 | Pobierz cały dokument 18 Mit mityzacja mitologie wsp Nieznany (2) .pdf Rozmiar 204,7 KB |
18. Mit mityzacja mitologie współczesne
MIT
–
opowieść wyrażająca i organizująca
wierzenia danej społeczności
, przede wszystkim
–
archaicznej
. Stanowi
narrację o konkretnych wydarzeniach
tak jedna
k pomyślaną,
by jej sens
był
zawsze ogólny
, odnosił się
do zasad wiary
,
porządku świata, ludzkiego postępowania
itp.
Narracja może być
rozmaicie realizowana w języku
– w przeciwieństwie do narracji literackiej
mit nie
jest związany raz na zawsze z jednym kształtem tekstowym
. Opowiadana historia
dotyczy
zwłaszcza tego, co było na początku,
opowiadała o
powstawaniu bogów, ludzi, światów
(
kosmogonia, teogonia
), jej
bohaterami
były
istoty boskie
lub co najmniej
wyposażone w
ponadludzkie właściwości
.
Mit
tworzył wyobrażenia świętej przestrzeni,
swoistego
centrum świata
, oraz
świętego czasu
,
kt
óry nie płynie w sposób ciągły, ale
stanowi element powracalny
(koncepcja tzw.
Wiecznego
powrotu
). Zadaniem było
organizowanie wyobrażeń o świecie
, s
tał się on czynnikiem
oddziaływającym na wszelkiego typu czynności poznawcze, pozwalał
interpretować
tak
rzeczywistość
przyrodniczą, jak społeczną
, m.in. przez
kreowanie przyczynowości
, która racje wszelkiego
rodzaju zjawisk umieszczała w świecie nadprzyrodzonym;
wiązał się ze
sferą praktyki życiowej
, stanowił
motywację
wszelkiego typu
działań
i
obyczajów
,
przede wszystkim zaś
rytuałów
. Ważny element szczególne jego składniki, ale sposób ich powiązania w
znaczącą całość. Światopogląd pierwotny wyrażał się przede wszystkim w jego
ogólnej strukturze
, która
miała
oddawać budowę świata
.
Struktura owa a nie konkretny sposób jej werbalizowania decydowała o
tożsamości mitu
. Występował
pierwotnie w formie ustnej
,
zapisywany
był dopiero
wtórnie
, zazwyczaj wtedy gdy
tracił
bezpośrednią więź z wierzeniami i światopoglądem
, przechodził zaś
w sferę opowieści
, które
funkcjonując w obrębie danej społeczności nie były już wypowiedziami w ścisłym sensie religijnymi, często
wchodz
ąc w obręb fantastyki
.
Zmienia
się wówczas
status mitu
, przestaje on pełnić dawne funkcje,
może podlegać różnorakim interpretacjom i przekształceniom
, a nawet być
przedmiotem ujęć
parodystycznych.
Badaniem mitu
zajmują się różne
działy nauki
(etnologia, rel
igioznawstwo, socjologia, historia myśli
społecznej). Bywa odnoszony
nie tylko do
społeczności archaicznych i sfery życia religijnego
.
Mówi się także o
obecności mitu w społeczeństwach nowożytnych
, mając na uwadze przede
wszystkim te
wypowiedzi,
których głównym celem jest oddziałanie na świadomość
społeczną
, za pomocą czynników
irracjonalnych
(elementy mitu w ideologiach politycznych),
tworzenie swoistych wzorów osobowych
i
wzorców zachowania
, które
apelują
nie do opartej na
faktach wiedzy ale
do wszelkiego typu emocji
,
uprzedzeń
,
przesądów
, zastygłych, nie oddawanych
krytyce
sposobów myślenia. Tak pojęty mit
zachowuje pewne właściwości mitu archaicznego
, choć
może w ogóle się nie wiązać ze sferą życia religijnego
. Podobnie zmierza do modelowania
zachowań i przeświadczeń, a więc jest bezpośrednio
z
wiązany z praktyką społeczną
. Mit pozostaje w
wielorakich
związkach z literaturą
, tworzy jedną z charakterystycznych dla niej prostych form, rozmaicie
rozwijanych w toku literac
kiej ewolucji. Zwłaszcza
na pierwszych etapach rozwoju
literatury
pewne
gatunki powstają jako zapis mitu
i w tej właśnie postaci funkcjonują w danej społeczności (epos) bądź
też
związane są z obrzędami,
które mają swoje uzasadnienie w micie (tragedia).
Mity są ściśle związane z topiką
. Od najdawniejszych czasów stanowią
rezerwuar motywów
wyzyskiwanych przez literaturę i opracowywanych przez nią na różne sposoby.
Znaczenie mitu w utworze literackim
nie jest uzależnione od jego znacznie w pierwowzorze,
zależy
od kultury epoki, intencji pisarza itp.
Ten sam motyw zaczerpnięty z mitu, opracowywany wielokroć w
ciągu wieków, w każdej epoce nabiera nowych znaczeń, służy wyrażeniu innej problematyki, innej wizji
świata, niekiedy zaś staje się elementem czystej konwencji (zwroty do muz jako opiekunek twórczości
artystycznej).
Dzi
eło wykorzystujące elementy mitu samo nie staje się mitem,
gdyż są one w
jego obrębie tylko składnikiem dyskursu, a nie przedmiotem wiary. We współczesnej nauce o literaturze
ukształtował się kierunek koncentrujący uwagę na
badaniu mityczn
ej zawartości wypowiedzi
literackich
(archetypowa krytyka)
O micie w związku z literaturą mówi się także wówczas, gdy traktuje się
ją jako czynnik bezpośrednio organizujący świadomość społeczną wyobrażenia i działania danej grupy.
| Pobierz cały dokument 18 Mit mityzacja mitologie wsp Nieznany (2) .pdf Rozmiar 204,7 KB |