Etyka w biznesie

Prowadz

ą

ca: dr Renata Płoska

Tematyka wykładów

Etyka w biznesie – geneza, istota i koncepcje

Firma a jej wła

ś

ciciele: nadzór wła

ś

cicielski

Przedsi

ę

biorstwo a jej pracownicy

Problemy uczciwej konkurencji

Etyka relacji z nabywcami

Relacje rynkowe przedsi

ę

biorstwa: dostawcy

Firma a pa

ń

stwo

Powinno

ś

ci firmy wobec społecze

ń

stwa

Wdra

ż

anie idei społecznej odpowiedzialno

ś

ci firmy

Polecana literatura

Elementy etyki gospodarki rynkowej, red. B.
Pogonowska, PWE, Warszawa 2004

M. Rybak, Etyka mened

ż

era – społeczna

odpowiedzialno

ść

przedsi

ę

biorstwa, PWN

Warszawa 2004

B. Klimczak, Etyka gospodarcza,
Wydawnictwo AE we Wrocławiu, Wrocław
2003

Moralność

odnosi si

ę

do stosunku człowieka z innymi

Zespół norm, ocen i wzorców post

ę

powania,

które reguluj

ą

stosunki mi

ę

dzy jednostkami,

mi

ę

dzy jednostk

ą

a grup

ą

oraz mi

ę

dzy

grupami

Formy świadomości moralnej

Oceny

Normy

wzór zachowania członków
grupy, oczekiwany w stosunku
do okre

ś

lonej sytuacji

przykłady:

w obronie biologicznego istnienia

–

nie zabijaj!

w obronie zaufania

–

nie kłam!

Etyka

Nauka o moralno

ś

ci zajmuj

ą

ca si

ę

opisem,

analiz

ą

i wyja

ś

nianiem rzeczywi

ś

cie

istniej

ą

cej moralno

ś

ci i ustalaniem dyrektyw

moralnego post

ę

powania

Etyczne my

ś

lenie

sumienie

uwarunkowania

społeczne

systemy

warto

ś

ci

wiedza naukowa

obowi

ą

zki

interesy

uwarunkowania

psychiczne

prawo

inne

Wartości

to, co ceni si

ę

bardziej ni

ż

wszystko inne

Systemy etyczne wg źródła norm
moralnych

Etyka autonomiczna

Ź

ródła reguł moralnych

s

ą

w człowieku

etyka I. Kanta

Etyka heteronomiczna

Normy i warto

ś

ci

pochodz

ą

z zewn

ą

trz

etyki religijna (np.
chrze

ś

cija

ń

ska)

Systemy etyczne wg sposobu uzasadniania
sądów i dokonywania wyborów moralnych

Konsekwencjalizm

o istocie naszej
moralno

ś

ci decyduj

ą

skutki naszych działa

ń

Deontologizm

o istocie naszej
moralno

ś

ci decyduje

nasze poczucie
obowi

ą

zku podj

ę

cia

okre

ś

lonych działa

ń

Konsekwencjalizm

Ograniczony

JA

RODZINA

FIRMA

Uniwersalny

WSZYSCY, KTÓRYCH

TO DOTYCZY

Deontologizm

Mieszany

OCENA SAMEGO
CZYNU I JEGO
KONSEKWENCJI

Czysty

KANTYZM

ETYKI RELIGIJNE

Kantyzm

Uzasadnienia słuszno

ś

ci czynów człowiek

powinien szuka

ć

w sobie

Moralne s

ą

działania podejmowane z poczucia

obowi

ą

zku, a nie ze strachu przed

konsekwencjami

Klasyfikacje etyki

analityczna (opisowa) i normatywna

indywidualna i społeczna

ogólna i szczegółowe

to, co by

ć

powinno

to co jest

np lekarska

np religijne

Etyki religijne

Praca – kontynuacja dzieła stworzenia
(Chrze

ś

cija

ń

stwo, Judaizm), słu

ż

ba Bogu (Islam),

droga do wyzwolenia (Buddyzm)

Sukces, bogactwo – nale

ż

y si

ę

od niego uwolni

ć

(Buddyzm), Bo

ż

e błogosławie

ń

stwo (inne religie)

Bezczynno

ść

– droga do wyzwolenia (Buddyzm),

grzech (inne religie)

Ubóstwo – niepo

żą

dane (Judaizm), zalecane

(Buddyzm), neutralne (Chrze

ś

cija

ń

stwo, Islam)

Lichwa - zakazana

Etyka biznesu

Dyscyplina zajmuj

ą

ca si

ę

formułowaniem i

analiz

ą

reguł etycznych w

ś

wiecie

gospodarczym

Poziomy etyki biznesu

Mikro – ludzie

Mezo – organizacje

Makro – gospodarka

Globalny – gospodarka

ś

wiatowa

FIRMA ETYCZNA

post

ę

puj

ą

ca zgodnie z

zasadami etycznymi

FIRMA SPOŁECZNIE
ODPOWIEDZIALNA

firma podejmuj

ą

ca

działania na rzecz
społecze

ń

stwa

Istnieje tylko jeden rodzaj społecznej
odpowiedzialno

ś

ci firm – zwi

ę

kszanie

zysku przy zachowaniu zasad gry

(M. Friedman)

Ź

ródło: M.Friedman, Kapitalizm i wolno

ść

, Centrum im. A. Smitha i Rzeczpospolita, Warszawa 1993

Modele społecznej odpowiedzialności

After profit obligation (A.B. Carroll)

Before profit obligation

Piramida Społecznej Odpowiedzialności

Przedsiębiorstw

Odpowiedzialno

ść

filantropijna

Odpowiedzialno

ść

filantropijna

By

ć

„dobrym obywatelem”.

Odpowiedzialno

ść

etyczna

Odpowiedzialno

ść

etyczna

Zachowywa

ć

si

ę

etycznie.

Odpowiedzialno

ść

prawna

Odpowiedzialno

ść

prawna

Przestrzega

ć

prawa.

Odpowiedzialno

ść

ekonomiczna

Odpowiedzialno

ść

ekonomiczna

Przynosi

ć

zyski.

Poziomy społecznej odpowiedzialności –
before profit obligation

Instytucjonalny – odpowiedzialno

ść

instytucjonalna

Organizacyjny - odpowiedzialno

ść

społeczna

Indywidualny - odpowiedzialno

ść

moralna

Interesariusze

Wszystkie jednostki i grupy, które mog

ą

wpływa

ć

na działania lub znajduj

ą

si

ę

pod

wpływem działa

ń

zmierzaj

ą

cych do

realizacji celów przedsi

ę

biorstwa

(Freeman)

Podział interesariuszy (

Clarkson)

Pierwszoplanowi

bez ich stałego
poparcia firma nie
mo

ż

e istnie

ć

pracownicy,

nabywcy

dostawcy

Drugoplanowi

wpływaj

ą

lub znajduj

ą

si

ę

pod wpływem firmy, ale
nie s

ą

z ni

ą

zwi

ą

zani

transakcjami

nie s

ą

istotni dla

zapewnienia jej istnienia

media

Podział interesariuszy

(McEwan)

Zewn

ę

trzni

konkurenci

klienci

dostawcy

organizacje społeczne

Wewn

ę

trzni

mened

ż

erowie

pracownicy

Podział interesariuszy (Mitchell)

- Antyglobali

ś

ci,

ekolodzy

Pilno

ść

Żą

daj

ą

cy

- Adresaci
dobroczynno

ś

ci

firmy

Uprawnienia

Dyskretni

- Zdesperowany
pracownik z broni

ą

Siła

W stanie spoczynku

Interesariusze ukryci

Przykłady

Atrybuty

Kategorie

interesariuszy

Podział interesariuszy (Mitchell) cd.

Terrory

ś

ci,

sabota

ż

y

ś

ci,

nielegalne akcje
strajkowe

Siła i pilno

ść

Niebezpieczni

Społeczno

ść

lokalna,

ś

rodowisko

naturalne

Uprawnienie i
pilno

ść

Zale

ż

ni

Akcjonariusze,
pracownicy, bank,
organy pa

ń

stwowe

Siła i uprawnienie

Dominuj

ą

cy

Interesariusze oczekuj

ą

cy

Podział interesariuszy (Mitchell) cd.

Akcjonariusze
którzy
u

ś

wiadomili

sobie
niegospodarno

ść

zarz

ą

du

Siła, pilno

ść

i

uprawnienia

Interesariusze zupełni

Rzeczywista mapa interesariuszy Shell UK:

Shell

UK

Rada Nadzorcza Shell

Rządy sygnatariusze

konwencji Oslo-Paryż

Naukowcy i konsultanci

pracujący dla Shella

Brytyjski rząd

Organizacje

proekologiczne

Inne koncerny naftowe:

Exxon, Statoil itd..

Dywizje krajowe

Shell

terroryści

Dzierżawcy stacji benz.

Greenpeace

Związki zawodowe

Opinia publiczna

Kościoły

TV

Naukowcy i konsultanci

niezależni

Wpływowa prasa

Greenpeace

(Greenpeace umieszczony 2 razy dla czytelności rysunku)

Ind. przedstawiciele
rządów.