10 RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO
www.gazetapodatkowa.pl
Jaką metodę amortyzacji środków trwałych wybrać?
Wartość początkową środków trwałych  z wyjątkiem gruntów niesłużących wydoby- stawki amortyzacyjnej (dla określonych środków trwałych). Natomiast metoda degresywna
ciu kopalin metodą odkrywkową  zmniejszają odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe odzwierciedla faktyczne zużycie środków trwałych, tj. zakłada, że w pierwszych okresach
dokonywane w celu uwzględnienia utraty ich wartości, na skutek używania lub upływu użytkowania następuje największa wydajność środka trwałego i wzmożona eksploatacja,
czasu. Mówi o tym art. 31 ust. 2 ustawy o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 dlatego też wówczas dokonywane są wyższe odpisy amortyzacyjne. Metoda ta skutkuje
ze zm.). wykazywaniem zwiększonych kosztów i niższego zysku w początkowych okresach użyt-
Odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych od środka trwałego dokonuje się drogą kowania środka trwałego.
systematycznego, planowego rozłożenia jego wartości początkowej na ustalony okres Stosowana metoda amortyzacji powinna zostać opisana w dokumentacji zasad
amortyzacji. Na dzień przyjęcia środka trwałego do używania należy ustalić okres lub (polityki) rachunkowości. Można w zasadach rachunkowości przyjąć, że generalnie
stawkę i metodę jego amortyzacji. Ustawa o rachunkowości nie precyzuje jakimi meto- jednostka dokonuje odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych zgodnie z metodą
dami należy dokonywać odpisów amortyzacyjnych. Wyboru metody musi więc dokonać liniową, natomiast do określonych grup środków trwałych (można tu przyjąć kryterium
jednostka we własnym zakresie. wartościowe) stosuje metodę liniową lub degresywną  decyzję w tej sprawie podejmuje
Jednostki mogą w swoich zasadach (polityce) rachunkowości zapisać, że dla celów kierownik jednostki przed przyjęciem środka trwałego do używania.
amortyzacji bilansowej stosujÄ… zasady amortyzacji podatkowej  w zakresie, w jakim sÄ…
zgodne z ustawą o rachunkowości. Przykład
Jednostka może zatem dokonywać odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych Założenia
stosując stawki podatkowe (określone w Wykazie stanowiącym załącznik do ustaw po- Jednostka nabyła we wrześniu 2008 r. samochód ciężarowy o wartości początkowej
datkowych), jeśli zapewniają one odpisanie wartości początkowej danego środka trwałego 120.000 zł i od paz
dziernika rozpoczęła jego amortyzację. Roczna stawka amortyzacyjna
przez okres jego przewidywanej ekonomicznej użyteczności. z Wykazu stawek wynosi 20%. W zasadach rachunkowości przyjęto, że decyzję w kwestii
Zgodnie z ustawą o rachunkowości rozpoczęcie amortyzacji bilansowej następuje nie metody amortyzacji samochodów ciężarowych podejmuje kierownik jednostki.
wcześniej niż po przyjęciu środka trwałego do używania. Z przepisów ustaw o podatku
Zestawienie odpisów amortyzacyjnych dokonanych metodą liniową i degresywną
dochodowym wynika, że odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od miesiąca następującego
po miesiącu, w którym oddano środek trwały do używania. W tej sytuacji jednostka może
Amortyzacja
Rok
przyjąć, że amortyzacja rozpoczyna się od następnego miesiąca po wprowadzeniu środka
liniowa degresywna
używania
trwałego do używania.
(wedÅ‚ug stawki 20%) (wedÅ‚ug stawki 20% × 2)
środka
Z kolei z uwagi na fakt, iż ustawy o podatku dochodowym dopuszczają dla amor-
podstawa kwota podstawa kwota
trwałego
tyzacji środków trwałych wyłącznie metodę liniową lub degresywną  dla celów
amortyzacji (zł) amortyzacji (zł)
bilansowych najczęściej stosowane są te właśnie metody.
2008 120.000 6.000 120.000 2.000
Metoda liniowa amortyzacji to systematyczne rozłożenie wartości początkowej środka
2009 120.000 24.000 108.000 43.200
trwałego na przewidywane lata używania tego środka, w równych ratach proporcjonalnie
2010 120.000 24.000 64.800 25.920
do upływu czasu.
2011 120.000 24.000 120.000 24.000
2012 120.000 24.000 120.000 14.880
Przykład
Założenia 2013 120.000 18.000
Jednostka nabyła we wrześniu 2008 r. samochód osobowy o wartości początkowej
Ogółem  120.000  120.000
45.000 zł. Dokonywanie odpisów amortyzacyjnych metodą liniową rozpoczęto od paz
dzier-
nika 2008 r. Przyjęto roczną stawkę amortyzacyjną w wysokości 20%. Kierownik jednostki postanowił, że samochód ciężarowy będzie amortyzowany metodą
degresywną, mając na uwadze szybsze odniesienie jego wartości początkowej w koszty.
Ustalenie odpisów amortyzacyjnych przy zastosowaniu metody liniowej
Dorota Przybyszewska
1. Roczny odpis amortyzacyjny: (45.000 zÅ‚ × 20%) = 9.000 zÅ‚.
2. Miesięczny odpis amortyzacyjny: (9.000 zł : 12 m-cy) = 750 zł.
3. Odpisy amortyzacyjne w poszczególnych latach:
Podatkowa księga
 w 2008 r. odpisy amortyzacyjne za okres od paz
dziernika do grudnia:
przychodów i rozchodów
(750 zÅ‚ × 3 m-ce) = 2.250 zÅ‚,
 w latach 2009  2012 roczne odpisy amortyzacyjne:
(750 zÅ‚ × 12 m-cy) = 9.000 zÅ‚,
Kiedy zaksięgować duplikat faktury?
 w 2013 r. odpisy amortyzacyjne za okres od stycznia do września:
(750 zÅ‚ × 9 m-cy) = 6.750 zÅ‚. W sierpniu 2008 r. otrzymaÅ‚em fakturÄ™ wystawionÄ… z datÄ… sierpniowÄ…,
We wrześniu 2013 r. nastąpi zrównanie wartości odpisów amortyzacyjnych z wartością dotyczącą pozostałych wydatków. Fakturę tę zagubiłem przed ujęciem
początkową środka trwałego. jej w księdze podatkowej. We wrześniu 2008 r. otrzymałem duplikat fak-
tury, z datą wrześniową. Pod jaką datą zaksięgować duplikat faktury?
Metoda degresywna polega na obliczaniu amortyzacji przy zastosowaniu stawek pod- Nadmieniam, że ewidencjonuję koszty metodą kasową.
wyższonych odpowiednim współczynnikiem:
 w pierwszym roku używania od wartości początkowej brutto, Wydatki inne niż zakup towarów handlowych i materiałów podstawowych wpi-
 w latach następnych od wartości początkowej pomniejszonej o dotychczasowe odpisy suje się do księgi podatkowej z uwzględnieniem zasad określonych w art. 22 ustawy
amortyzacyjne  przy czym począwszy od roku, w którym roczna kwota amortyzacji o pdof (Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.). Oznacza to m.in. że moment wpisania
obliczona metodą degresywną byłaby niższa od rocznej kwoty amortyzacji obliczonej pozostałych wydatków do księgi zależy od wybranej przez podatnika metody ewiden-
metodą liniową należy stosować metodę liniową. cjonowania kosztów w księdze. Z pytania wynika, że podatnik wybrał metodę zwaną
Metoda degresywna jest dopuszczona przez przepisy ustaw o podatku dochodowym kasową lub uproszczoną, która polega na wpisywaniu kosztów do księgi w momencie
wyłącznie dla środków trwałych zakwalifikowanych do grupy 3-6 i 8 KŚT oraz środków ich poniesienia  zgodnie z art. 22 ust. 4 ustawy o pdof. Przy czym za dzień poniesienia
transportu, z wyjątkiem samochodów osobowych. kosztu uzyskania przychodów w przypadku podatników prowadzących podatkową
księgę przychodów i rozchodów uważa się dzień wystawienia faktury (rachunku) lub
Przykład innego dowodu stanowiącego podstawę do zaksięgowania (ujęcia) kosztu. Stanowi tak
Założenia art. 22 ust. 6b ustawy o pdof.
Jednostka nabyła we wrześniu 2008 r. maszynę do robót budowlanych o wartości po- Generalnie więc fakturę dotyczącą pozostałych wydatków należałoby ująć w księdze
czątkowej 90.000 zł. Dokonywanie odpisów amortyzacyjnych metodą degresywną przy podatkowej pod datą jej wystawienia. Jak jednak postąpić w sytuacji, gdy podatnik nie
zastosowaniu współczynnika 2,0 rozpoczęto od paz
dziernika 2008 r. Przyjęto roczną stawkę posiada faktury oryginalnej, a jedynie duplikat? Pod którą datą ująć wydatek w księdze
amortyzacyjną w wysokości 18%.  pod datą wystawienia faktury oryginalnej, określoną na duplikacie faktury, czy pod
datÄ… wystawienia duplikatu?
Ustalenie odpisów amortyzacyjnych przy zastosowaniu metody degresywnej Ponieważ wydatek został poniesiony w dniu wystawienia oryginału faktury, to
Odpisy amortyzacyjne w poszczególnych latach: właśnie pod datą tego dokumentu powinien zostać wpisany do księgi podatkowej.
 w 2008 r. odpisy amortyzacyjne za okres od paz
dziernika do grudnia: W sytuacji opisanej w pytaniu duplikat faktury dotyczącej pozostałych wydatków na-
[90.000 zÅ‚ × (18% × 2,0) : 12 m-cy] × 3 m-ce = 8.100 zÅ‚, leży wiÄ™c wpisać do ksiÄ™gi pod datÄ… wystawienia faktury oryginalnej (sierpieÅ„ 2008 r.).
 w 2009 r.: Jeśli w momencie otrzymania duplikatu faktury we wrześniu 2008 r. księga za sierpień
[(90.000 zÅ‚  8.100 zÅ‚) × (18% × 2,0)] = 29.484 zÅ‚, nie zostaÅ‚a jeszcze zamkniÄ™ta, podatnik powinien wpisać wydatek na podstawie dupli-
 w 2010 r.: katu jako ostatnią pozycję w sierpniu. Gdy duplikat podatnik otrzymał po zamknięciu
[(90.000 zÅ‚  8.100 zÅ‚  29.484 zÅ‚) × (18% × 2,0)] = 18.869,76 zÅ‚, ksiÄ™gi za sierpieÅ„ i rozliczeniu tego miesiÄ…ca  duplikat wpisze do ksiÄ™gi za wrzesieÅ„
 w 2011 r. roczna kwota amortyzacji obliczona metodą degresywną będzie niższa od 2008 r. pod datą wystawienia faktury pierwotnej. Wyjaśnienie zaburzenia kolejności
rocznej kwoty amortyzacji obliczonej przy zastosowaniu metody liniowej, zgodnie wpisów można odnotować na fakturze lub w kolumnie 16  Uwagi .
z wyliczeniem: Dodajmy, że można tak postąpić w przypadku gdy daty faktury pierwotnej i du-
[(90.000 zÅ‚  8.100 zÅ‚  29.484 zÅ‚  18.869,76 zÅ‚) × (18% × 2,0)] = 12.076,65 zÅ‚, plikatu przypadajÄ… na ten sam rok podatkowy. PominiÄ™ty w zapisach koszt z faktury
zatem począwszy od 2011 r. jednostka powinna dokonywać dalszych odpisów amor- pierwotnej zawyży dochód danego miesiąca, ale zostanie uwzględniony w miesiącu,
tyzacyjnych przy zastosowaniu metody liniowej  roczny odpis za 2011 r. wyniesie: w którym wpisze się do księgi duplikat (dochód narastająco od początku roku będzie
(90.000 zÅ‚ × 18%) = 16.200 zÅ‚, w prawidÅ‚owej wysokoÅ›ci).
 w 2012 r.:
(90.000 zÅ‚ × 18%) = 16.200 zÅ‚, PrzykÅ‚ad
 w 2013 r. do zamortyzowania pozostało: Podatnik prowadzi księgę podatkową metodą uproszczoną. Faktura wystawiona
90.000 zł  8.100 zł  29.484 zł  18.869,76 zł  16.200 zł  16.200 zł) = 1.146,24 zł. 20 sierpnia 2008 r., dotycząca zakupu artykułów biurowych, zaginęła. Podatnik wy-
W styczniu 2013 r. nastąpi zrównanie wartości odpisów amortyzacyjnych z wartością stąpił do kontrahenta z prośbą o wystawienie jej duplikatu. Duplikat, który otrzymał
początkową środka trwałego. we wrześniu, nosił datę 1 września 2008 r., a do firmy wpłynął 4 września 2008 r.
Duplikat faktury wpłynął do firmy w dniu umożliwiającym ujęcie go w księdze za
Przed podjęciem decyzji w sprawie metody amortyzacji należy przeanalizować, sierpień 2008 r. Na jego podstawie wydatek na zakup artykułów biurowych został
która metoda będzie korzystna dla jednostki. Metoda liniowa jest łatwa do zastosowania wpisany do kolumny 13 księgi  Pozostałe wydatki w sierpniu  pod datą 20 sierpnia
w praktyce i zakłada równomierne rozłożenie kosztów w czasie. Warto wiedzieć, że w przy- 2008 r. W kolumnie 16  Uwagi podatnik wpisał datę wpływu duplikatu.
padku stosowania tej metody przepisy podatkowe również dają możliwość podwyższenia
Gazeta Podatkowa nr 74 " 15.09.2008 r.