PORAŻENIE NERWU
PROMIENIOWEGO

1. A. Bochenek „Anatomia

człowieka tom V“

2. R. Mazur i wsp. „Podstawy

kliniczne neurologii“

EPIDEMIOLOGIA:

•

ETIOLOGIA:

•

złamanie trzonu kości ramiennej :

-

nerw może zostać przecięty, lub
zablokowany między odłamami

•

ucisk z zewnątrz :

-

ludzie śpiący z głową na ramieniu
(porażenie sobotniej nocy)

-

ludzie użyczający ramienia śpiącemu
partnerowi (porażenie zakochanych)

-

przedłużony ucisk mankietem
manometru

-

niewłaściwe ułożenie chorego w
znieczuleniu ogólnym

•

ucisk w okolicy łokcia :

-

arkady Frochse’a :

→

łukowate pasmo tkanki łącznej
między głowami mięśnia
odwracacza

→

występuje u ok. 30% ludzi

-

zmiany zapalne i wytwórcze związane z
przewlekłym urazem nadkłykcia
bocznego (łokieć tenisisty)

•

ucisk na gałąź powierzchowną :

-

włóknista tkanka łączna miedzy
ściegnami m. brachioradialis i m. flexor
carpi radialis (zespół Wartenberga)

PATOGENEZA:

•

przebieg nerwu promieniowego :

-

powstaje z pęczka tylnego (C

5

– Th

1

)

-

w jamie pachowej leży do tyłu od t.
pachowej

-

po przejściu na ramię przechodzi wraz z
t. głęboką ramienia na tylną
powierzchnię kości ramiennej między
głową długą, a przysrodkową m.
trójgłowego

-

wydłużoną spiralą owija się wokół
trzonu kości ramiennej w bruzdzie n.
promieniowego, kierując się ku dołowi i
na boczną stronę kości

-

w 1/3 dolnej ramienia przebija przegrodę
miedzymięśniową boczną od tyłu ku
przodowi i układa się między m.
brachioradialis, a m. brachialis

-

do przodu od główki kości ramiennej,
lub nieco wyżej nerw dzieli się na 2
główne rozgałezienia : gałąź głęboką i
powierzchowną

-

gałąź głęboka :

→

biegnie między prostownikiem
promieniowym krótkim
nadgarstka, a ścięgnem m.
dwugłowego

→

dalej zawija się spiralnie
wokół kości promieniowej

→

przebija m. odwracacz,
biegnie najpierw w warstwie
głębokiej tego mięśnia, potem
między warstwą głęboką, a
powierzchowną

→

po przebiciu odwracacza
oddaje gałązki mięśniowe do
tylnej grupy mięśni
przedramienia, oraz nerw
międzykostny tylny
przedramienia

-

gałąź powierzchowna :

→

przebiega na znacznej
przestrzeni wzdłuż m.
brachioradialis

→

najpierw układa się pod m.
brachioradialis

→

potem przechodzi pod skórę
przebijając powięź
przeramienia między
ścięgnami m. brachioradialis i
m. flexor carpi radialis

→

ok. 5 cm powyżej wyrostka
rylcowatego kości
promieniowej kieruje się ku

1

tyłowi i do boku, wnika pod
ściegno m. brachioradialis i
owija się dookoła k.
promieniowej przechodąc na
stronę tylną przedramienia i
zespalając się z n. skórnym
bocznym przedramienia (od n.
musculocutaneus)

→

oddaje nerwy skórne (nn.
grzbietowe palców)

•

zakres zaopatrzenia :

-

tylna grupa mm. ramienia :

→

m. triceps brachii

→

m. łokciowy

-

boczna grupa mm. przedramienia :

→

m. brachioradaialis

→

m. extensor carpi radialis
longus et brevis

→

m. odwracacz

-

tylna grupa mieśni przedramienia :

→

m. extensor digitorum

→

m. prostownik nadgarstka
łokciowy

→

m. prostownik palca małego

→

m. odwodziciel długi kciuka

→

m. prostownik kciuka długi i
krótki

→

m. prostownik wskaziciela

-

skóra tylnej powierzchni ramienia,
przedramienia i ręki

-

skóra grzbietu 2, 5 palca po stronie
bocznej (promieniowej)

OBRAZ KLINICZNY:

•

upośledzenie prostowania przedramienia :

-

całkowita niemożność prostowania przy
uszkodzeniu w jamie pachowej

-

przy uszkodzeniu na wysokosci ramienia
tylko częściowe osłabienie

•

upośledzone odwracanie przedramienia :

-

w przypadku porażenia nerwu
promieniowego odwracanie
przedramienia może być wykonywane
jedynie przez m. dwugłowy, który
zginając w stawie łokciowym
jednocześnie odwraca przedramię

•

upośledzenie czynnego prostowania ręki :

-

czynne prostowanie zasadniczo
niemożliwe

-

czynność tę chory może wykonywać
jedynie zastępczo zginając silnie palce
(występuje skrócenie ścięgien
prostowników palców co daje częściowe
wyprostowanie ręki)

•

upośledzenie prostowania w stawach

śródręczno – paliczkowych :

-

czynne prostowanie w tych stawach jest
zniesione (czynność tę można zastępczo
wykonywać t.j.w.)

-

prostowanie w stawach
międzypaliczkowych II – V jest
zachowane (czynność tę wykonują mm.
glistowate i międzykostne)

•

upośledzenie ruchów kciuka :

-

upośledzone prostowanie w stawie
śródręczno – paliczkowym i
międzypaliczkowym

-

osłabione odwodzenie

•

ręka opadająca (cepowata) :

-

dłoń opada ku dołowi

-

palce lekko zgięte

-

kciuk przywiedziony

-

w długotrwałym porażeniu n.
promieniowego wskutek przykurczu
porażonych mięśni może wystąpić
nadmierne wyprostowanie palców

•

upośledzenie przywodzenia i odwodzenia ręki :

-

upośledzenie prostownika łokciowego i
promieniowego nadgarstka

•

nieznaczne upośledzenie zginania

przedramienia :

-

porażenie m. brachioradialis

•

zaburzenia czucia :

-

niekiedy nie występują wcale

-

najczęściej stwierdza się mały obszar
całkowitego znieczulenia na powierzchni

2

grzbietowej ręki między I, a II kością
śródręcza

-

okolicę tę otacza większy obszar
niedoczulicy

ZESPOŁY UCISKOWE :

•

zespół tunelowy nerwu promieniowego :

-

spowodowany jest przewlekłym
uciskiem nerwu promieniowego, lub
jego gałezi głębokiej na wysokosci
łokcia

→

łokieć tenisisty

→

arkady Frohse’a

-

dokuczliwy ból tylnej powierzchni
górnej części przedramienia :

→

nasila się przy ruchach
ramienia

-

czucie na ręce zachowane

-

niedowład grupy tylnej mm.
przedramienia (grupa boczna sprawna,
bo gałezie do niej odchodzą powyżej
łokcia)

•

choroba Wartenberga :

-

ucisk na gałąź powierzchowną przez
włóknistą tkankę łączną rozpiętą między
ściegnami m. brachioradialis i m. flexor
carpi radialis

-

ból grzbietowo – promieniowej
powierzchni ręki

→

nasila się podczas pisania,
chwytania, szczypania, pracy
młotkiem

→

typowy jest ból podczas próby
uchwycenia
przeciwstawionego kciuka
między zgięte palce, a
łokciowo zgięty nadgarstek

-

rzadko drętwienia i parestezje

-

w wywiadzie czasem uraz (upadek z
podparciem, skręcenie przedramienia)

-

często wspóistnieje cukrzyca, lub RZS

-

w badaniu fizykalnym w miejscu ucisku
stwierdza się objaw Tinela

ROZPOZNANIE:

•

RÓŻNICOWANIE:

•

LECZENIE:

•

uszkodzenie związane z uszkodzeniem kości

ramiennej :

-

w razie koniczności operacyjnego
leczenia złamania należy dokonać
inspekcji nerwu

-

w pozostałych przypadkach eksploracja
jest wskazana dopiero wtedy, gdy po ok.
3 miesiącach od porażenia nie ma
powrotu funkcji

-

w razie uszkodzeń postrzałowych
wiekszość przypadków kończy się
samowyleczeniem, a leczenie operacyjne
podejmuje się dopiero, gdy funkcja nie
powróci w ciągu 5 miesięcy

•

ucisk z zewnątrz w okolicy ramienia :

-

porażenie ustepuje samoistnie, choć
niekiedy może to trwać wiele miesięcy

•

zespół tunelowy nerwu promieniowego :

- leczenie operacyjne polegające na

uwolnieniu nerwu

•

choroba Wartenberga :

-

leczenie operacyjne

-

polega na uwolnieniu nerwu spomiedzy
ściegien oraz na przestrzeni con. 6 – 8
cm proksymalnie od tego miejsca

POWIKŁANIA:

•

ROKOWANIE:

•

3

4