Obrażenia czaszkowo - mózgowe

ANATOMIA I FIZJOLOGIA:

•

Mózg

stanowi 2% masy ciała, ale

potrzebuje 18% rzutu minutowego serca i

20% tlenu zużywanego przez organizm

•

Prawidłowy przepływ krwi przez mózg

wynosi około 50 ml/100 g. tkanki

mózgowej

ANATOMIA I FIZJOLOGIA:

Powłoki czaszki składają się z 5 warstw:

• skóry
• tkanki podskórnej
• czepca ścięgnistego
• luźnej tkanki łącznej
• okostnej

ZŁAMANIA CZASZKI:

•

złamania linijne, gwiaździste,

rozfragmentowane

• złamania z wgłobieniem

• złamania złożone

• złamania podstawy czaszki

BADANIE NEUROLOGICZNE:

1. Stan świadomości

a) pełna przytomność
b) somnolencja
c) stupor
d) śpiączka

2. Badanie źrenic
3. Odruchy z pnia mózgu

SKALA ŚPIĄCZKI GLASGOW

( GLASGOW COMA SCALE, G.C.S.)

1. Otwieranie oczu

- spontaniczne -

4 pkt.

- na polecenie -

3 pkt.

- na bodziec bólowy -

2 pkt.

- brak -

1 pkt.

2. Odpowiedź słowna

- zorientowana

- 5 pkt.

- splątana

- 4 pkt.

- nieodpowiednie użycie słów

- 3 pkt.

- niezrozumiałe dźwięki

- 2 pkt.

- brak

- 1 pkt.

SKALA ŚPIĄCZKI GLASGOW –

C.D.

3. Reakcja ruchowa:

- wykonuje polecenia

- 6 pkt.

- wskazuje bolące miejsca

- 5 pkt.

- cofa kończynę (po bodźcu bólowym)

- 4 pkt.

- zgina kończynę (po bodźcu bólowym)

- 3 pkt.

- prostuje kończynę (po bodźcu bólowym)

- 2 pkt.

- brak

- 1 pkt.

Suma punktów: (1+2+3)

USZKODZENIA MÓZGU SĄ

NAJCZĘŚCIEJ NASTĘPSTWAMI

GWAŁTOWNIE DZIAŁAJĄCYCH NA

TEN NARZĄD PRZYSPIESZEŃ

• Wstrząśnienie pnia mózgu

jest określeniem

klinicznym, którego elementem jest utrata

świadomości, rozpoczynająca się podczas

urazu i trwająca kilka minut lub kwadransów

• Stłuczenie mózgu

jest terminem

morfologicznym i obejmuje organiczne

uszkodzenie powierzchownych i/lub głębszych

struktur mózgu

• Ilościową zmianą o typie stłuczenia mózgu jest

rozerwanie mózgu

i zwykle opon miękkich

(

laceratio cerebri

)

KRWIAKI

WEWNĄTRZCZASZKOWE:

• Krwiak nadtwardówkowy

(

nadoponowy,

haematoma epidurale

) to nagromadzenie krwi

między powierzchnią zewnętrzną opony twardej a

kością czaszki.

• Przyczyny krwiaków nadtwardówkowych:

a) uszkodzenie tętnicy oponowej środkowej

b) uszkodzenie zatok opony twardej (zatoki

strzałkowej, poprzecznej, klinowo-ciemieniowej)

c) uszkodzenie żył śródkościa

d) uszkodzenie żyły środkowej mózgu

e) krwawienie mieszane, tętniczo-żylne

NIE MA PEWNYCH OBJAWÓW

KLINICZNYCH ŚWIADCZĄCYCH O

OBECNOŚCI KRWIAKA

NADOPONOWEGO!

W 30 % przypadków obserwuje się tzw.

triadę objawów:

1. Powrót przytomności przed wtórną jej

utratą –

lucidum intervallum

2. Jednostronne poszerzenie źrenicy (po

stronie krwiaka) –

anisocoria

3. Niedowład kończyn – przeciwstronny

(

hemiparesis

)

BADANIE TK PRZEDSTAWIA

CHARAKTERYSTYCZNY OBRAZ:

SOCZEWKOWATĄ MASĘ O DUŻEJ

GĘSTOŚCI, PRZYLEGAJĄCĄ DO

KOŚCI CZASZKI

OBRAZ ŚRÓDOPERACYJNY:

LECZENIE:

1. Bardzo małe krwiaki nadtwardówkowe

, które

nie wywołują objawów efektu masy i

klinicznych ubytków neurologicznych mogą

być monitorowane serią badań TK. Jeżeli

krwiaki nie narastają lub nie powodują

neurologicznych objawów ubytkowych,

wystarcza obserwacja i leczenie

zachowawcze

2. Krwiaki nadtwardówkowe

,

którym towarzyszą

ubytki neurologiczne

lub wyraźny efekt masy,

należy ewakuować, a uszkodzone naczynie

krwionośne zidentyfikować i podwiązać

KRWIAK PODTWARDÓWKOWY

(

HAEMATOMA SUBDURALE

) TO

NAGROMADZENIE KRWI POMIĘDZY OPONĄ

TWARDĄ A PAJĘCZYNÓWKĄ

Przyczyny powstawania krwiaków

podtwardówkowych:

a) uszkodzenie żył łączących – najczęściej
b) uszkodzenie ściany zatoki
c) krwawienie tętniczo-żylne z korowych

ognisk stłuczenia i zranienia mózgu

d) pęknięty tętniak mózgu do przestrzeni

podtwardówkowej

Krew może gromadzić się bardzo powoli w ciągu kilku

dni, a nawet tygodni po urazie (często z pozoru

błahym). Wielokrotnie wynaczyniona krew podlega

procesowi wchłaniania oraz zostaje otoczona torebką

z tkanki włóknistej i drobnych naczyń włosowatych,

tworząc

przewlekły krwiak podtwardówkowy

.

ROZPOZNANIE:

1. Ostry krwiak podtwardówkowy

powiększając się

wywołuje objawy uszkodzenia.

2. Przewlekły krwiak podtwardówkowy

najczęściej

jest przyczyną dyskretnego, powoli

postępującego pogorszenia stanu chorego (bólu

głowy, niedowładu połowiczego, niedowidzenia

połowiczego) w ciągu tygodni lub miesięcy, które

często objawia się otępieniem. Często powoduje

upośledzenie stanu psychicznego i pogłębienie

ogniskowych ubytków neurologicznych. Przesuwa

i uciska mózg. Po długim okresie bezobjawowym

pojawiają się oznaki postępującego ubytku

czynności mózgu w postaci spowolnienia,

senności, niedowładu kończyn, ale bywają

spostrzegane przypadki dużego krwiaka bez cech

niedowładu. Z czasem dołączają się bóle głowy,

na dnie oczu może się rozwinąć tarcza

zastoinowa. Jeśli objawy te występują w wiele

miesięcy lub lat po urazie, nasuwa się podejrzenie

rozwoju nowotworu mózgu.

Badanie TK jest metodą

diagnostyczną z wyboru!

OSTRY KRWIAK PODTWARDÓWKOWY

PRZEDSTAWIA

SIĘ JAKO ZMIANA O ZWIĘKSZONEJ GĘSTOŚCI, KTÓRA

ODSUWA I UCISKA TKANKĘ MÓZGOWĄ. CZĘSTO JEST

ZWIĄZANA ZE STŁUCZENIEM MÓZGU. NIE PRZYBIERA

NA OGÓŁ KSZTAŁTU SOCZEWKOWATEGO; ZWYKLE

KRWIAK MA ZARYS PRZYLEGŁEJ PÓŁKULI

MÓZGOWEJ.

OBRAZ ŚRÓDOPERACYJNY:

PRZEWLEKŁY KRWIAK PODTWARDÓWKOWY

TWORZY

OBSZAR HIPO- LUB IZODENSYJNY, PRZESUWA I

UCISKA MÓZG. WYSTĘPUJE OBUSTRONNIE W 50%

PRZYPADKÓW. IZODENSYJNE KRWIAKI MOŻNA

WYKRYĆ ZA POMOCĄ TK Z KONTRASTEM.

OBRAZ ŚRÓDOPERACYJNY:

Rozpoznanie

jest często utrudnione przez brak

objawów pomostowych pomiędzy doznanym w

przeszłości niewielkim urazem, a zmiennymi,

niezbyt silnie wyrażonymi objawami,

rozwijającymi się poza okresem pobytu chorego

w szpitalu. Często też chorzy ci nie byli leczeni

szpitalnie z powodu pospolitego urazu, który nie

doprowadził do utraty świadomości.

Różnicować należy – zwłaszcza u ludzi starszych

– z niewydolnością naczyń mózgu. Zwykle chorzy

trafiają do oddziałów neurologicznych z

podejrzeniem guza mózgu lub uszkodzenia

naczyniowego.

LECZENIE:

1. Ostry krwiak podtwardówkowy

przebiegający

z upośledzeniem funkcji umysłowych lub

ogniskowymi objawami neurologicznymi jest

zazwyczaj wskazaniem do wykonania

kraniotomii i chirurgicznej ewakuacji.

2. Przewlekły krwiak podtwardówkowy

–

początkowo można wykonać drenaż,

nawiercając otwór w sklepieniu czaszki;

powtórne gromadzenie się krwi stanowi

wskazanie do kraniotomii i całkowitego

drenażu lub połączenia przestrzeni

podtwardówkowej z jamą otrzewnej.

Krwawienie podpajęczynówkowe

(haemorrhagia subarachnoidealis)

– najczęstszą

przyczyną jest uraz. Zwykle dochodzi do rozległego

nagromadzenia krwi w przestrzeni podpajęczynówkowej,

którą w prawidłowych warunkach wypełnia płyn

mózgowo – rdzeniowy. Krwawienie podpajęczynówkowe

może wystąpić samoistnie w przypadku tętniaka lub wad

rozwojowych tętniczo-żylnych.

ROZPOZNANIE:

Badanie TK

ujawnia prawie 90%

krwawień podpajęczynówkowych. Jeżeli

badanie jest ujemne i nie wykazuje

objawów guza, wówczas można

bezpiecznie wykonać punkcję

lędźwiową w celu diagnostyki

krwawienia podpajęczynówkowego.

Jeżeli badanie TK lub punkcja lędźwiowa

wypadają dodatnio, niezbędna jest

angiografia.

OBRAZ SEKCYJNY: