24

Gabriela Olszowska

PRZEGLĄD WAŻNIEJSZYCH

METOD AKTYWIZUJĄCYCH

Metoda projektów (projekt)

Popularna nazwa tej metody „projekt” stanowi ogólną nazwę dla dużego

cyklu zajęć i zaplanowanych bardzo precyzyjnie działań, które mają:

– wyznaczone cele ogólne i szczegółowe dla pojedynczych etapów
– określone sposoby dochodzenia do celu (procedury działania)
– terminy ukończenia całości przedsięwzięcia wraz z terminami poszcze-

gólnych etapów

– wyznaczone osoby realizujące zdania
– odniesienie do pewnych zasobów

Bardzo ważnym założeniem tej metody jest interdyscyplinarność, a więc

integrowanie wiedzy z różnych przedmiotów nauczania, co niestety jest w na-
szych warunkach poważną trudnością, ale zachęca nauczycieli do podjęcia
wspólnych zadań.

Prawie wszystkie decyzje związane z realizacją projektu, łącznie z propozy-

cją tematu powinni uczniowie podejmować samodzielnie. Uczniowie są bar-
dziej odpowiedzialni za skutki podjętych decyzji, sytuacje sprzyjające uczeniu
odpowiedzialności są niestety dość rzadkie.

Najczęściej projekt realizowany jest w dłuższym docinku czasowym (kilka

tygodni, semestr, nawet rok) przez grupę uczniów, przez klasę lub wiele klas.
Zdarza się jednak projekt realizowany przez pojedynczego ucznia.

Metoda projektów umożliwia kształtowanie u uczniów wielu umiejętności

związanych z podejmowaniem konkretnych działań od etapu planowania aż
po realizację i ocenę efektów pracy, ze szczególnym uwzględnieniem:

– umiejętności pracy w grupie
– formułowania i nazywania problemów
– planowania i organizowania
– korzystania z wielu różnorodnych źródeł informacji

25

– umiejętności integrowania wiedzy z różnych obszarów
– oceny i wartościowania informacji pod kątem przydatności
– zapisywania informacji
– prezentowania informacji w różnorodnych formach
– przygotowania wystąpienia przed audytorium
– formułowania i wyrażania swoich opinii
– słuchania opinii innych
– podejmowania decyzji grupowych
– rozwiązywania problemów komunikacyjnych w grupie, w tym konfliktów
– ocena i samoocena pracy

zalety metody projektów:
– rozwijanie samodzielności, umiejętności pracy we współpracy z innymi
– integrowanie grupy rówieśniczej
– uwzględnianie rozwoju indywidualnego, uzdolnień, potrzeb, zaintereso-

wań

– budzenie motywacji poznawczej
– myślenie kreatywne
– łączenie wiedzy szkolnej i pozaszkolnej
– integrowanie różnych przedmiotów szkolnych przez wyszukiwanie wspól-

nych treści

Przed zastosowaniem tej metody nauczyciel powinien odpowiedzieć sobie

na pytania:

– Dlaczego chce zastosować metodę projektów?
– Jakie cele chce osiągnąć?
– Czy została przeanalizowana całość materiału nauczania pod kątem za-

stosowania tej metody?

– Czy może liczyć na prawdziwą współpracę innych nauczycieli?
– Czy ma wsparcie dyrekcji szkoły i rady pedagogicznej?
– W jakich grupach uczniowie będą pracowali?
– Kto zainicjuje projekt?
– Co uczniowie muszą wiedzieć przed przystąpieniem do pracy?
– Czego uczniowie nauczą się w trakcie wykonywania projektu?
– Jaka istnieje realna możliwość zbadania efektów pracy?
– Jak będzie wyglądał kontrakt grupowy?
– Jak powinno wyglądać sprawozdanie z pracy?
– Czy można zapewnić konieczne warunki do realizacji projektu?
– Jakie warunki są konieczne do dokonania prawidłowej prezentacji?
– Gdzie będzie realizowany projekt? (w klasie, w domu, inne)
– Kto będzie odbiorcą projektu?
– Jakie ramy czasowe?

26

– Jak organizować konsultacje dla uczniów?
– Czy będziesz ingerować w pracę nad projektem?
– Jak zapewnisz nauczenie się tego samego wszystkim?
– Co będzie oceniane: projekt, prezentacja efektów, przyrost umiejętności

i wiedzy, wymagania?

– Jak będzie oceniane?

Etapy pracy nad projektem
A inicjacja
B podział na grupy
C rozważenie tematów
D przydział tematów
E realizacja projektu
F prezentacja
G ocena projektu

Proponowane projekty:
– AIDS dżumą XX wieku,
– Kariera jabłka zaczęła się w raju...,
– Zniewoleni – Ikarowie XXI wieku.

Metoda projektów upowszechniła się w Stanach Zjednoczonych na począt-

ku XX wieku, zapoznanie się z tą metodą nastąpiło w Polsce po publikacji
w roku 1930 przekładu książki J.A. Stevensona Metoda projektów. Ta popular-
na metoda pracy w szkolnictwie II Rzeczpospolitej budzi dziś uzasadnione
zainteresowanie, zauważa się jej renesans, zwłaszcza z dużym uznaniem spo-
tkała się w szkolnictwie zawodowym w latach dziewięćdziesiątych.

Gra dydaktyczna

Zdobywanie praktyki poprzez działanie powoduje, iż zapamiętywanie zdo-

bytej wiedzy i umiejętności wynosi od 75% do 90%. Samo działanie jako jedno
z zadań reformującej szkoły powoduje, iż uczeń na lekcjach polskiego może
zdobywaną wiedzę i umiejętności natychmiast weryfikować.

Najprościej wyjaśnić można grę jako typ aktywności obejmujących interak-

cje między pojedynczymi ludźmi lub grupami osób, dążącymi do realizacji po-
stawionych celów, wyznaczonych regułami gry lub gra to celowo zorganizowa-
na sytuacja dydaktyczna, w czasie której uczestnicy konkurują ze sobą w ra-
mach przyjętych zasad.

Główne cechy gry:
– celowość zaaranżowanej sytuacji dydaktycznej,
– reguły wyznaczające zakres i rodzaj czynności uczestników,

27

– aktywizacja uczących się i interakcje pomiędzy nimi,
– element rywalizacji pomiędzy graczami (aktorami).

W literaturze przedmiotu można spotkać wiele szczegółowych opisów gier,

uwzględniających odmiany – grę funkcyjną (roli), decyzyjną, planową, symu-
lacyjną (w redakcji gazety lub kręcenie filmu

4

), różnice pomiędzy nimi czasa-

mi są trudno uchwytne.

Przy pomocy gry można odtworzyć sposoby funkcjonowania pewnych in-

stytucji życia społecznego oraz przeanalizować wiele istotnych zagadnień ży-
cia społecznego: ochrony środowiska lub polityki,

– posiedzenie sejmu, rady powiatu w palącej sprawie społecznej, np. po-

mocy młodzieży uzależnionej, gdzie każdy z uczestników gry chce zdo-
być jak najwięcej środków finansowych na preferowane przez siebie cele.

– debaty kandydatów na posłów, senatorów, radnych, np. na temat pomocy

współczesnej młodzieży (przeciwdziałanie bezrobociu, uzależnieniom)

– rozmowy ubiegających się o pracę
– zebrania mieszkańców pewnej społeczności lokalnej w sprawie inwesty-

cji budzących wiele emocji, np. budowy obiektów olimpijskich na Podha-
lu, zwłaszcza na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego, budowa spa-
larni śmieci, elektrowni jądrowej, autostrady, itp.

Organizacja zajęć musi być bardzo staranna i przemyślana, należy wziąć

pod uwagę:

1. szczegółowy scenariusz dopasowany do celów dydaktycznych,
2. plan czasowy działań,
3. narracje wprowadzające w poszczególne sytuacje dydaktyczne charak-

teryzujące np. sytuacje wyjściowe, poszczególne role,

4. przydział ról, podział na grupy – ewentualną zmianę grup w trakcie zajęć
5. ewentualne wątpliwości uczestników,
6. możliwość uogólniania na końcu zajęć,
7. ocenę zaproponowanych rozwiązań – samodzielną lub przez ekspertów,
8. ocenę nauczyciela lub przy współudziale uczniów zachowań, scharakte-

ryzowanie postaw przy pracy, itp.

Należy pamiętać także, ze cała sytuacja zakreślona w grze nie może uwzględ-

niać wszystkich aspektów sytuacji prawdziwej, jest ona jedynie pewnym przy-
bliżeniem. Gra ma pomóc poszerzeniu modelu treningowego, gdyż podstawo-
wym celem gry jest poznawanie skutków działań i obserwowania zmian, które
zachodzą dzięki jakimś decyzjom.

4

materiały do symulacji – kręcenie filmu i redakcja gazety – załączniki I, 7–10.

28

Korzyści płynące z gier są niezaprzeczalne, przede wszystkim aktywizują

uczniów i sprzyjają kształtowaniu umiejętności:

– komunikowania się – argumentowania, negocjowania
– podejmowania decyzji
– planowania i organizowania działań we współpracy
– sprawdzania skutków podjętych decyzji

Przykład gry

na podstawie warsztatów programu KREATOR

DEBATA MIEJSKA

W czasie 90 minut należy przedyskutować propozycję zmiany organizacji

ruchu kołowego w mieście i zaproponować własne rozwiązania.

Narracja nauczyciela:
Jesteśmy mieszkańcami miasta... oto problem, który poruszyła na ostatnim

posiedzeniu rada miasta...

1. odczytanie listu z apelem – zał. nr 2
2. podział na grupy i wejście w rolę zwykłego mieszkańca zaprezentowa-

nie w dyskusji swojego stanowiska – zał. nr 4

3. zapoznanie się z topografią miasta czyli mapą i legendą – zał. nr 1

Ale nie tylko jesteśmy dobrymi sąsiadami z naprzeciwka, codziennie jed-

nak jeździmy do pracy, spotkamy się z kolegami w klubie lub na odczycie...

4. Podział na nowe grupy, połączony ze zmianą ról – wejście w rolę repre-

zentanta grupy interesów, przedyskutowanie interesów tego środowiska
– zał. nr 3

5. powrót do grup pierwotnych (mieszkańców), obrona stanowiska z punktu

widzenia grupy interesów z uwzględnieniem środowiska sąsiedzkiego –
opracowanie na planie miasta wspólnego stanowiska.

6. Prezentacja mapy z pomysłami – debata publiczna lub inne

POMOCE:

Zał. 1 Mapa miasta z legendą – dla każdej z grup
Zał. 2 apel rady miasta do mieszkańców
Zał. 3 karta – rola mieszkańca – zgodnie z liczbą wszystkich uczestników
Zał. 4 karta reprezentanta grupy interesów – po jednej do każdego zestawu,

np. w klasie 30 osobowej, 6 grup dyskusyjnych – 6 różnych ról

29

Miasto Krak

Miasto Krak

Miasto Krak

Miasto Krak

Miasto Krakowice

owice

owice

owice

owice

L

L

L

L

Legenda

egenda

egenda

egenda

egenda

zabytki oznaczono tłustym drukiem

1

1. Tereny wystawy.

1

1

1

1

1

2. Zameczek r

2. Zameczek r

2. Zameczek r

2. Zameczek r

2. Zameczek rok

ok

ok

ok

okok

ok

ok

ok

okowy

owy

owy

owy

owy

1

3. Duża hala wystawowa

1

4. Rzeźnia miejska

1

5. Elektrownia miejska

1

6. Dworzec PKP – połączenia krajowe i zagraniczne

1

7. Szkoła podstawowa

1

8. Straż pożarna

1

9. Ogród botaniczny

10. Stadion sportowy
11. Koszary wojskowe
12. Zoo
13. Uniwersytet
14. Główna trasa wyjazdowa do stolicy
15. Trasa wyjazdowa do przejścia granicznego
16. Dworzec kolei podmiejskiej
17. T

17. T

17. T

17. T

17. Teatr miejski

eatr miejski

eatr miejski

eatr miejski

eatr miejski

18. Muzeum – galeria malar

18. Muzeum – galeria malar

18. Muzeum – galeria malar

18. Muzeum – galeria malar

18. Muzeum – galeria malarstwa współczesnego

stwa współczesnego

stwa współczesnego

stwa współczesnego

stwa współczesnego

19. Gotycka brama wjazdowa

19. Gotycka brama wjazdowa

19. Gotycka brama wjazdowa

19. Gotycka brama wjazdowa

19. Gotycka brama wjazdowa
20. Biblioteka miejska
21. Opera i oper

21. Opera i oper

21. Opera i oper

21. Opera i oper

21. Opera i operetka

etka

etka

etka

etka

22. Apteka Pod Eskulapem
23. Kawiarnia artystyczna Apollo
24. Hotel Luna
25. Komenda policji.
26–27. Urząd miejski
28. Wejście do budowanego metra.
29. Restauracja Muza
30. Bank Narodowy
31. Więzienie
32. Bar

32. Bar

32. Bar

32. Bar

32. Barok

ok

ok

ok

okowy k

owy k

owy k

owy k

owy kosciół św

osciół św

osciół św

osciół św

osciół św. Anny

. Anny

. Anny

. Anny

. Anny.....

33. Poczta Główna
34–37. Zabytk

34–37. Zabytk

34–37. Zabytk

34–37. Zabytk

34–37. Zabytkowe kamieniczki k

owe kamieniczki k

owe kamieniczki k

owe kamieniczki k

owe kamieniczki kupieckie

upieckie

upieckie

upieckie

upieckie

36. Dom Spokojnej Jesieni
38. Postój taksówek
39. Rynek Główny
40. Pomnik św. Floriana
41. Plac targowy
42. Star

42. Star

42. Star

42. Star

42. Stary R

y R

y R

y R

y Ratusz z podcieniami

atusz z podcieniami

atusz z podcieniami

atusz z podcieniami

atusz z podcieniami

43. Biuro podróży „Do Itaki”
44–45. Szpital miejski
46. Zabytk

46. Zabytk

46. Zabytk

46. Zabytk

46. Zabytkowe uliczki

owe uliczki

owe uliczki

owe uliczki

owe uliczki

47. K

47. K

47. K

47. K

47. Katedra r

atedra r

atedra r

atedra r

atedra romańska

omańska

omańska

omańska

omańska

48. Klasztor z krużgankami

48. Klasztor z krużgankami

48. Klasztor z krużgankami

48. Klasztor z krużgankami

48. Klasztor z krużgankami
49. Skwer

30

A P E L

Szanowni Państwo!

Drodzy Mieszkańcy...

W ostatnich latach liczba samochodów w naszym mieście, zwłaszcza tirów, przejeżdżających

do pobliskiego przejścia granicznego, znacznie wzrosła. Wszyscy borykamy się z tym problemem
i odczuwamy skutki nadmiernego ruchu kołowego.

Radę Miasta niepokoi wpływ zwiększonego ruchu ulicznego, paraliżującego życie zwykłych

mieszkańców. W związku z tym rozważa się wprowadzenie ograniczenia ruchu samochodów na
obszarach z intensywnym ruchem pieszych oraz ewentualny zakaz ruchu kołowego w zabytkowej
części miasta.

Prosimy o przemyślenie tych propozycji i przedyskutowanie ich wśród najbliższych.
Referendum w tej sprawie poprzedzone szeroką społeczną dyskusją przewidziane jest w naj-

bliższym czasie, o czym powiadomimy Państwa odrębnym komunikatem.

Rada Miasta wysłucha wszelkich opinii wraz z propozycjami rozwiązań

Z wyrazami szacunku

Przewodniczący Rady m. Krakowice

Antoni Malinowski

Jako zwykli mieszkañcy:

Troszczycie siê o...

– codzienny dojazd do i z pracy, najczêœciej jeŸdzili-

œcie autem,

– dowóz dzieci do szko³y, dojazd do wa¿nych instytucji

miejskich,

– robienie codziennych zakupów, jeŸdzicie po nie od lat

samochodem,

– bezpieczeñstwo – ruch w centrum miasta jest zbyt du¿y,

macie k³opoty z poruszaniem siê i parkowaniem.

– macie problemy z wejœciem do bramy kamienicy ze wzglê-

du na parkuj¹ce samochody, nie da siê przejœæ chodni-

kiem,

– bardzo czêsto spóŸniacie siê do pracy ze wzglêdu na

korki uliczne, przejazd odbywa siê w potwornym t³oku

Rozwa¿cie

– plany Rady Miasta to dobry pomys³? Dlaczego?

– Jakie s¹ alternatywne rozwi¹zania problemu ruchu ko³o-

wego w centrum i jego okolicy?

31

Posiadacze samochodów:

Myœlicie, ¿e:

– nie bêdziecie mogli wje¿d¿aæ tam, gdzie chcecie lub

musicie,

– trudniej bêdziecie dowoziæ dzieci do szko³y,

– w centrum miasta powstan¹ korki uliczne,

– wzmo¿ony ruch pieszych uniemo¿liwi parkowanie nieda-

leko domu,

– daleko bêdzie do parkingów,

– policja nie ochroni przed w³amaniami do samochodów.
Pytacie siê wiêc

– Co zrobiæ, je¿eli nie bêdziecie mogli u¿ywaæ samochodu

w czasie codziennych zakupów czy jazdy do pracy?

– Czy plany Rady Miasta to dobry pomys³? Dlaczego?

– Czy mo¿ecie zaproponowaæ inne rozwi¹zania tego proble-

mu?

Miejskie Przedsiêbiorstwo

Komunikacji

Martwi Was, ¿e:

– bardzo ma³o ludzi jeŸdzi autobusami, linie autobusowe

przynosz¹ ogromne straty, mniej zarabiacie

– korki uliczne wokó³ centrum i na trasach przejazdowych

do przejœcia granicznego powoduj¹ czêste spóŸnienia

publicznych œrodków komunikacji,

– Mieszkañcy miasta skar¿¹ siê na jakoœæ us³ug.
Pytania:

– W jaki sposób Wasza firma poradzi sobie ze wzrostem

liczby klientów, w przypadku gdy propozycja Rady Mia-

sta zostanie przyjêta?

– Czy plan Rady ma szansê powodzenia?

– Czy mo¿ecie zaproponowaæ inne rozwi¹zania dotycz¹ce

ruchu ko³owego w Waszym mieœcie, sprzyjaj¹ce Waszym

interesom?

– Jak rozwinie siê Wasza firma?

32

Policja i Stra¿ Miejska:

Interesuje Was utrzymanie porz¹dku i ³adu w mieœcie,

a przede wszystkim bezpieczeñstwo mieszkañców i tury-

stów:

Martwi Was to, ¿e...

– ka¿dego dnia miêdzy 8.00-17.00 powstaj¹ w centrum korki,

– ta sytuacja stwarza powa¿ne zagro¿enie dla pieszych,

a zw³aszcza dla dzieci,

– nadmierny ruch samochodowy w centrum parali¿uje pracê

policji i stra¿y miejskiej, gdy¿ wszystkie si³y i œrodki

tych s³u¿b anga¿owane s¹ w roz³adowywanie problemów

komunikacyjnych

– Otrzymujecie liczne skargi od s³u¿b miejskich (stra¿y

miejskiej, MPO, pogotowia ratunkowego)

Pytania:

– Co zrobicie, je¿eli wasze samochody bêd¹ tak¿e objête

zakazem wjazdu do centrum?

– Czy pomys³ Rady Miasta ma szansê powodzenia?

– Czy widzicie inne rozwi¹zania?

W³aœciciele lokali us³ugowych

(kino, gastronomia, hotele, sklepy)

Martwi Was, ¿e...

– Mo¿ecie straciæ klientów czyli zarobek,

– Ogromne zanieczyszczenie spalinami w centrum sprawia

i tak, ¿e spaliny odstraszaj¹ turystów,

– Macie ju¿ powa¿ne problemy z dowozem towaru, a co do-

piero potem...

Pytania:

– Czy powstan¹ super- i hipermarkety na obrze¿ach, co

wtedy z Wami?

– Czy s¹dzicie, ¿e plan Rady to dobry pomys³? Dlaczego?

– Czy istnieje inne rozwi¹zanie?

33

Towarzystwo Mi³oœników m. Krakowice

Zale¿y Wam na ochronie zabytkowego centrum...

Martwi Was, ¿e...

– ruch uliczny powoduje drgania nawierzchni i pêkaj¹ stare

mury katedry i okolicznych koœcio³ów,

– przeje¿d¿aj¹ce samochody uszkadzaj¹ gotyck¹ bramê miej-

sk¹,

– spaliny i zanieczyszczenia niszcz¹ elewacje zabytko-

wych kamienic,

– zmotoryzowani turyœci zrezygnuj¹ z odwiedzenia nasze-

go miasta

Pytania:

– Czy uwa¿acie, ¿e pomys³ Rady Miasta jest dobry? Dla-

czego?

– Czy mo¿ecie zaproponowaæ inne rozwi¹zania, wspieraj¹-

ce starania Rady Miasta?

Ekolodzy, Stowarzyszenie Rowerowe

Martwi Was, ¿e:

– nigdzie w mieœcie nie mo¿na dojechaæ rowerem ani inny-

mi œrodkami komunikacji,

– jazda po mieœcie jest bardzo niebezpieczna, liczne

wypadki rowerzystów i pieszych

– policja nie interesuje siê kradzie¿ami rowerów,

– Krakowice to miasto nieprzyjazne cz³owiekowi pieszemu

i z rowerem.

Pytania:

– Czy uwa¿acie, ¿e pomys³y Rady Miasta s¹ godne uwagi,

czy nale¿y je wspieraæ, rozwijaæ? Dlaczego?

– Czy Waszym zdaniem istniej¹ inne dobre/lepsze pomys³y

na rozwi¹zanie tego problemu? Jakie?

34

Imiê i nazwisko

LOBBY ✰

✰

✰

✰

✰

LOBBY ✰

✰

✰

✰

✰

LOBBY ✰

✰

✰

✰

✰

LOBBY ✰

✰

✰

✰

✰

LOBBY ✰

✰

✰

✰

✰

LOBBY

Napisz, w której jesteœ grupie interesów...

Podkreœl zdanie, z którym Twoje lobby siê zgadza w ca³oœci...

* w centrum powinien obowi¹zywaæ zakaz ruchu samochodowego,
* w centrum nie powinien obowi¹zywaæ zakaz ruchu samochodowego,
* istnieje/istniej¹ inne rozwi¹zanie/rozwi¹zania tego problemu
Zanotuj argumenty „za” zakazem Twojej grupy interesów: ––––––––––––––––––––––––––
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

1. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

2. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

3. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

4. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

5. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

uwagi/notatki dodatkowe –
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

Jak Ci siê pracowa³o? Zaznacz odpowiedŸ w polu...

Cz

³onkowie grupy...

Bardzo dobrze

Dobrze

Tak sobie

S

³uchali i

zabierali g

³os w

dyskusji

Negocjowali rozwi

¹zanie problemu

Propozycje materiałów do innych gier znajdziesz na końcu książki.

35

Mapa pojęciowa

Mapa pojęciowa (mapa mentalna) jest bardziej techniką pracy niż meto-

dą. Polega na opracowaniu jakiegoś problemu za pomocą plakatów, rysun-
ków, obrazków, znaków, kluczowych pojęć. Pozwala na zbadanie pewnej struk-
tury przez ukazanie związków i relacji między różnymi typami zjawisk czy
pojęć.

Ta technika pozwala zorientować się na przykład, jaką wiedzą wyjściową

uczniowie dysponują, na końcu omawiania jakiegoś problemu mapa mentalna
może pomóc usystematyzować wiedzę.

Jak przygotować mapę pojęciową?

1

1. Nauczyciel podaje problem, który należy opracować.

1

2. Wyjaśnia strategię pracy.

1

3. Uczniowie na małych jednakowych kartkach wypisują wszystko to, co

wg nich ma związek z omawianym problemem. Każda myśl musi być
zapisana na osobnej karteczce.

1

4. Następnie klasa zostaje podzielona na grupy.

1

5. Każdy uczestnik oddaje kartki do wspólnej puli, w ten sposób nie wia-

domo, do kogo należą poszczególne zapiski.

1

6. Każda grupa porządkuje swoje kartki, łącząc je wg treści. Nie wolno

odrzucić niczego!

1

7. Grupy doszukują się związków zapisków na kartkach, łącząc je w zbio-

ry i podzbiory.

1

8. Zbiory są układane na dużym arkuszu papieru.

1

9. Powstaje projekt plakatu – kartki są przyklejane lub przypisane. Dory-

sowuje się linie kolorowymi pisakami., strzałki i inne odniesienia, do-
pisuje nowe hasła.

10. Każdy plakat powinien zostać przesłany kolejno do każdej grupy – wszy-

scy mają szansę zapoznać się z poszczególnymi pracami. Można nano-
sić zmiany – poszukiwać różnic i podobieństw.

11. Po powrocie plakatu do grupy macierzystej jest czas na ostateczną ko-

rektę.

12. Prezentacja map i wywieszenie ich.
13. Nauczyciel czuwa nad poprawnością merytoryczną.
14. Omówienie zalet i wad zastosowanej techniki pracy.

Tą techniką można rozwijać u uczniów:
Umiejętność twórczego myślenia
– strukturyzowania różnych porcji wiedzy
– uzgadniania stanowisk
– negocjowania i perswazji
– skutecznej współpracy

36

Technika przydaje się nie tylko w pracy nad dużym tekstem literackim, np.

powieścią „Krzyżacy”, ale także może być wykorzystywana jako podsumowa-
nie poszczególnych rozdziałów w serii naszych podręczników, np. My..., Spad-
kobiercy, Zdobywcy i marzyciele, itp.

Dyskusja dydaktyczna

Oto kilka szkolnych odmian dyskusji:

Burza mózgów (lub giełda pomysłów, jarmark pomysłów, sesja odroczonej

oceny lub wartościowania).

Odmiana dyskusji wspomagająca uczniów w gro-

madzeniu w możliwe szybkim czasie wielu ciekawych pomysłów na rozwiąza-
nie jakiegoś problemu. Wolno zgłaszać wszystkie, nawet najbardziej dziwaczne
pomysły bez refleksji nawet nad formą językową. Nikomu nie wolno w jakikol-
wiek sposób tych pomysłów komentować i oceniać. Należy dbać o oddzielenie
fazy wytwarzania pomysłów od fazy ich oceniania.

Debata –

zaprezentowanie w miłej atmosferze argumentów za lub przeciw

jakiejś sprawie, należy unikać sytuacji, w których uczniowie atakują się na-
wzajem.

Dyskusja konferencyjna

jest niezastąpiona na szkolnych sesjach naukowych,

stosowana bywa w celu szybkiej analizy jakiegoś dużego zagadnienia. Proble-
matykę należy podzielić na problemy mniejsze rozpracowywane potem w gru-
pach dyskusyjnych w trakcie przydzielonego czasu. Na zakończenie przewod-
niczący grup dyskusyjnych prezentują wypracowane stanowisko.

Dyskusja punktowana – dyskusja z obserwatorami (akwarium)

grupa

uczniów dyskutuje nad jakimś problemem od 10 – 20 minut w zależności od
wieku, tematu i ich umiejętności komunikowania się. Pozostali przyglądają się.
Za każdy udział w dyskusji uczeń otrzymuje plusy lub minusy na przygotowa-
nej karcie obserwacji, np. za zajęcie stanowiska, przedstawienie informacji opar-
tej na rzetelnie umotywowanych źródłach, argumentowanie, itp.

Okrągły stół –

swobodna wymiana myśli na zasadzie absolutnego partner-

stwa wszystkich uczestników rozmowy z osobami prezentującymi dane zagad-
nienie (ekspertami z klasy lub spoza niej). Wielokrotne sprzężenie zwrotne
wspomaga procesy uczenia się.

37

Składanka ekspercka (puzzle)

Istnieje wiele odmian tej strategii – najważniejszym założeniem jest obec-

ność eksperta lub grupy ekspertów w jakiejś sprawie.

1. Każda grupa opracowuje część tematu lub jego jeden aspekt, stając się

ekspertem od jakiegoś zagadnienia.

2. Utworzenie nowych grup z przedstawicieli grup poprzednich w celu zba-

dania całości problemu. Każdy przedstawia wiedzę nabytą w grupie wyj-
ściowej.

3. Powrót do grup początkowych i zbadanie, czy wszyscy nauczyli się wszyst-

kiego.