UKŁAD WSPÓŁCZULNY

–

RECEPTORY UKŁADU

WSPÓŁCZULNEGO , ICH TYPY ,

WYSTĘPOWANIE , EFEKTY

POBUDZENIA.

NORADRENALINA, ADRENALINA ,

DOPAMINA.

Paulina Szymczak

Grupa VII

ADRENORECEPTORY

W synapsach współczulnych znajdują się dwa główne typy receptorów : α [1,2] i β

[1,2,3] .

Pobudzenie receptorów α →

prowadzi w mięśniach gładkich do podwyższenia

poziomu wewnątrzkomórkowego wapnia. Aktywacja receptorów alfa1 powoduje

związaną z białkiem G aktywację fosfolipazy C, co prowadzi do wzrostu

inozytolotrifosforanu , powstaje diacyloglicerol jako przekaźnik wtórny. Aktywacja

receptorów alfa2 powoduje związane z białkiem G otwarcie kanałów wapniowych
i uwalnianie wapnia z przestrzeni międzykomórkowej do wnętrza komórki.

Pobudzenie receptorów beta →

w powiązaniu z białkiem G pojawia się

aktywacja cyklazy adenylanowej i zwiększone powstawanie cAMP, które jest

wtórnym przekaźnikiem . W sercu za pośrednictwem receptorów beta1 dochodzi

do nasilenia przepływu jonów wapnia do komórki i podwyższenia stężenia

wapnia wewnątrzkomórkowego. W mięśniach gładkich obniża się stężenie

wewnątrzkomórkowych wolnych jonów wapnia dzięki receptorom beta2-

nasilenie transportów na zewnątrz i magazynowanie w siateczce

sarkoplazmatycznej.

KASKADA SYGNAŁOWA RECEPTORA

ALFA1

Sprzężony jest z białkiem

Gg11.

Białko G aktywuje fosfolipazę C [ rozkład PIP2 na IP3 i DAG ].

IP3 dyfunduje do retikulum endoplazmatycznego i otwiera

kanały wapniowe .

Depolaryzacja.

Kanały dla wapnia VOC otwierane

depolaryzacją powodują szybki napływ

wapnia z frakcji zewnątrzkomórkowej.

DAG aktywuje kinazę białkową typu C,

co również powoduje wzrost wapnia.

KASKADA RECEPTORA ALFA2 :

- generalnie jest to receptor presynaptyczny [ postsynaptycznie

niewielkie stężenie ].
- sprzężony z białkiem G inhibicyjnym.

Połączenie adrenaliny z receptorem alfa2.

Spadek produkcji cAMP.

Zmniejszenie uwalniania noradrenaliny.

- Leczenie jaskry

- Podwyższone ciśnienie → aktywujemy receptory alfa2.

Kaskada receptora Beta1 → tylko serce i aparat

przykłębuszkowy w nerkach.

Adrenalina działa na serce i receptory beta1.

Serce przyspiesza.

Za pomocą cAMP w sercu otwierają się kanały wapniowe.

ASTMA → leki blokujące fosfodiesterazy

Przyspieszenie akcji serca.

Aparat przykłębuszkowy → gdy zmniejszy się przepływ krwi przez nerki , adrenalina działa na
receptory beta1 i zwiększa uwalnianie reniny , powstaje angiotensyna II [ rec.AT1 ] , która

kurczy naczynia i działa na nadnercza. Wzrasta produkcja aldosteronu , zwiększa się
ciśnienie , dochodzi do aktywacji układu RAA.

Receptory te stanowią

80 % całego układu

adrenergicznego.

Kaskada sygnałowa receptora Beta2 → Odpowiada za rozkurcz

mięśni [ np. leki w astmie oskrzelowej ] . Generalnie farmakologia

tych receptorów opiera się wyłącznie na astmie.

Receptor sprzężony z białkiem Gs.

Lek przyłącza się od strony zewnątrzkomórkowej.

Podjednostka alfa białka G może być nieaktywna i połączona

z GDP , jeżeli jest aktywna połączona jest z GTP.

Przyłącza się GDP.

Cyklaza adenylanowa powoduje przekształcenie

ATP w cAMP.

Fosfodiesterazy rozkładają cykliczne nukleotydy .

Dochodzi do aktywacji kinazy białkowej A

[ przez 4 cAMP].

Wzrost cAMP poprzez działaie kinazy zamyka kanały wapniowe a

podjednostka betagamma otwiera kanały potasowe.

Agoniści receptorów adrenergicznych → leki adrenomimetyczne, pobudzają

receptory adrenergiczne.

Antagoniści receptorów adrenergicznych → leki adrenolityczne , blokują receptory
adrenergiczne .

Występowanie i efekty pobudzenia receptorów α [1,2] i β [1,2,3].

Hydroksylaza tyrozynowa -> najistotniejszy enzym, warunkuje

szybkość przemian.

Synapsa adrenergiczna :

Wzrost wapnia → wypychanie neuroprzekaźnika na obwód →

połączenie adrenaliny z receptorem alfa i beta → adrenalina

może ulec rozpadowi lub wychwytowi zewnętrznemu [MAO

rozkłada ją w mitochondriach].

Leki przeciwdepresyjne

– blokują MAO typ.A, ciśnienie wzrasta.

NORADRENALINA / NOREPINEFRYNA :

Zwęża tętnice [ oprócz wieńcowych ] i podwyższa skurczowe i rozkurczowe ciśnienie krwi.

Narządy izolowane

→ zwiększa częstość pracy serca i pojemność minutową, in vivo -

powoduje bradykardię [ odruchowa reakcja układu przywspółczulnego ] . Podanie
atropiny in vivo znosi działanie układu przywspółczulnego.

Słabe działanie agonistyczne na receptory beta2-adrenergiczne mięśni gładkich, niewielki i
nieznaczny wpływ na zwiotczenie mięśniówki.

Inhibitory uwalniania noradrenaliny

→ acetylocholina, norepinefryna/epinefryna

[ rec.alfa2 ], adenozyna, PGE, histamina, enkefaliny, dopamina i ATP.

Stymulatory uwalniania noradrenaliny

→ adrenalina [rec. Beta2 ] , angiotensyna II.

Utrzymywanie napięcia naczyń i w razie potrzeby wzrost napięcia.

ADRENALINA /EPINEFRYNA

Małe stężenia →

skurcz naczyń skóry, błony śluzowej i narządów jamy brzusznej.

Rozkurcz naczyń mięśni szkieletowych i serca.

Wydzielana przez

: rdzeń nadnerczy, komórki chromochłonne kłębka szyjnego, komórki

C tarczycy).

Reguluje rozmieszczenie krwi.

Duże stężenia

→ większe działanie beta-adrenomimetyczne. Skurcz wszystkich naczyń

Zwiększa obwodowy opór naczyniowy , wzrasta skurczowe i rozkurczowe ciśnienie krwi.

Serce

→ wzmożenie siły i częstotliwości skurczów ( działanie inotropowe i chronotropowe

dodatnie). Duże dawki mogą spowodować skurcze heterotropowe , prowadzące nawet
do migotania komór.

Powoduje wzrost zapotrzebowania na tlen i mimo rozszerzenia naczyń wieńcowych

może wywołać dusznicę bolesną .

Powoduje zwiotczenie mięśniówki gładkiej przewodu pokarmowego i oskrzeli. Obniżenie

perystaltyki.

Słabe rozszerzenie źrenic [ chyba , że nadczynność tarczycy lub cukrzyca ].

Nie przenika przez barierę krew - płyn mózgowo-rdzeniowy.

Adrenalina stymuluje :

•

receptory α

– indukuje wazokonstrykcję i jest przyczyną

podwyższenia ciśnienia krwi, zmniejsza objawy obrzęku i
pokrzywki

•

receptory β1

– wywiera efekt inotropowy i chronotropowy

dodatni
•

receptory β2

– powodując rozszerzenia oskrzeli, hamują

uwalnianie mediatorów zapalenia.

Stosowana w terapii napadów astmy oskrzelowej, leczeniu wstrząsu kardiogennego,
przedłuża miejscowe działanie leków znieczulających, leczenie chorych z jaską.

Lek z wyboru w leczeniu wstrząsu anafilaktycznego i anafilaktoidalnego. Podaje się
wodny roztwór adrenaliny 1:1000 w dawce 0,2-0,5 ml (u dzieci 0,01 ml/kg,

maksymalnie 0,3 ml, wyjątkowo 0,5 ml) domięśniowo.

Podana doustnie zostaje rozłożona przez soki trawienne.

Dożylna podaż adrenaliny (roztwór co najmniej 1:10000, nigdy 1: 1000!) powinna się
odbywać jedynie w Oddziałach Intensywnej Opieki Medycznej. [wzrost ciśnienia

skurczowego i rozkurczowego, wzrost zużycia tlenu przez serce, możliwość zawału i
zaburzeń rytmu serca]

Adrenalina nie powinna być stosowana u pacjentów z nadczynnością tarczycy,

niedomogą wieńcową, nadciśnieniem tętniczym, zatorem płucnym oraz u kobiet w
ciąży. U dzieci nie ma absolutnych przeciwskazań do stosowania adrenaliny.

DOPAMINA

Wytwarzana przez

neurony dopaminergiczne,

główny neuroprzekaźnik

katecholowy w mózgu ssaków.

Bierze udział w utrzymaniu postawy ciała, poruszaniu się,

zapamiętywaniu, uczeniu oraz interpretowaniu bodźców

emocjonalnych.

Zaburzenia w wytwarzaniu →

choroba Parkinsona, schizofrenia,

uzależnienia od amfetaminy i kokainy .

Receptory wiążące dopaminę zlokalizowano w

kanalikach nerkowych,

pęcherzykach płucnych, trzustce oraz naczyniach krwionośnych płuc,
nerek i serca

. W nerkach spełnia kontrolę homeostazy sodu

[ zaburzenia prowadza do nadciśnienia].

Charakterystyczną cechą większości środków uzależniających jest

bowiem bezpośrednie lub pośrednie nasilenie transmisji
dopaminergicznej w układzie mezolimbicznym, przejawiające się

podniesionym stężeniem dopaminy w jądrze półleżącym przegrody

=

uczucie przyjemności.

Obniżenie dopaminy =

głód

.

Stosowana w postaci kroplówek w niewydolności nerek, w

większych dawkach podwyższa ciśnienie tętnicze i działa dodatnio
na siłę skurczu serca.

Stosowana we wstrząsie

septycznym , kardiogennym ,pourazowym

i w zaostrzeniu niewydolności krażenia.

W małych dawkach działa na receptory D1 i rozszerza naczynia . W

większych dawkach działa na receptory beta1 serca. Największe

dawki pobudzają receptory alfa1 prowadząc do skurczu naczyń

krwionośnych i zwiększenia oporów obwodowych.

Nie przekracza bariery krew mózg [ dlatego w chorobie Parkinsona

stosuje się L-dopę].

Zespół Tourette'a →

zaburzenia dozowania ilości dopaminy.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ .