11 gdrudnia 2010r.

Istnieje możliwość zdawania egzaminu zerowego na przedostatnich zajęciach (tj. gdzieś w okolicy

drugiej połowy styczna) lub na dyżurze we wtorki między godz. 11-13 (mniej więcej w tym samym czasie tj. duga

połowa stycznia i w tym przypadku należy skontaktować się z wykładowcą wcześniej przez maila). Do egzaminu

zerowego należy dopodejść serio – jeśli dostanie się ocenę pozytywną, to nie będzie mozliwości poprawy jej.

FILOZOFIA

1

WYCHOWANIA

Zadania filozofii wychowania:

1.

analizuje język pedagogiczny – określone pojęcia, pogłębia sens wypowiedzi pedagogicznej;

2.

zadania krytyczne i antydogmatyczne – krytyka założeń pedagogicznych, koncepcji pedagogicznych, teorii

wychowawczych; krytyka nie musi oznaczać czegoś negatywnego. Jednak nie można krytykować ideologii –

one są trwałe i niezmienne;

3.

zadania holistyczne – całościowej ujmowanie zjawisk pedagogicznych, synteza wiedzy pedagogicznej;

4.

poszukiwanie sensu wychowania, znaczenia i genezy wychowania;

5.

myślenie perspektywiczne o wychowaniu – przewidywanie różnych zjawisk pedagogicznych, myślenie o

przyszłości wychowania;

W filozofii wychowania istnieją trzy podstawowe działy:

I.

ONTOLOGIA

2

WYCHOWANIA – to pytanie:

•

o istotę bytu,

•

o naturę zjawisk edukacyjnych,

•

o naturę porządku edukacyjnego,

•

o ogenezę interakcji edukacyjnych,

•

o przemianach systemu edukacyjnego

II.

EPISTEMOLOGIA

3

WYCHOANIA:

•

poznanie porządku edukacyjnego,

•

pytanie kto i po co poznaje ten porządek edukacyjny,

•

jaki jest stan realny i idealny w poznaniu zjawisk edukacyjnych,

III.

AKSJOLOGIA

4

WYCHOWANIA:

•

wartości w wychowaniu,

•

normatywny porządek edukacyjny,

1

FILOZOFIA (

gr.

φιλοσοφία,

łac.

philosophia) pochodzi (prawdopodobnie) od matematyka i filozofa

Pitagorasa

żyjącego w

VI wieku

p.n.e.

Pierwotnie miało sens dosłowny i oznaczało poszukiwanie, umiłowanie mądrości lub posiadanie mądrości (gr. φιλέω phileo – kochać, σοφία
sophia – mądrość).

2

ONTOLOGIA – teoria bytu

3

EPISTEMOLOGIA – teoria poznania

4

AKSJOLOGIA – teoria wartości

•

status wartości wychowawczych,

•

geneza wartości wychowawczych;

Oprócz tych trzech podstawowych działów istnieją następujące kierunki:

1.

kierunek TEISTYCZNY – zakłada boski akt pochodzenia człowieka, zalęzy od przyjętej religii i

światopoglądu; człowiek stworzony jest na obraz i podobieńtwo Boga w związku z czym jest z natury dobry;

CZŁOWIEK = CIAŁO + DUSZA → dualistyczne podejście do człowieka (z tego nurtu wywodzą się teorie

pedagogiczne);

2.

kierunek NATURALISTYCZNY – biologiczny aspekt bytu ludzkiego. Człowiek jest twórcą i tworem

przyrody, jest jej elementem i tak samo jak ona funkcjonuje; między człowiekiem a przyrodą nie ma różnic

(przekłada się na zasady epigenezy – Erik Erikson

5

- 8 stadiów rozwoju człowieka – człowiek musi przejść

pokolei przez wszystkie stadia rozwoju inaczej nie rowinie się prawidłowo). Wychowanie to naturalny rozwój

człowieka, czyli najważniejsza jest swoboda rozwoju, uczenie się przez obserwację, naśladownictwo – dzięki

temu człowiek uczy się i wychowuje. CZŁOWIEK ROZWIJA SIĘ NATURALNIE W NATURALNYM

ŚORDOWISKU W ODPOWIEDNIM DLA SIEBIE TEMPIE. W tym nurcie zakłada się brak ideałów – każdy

jest inny i potrzebuje czegoś innego. Rolą nauczyciela (wychowawcy) jest pobudzanie, motywowanie, a nie

przymuszania. Koncepcje pedagogiczne: John Devey, Jean Jacob Rousseau, cała antypedagogika, Korczak.

3.

kierunek SOCJOLOGICZNO – KULTUROWY – czlowiek jest twórcą i tworem kultury i społeczeństwa;

należy zwrócić przy tym uwagę na takie pojęcia jak INKULTURACJA – wchodzenie w kulturę oraz

SOCJALIZACJA – uspołecznianie, wchodzenie w społeczeństwo; jest to nurt bardzo szeroki, w którym

wyróżniamy następujące podgrupy:

a)

nurt TECHNO – EKONOMICZNY – akcentuje sie tu wagę kultury materialnej, która wg tego nurtu jest

najważniejsza w życiu człowieka. W związku z tym pojawia się wychowanie przez pracę – założenia:

•

człowiek ma potrzeby materialne (wg niektórych autorów jest to najważniejsze);

•

człowiek zaspokaja te potrzeby wytworami własnej pracy, a nie darami przyrody;

•

w procesie wytwarzania dóbr człowiek posługuje się narzędziami, które sam stworzył;

•

człowiek przejawia zachowania adaptacyjno – czynne, demonstruje takie zachowania w życiu tzn.

Sam przekształca przyrodę dla własnych potrzeb;

b)

nurt SPOŁECZNY – czołowe miejsce w tym nurcie zajmują relacje interpersonalne (międzyludzkie).

Człowiek jest twórcą i tworem organizcji społecznych, czyli świata sztucznego wytworzonego przez ludzi.

Celem wychowania jest uczenie zachowań prospołecznych opartych na akceptowanych w danej

społeczności normach. W praktyce oznacza to, że wiele osób musi się wyrzec swoich talentów na rzecz

grupy (musi się podporządkować);

c)

nurt SYMBOLICZNY – najważniejsze są znaki, język, symbole dla potrzeb komunikacji;

d)

nurt ŚWIATOPOGLĄDOWY – najważniejsza staje się kultura duchowa i umysłowa czyli wytwory

świadomości;

5

Angielski psychoanalityk zburzył dotychczasową strukturę freudowskiej teorii osobowości. Przede wszystkim, według niego osobowość

kształtuje się przez całe życie, a nie tylko przez kilka pierwszych lat. Stworzył on więc koncepcję ośmiu stadiów psychicznych, w jakich znajduje się
człowiek. Mają one zawsze charakter wewnętrznego konfliktu, którego względne rozwiązanie (bo nie da się rozwiązać całkowicie) prowadzi do coraz
większego formowania się

charakteru

, a to determinuje dalszą bytność. Konflikty powodowane są przede wszystkim sprzecznością interesów między

superego

(nakierowanie na wartości kulturowo oczekiwane) a

id

(próba realizowania czynności elementarnych). Rolę rozjemcy pełni tutaj

ego

.

Załagodzenie konfliktu zależy od otoczenia jednostki.

4.

kierunek PERSONALISTYCZNY – najważniejsza jest osoba człowieka. Człowiek jest wolny, samodzielny,

autonomiczny, jest wewnątrzsterowny (zatem podejmuje decyzje, dokonuje wyborów, nie potrzebuje osób z

zewnątrz, które będą nim kierowały), jest zdolny do samodzielnego rozwoju

WSPÓŁCZESNE IDEOLOGIE WYCHOWANIA – teoria jest zmienna, można ją badać, zmieniać,

krytykować – ideologii nie!!!

Ideologia

ROMANTYCZNA

Ideologia

TRANSMISJI KULTUROWEJ

Ideologia

PROGRESYWNA

NAJWAŻNIEJSZE ZAŁOŻENIA

To co pochodzi od wychowanka jest
najważniejszym spektem jego
rozwoju. Najważniejsze jest wnetrze
człowieka, to co się w nim dzieje.

Wychowanie jest transmisją zdobyczy
kulturowych czyli najważniejsze jest
to, co człowieka otacza, to co jest
obiektywne.

W wychowaniu najważniejsze są
relacje wychowanka z jego
otoczeniem (środowieksiem, w
którym żyje). Łaczenie tego, co jest w
środku, a tym co na zewnątrz.

POGLĄD NA TY CZYM JEST WIEDZA

Wiedza to wewnętrzne przeżycia
jednostki. Wiedza jest subiektywna –
każdy ocenia świat na swój sposób.

Wiedza to to, co jest obiektywne,
sprawdzone, akceptowane,uznane.

Wiedza to równowaga relacji między
jednostką, a światem. To to, co
pozwala równoważyć te relacje
(ważne przy tym są kompetencje
poznawcze i instrumentalne jednostki
– jednostka musi umieć się
kominikować).

CZYM JEST ROZWÓJ

Organiczny wzrost; rozwój rozumiany
jako dojrzewanie fizyczne,
psychiczne, społeczne, intelektualne,
u każdego przebiegające inaczej i w
innym tempie.

Koncepcja rozwoju behawioralnego

6

.

Człowiek musi mieć okreslone
bodźce, żeby były określone reakcje.
Człowiek musi być kierowany z
zewnątrz (osobowość zewnątrzsterow-
na)

To interakcje między jednostką, a
otoczeniem.

CELE WYCHOWANIA

Celem jest rozwój człowieka, jego
tożsamości, wydobycie jego
predyspozycji i talentów (jego
potencjału).

Celem jest tworzenie
bezkonfliktowego środowiska i
wpływanie na zachowanie człowieka
tak, aby zachowywał się w sposób
akceptowany społecznie.

Budzenie aktywności człowieka w
rozwiązywaniu konfliktów między
jednostką, a jej otoczeniem, po to by
wejść na wyższy poziom rozwoju.

ZADANIA WYCHOWAWCY

Ochrona wewnętrznego "ja"
wychowanka poprzez stworzenie mu
jak najlepszych psychicznych
warunków rozwoju (chodzi o to, aby
dać wychowankowi maksymalnie
wolności, ale bez naruszania wolności
innych ludzi).

Uczenie, przekazywanie dóbr
kulturowych (wiedzy, umiejętności,
wzorów społecznych, wartości).

Pomoc wychowankowi w osiąganiu
coraz wyższych stadiów rozwoju
fizycznego, społecznego, kulturowego
po to, by mógł lepiej funkcjonować w
relacjach z innymi.

6

Behawioryzm (angielskie behaviour – zachowanie się), kierunek w psychologii XX w., popularny szczególnie w USA. Polega na odrzuceniu
pojęcia

świadomości

oraz

introspekcji

jako metody subiektywnej i na badaniu wyłącznie

bodźców

bądź ich układu (sytuacji) i reakcji

fizjologicznych im odpowiadających, czyli na analizie obiektywnego zachowania się człowieka lub zwierzęcia.

Oreirntacje psychologiczne w pedagogice:

1.

WYCHOWANIE W UJĘCIU BEHAWIORYZMU – w wychowaniu należy stosować wzmocnienia.

Człowiek jest zewnątrzsterowny, a dzięki wzmocnieniom wywołuje się w wychowanku okreslone oczekiwane

zachowania. Wychowawca musi mieć jednak swój plac, wzór do którego pragnie dążyć, często decyduje za

wychowanka w kwesti tego co jest dla wychowanka dobre, a co złe;

2.

TEORIE HUMANISTYCZNE – najważniejszy jest człowiek, najważniejsze jest to, że jest wolny, ma prawo

wyboru, sam podejmuje decyzje. Człowiek powinien sam się realizować, wychowawca ma go wspierać,

uwalniać jego potencjał, towarzyszyć, pozwolić na samorealizację i dać możliwości do tej samorealizacji;

3.

TEORIE PSYCHOSPOŁECZNE – kładą nacisk na relacje człowieka z jego otoczeniem, mówią o tym, ze

należy zajmować się nie tylko jednostką ale i jej środowiskiem. Wychowawca ma zatem pracować z jednostką,

a przede wszystkim z jej otoczeniem (rodzina, rówieśnikami, dzielnicą utp.);

METATEORIA

7

PEDAGOGIKI /wychowania/ to:

1.

analiza teoretyczna róż nych procesów, teorii, poglądów, nurtów pedagogicznych;

2.

dyscyplina odrywająca i systematyzująca prawidłowości wychowania, kształcenia człowieka nieograniczone

czasowo i przestrzennie (wchodzimy w historię i nie ograniczamy do danego kraju);

3.

jest to dyscyplina, która analizuje i porządkuje dorobek naukowy pedagogikich praktycznych;

4.

jest to dyscyplina względnie niezależna od doraźnych sytuacji ideologicznych, światopoglądowych,

kulturowych.

ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE:

1. Co to jest pedagogika?
2. Co to jest pedagogika ogólna?

ROZUMIEĆ!!!

3. Co to jest wychowanie?

4.

Nauki współpracujące z pedagogiką.

5.

Sybdyscypliny pedagogiczne.

6.

Cechy wychowania, cele, zadania, funkcje, formy, zasady, metody.

7.

Typy wychowawców wg Korczaka.

8.

Wychowanie w ujęciu psychologicznym.

9.

Filozofia wychowania.

10.

Ideologie wychowania.

11.

Co to jest metateoria?

12.

Dziesięciościan ...

7

METATEORIA – z gr. META – poza, THEORIA – ogląd, badanie czegoś, dosłownie METATEORIA – poza daną teorią – rozumiemy jako –
teoria danej teorii. Inaczej teria wyższego stopnia w stosunku do opisywanej.