlenki, wodorotlenki i czasami sole żelaza.

Korodujące działanie środków myjących i dezynfekujących



kwasy i ługi - głównie mineralne, użyte niewłaściwie



chlor - roztwory o zbyt dużym stężeniu chloru (> 100 ppm), zbyt wysoka temperatura działania (>

60

o

C), zbyt długi czas działania, kwaśne środowisko (uwalniają się wolne jony Cl‾ sprzyjające

korozji)

Korozja zachodzi tylko w obecności wody !

Korozja punktowa (wżerowa)

Powstaje po uszkodzeniu wierzchniej warstwy ochronnej tlenku chromu pod wpływem działania
mechanicznego lub chloru. Niewielkie uszkodzenia ulegają samoreparacji,
ale odcięcie dostępu tlenu spowodowane niedomyciem sprzyja korozji. Rozwijające się
drobnoustroje wytwarzają kwasy organiczne, co wzmacnia korozję. Takiej korozji sprzyja też
niewłaściwe użycie środków myjących i dezynfekujących

Korozja międzykrystaliczna

Podatna na nią jest nawet stal nierdzewna 18/10. Tworzy się na granicy kryształków
- zanika tlenek chromu, a w odsłoniętym miejscu tworzy się korozja.

Przyczyny korozji



niewłaściwy dobór materiału na urządzenia (kontakt np. z artykułami kwaśnymi: produkty
owocowe, ukwaszone produkty mleczarskie, serwatka, solanka)



stosowanie drastycznych metod czyszczenia (skrobaczki, druciaki, ostre szczotki)



uszkodzenia mechaniczne powierzchni (szczególnie wrażliwe spawy)



niewłaściwe środki myjące i dezynfekujące



niewłaściwe parametry mycia i dezynfekcji (stężenie środków, temperatura, czas)



niedostateczne mycie (środki spożywcze pozostałe na niedomytych powierzchniach → odcięcie
dostępu powietrza → zniszczenie pasywującej warstewki chromu)

Przeciwdziałanie korozji



dobór odpowiedniego materiału



przestrzeganie parametrów mycia i dezynfekcji



ochrona urządzeń przed wilgocią



stosowanie inhibitorów (opóźniaczy) korozji. Tworzą one na powierzchni metalu warstewki
ochronne hamujące szybkość korozji



stosowanie powłok ochronnych nieorganicznych (metalowych i niemetalowych) lub organicznych
(farby, lakiery, żywice, tworzywa sztuczne, smoła i smary)



działanie czynnikami utleniającymi (wzmocnienie warstwy tlenku metalu)



ochrona katodowa - polega na połączeniu chronionej konstrukcji z metalem mniej szlachetnym

(protektorem), tworzącym anodę ogniwa, natomiast katodą jest obiekt chroniony. Połączenie takiej
anody z konstrukcją chronioną wykonuje się przez bezpośredni styk lub za pomocą przewodnika.



Za pomocą protektorów chroni się przed korozją duże obiekty stalowe: rurociągi i podziemne
zbiorniki. Protektorami są blachy lub sztaby wykonane z metali aktywnych jak: cynk, magnez lub
glin. W utworzonym ogniwie protektor ulega korozji. Po zużyciu protektory wymienia się na
nowe.