II WARSZTAT EKONOMISTY

Ekonomia, tak jak każda nauka wykorzystuje odpowiedni dla siebie zestaw narzędzi. Ich

właściwe wykorzystanie sprawia, iż wiarygodna i czytelna staje się prowadzona analiza. Narzędzia

te w większości zapożyczone są z dorobku nauk ścisłych takich jak matematyka, statystyka,
informatyka.

Źródła danych

Źródła danych, niezbędnych do prowadzenia analizy ekonomicznej, pozyskiwane są z różnego

rodzaju opracowań, którymi zajmują się wyspecjalizowane w tym instytucje. Generalna zasada
jest bowiem taka, że ekonomista uogólnia a następnie wysuwa wnioski z prowadzony obserwacji

procesów gospodarczych. Aby jednak przeprowadzić wiarygodne badania, nie wystarczy
wyłącznie odnotować zaistnienie jakiegoś faktu, czy jego powtarzalności w czasie. Potrzebne są

również dane liczbowe, na których możnaby było oprzeć obliczenia, wykazać ogólne trendy zmian
czy dokonać porównań w czasie.

Zdobywanie danych na własną rękę w obecnej rzeczywistości gospodarczej jest prawie

niemożliwe. Wynika to z ograniczonych możliwości technicznych i finansowych badacza. Stąd też

jako źródło danych wykorzystywane są opracowania urzędów statystycznych, ministerstw,
banków, oraz instytucji podejmujących się odpłatnie przeprowadzić zamówione badania np. CBOP.

Również międzynarodowe instytucje takie jak Bank Światowy, Międzynarodowy Fundusz Walutowy
czy OPEC udostępniają zebrane wyniki przeprowadzanych badań.

Rodzaje danych

Pozyskane dane liczbowe przyjmują dwojakiego rodzaju postać. Mogą być one danymi

przekrojowymi lub szeregami czasowymi.

Dane przekrojowe, jak sama nazwa wskazuje, przedstawiają strukturę badanego problemu.

Podają więc one uzyskane w danym czasie wartości tej samej zmiennej pogrupowane według

przyjętej kategorii np. bezrobocie w określonych grupach wiekowych, stopa inflacji w określonych
państwach itd.

Przykład danych przekrojowych

Struktura bezrobocia według wieku ( w % )

Wiek

XII 92

XII 93

XII 94

XII 95

XII 96

XII 97

15- 24

34,6

34,4

34,6

34,5

31,2

30,7

25-34

29,7

28,5

27,7

27,0

27,3

27,9

35-44

42,7

25,2

25,3

25,2

25,8

26,4

45-54

9,2

9,8

10,7

11,3

13,3

13,3

pow 55

1,7

2,0

1,7

2,0

2,4

1,7

Szeregi czasowe prezentują wartości analizowanej zmiennej w kolejnych jednostkach czasu
( miesiąc, kwartał, rok itd.)

Przykład szeregu czasowego

Kurs marki niemieckiej w NBP ( w zł )

Data

Kurs

12. 1997

1,89

03. 1998

1,94

06. 1998

2,12

09. 1998

2,09

12. 1998

2,19

03. 1999

2,09

06. 1999

2,19

09. 1999

2,16

12. 1999

2,02

03. 2000

2,08

06. 2000

2,08

Prezentacja danych

Zebrane dane prezentowane są w dwóch formach – tabelarycznej i graficznej (wykresy)

Tabele

Tabelaryczne zestawienie danych służy ich uporządkowaniu i ułatwia korzystanie z nich. Bardzo

ważnym elementem tablicy jest przy tym jej opis zawierający tytuł, informujący czytelnika, jakiego
zjawiska dotyczą zebrane liczby oraz oznaczenie kolumn i wierszy.

Przy pomocy tabel podaje się zarówno dane przekrojowe, jak i szeregi czasowe. Graficzną

prezentacją tabeli jest wykres.

Wykresy

Analiza współzależności zachodzących pomiędzy różnymi kategoriami ekonomicznymi wymaga

rozumowania funkcyjnego, którego doskonałym wyrazem jest matematyczne pojęcie funkcji.
Tylko w ten sposób można objąć zasięgiem analizy wszystkie ważne determinanty zmian badanej

kategorii.

Graficzną prezentacją funkcyjnych zależności ekonomicznych jest (zapożyczony z grupy metod

analizy matematycznej) wykres. Wykres jest graficzną prezentacją zależności występujących
między zmiennymi ekonomicznymi. Wskazuje na pewne ich właściwości a często ilustruje dość

zawiłe, ilościowe związki przyczynowo – skutkowe. Podstawowym atutem wykresów jest
możliwość wizualnego przedstawienia na małej powierzchni znacznej ilości informacji, których

treść staje się bardziej czytelna a interpretacja nie wymaga żmudnych opisów słownych.

Oczywiście wykresy zmiennych ekonomicznych obrazują typowe ich zachowania. Nie jesteśmy,

bowiem w stanie uchwycić wszystkich odstępstw, wyjątków i szczególnych przypadków. Poza tym
nanoszenie coraz większej ilości informacji, czyni go coraz mniej czytelnym, a chodzi nam przecież

o ułatwienie zrozumienia omawianej teorii.

Wykres, jako graficzna prezentacja funkcji, przedstawia zachowanie się dwóch (lub większej

ilości) zmiennych. Zachodzące pomiędzy nimi związki opisywane są w postaci zmiennej
niezależnej (endogenicznej), która ulega zmianie na skutek czynników nie objętych analizowaną

przez nas współzależnością oraz zmiennej zależnej (egzogenicznej), której wartość uzależniona
jest od kształtowania się zmiennej niezależnej.

Najprostszym przykładem zależności funkcyjnej jest zapis: y = f ( x). Inaczej mówiąc, zmienna y

jest uzależniona od poziomu zmiennego x, czyli y jest zmienną zależną zaś x niezależną.

Każdy wykres wbudowany jest w układ współrzędnych, złożony z osi pionowej (rzędnych) i osi

poziomej (odciętych). Punkt ich przecięcia stanowi początek układu współrzędnych, przypisujący

każdej ze zmiennych wartość zero.

Wewnątrz tak skonstruowanego układu współrzędnych znajduje się ciąg punktów,

przedstawiających zależności miedzy zmiennymi x i y (funkcję f(x) = y), które po połączeniu dają
linię nazywaną krzywą. Stąd też mówimy o wykresach punktowych (naniesienie na układ

współrzędnych odpowiadających sobie wartości zmiennych) bądź też liniowych ( połączenie
naniesionych punktów jedną krzywą).

Jeszcze jedną formą graficznego zilustrowania danych liczbowych są wykresy słupkowe oraz

kołowe, obrazujące strukturę jakiegoś agregatu, czyli proporcje, w jakich dzieli się on na części

składowe).
Rys. 1.1. Rodzaje wykresów

Wykres punktowy Wykres liniowy









Wykres słupkowy

Wykres kołowy

W ekonomii (w odróżnieniu od wykresów matematycznych) często wykreśla się funkcje odkładając

zmienne niezależne na osi pionowej, a zależne na osi poziomej np. wykres funkcji popytu,
uzależniający wielkości zgłaszanego na rynku zapotrzebowania na dany towar od poziomu jego

ceny. Z matematycznego

W ekonomii (w odróżnieniu od wykresów matematycznych) często wykreśla się funkcje

odkładając zmienne niezależne na osi pionowej, a zależne na osi poziomej np. wykres funkcji
popytu, uzależniający wielkości zgłaszanego na rynku zapotrzebowania na dany towar od poziomu

jego ceny. Z matematycznego punktu widzenia jest to funkcja odwrócona.

Cena

Oś rzędnych
(zmienna niezależna)

Popyt

Oś odciętych (zmienna zależna)

Zależność zachodząca pomiędzy dwoma analizowanymi zmiennymi x i y, zapisywana w postaci

funkcji, tworzy na wykresie ciąg punktów położonych pomiędzy osią rzędnych a odciętych. Linia

łącząca te kombinacje nazywana jest, niezależnie od przyjmowanego kształtu, krzywą.

Charakterystyczną cechą wykresów jest to, że na obu osiach mogą być odłożone różne

jednostki pomiaru np. cena w złotówkach a popyt w mln sztuk/miesiąc. Poza tym odmienna może
być również przyjęta na obu osiach skala.

Należy zdawać sobie rzecz oczywista sprawę z faktu, że samo naniesienie dwóch zmiennych na

wykres nie stanowi o powstaniu wiarygodnych zależności przyczynowo – skutkowych. Wykres nie

dowodzi niczego, co wyjaśniałoby sposób, w jaki dwie zmienne wypływają na siebie wzajemnie.
Relacje te mogą być ustalane i wyjaśnione wyłącznie na drodze teoretycznej zaś wykres stanowi

jedynie ich ilustrację lub empiryczne potwierdzenie.

Zmiany jednokierunkowe i odwrotnie kierunkowe

0

5 000

10 000

15 000

20 000

25 000

30 000

35 000

1964 1965 1966 1967 1968

17%

17%

19%

23%

24%

http://notatek.pl/podstawy-mikro?notatka