Centra Informacji i Planowania Kariery Zawodowej

Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krakowie

w Krakowie, Nowym Sączu i Tarnowie

1

Opracowano w CIiPKZ w Tarnowie na podstawie:
Ustawy z 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych (Dz.U. Nr 123, poz. 776 z późn. zm.).

http://www.unic.un.org.pl/niepelnosprawnosc/index.php

http://www.niepelnosprawni.gov.pl/

http://www.idn.org.pl/

Gazeta Podatnika, Magdalena Stec, „Stopnie niepełnosprawności”11.05.2007 r.

Październik 2009

Vademecum dla osób niepełnosprawnych

- przewodnik zawodowy

Część I. Podstawowe pojęcia

B. Orzekanie

o niepełnosprawności

i stopnie niepełnosprawności

Centra Informacji i Planowania Kariery Zawodowej

Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krakowie

w Krakowie, Nowym Sączu i Tarnowie

2

Opracowano w CIiPKZ w Tarnowie na podstawie:
Ustawy z 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych (Dz.U. Nr 123, poz. 776 z późn. zm.).

http://www.unic.un.org.pl/niepelnosprawnosc/index.php

http://www.niepelnosprawni.gov.pl/

http://www.idn.org.pl/

Gazeta Podatnika, Magdalena Stec, „Stopnie niepełnosprawności”11.05.2007 r.

Październik 2009

SPIS TREŚCI:………………………………………………………2

B. Orzekanie o niepełnosprawności i stopnie niepełnosprawności

Orzekanie o niepełnosprawności …………………………………………….......…….3
Stopnie niepełnosprawności……………………………………………………………5
Ocena niepełnosprawności dzieci, które nie ukończyły 16 r.ż…………………………8

Centra Informacji i Planowania Kariery Zawodowej

Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krakowie

w Krakowie, Nowym Sączu i Tarnowie

3

Opracowano w CIiPKZ w Tarnowie na podstawie:
Ustawy z 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych (Dz.U. Nr 123, poz. 776 z późn. zm.).

http://www.unic.un.org.pl/niepelnosprawnosc/index.php

http://www.niepelnosprawni.gov.pl/

http://www.idn.org.pl/

Gazeta Podatnika, Magdalena Stec, „Stopnie niepełnosprawności”11.05.2007 r.

Październik 2009

Orzekanie o niepełnosprawności

Zgodnie z ustawą z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej osób
niepełnosprawnych:
Niepełnosprawnymi są osoby, których stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy trwale
lub okresowo utrudnia, ogranicza bądź uniemożliwia wypełnianie ról społecznych, a w
szczególności zdolności do wykonywania pracy zawodowej, jeżeli uzyskały orzeczenie:
1) o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni
niepełnosprawności określonych w art. 3,
2) o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy - na podstawie odrębnych przepisów lub
3) o niepełnosprawności przed ukończeniem 16 roku życia.

Od dnia 1 wrzenia 1997 r. zmieniły się zasady orzekania o niepełnosprawności.
Przestały funkcjonować komisje lekarskie do spraw inwalidztwa i zatrudnienia przy
Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (popularnie zwane KiZ). Nie ma już I, II i III grupy
inwalidzkiej, ale osoby, które przed wejściem w życie ustawy zaliczono do jednej z grup,
pozostają osobami niepełnosprawnymi oraz zachowują nabyte uprawnienia, jeśli orzeczenie o
zaliczeniu do jednej z grup nie utraciło mocy przed tą datą.

Obecnie obowiązują dwa rodzaje orzecznictwa, regulowane odrębnymi ustawami i
prowadzonymi przez różne instytucje:
1) do celów rentowych - orzecznictwo rentowe prowadzone przez lekarza orzecznika
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, komisje lekarskie Kasy Rolniczego Ubezpieczenia
Społecznego, komisje lekarskie podległe MSWiA,
2) do celów pozarentowych - orzecznictwo pozarentowe prowadzone przez zespoły do spraw
orzekania o stopniu niepełnosprawności.

ORZECZNICTWO RENTOWE

Podstawa prawna:

−

Ustawa z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń

Społecznych (Dz. U. z 1998r. Nr 162, poz. 1118 z późn. zm.),

−

Rozporządzenie MPiPS z dnia 8 sierpnia 1997r. w sprawie orzekania o niezdolności

do pracy dla celów rentowych (Dz. U. z 1997r. Nr 99, poz. 612.)

Orzekaniem o niezdolności do pracy dla celów rentowych zajmuje się lekarz orzecznik ZUS.
Lekarz orzecznik ocenia stopień niezdolności do pracy. Wydaje on orzeczenie, na podstawie

Centra Informacji i Planowania Kariery Zawodowej

Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krakowie

w Krakowie, Nowym Sączu i Tarnowie

4

Opracowano w CIiPKZ w Tarnowie na podstawie:
Ustawy z 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych (Dz.U. Nr 123, poz. 776 z późn. zm.).

http://www.unic.un.org.pl/niepelnosprawnosc/index.php

http://www.niepelnosprawni.gov.pl/

http://www.idn.org.pl/

Gazeta Podatnika, Magdalena Stec, „Stopnie niepełnosprawności”11.05.2007 r.

Październik 2009

którego ZUS podejmuje decyzję w sprawie świadczeń rentowych. Lekarz orzecznik wydaje
orzeczenie o "niezdolności do pracy". Oznacza to, że odpowiednio do: stanu zdrowia,
sprawności organizmu, wieku zawodu, wykonywanej pracy, możliwości dalszego
wykonywania pracy zarobkowej, a także możliwości przywrócenia zdolności do pracy przez
leczenie, rehabilitację lub przekwalifikowanie zawodowe, kwalifikuje osobę jako:
1) całkowicie niezdolną do pracy oraz samodzielnej egzystencji,
2) całkowicie niezdolną do pracy,
3) częściowo niezdolną do pracy.

Przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania
zdolności do pracy lekarz orzecznik bierze pod uwagę:

−

stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia sprawności

w wyniku leczenia i rehabilitacji,

−

możliwość wykonywania dotychczasowej lub podjęcia innej pracy,

−

celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę m.in. dotychczas

wykonywaną pracę, wykształcenie, wiek.

W związku z tym lekarz orzecznik może orzec:

−

okresową niezdolność do pracy,

−

trwałą niezdolność do pracy.

Samo orzeczenie o niezdolności do pracy nie jest równoznaczne z prawem do renty.

Prawo do renty ma osoba, która spełnia jednoczenie następujące warunki:

−

jest niezdolna do pracy,

−

ma wymagany okres zatrudnienia,

−

niezdolność do pracy powstała w czasie zatrudnienia lub w okresie równorzędnym z

okresem zatrudnienia albo nie później niż w ciągu 18 m-cy od ustania tych okresów.

Osobie, która spełnia wszystkie wymienione powyżej warunki, przysługuje:

−

renta stała - jeżeli niezdolność do pracy jest trwała,

−

renta okresowa - jeżeli niezdolność do pracy jest okresowa, renta ta przysługuje przez

okres wskazany w decyzji organu rentowego,

−

renta szkoleniowa - jeżeli wobec tej osoby orzeczono celowość przekwalifikowania

zawodowego, ponieważ nie może ona pracować w dotychczasowym zawodzie. Renta
szkoleniowa przysługuje przez 6 m-cy, z możliwością przedłużenia, ale nie dłużej niż
o 30 m-cy (o ile jest to niezbędne do przekwalifikowania się). Renta szkoleniowa
wynosi 75% podstawy renty, a jeżeli niezdolność do pracy w dotychczasowym
zawodzie spowodowana jest wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową wynosi
ona 100% podstawy wymiaru renty.

Centra Informacji i Planowania Kariery Zawodowej

Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krakowie

w Krakowie, Nowym Sączu i Tarnowie

5

Opracowano w CIiPKZ w Tarnowie na podstawie:
Ustawy z 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych (Dz.U. Nr 123, poz. 776 z późn. zm.).

http://www.unic.un.org.pl/niepelnosprawnosc/index.php

http://www.niepelnosprawni.gov.pl/

http://www.idn.org.pl/

Gazeta Podatnika, Magdalena Stec, „Stopnie niepełnosprawności”11.05.2007 r.

Październik 2009

ORZECZNICTWO POZARENTOWE

Podstawa prawna:

−

Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz

zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 1997r. Nr 123, poz. 776 z późn. zm.);

−

Rozporządzenie

MPiPS

z

dnia

21

maja

2002r

w

sprawie

orzekania

niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. z 2002r Nr 66, poz. 604);

−

Rozporządzenie MPiPS z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny

niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia.(. Dz. U. z 2002r. Nr 17, poz.
162);

−

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 stycznia 1999r. w sprawie szczegółowych

zasad powoływania i odwoływania oraz sprawowania nadzoru nad zespołami
orzekającymi o stopniu niepełnosprawnoci, zakresu ich działania, a także zakresu ich
współdziałania z organami administracji rządowej i organami jednostek samorządu
terytorialnego (Dz. U. z 1999r. Nr 8, poz. 72).

Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności dla celów pozarentowych wydaje zespół do spraw
orzekania o niepełnosprawności. Zespół orzeka na wniosek:

−

osoby zainteresowanej,

−

przedstawiciela ustawowego tej osoby.

Wniosek można również złożyć za pośrednictwem CPR (Centrum Pomocy Rodzinie) lub
OPS (Ośrodek Pomocy Społecznej).

Stopnie niepełnosprawności

Powiatowy zespół ds. orzekania o niepełnosprawności wydaje (w odniesieniu do osób, które
ukończyły 16 rok życia) orzeczenia o znacznym, umiarkowanym lub lekkim stopniu
niepełnosprawności.

Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością
organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i
wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych
osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

Standardy w zakresie kwalifikowania do znacznego stopnia niepełnosprawności zawierają
kryteria określające skutki naruszenia sprawności organizmu powodujące:

Centra Informacji i Planowania Kariery Zawodowej

Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krakowie

w Krakowie, Nowym Sączu i Tarnowie

6

Opracowano w CIiPKZ w Tarnowie na podstawie:
Ustawy z 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych (Dz.U. Nr 123, poz. 776 z późn. zm.).

http://www.unic.un.org.pl/niepelnosprawnosc/index.php

http://www.niepelnosprawni.gov.pl/

http://www.idn.org.pl/

Gazeta Podatnika, Magdalena Stec, „Stopnie niepełnosprawności”11.05.2007 r.

Październik 2009

1)

niezdolność do pracy - co oznacza całkowitą niezdolność do wykonywania pracy

zarobkowej z powodu fizycznego, psychicznego lub umysłowego naruszenia
sprawności organizmu;

2)

konieczność sprawowania opieki - co oznacza całkowitą zależność osoby od

otoczenia, polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w
wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego
oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem;

3)

konieczność udzielania pomocy, w tym również w pełnieniu ról społecznych - co

oznacza zależność osoby od otoczenia, polegającą na udzieleniu wsparcia w
czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego,
współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról
społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników
społecznych i kulturowych.

Przez długotrwałą opiekę i pomoc w pełnieniu ról społecznych rozumie się konieczność jej
sprawowania przez okres powyżej 12 miesięcy w zakresie, o którym mowa w pkt 2 i 3.

Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością
organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej
lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról
społecznych.

Standardy w zakresie kwalifikowania do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności
zawierają kryteria określające naruszenie sprawności organizmu powodujące:

1)

czasową pomoc w pełnieniu ról społecznych, co oznacza konieczność udzielenia

pomocy, o której mowa w pkt 3, w okresach wynikających ze stanu zdrowia;

2)

częściową pomoc w pełnieniu ról społecznych, co oznacza wystąpienie co najmniej

jednej okoliczności, o których mowa w pkt 3.

Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności
organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w
porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z
pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról
społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne,
ś

rodki pomocnicze lub środki techniczne.

Standardy w zakresie kwalifikowania do lekkiego stopnia niepełnosprawności określają
kryteria naruszonej sprawności organizmu powodujące:

1)

istotne obniżenie zdolności do wykonywania pracy, co oznacza naruszoną sprawność

organizmu powodującą ograniczenia w wykonywaniu pracy zarobkowej znacznie
obniżające wydajność pracy na danym stanowisku w porównaniu do wydajności, jaką

Centra Informacji i Planowania Kariery Zawodowej

Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krakowie

w Krakowie, Nowym Sączu i Tarnowie

7

Opracowano w CIiPKZ w Tarnowie na podstawie:
Ustawy z 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych (Dz.U. Nr 123, poz. 776 z późn. zm.).

http://www.unic.un.org.pl/niepelnosprawnosc/index.php

http://www.niepelnosprawni.gov.pl/

http://www.idn.org.pl/

Gazeta Podatnika, Magdalena Stec, „Stopnie niepełnosprawności”11.05.2007 r.

Październik 2009

wykazują osoby o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością
psychiczną i fizyczną;

2)

ograniczenia w pełnieniu ról społecznych, co oznacza trudności doświadczane przez

osobę zainteresowaną w relacjach z otoczeniem i środowiskiem według przyjętych
norm społecznych, jako skutek naruszonej sprawności organizmu;

3)

możliwość kompensacji ograniczeń oznacza wyrównywanie dysfunkcji organizmu

spowodowanej utratą lub chorobą narządu odpowiednio przez przedmioty
ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

Stopień niepełnosprawności osoby zainteresowanej orzeka się na czas określony (jeżeli
według wiedzy medycznej może nastąpić poprawa stanu zdrowia) lub na stałe (jeżeli według
wiedzy medycznej stan zdrowia nie rokuje poprawy);
W przypadku zmiany stanu zdrowia osoba niepełnosprawna posiadająca orzeczenie o
niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności może wystąpić z wnioskiem o
ponowne wydanie orzeczenia uwzględniającego zmianę stanu zdrowia.

Orzeczenie o znacznym albo umiarkowanym stopniu niepełnosprawności nie stanowi
przeciwwskazania do podjęcia zatrudnienia przez osobę niepełnosprawną na otwartym
rynku pracy! Pracodawca musi jednak zapewnić odpowiednie warunki pracy uwzględniające
potrzeby wynikające z niepełnosprawności. Warunki takie powinny być potwierdzone
pozytywną opinią Państwowej Inspekcji Pracy.

Orzeczenie wydane przez zespół ds. orzekania o niepełnosprawności służy do celów
pozarentowych. Oznacza to, że posiadanie orzeczenia pozwala korzystać z następujących
form pomocy bądź uprawnień:

−

korzystanie z ulg np.: podatkowych, komunikacyjnych, zwolnienia z opłat radiowo-

telewizyjnych, na podstawie odrębnych przepisów,

−

w zakresie rehabilitacji - możliwość uczestniczenia w terapii zajęciowej,

−

w zakresie rehabilitacji zawodowej i zatrudnienia - możliwość uzyskania

odpowiedniego

zatrudnienia,

możliwość

korzystania

ze

szkoleń,

w zakresie pomocy społecznej (Szerzej w pkt. I. C Prawa osób niepełnosprawnych

)

Odpowiadające sobie orzeczenia stopnia niepełnosprawności

Dawny system
orzecznictwa

OBECNY SYSTEM ORZECZNICTWA
(od dnia 1 września 1997 r.)

orzeczenie
komisji
lekarskiej ds.
inwalidztwa
i zatrudnienia

orzeczenie lekarza
orzecznika ZUS

orzeczenie
powiatowego zespołu
do spraw orzekania o
niepełnosprawności

Centra Informacji i Planowania Kariery Zawodowej

Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krakowie

w Krakowie, Nowym Sączu i Tarnowie

8

Opracowano w CIiPKZ w Tarnowie na podstawie:
Ustawy z 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych (Dz.U. Nr 123, poz. 776 z późn. zm.).

http://www.unic.un.org.pl/niepelnosprawnosc/index.php

http://www.niepelnosprawni.gov.pl/

http://www.idn.org.pl/

Gazeta Podatnika, Magdalena Stec, „Stopnie niepełnosprawności”11.05.2007 r.

Październik 2009

I grupa
inwalidzka

całkowita niezdolność
do pracy oraz
samodzielnej
egzystencji

znaczny stopień
niepełnosprawności

II grupa
inwalidzka

całkowita niezdolność
do pracy

umiarkowany stopień
niepełnosprawności

III grupa
inwalidzka

częściowa niezdolność
do pracy lub celowość
przekwalifikowania
zawodowego

lekki stopień
niepełnosprawności

Ocena niepełnosprawności dzieci, które nie ukończyły 16 r.ż.

Z dniem 1 stycznia 2002 r. wprowadzono orzekanie o niepełnosprawności dla dzieci poniżej
16 roku życia dla celów m.in. uzyskania zasiłku pielęgnacyjnego, zasiłku stałego z tytułu
opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem z pomocy społecznej, dla celów rehabilitacyjno-
leczniczych. Orzekaniem o niepełnosprawności dzieci zajmują się powiatowe zespoły do
spraw orzekania o niepełnosprawności. Tryb postępowania jest identyczny jak w przypadku
postępowania o uzyskanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności.

Zaświadczenia lekarskie, które w przeszłości stanowiły podstawę do ustalenia prawa do
zasiłku pielęgnacyjnego (które pełniły również rolę dokumentu potwierdzającego status
dziecka niepełnosprawnego) zachowują ważność do upływu okresu na jaki zostały wydane.

Osoby, które nie ukończyły 16 roku życia zaliczane są do osób niepełnosprawnych, jeżeli
mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania
powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia
organizmu, powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w
zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne
osobie w danym wieku.

Przy orzekaniu o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia, bierze
się pod uwagę:

−

zaświadczenie lekarskie zawierające opis stanu zdrowia, wydane przez lekarza, pod

którego opieką lekarską znajduje się dziecko, oraz inne posiadane dokumenty mogące
mieć wpływ na ustalenie niepełnosprawności;

−

ocenę stanu zdrowia wystawioną przez lekarza - przewodniczącego składu

orzekającego, zawierającą opis przebiegu choroby zasadniczej oraz wyniki

Centra Informacji i Planowania Kariery Zawodowej

Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krakowie

w Krakowie, Nowym Sączu i Tarnowie

9

Opracowano w CIiPKZ w Tarnowie na podstawie:
Ustawy z 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych (Dz.U. Nr 123, poz. 776 z późn. zm.).

http://www.unic.un.org.pl/niepelnosprawnosc/index.php

http://www.niepelnosprawni.gov.pl/

http://www.idn.org.pl/

Gazeta Podatnika, Magdalena Stec, „Stopnie niepełnosprawności”11.05.2007 r.

Październik 2009

dotychczasowego leczenia i rehabilitacji, opis badania przedmiotowego, rozpoznanie
choroby zasadniczej i chorób współistniejących oraz rokowania odnośnie do
przebiegu choroby, a także ograniczenia w funkcjonowaniu występujące w życiu
codziennym w porównaniu do dzieci z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną
właściwą dla wieku dziecka;

−

możliwość poprawy zaburzonej funkcji organizmu poprzez zaopatrzenie w przedmioty

ortopedyczne, środki techniczne, środki pomocnicze lub inne działania.

Wśród kryteriów, na podstawie których dokonuje się oceny niepełnosprawności u osoby
w wieku do 16 lat, wymienia się m.in.:

−

przewidywany okres trwania upośledzenia stanu zdrowia przekraczający 12 miesięcy,

−

niezdolność do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, takich jak:

samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem, powodującą
konieczność zapewnienia stałej opieki lub pomocy, w sposób przewyższający zakres
opieki nad zdrowym dzieckiem w danym wieku, albo

−

znaczne zaburzenie funkcjonowania organizmu, wymagające systematycznych i

częstych zabiegów leczniczych i rehabilitacyjnych w domu i poza domem.

Ponadto, przy ocenie niepełnosprawności dziecka bierze się pod uwagę:

−

rodzaj i przebieg procesu chorobowego oraz jego wpływ na stan czynnościowy

organizmu,

−

sprawność fizyczną i psychiczną dziecka oraz stopień jego przystosowania do skutków

choroby lub naruszenia sprawności organizmu,

−

możliwość poprawy stanu funkcjonalnego pod wpływem leczenia i rehabilitacji.

W orzeczeniu o niepełnosprawności zawarte są wskazania dotyczące m.in.:

−

konieczności zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz

pomoce techniczne, ułatwiające funkcjonowanie, konieczności stałej lub długotrwałej
opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością
samodzielnej egzystencji,

−

konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego

leczenia, rehabilitacji i edukacji,

−

spełniania przesłanek określonych w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. -

Prawo o ruchu drogowym.

Opracowała: Wioletta Niewola – Inspektor wojewódzki