3
Monitoring
Monitoring
Środowiska
Środowiska
dr hab. inż. Grzegorz Wielgosiński, prof. PA

Struktura funkcjonalna PMŚ
Struktura funkcjonalna PMŚ
2
Struktura PMŚ
Struktura PMŚ
Blok STAN (JAKOŚĆ ŚRODOWISKA)
obejmuje wytwarzanie danych pierwotnych,
dotyczących stanu poszczególnych elementów
środowiska,
Blok PRESJE (EMISJA)
gromadzi dane o ładunkach zanieczyszczeń
wprowadzanych do powietrza, wód i ziemi,
niezbędne do realizacji celów PMŚ,
Blok OCENY I PROGNOZY
zintegrowane oceny i prognozy jakości środowiska,
analizy przyczynowo-skutkowe.
3
1
informacja o środowisku
PMŚ
PMŚ
Blok
Blok
oceny i prognozy
oceny i prognozy
Dane dot. czynników
sprawczych np.
Blok
Blok
Blok
działalności społ.-
Blok
presje
presje
gosp., warunków
stan
stan
meteorologicznych,
hydrologicznych,
napływów
transgranicznych
Państwowy Monitoring Środowiska
4
Struktura bloku STAN
Struktura bloku STAN
(JAKOŚĆ ŚRODOWISKA)
(JAKOŚĆ ŚRODOWISKA)
monitoring jakości powietrza (imisja)
monitoring jakości wód
monitoring jakości gleby i ziemi
monitoring przyrody
monitoring hałasu
monitoring pól elektromagnetycznych
monitoring promieniowania jonizującego
5
Blok  JAKOŚĆ ŚRODOWISKA
Blok  JAKOŚĆ ŚRODOWISKA
- z
ródła danych o imisji
- z
ródła danych o imisji
6
2
Blok  JAKOŚĆ ŚRODOWISKA
Blok  JAKOŚĆ ŚRODOWISKA
- zakres i rodzaj gromadzonych danych
- zakres i rodzaj gromadzonych danych
7
Blok  JAKOŚĆ ŚRODOWISKA -
Blok  JAKOŚĆ ŚRODOWISKA -
kierunki i sposoby wykorzystania danych
kierunki i sposoby wykorzystania danych
8
Struktura bloku PRESJE
Struktura bloku PRESJE
(EMISJA)
(EMISJA)
presje na powietrze (emisja),
presje na zanieczyszczenie wód
(zrzut ścieków, ładunki zanieczyszczeń),
ewidencja odpadów,
9
3
Emisje do powietrza
Emisje do powietrza
a) parametry emisji
- stężenie zanieczyszczeń w odgazach
- strumień emitowanego zanieczyszczenia
" chwilowy (maksymalny 1-godz.) [kg/s]
" uśredniony (roczny) [kg/rok]
b) parametry emitora
- wysokość
- średnica
- położenie emitora
- prędkość wylotowa gazów
- temperatura gazów odlotowych
10
Emisje do wód i gleby
Emisje do wód i gleby
a) charakterystyka ścieków (60 wskaz
ników)
- wskaz
niki fizyko-chemiczne (odczyn pH,
temperatura, zapach, barwa itp.)
- wskaz
niki tlenowe (BZT5, ChZT i in.)
- substancje biogenne (azot ogólny, związki
fosforowe)
- wskaz
niki mikrobiologiczne
- zawartość substancji szczególnie
szkodliwych dla środowiska wodnego (rtęć,
kadm, zw. chlorowcopochodne)
- zanieczyszczenia przemysłowe (metale
ciężkie, fenole, cyjanki, siarczki i.in.)
b) parametry emitora
- lokalizacja, ilość emitowanych ścieków.
11
Odpady
Odpady
- skład odpadu i jego klasyfikacja (kod)
- ilość wytworzonego odpadu
- wytwórca odpadu
- odbiorca odpadu
12
4
Blok  Emisja
Blok  Emisja
- z
ródła danych o emisji
- z
ródła danych o emisji
13
Blok  Emisja  sposoby i kierunki
Blok  Emisja  sposoby i kierunki
wykorzystania danych
wykorzystania danych
14
Struktura bloku
Struktura bloku
 OCENY i PROGNOZY
 OCENY i PROGNOZY
jakość powietrza,
jakość śródlądowych wód powierzchniowych,
jakość wód podziemnych,
jakość gleby i ziemi,
pola elektromagnetyczne,
hałas
15
5
Przykład: ARMAAG
Przykład: ARMAAG
FUNDACJA:
AGENCJA
REGIONALNEGO
MONITORINGU
ATMOSFERY
AGLOMERACJI
GDAC
SKIEJ
16
Przykład: ARMAAG
Przykład: ARMAAG
17
Przykład: ARMAAG
Przykład: ARMAAG
Stan
18
6
Przykład: ARMAAG
Przykład: ARMAAG
Prognoza
19
Przykład: ARMAAG
Przykład: ARMAAG
20
Przykład: Województwo Śląskie
Przykład: Województwo Śląskie
21
7
Przykład: Województwo Śląskie
Przykład: Województwo Śląskie
22
Przykład: Województwo Śląskie
Przykład: Województwo Śląskie
23
Przykład Monitoringu: A
ódz

Przykład Monitoringu: A
ódz

24
8
Prognoza: PM10
Prognoza: PM10
2005 2010
Prognoza średniorocznych stężeń PM10 dla województwa łódzkiego
25
Prognoza: PM10
Prognoza: PM10
2015 2020
Prognoza średniorocznych stężeń PM10 dla województwa łódzkiego
26
Przykład: System Monitoringu
Przykład: System Monitoringu
Osłony Kraju (SMOK)
Osłony Kraju (SMOK)
27
9
Monitoring jakości wód Bałtyku
Monitoring jakości wód Bałtyku
28
Monitoring jakości wód Baltyku
Monitoring jakości wód Baltyku
29
Monitoring przyrody
Monitoring przyrody
30
10
Zintegrowany Monitoring
Zintegrowany Monitoring
Środowiska Przyrodniczego
Środowiska Przyrodniczego
Funkcjonuje w ramach Państwowego
Monitoringu Środowiska, który został
zaakceptowany przez Głównego
Inspektora Ochrony Środowiska.
W aktualnie funkcjonującej strukturze
organizacyjnej państwowego monitoringu
środowiska Zintegrowany Monitoring
Środowiska Przyrodniczego jest w
podsystemie monitoringu przyrody.
31
Zintegrowany Monitoring
Zintegrowany Monitoring
Środowiska Przyrodniczego
Środowiska Przyrodniczego
Zadaniem Zintegrowanego Monitoringu Środowiska
Przyrodniczego w odróżnieniu od monitoringów
specjalistycznych jest prowadzenie obserwacji
możliwie jak największej liczby elementów
środowiska przyrodniczego, w oparciu o planowe,
zorganizowane badania stacjonarne.
Celem ZMŚP jest:
- dostarczenie danych do określania aktualnego
stanu środowiska oraz w oparciu o wieloletnie
cykle obserwacyjne,
- przedstawienie krótko i długookresowych prze-
mian środowiska w warunkach zmian klimatu
i narastającej antropopresji
32
Zintegrowany Monitoring
Zintegrowany Monitoring
Środowiska Przyrodniczego
Środowiska Przyrodniczego
Program ZMŚP jest programem monito-
ringu funkcjonowania geoekosystemów
(krajobrazów), służy zachowaniu
struktury krajobrazowej Polski.
Pod względem metodologicznym program
ZMŚP opiera się na koncepcji funkcjono-
wania systemu, realizuje założenia za-
chowania georóżnorodności i bioróżno-
rodności całego kraju.
33
11
Cele ZMŚP
Cele ZMŚP
Dostarczenie danych do określania
aktualnego stanu środowiska oraz w
oparciu o wieloletnie cykle obserwacyjne,
Przedstawienie krótko i długookresowych
przemian środowiska w warunkach zmian
klimatu i narastającej antropopresji.
Poznanie mechanizmów obiegu energii
i materii w podstawowych typach
geoekosystemów Polski,
34
Cele ZMŚP
Cele ZMŚP
Zebranie podstawowych danych (jakościo-
wych i ilościowych) o stanie aktualnym
geoekosystemów,
Określenie rodzaju i charakteru zagrożeń
geoekosystemów (wyznaczenie wartości
progowych) oraz wskazanie dróg ich
zapobiegania,
Wskazanie tendencji rozwoju geoekosys-
temów (prognozy krótko i długotermi-
nowe) oraz sposobów ochrony i zacho-
wania ich zasobów,
35
Cele ZMŚP
Cele ZMŚP
Opracowanie scenariuszy rozwoju
geoekosystemów w warunkach zmian
klimatu i zwiększającej się ingerencji
człowieka (modelowanie systemów
przyrodniczych),
Opracowanie na konkretne zamówienie
informacji o geoekosystemach
36
12
Lokalizacja stacji ZMŚP w Polsce
Lokalizacja stacji ZMŚP w Polsce
37
Lokalizacja stacji ZMŚP w Polsce
Lokalizacja stacji ZMŚP w Polsce
01ZM - Stacja Kompleksowego Monitoringu Środowiska
 Puszcza Borecka" (Instytut Ochrony Środowiska,
Warszawa),
05ZM - Stacja ZMŚP w Wigierskim Parku Narodowym,
06ZM - Stacja Geoekologiczna w Storkowie (Uniwersytet
im. A. Mickiewicza, Poznań),
07ZM - Ośrodek Biologii Stosowanej w Koniczynce
(Uniwersytet im. M.Kopernika, Toruń),
08ZM - Stacja ZMŚP "Pożary" w Kampinoskim Parku
Narodowym,
09ZM - Świętokrzyska Stacja Geoekologiczna w Świętym
Krzyżu (Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Kielce),
10ZM - Stacja Naukowo-Badawcza w Szymbarku (Instytut
Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN,
Warszawa);
10ZM - Stacja Badawcza  Biała Góra Uniwersytetu im.
A. Mickiewicza w Poznaniu 38
13