Kryteria cz

Kryteria cz

ł

ł

owiecze

owiecze

ń

ń

stwa

stwa

Dr Jakub

Dr Jakub

Pawlikowski

Pawlikowski

Zak

Zak

ł

ł

ad Etyki i Filozofii Cz

ad Etyki i Filozofii Cz

ł

ł

owieka

owieka

Uniwersytetu Medycznego

Uniwersytetu Medycznego

w Lublinie

w Lublinie

Pocz

Pocz

ą

ą

tek

tek

ż

ż

ycia

ycia

Kryteria cz

Kryteria cz

ł

ł

owiecze

owiecze

ń

ń

stwa

stwa





Genetyczne

Genetyczne





Implantacji

Implantacji





Strukturalne

Strukturalne





Dostatecznej organizacji cia

Dostatecznej organizacji cia

ł

ł

a

a





M

M

ó

ó

zgowe

zgowe





Narodzin

Narodzin





Samo

Samo

ś

ś

wiadomo

wiadomo

ś

ś

ci

ci

Kryterium genetyczne

Kryterium genetyczne





od momentu

od momentu

pocz

pocz

ę

ę

cia

cia

, czyli powstania nowego, swoistego zespo

, czyli powstania nowego, swoistego zespo

ł

ł

u

u

informacji genetycznej,

informacji genetycznej,





Argumenty za:

Argumenty za:





opiera si

opiera si

ę

ę

na danych embriologicznych,

na danych embriologicznych,





Po zap

Po zap

ł

ł

odnieniu wiele cech zostaje zdeterminowanych i rozpoczyna si

odnieniu wiele cech zostaje zdeterminowanych i rozpoczyna si

ę

ę

ci

ci

ą

ą

g

g

ł

ł

y

y

proces rozwojowy

proces rozwojowy





Embrion jest autonomicznym wobec matki centrum rozwojowym

Embrion jest autonomicznym wobec matki centrum rozwojowym

zachodz

zachodz

ą

ą

ce wewn

ce wewn

ą

ą

trz niego procesy s

trz niego procesy s

ą

ą

celowo

celowo

ś

ś

ciowo zdeterminowane

ciowo zdeterminowane





zale

zale

ż

ż

no

no

ść

ść

od matki sprowadza si

od matki sprowadza si

ę

ę

do funkcji od

do funkcji od

ż

ż

ywczych, ogrzewania i

ywczych, ogrzewania i

usuwania produkt

usuwania produkt

ó

ó

w metabolizmu

w metabolizmu

–

–

jest to wi

jest to wi

ę

ę

c tylko pomoc ze strony matki;

c tylko pomoc ze strony matki;





embrion m

embrion m

ó

ó

g

g

ł

ł

by si

by si

ę

ę

rozwija

rozwija

ć

ć

tak

tak

ż

ż

e w macicy innej kobiety czy w sztucznej

e w macicy innej kobiety czy w sztucznej

macicy;

macicy;





odizolowany od organizmu matki (os

odizolowany od organizmu matki (os

ł

ł

onka proteinowa, trofoblast, b

onka proteinowa, trofoblast, b

ł

ł

ony

ony

p

p

ł

ł

odowe)

odowe)





Ale: nie mo

Ale: nie mo

ż

ż

na np. prowadzi

na np. prowadzi

ć

ć

bada

bada

ń

ń

naukowych wi

naukowych wi

ążą

ążą

cych si

cych si

ę

ę

z

z

destrukcj

destrukcj

ą

ą

embrionu;

embrionu;

Kryterium implantacji (14 dnia)

Kryterium implantacji (14 dnia)





do momentu implantacji

do momentu implantacji

„

„

preembrion

preembrion

”

”





Argumenty za:

Argumenty za:





totipotencjalno

totipotencjalno

ść

ść

kom

kom

ó

ó

rek (

rek (

→

→

bli

bli

ź

ź

ni

ni

ę

ę

ta)

ta)





30

30

-

-

70% embrion

70% embrion

ó

ó

w ginie naturalnie

w ginie naturalnie





Cz

Cz

ęść

ęść

kom

kom

ó

ó

rek formuje

rek formuje

ł

ł

o

o

ż

ż

ysko i p

ysko i p

ę

ę

powin

powin

ę

ę

(niepotrzebne po porodzie);

(niepotrzebne po porodzie);





Nie ma kszta

Nie ma kszta

ł

ł

tu, m

tu, m

ó

ó

zgu,

zgu,

ś

ś

wiadomo

wiadomo

ś

ś

ci

ci





dopuszczenie bada

dopuszczenie bada

ń

ń

na embrionach przyczyni si

na embrionach przyczyni si

ę

ę

do post

do post

ę

ę

pu nauki i medycyny (

pu nauki i medycyny (

Warnock

Warnock

Report

Report

)

)

Kryterium implantacji

Kryterium implantacji

-

-

kontrargumenty

kontrargumenty





Do implantacji dochodzi na skutek wcze

Do implantacji dochodzi na skutek wcze

ś

ś

niej

niej

zapocz

zapocz

ą

ą

tkowanego rozwoju i embrion odgrywa w tym

tkowanego rozwoju i embrion odgrywa w tym

aktywn

aktywn

ą

ą

rol

rol

ę

ę

(sam wytwarza estrogeny, mediatory

(sam wytwarza estrogeny, mediatory

zapalne i in.

zapalne i in.

„

„

walcz

walcz

ą

ą

c

c

”

”

o implantacj

o implantacj

ę

ę

;

;





trofoblast spe

trofoblast spe

ł

ł

nia okre

nia okre

ś

ś

lon

lon

ą

ą

rol

rol

ę

ę

w

w

ż

ż

yciu p

yciu p

ł

ł

odowym,

odowym,

potem jego funkcja wygasa (podobnie jak funkcja

potem jego funkcja wygasa (podobnie jak funkcja

jajnik

jajnik

ó

ó

w czy sutk

w czy sutk

ó

ó

w po menopauzie

w po menopauzie





bli

bli

ź

ź

ni

ni

ę

ę

ta:

ta:





mog

mog

ą

ą

powsta

powsta

ć

ć

r

r

ó

ó

wnie

wnie

ż

ż

p

p

ó

ó

ź

ź

niej (np.

niej (np.

fetus

fetus

in

in

fetu

fetu

, bli

, bli

ź

ź

ni

ni

ę

ę

ta

ta

syjamskie);

syjamskie);





mo

mo

ż

ż

e to

e to

ś

ś

wiadczy

wiadczy

ć

ć

jedynie o mo

jedynie o mo

ż

ż

liwo

liwo

ś

ś

ci rozmna

ci rozmna

ż

ż

ania

ania

bezp

bezp

ł

ł

ciowego (podobnie: partenogeneza, klonowanie);

ciowego (podobnie: partenogeneza, klonowanie);





s

s

ą

ą

rzadko

rzadko

ś

ś

ci

ci

ą

ą

(<1%)

(<1%)

-

-

odst

odst

ę

ę

pstwo od regu

pstwo od regu

ł

ł

y?

y?

Kryterium strukturalne

Kryterium strukturalne

(

(

Ok. 6

Ok. 6

-

-

8 tygodnia)

8 tygodnia)





Argumenty za:

Argumenty za:





zr

zr

ó

ó

ż

ż

nicowanie si

nicowanie si

ę

ę

kom

kom

ó

ó

rek

rek

w nowe jako

w nowe jako

ś

ś

ci

ci

-

-

uk

uk

ł

ł

ady,

ady,

tkanki

tkanki





wcze

wcze

ś

ś

niej to tylko s

niej to tylko s

ł

ł

abo

abo

skoordynowana masa

skoordynowana masa

indywidualnych kom

indywidualnych kom

ó

ó

rek

rek





W rozwoju odgrywa rol

W rozwoju odgrywa rol

ę

ę

tak

tak

ż

ż

e

e

mDNA

mDNA

matki oraz

matki oraz

rRNA

rRNA

od ojca i matki

od ojca i matki





Argumenty przeciw:

Argumenty przeciw:





wytworzenie struktur jest

wytworzenie struktur jest

procesem ci

procesem ci

ą

ą

g

g

ł

ł

ym

ym

i

i

wynika z wcze

wynika z wcze

ś

ś

niej

niej

zapocz

zapocz

ą

ą

tkowanego

tkowanego

rozwoju

rozwoju





Koordynacja jest obecna

Koordynacja jest obecna

od pocz

od pocz

ą

ą

tku (kod

tku (kod

genetyczny) i dzi

genetyczny) i dzi

ę

ę

ki niej

ki niej

jest mo

jest mo

ż

ż

liwe wytworzenie

liwe wytworzenie

struktur

struktur

Kryterium

Kryterium

dostatecznej organizacji cia

dostatecznej organizacji cia

ł

ł

a

a





historyczne

historyczne





Stopie

Stopie

ń

ń

uformowania

uformowania

cia

cia

ł

ł

a

a

ś

ś

wiadczy o

wiadczy o

obecno

obecno

ś

ś

ci w nim duszy:

ci w nim duszy:





Dusza form

Dusza form

ą

ą

cia

cia

ł

ł

a i zasad

a i zasad

ą

ą

ruchu

ruchu





animacja op

animacja op

ó

ó

ź

ź

niona

niona





animacja sukcesywna

animacja sukcesywna





animacja jednoczesna

animacja jednoczesna





do uformowania struktur

do uformowania struktur

prowadzi ci

prowadzi ci

ą

ą

g

g

ł

ł

y proces

y proces

rozwojowy wcze

rozwojowy wcze

ś

ś

niej

niej

zapocz

zapocz

ą

ą

tkowany

tkowany





dusza poj

dusza poj

ę

ę

ciem

ciem

niematerialnym

niematerialnym





Wynika

Wynika

ł

ł

z nieznajomo

z nieznajomo

ś

ś

ci

ci

rozwoju embrionalnego

rozwoju embrionalnego

(podobie

(podobie

ń

ń

stwo wygl

stwo wygl

ą

ą

du,

du,

ruch)

ruch)

Kryterium m

Kryterium m

ó

ó

zgowe

zgowe





Argumenty za:

Argumenty za:





M

M

ó

ó

zg jest podstaw

zg jest podstaw

ą

ą

rozumno

rozumno

ś

ś

ci ludzkiej

ci ludzkiej

natury

natury





najwa

najwa

ż

ż

niejszy organ koordynuj

niejszy organ koordynuj

ą

ą

cy

cy





Odpowiada za odczucia przyjemno

Odpowiada za odczucia przyjemno

ś

ś

ci i b

ci i b

ó

ó

lu

lu





Zasada symetrii

Zasada symetrii

Kryterium m

Kryterium m

ó

ó

zgowe

zgowe

-

-

argumenty przeciw

argumenty przeciw





Koordynacja rozwoju jest od samego pocz

Koordynacja rozwoju jest od samego pocz

ą

ą

tku (np. powi

tku (np. powi

ą

ą

zania

zania

mi

mi

ę

ę

dzykom

dzykom

ó

ó

rkowe i mi

rkowe i mi

ę

ę

dzytkankowe)

dzytkankowe)





m

m

ó

ó

zg jest jedynie bardziej doskona

zg jest jedynie bardziej doskona

ł

ł

ym organem koordynuj

ym organem koordynuj

ą

ą

cym

cym





m

m

ó

ó

zg rozwija si

zg rozwija si

ę

ę

do ok. 25 roku

do ok. 25 roku

ż

ż

ycia

ycia





kryterium odczu

kryterium odczu

ć

ć

jest subiektywne:

jest subiektywne:





odczucia przyjemno

odczucia przyjemno

ś

ś

ci i b

ci i b

ó

ó

lu s

lu s

ą

ą

zmienne jednostkowo

zmienne jednostkowo





ich brak nie odbiera cz

ich brak nie odbiera cz

ł

ł

owiecze

owiecze

ń

ń

stwa

stwa

-

-

ryzyko odm

ryzyko odm

ó

ó

wienia statusu

wienia statusu

osoby cz

osoby cz

ł

ł

owiekowi, kt

owiekowi, kt

ó

ó

ry utraci

ry utraci

ł

ł

zdolno

zdolno

ść

ść

odczuwania b

odczuwania b

ó

ó

lu lub

lu lub

przyjemno

przyjemno

ś

ś

ci

ci





Zasada symetrii:

Zasada symetrii:





koniec

koniec

ż

ż

ycia to nie jest odbicie jego pocz

ycia to nie jest odbicie jego pocz

ą

ą

tku, a

tku, a

ż

ż

ycie jest procesem

ycie jest procesem

jednokierunkowym;

jednokierunkowym;





embrion ma potencja

embrion ma potencja

ł

ł

i dopiero wytworzy m

i dopiero wytworzy m

ó

ó

zg, a zmar

zg, a zmar

ł

ł

y ju

y ju

ż

ż

go nie

go nie

odtworzy;

odtworzy;

Kryterium narodzin

Kryterium narodzin





Argumenty za:

Argumenty za:





Do tego

Do tego

momentu

momentu

dziecko jest

dziecko jest

zale

zale

ż

ż

ne od

ne od

matki

matki





Argumenty przeciw:

Argumenty przeciw:





Dziecko jest zdolne ju

Dziecko jest zdolne ju

ż

ż

wcze

wcze

ś

ś

niej do

niej do

samodzielnego

samodzielnego

ż

ż

ycia

ycia





indywidualny potencja

indywidualny potencja

ł

ł

rozwojowy embrionu

rozwojowy embrionu





mo

mo

ż

ż

e by

e by

ć

ć

donoszony przez matk

donoszony przez matk

ę

ę

zast

zast

ę

ę

pcz

pcz

ą

ą

;

;





lub w sztucznej macicy

lub w sztucznej macicy





W p

W p

ó

ó

ź

ź

niejszym okresie noworodek lub

niejszym okresie noworodek lub

niemowl

niemowl

ę

ę

jest r

jest r

ó

ó

wnie

wnie

ż

ż

zale

zale

ż

ż

ne od matki

ne od matki





narodziny s

narodziny s

ą

ą

jedynie nast

jedynie nast

ę

ę

pstwem rozwoju i

pstwem rozwoju i

ś

ś

wiadcz

wiadcz

ą

ą

o osi

o osi

ą

ą

gni

gni

ę

ę

ciu zdolno

ciu zdolno

ś

ś

ci do

ci do

ż

ż

ycia bez

ycia bez

pomocy

pomocy

ł

ł

o

o

ż

ż

yska

yska

Kryterium samo

Kryterium samo

ś

ś

wiadomo

wiadomo

ś

ś

ci

ci





Argumenty za:

Argumenty za:





Samo

Samo

ś

ś

wiadom

wiadom

o

o

ść

ść

to cecha

to cecha

typowo ludzka

typowo ludzka





Argumenty przeciw:

Argumenty przeciw:





nast

nast

ę

ę

pstwo wcze

pstwo wcze

ś

ś

niej

niej

zdeterminowanego rozwoju

zdeterminowanego rozwoju





ryzyko odm

ryzyko odm

ó

ó

wienia statusu

wienia statusu

osoby cz

osoby cz

ł

ł

owiekowi

owiekowi

nieprzytomnemu lub w

nieprzytomnemu lub w

znacznym stopniu

znacznym stopniu

upo

upo

ś

ś

ledzonemu umys

ledzonemu umys

ł

ł

owo

owo

Podsumowanie

Podsumowanie





To

To

ż

ż

samo

samo

ść

ść

cz

cz

ł

ł

owieka jest ta sama, niezale

owieka jest ta sama, niezale

ż

ż

nie od jego fazy rozwojowej

nie od jego fazy rozwojowej





Gdyby istnienie embrionu nie by

Gdyby istnienie embrionu nie by

ł

ł

o

o

od pocz

od pocz

ą

ą

tku istnieniem ludzkim

tku istnieniem ludzkim

nie m

nie m

ó

ó

g

g

ł

ł

by on

by on

wykszta

wykszta

ł

ł

ci

ci

ć

ć

w sobie w przysz

w sobie w przysz

ł

ł

o

o

ś

ś

ci cech i dzia

ci cech i dzia

ł

ł

ania charakterystycznego dla

ania charakterystycznego dla

cz

cz

ł

ł

owieka

owieka





Przyj

Przyj

ę

ę

cie kryterium innego ni

cie kryterium innego ni

ż

ż

genetyczne niesie ryzyko przyznawania statusu

genetyczne niesie ryzyko przyznawania statusu

osoby (cz

osoby (cz

ł

ł

owiecze

owiecze

ń

ń

stwa, godno

stwa, godno

ś

ś

ci) w zale

ci) w zale

ż

ż

no

no

ś

ś

ci od cech jakie si

ci od cech jakie si

ę

ę

posiada lub

posiada lub

czynno

czynno

ś

ś

ci, kt

ci, kt

ó

ó

re potrafi si

re potrafi si

ę

ę

wykonywa

wykonywa

ć

ć

.

.





Ryzyko tracenia lub nabywania cz

Ryzyko tracenia lub nabywania cz

ł

ł

owiecze

owiecze

ń

ń

stwa

stwa





Wprowadzenie wyj

Wprowadzenie wyj

ą

ą

tk

tk

ó

ó

w w ochronie

w w ochronie

ż

ż

ycia ludzkiego w zale

ycia ludzkiego w zale

ż

ż

no

no

ś

ś

ci od posiadania

ci od posiadania

pewnych cech (np. zdrowie psychiczne lub fizyczne, rasa) sprawia

pewnych cech (np. zdrowie psychiczne lub fizyczne, rasa) sprawia

,

,

ż

ż

e

e

ż

ż

ycie

ycie

ludzkie przestaje by

ludzkie przestaje by

ć

ć

warto

warto

ś

ś

ci

ci

ą

ą

nienaruszaln

nienaruszaln

ą

ą

i niesie obawy o rozszerzenie tych

i niesie obawy o rozszerzenie tych

wyj

wyj

ą

ą

tk

tk

ó

ó

w.

w.





Przyj

Przyj

ę

ę

cie kryterium innego ni

cie kryterium innego ni

ż

ż

genetyczne prowadzi do ideologizacji nauki i

genetyczne prowadzi do ideologizacji nauki i

wymaga innego uzasadnienia ni

wymaga innego uzasadnienia ni

ż

ż

embriologiczne (np. statystyczne, warto

embriologiczne (np. statystyczne, warto

ść

ść

przyjemno

przyjemno

ś

ś

ci i b

ci i b

ó

ó

lu, zdolno

lu, zdolno

ść

ść

do autorefleksji i

do autorefleksji i

in

in

).

).