(1978) CZY ISTNIEJE BÓG, KTÓRY TROSZCZY SIĘ O NASid 902

background image

C

C

z

z

y

y

i

i

s

s

t

t

n

n

i

i

e

e

j

j

e

e

B

B

ó

ó

g

g

,

,

k

k

t

t

ó

ó

r

r

y

y

t

t

r

r

o

o

s

s

z

z

c

c

z

z

y

y

s

s

i

i

ę

ę

o

o

n

n

a

a

s

s

?

?


Jeżeli tak ...

To dlaczego dopuszcza zło?

Czy

życie będzie kiedykolwiek wolne od zmartwień?









▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬

Czy istnieje Bóg, który troszczy się o nas?

Wydano w języku angielskim w r. 1975

w języku polskim w r. 1978

przez

WATCHTOWER BIBLE

AND

TRACT SOCIETY

OF

NEW YORK

,

INC

.

International Bible Students Association Brooklyn, New York, U.S.A.

Biura Watch Tower Society:

Ameryka (U.S.) 25 Columbia Heights Brooklyn, N.Y. 11201
Anglia Watch Tower House, The Ridgeway London NW7 1RN
Australia Box 280 Ingleburn, N.S.W. 2565
Brazylia Caixa Postał 92 18270 Tatuí, SP

Francja 81 rue du Point-du-Jour 92100 Boulogne-Billancourt
Niemcy Zachodnie Postfach 20 D-6251 Selters/Taunus 1

Is There A God Who Cares?

Polish (gc-P)

Made in Germany

Druck: Wachtturm-Gesellschaft, Selters/Taunus

background image

CZY ISTNIEJE BÓG,

który troszczy się o nas?


JEŻELI Istnieje Bóg, to dlaczego pozwolił, żeby ludzkość przeżyła w ciągu całych
swych dziejów tyle okropności? Jeżeli Bóg rzeczywiście troszczy się o nas, to dlaczego
dopuszcza zło i cierpienia?

2

Ludzie myślący wszędzie zadają sobie takie pytania. I słusznie, bo na przestrzeni

wieków rodzina ludzka dużo wycierpiała z powodu straszliwych wojen, braku
żywności, nędzy, przestępczości i chorób. Niemało zgryzoty przysparza też
niesprawiedliwość i uciemiężenie. To samo można powiedzieć o takich kataklizmach,

jak powodzie i trzęsienia ziemi. Nazbyt często niewinni ludzie cierpią, chociaż nic nie

zawinili. Czy wszystko to nie dowodzi, że Bóg patrzy obojętnie na nasze przeżycia?
Czy istnieją podstawy do jakiejkolwiek nadziei na lepszy świat, w którym ludzie

rzeczywiście mogliby w pełni cieszyć się na ziemi życiem wolnym od wszystkich tych

zmartwień?

3

Takie pytania wymagają zgodnych z prawdą, zadowalających odpowiedzi. Trudno

jednak uznać za zgodne z prawdą lub zadowalające wyjaśnienie: „Wolą Bożą jest,

żebyśmy cierpieli”, albo: „My tego i tak nie zrozumiemy”. Jeżeli Bóg stworzył tak
imponujący, cudownie uporządkowany wszechświat, to na pewno musiał mieć jakiś

ważny powód, że pozwolił ludziom na wprowadzenie takiego nieładu. I czy taki
Stwórca mógłby do tego stopnia nie troszczyć się o swoje stworzenia ludzkie, żeby im
nie powiedzieć, dlaczego dopuszcza zło? Czy nie należałoby się spodziewać, że w
odpowiednim czasie uzdrowi te fatalne stosunki, skoro ma potrzebną do tego władzę?

Każdy kochający ojciec zrobiłby to dla swych dzieci, gdyby tylko mógł. Wszechmocny,
wszechmądry i miłościwy Stwórca z całą pewnością nie uczyni mniej dla swoich
ziemskich dzieci.

KTO NAJLEPIEJ ODPOWIE?

4

Kto najlepiej odpowie na pytanie, dlaczego Bóg dopuszcza zło? Załóżmy, że ciebie

by o coś obwiniano. Czy zgodziłbyś się na to, aby wysłuchano tylko tego, co inni mają
do powiedzenia, czy też chciałbyś sam udzielić wyjaśnień każdemu, kto by się ich
szczerze domagał? Boga obwinia się z powodu dopuszczania zła. Ponieważ On
najlepiej wie, dlaczego je dopuścił, więc chyba byłoby rzeczą najwłaściwszą, żeby On

sam się wypowiedział. Wypytywanie o to ludzi nigdy nie da zadowalających wyników,
ponieważ ich poglądy nazbyt często są sprzeczne.

5

A gdzie można znaleźć odpowiedzi udzielone przez Boga? Jest tylko jedno źródło,

które z woli Stwórcy zawiera wyjaśnienie tego, co się stało i dlaczego. Tym źródłem
jest Biblia, która mówi: „Cale Pismo przez Boga jest natchnione” (2 Tymoteusza 3:16,
NP

*

*

). Nie ma w tym nic dziwnego, jeśli bowiem Bóg potrafi stworzyć zdumiewający

wszechświat, to na pewno mógł też zostać Autorem książki. Nawet ludzie umieją za
pomocą niewidzialnych fal przesyłać do odbiorników radiowych czy telewizyjnych
głosy, myśli i obrazy. Czy wszechmocnemu Stwórcy miałoby sprawiać trudność

przesyłanie myśli wiernym ludziom i dopilnowanie, żeby je poprawnie spisali?
Dlatego apostoł Paweł powiedział z przekonaniem: „Gdy przyjęliście Słowo Boże,
usłyszane od nas, przyjęliście je nie jako słowo ludzkie, ale - jak jest naprawdę - jako
Słowo Boga”. - 1 Tesaloniczan 2:13.

6

Może nigdy nie czytałeś Biblii. Na pewno jednak zainteresuje cię fakt, że zawiera

background image

ona najkompletniejsze z zachowanych dotąd sprawozdań historycznych. Historyk z I
wieku, lekarz imieniem Łukasz, prześledził cztery tysiące lat historii, żeby ustalić
rodowód Jezusa z Nazaretu, krok po kroku, imię po imieniu, aż do pierwszego
człowieka. Ponieważ Biblia sięga do samych początków istnienia człowieka, więc

może nam powiedzieć, kogo należy winić za zło, dlaczego Bóg je dopuszcza i jak ono
zostanie usunięte.

CZY MOŻNA WINIĆ BOGA?

7

Jak byś się czuł, gdyby ktoś inny dopuścił się przestępstwa, a tobie by je

zarzucano? Uznałbyś to za bardzo niesprawiedliwe. Sprawiedliwość nakazuje ukarać
winnego, a niewinnego oczyścić z zarzutu. Jeżeli kierowca zlekceważy czerwone
światło na ruchliwym skrzyżowaniu i w rezultacie spowoduje poważny wypadek, to

nie można obwiniać za to kodeksu drogowego. Jeżeli ktoś jest żarłokiem i rozchoruje

się z przejedzenia, to nie ponosi za to winy rolnik, który wyprodukował żywność.
Jeżeli mimo dobrego wychowania młody człowiek opuści dom, zlekceważy dobre
rady ojca i popadnie w kłopoty, to nie można winić za to ojca. Dlaczego więc

mielibyśmy winić Boga, Ojca niebiańskiego, za to, że ludzkość dopuszcza się zła? Czy
nie powinno się raczej kierować zarzutów pod właściwym adresem - przeciwko

samym winowajcom?

8

Należałoby się też zastanowić nad jeszcze jedną sprawą: Jeżeli winimy Boga za

cierpienia spowodowane brakiem żywności, to komu wyrazimy uznanie za żyzne pola
i sady, które w wielu krajach wydają obfite plony? Jeżeli winimy Boga za choroby, to

komu wyrazimy uznanie za cudowny mechanizm obronny naszego organizmu? Jeżeli
winimy Boga za dzielnice biedoty w miastach, to komu wyrazimy uznanie za
majestatyczne góry, czyste jeziora, zachwycające kwiaty i piękne drzewa? Jeżeli
obwiniamy Boga o wywołanie kłopotów światowych, a potem wyrażamy Mu uznanie

za pożytki, które daje ziemia, to jest w tym oczywista sprzeczność. Miłościwy Bóg nie
może przyczyniać się jednocześnie do istnienia dobra i zła.

9

Twierdzenie, że Boga nie ma, jedynie pogarsza sprawę. Wyznawanie poglądu,

jakoby nasza ziemia i znajdujące się na niej zadziwiająco piękne formy życia były
dziełem zwykłego przypadku, świadczy o lekceważeniu faktów. Fakty mówią, że
ziemia jest o wiele lepiej wyposażona do utrzymywania życia niż jakikolwiek dom, a
przecież każdy dom ma rozumnego projektanta i budowniczego. Wobec tego co

należy powiedzieć o naszej planecie z jej znacznie wspanialszymi, podtrzymującymi
życie czynnikami, takimi jak powietrze, gleba i woda? Biblia mówi logicznie: „Każdy
bowiem dom jest przez kogoś zbudowany, a Tym, który zbudował wszystko, jest Bóg”
(Hebrajczyków 3:4). Co prawda niektórzy wychodzą z założenia, że jeśli człowiek

dopuszcza się zła, znaczy to, iż Boga nie ma. Byłoby to jednak równoznaczne z
głoszeniem poglądu, że jeśli uczynki mieszkańców jakichś domów są złe, to te domy
powstały bez projektanta i wykonawców. Równie dobrze można by powiedzieć, że
jeśli ktoś postępuje źle, to nigdy nie miał ojca.

10

Kogo zatem należy winić za okropności, które nękają rodzaj ludzki? Niemałą

winę ponosi tu sam człowiek. Ludzka nieuczciwość i frustracja prowadzi do zbrodni.
Ludzka pycha i samolubstwo rozbija małżeństwa, wywołuje nienawiść i uprzedzenia
rasowe. Ludzka omylność i niefrasobliwość jest przyczyną brudu i skażenia
środowiska. Ludzka arogancja i głupota prowadzi do wojen; a gdy w te wojny wdają

się całe narody ślepo posłuszne swoim przywódcom politycznym, wówczas należy je
uznać za współwinne cierpień. Głód i nędzę powoduje przede wszystkim niedbalstwo
i zachłanność człowieka. Zastanów się: Świat wydaje rocznie ponad 200 miliardów

background image

dolarów na zbrojenia. Pomyśl, co można by zrobić, gdyby całą tę sumę odpowiednio
wydatkowano na produkcję i sprawiedliwe rozdzielanie żywności oraz na likwidację
trudności mieszkaniowych!

11

Nie można też winić Boga za zło popełnione w imię religii. Na przykład duchowni

modlą się o błogosławieństwo Boże dla wojen, które prowadzą ich narody. Jakże
często walczący ze sobą i zabijający się wzajemnie żołnierze są wyznawcami tej samej
religii! Nie wolno winić za to Boga, ponieważ On potępia ich czyny, nakazując swoim
sługom, żeby „się wzajemnie miłowali” (Jana 13:34, 35). Jeżeli nie żywią takiej

miłości, to według wypowiedzi Boga są „jak Kain, który pochodził od Złego i zabił

swego brata” (1 Jana 3:10-12). Zabijanie ludzi w imię Boga za czasów działania
inkwizycji czy na wojnach przypomina praktykowane w starożytności składanie
dzieci na ofiarę fałszywym bóstwom, czego Wszechmocny Bóg - jak to sam mówi -

‚nie nakazał i co nie przyszło Mu nawet na myśl’. - Jeremiasza 7:31.

12

Mieszanie się kleru do polityki, popieranie wojen oraz głoszenie błędnych nauk,

na przykład że Bóg ponosi odpowiedzialność za cierpienia świata albo że po wszystkie
wieki będzie smażył ludzi w literalnym ogniu piekielnym, budzi odrazę w rozsądnych

ludziach, a także w samym Bogu. Przywódców religijnych, którzy swoimi naukami i

czynami sprzeciwiają się Bogu, Słowo Boże nazywa „obłudnikami” i mówi do nich:
„Podobni jesteście do grobów pobielanych, które z zewnątrz wyglądają pięknie, lecz
wewnątrz pełne są kości trupich i wszelkiego plugastwa. Tak i wy z zewnątrz

wydajecie się ludziom sprawiedliwi, lecz wewnątrz pełni jesteście obłudy i
nieprawości” (Mateusza 23:27, 28). Jezus powiedział do obłudnych przywódców
religijnych: „Ojcem waszym jest diabeł”. - Jana 8:44, NP.

13

Nie można winić Boga za zło, którego dopuszcza się człowiek. Nie wolno też

winić Go za zło pobłogosławione przez duchownych, którzy twierdzą, że służą Bogu,
ale nie mówią prawdy ani nic trzymają się jej. Czyżby więc Bóg popełnił jakiś błąd już

przy stwarzaniu człowieka? Czyżby dał rodzajowi ludzkiemu zły początek?

DOSKONAŁY POCZĄTEK

14

Gdy czytamy pierwsze dwa rozdziały Księgi Rodzaju, staje się oczywiste, że

stwarzając mężczyznę i kobietę, Bóg dał im doskonały początek. Dał im doskonałe
ciała i umysły, dzięki czemu nigdy nie miały ich trapić choroby i śmierć. Zamieszkali
w uroczym ogrodzie przypominającym park pełen zachwycających kwiatów, bujnej

roślinności i drzew owocowych. Niczego tam nic brakowało. Wprost przeciwnie,
wszystkiego było w bród. W dodatku Bóg dał im interesujące zajęcie i wetknął im
mobilizujący cel. Kazał im rozszerzyć ten rajski park na całą ziemię. Z czasem w
spełnianiu tego zadania miało im pomagać liczne doskonałe potomstwo. Dzięki temu

rodzina ludzka miała w końcu stać się doskonałym rodzajem człowieczym,
zamieszkującym ziemski raj, rozkoszującym się życiom wiecznotrwałym i panującym
z miłością nad zwierzętami.

15

Dlaczego więc sprawy przybrały tak fatalny obrót? Czyżby dlatego, że na

początku Bóg nie stworzył ludzi naprawdę doskonałymi? Nie, tak nie było, ponieważ
w Księdze Powtórzonego Prawa 32:4 jest powiedziane o Nim: „Dzieło Jego
doskonałe”. Ludzka doskonałość nie oznaczała jednak, że pierwsza para wszystko
wiedziała, że mogła robić, 20 się jej żywnie podobało, albo że nie była w stanie
postąpić źle. Nawet stworzenia doskonałe są poddane ograniczeniom. Na przykład

trzeba się było liczyć z ograniczeniami cielesnymi. Gdyby Adam i Ewa nie jedli, nie
pili i nie oddychali, musieliby umrzeć. Nie mogli też bez obawy zranienia się
zlekceważyć praw ciążenia i zeskakiwać z bardzo wysoko położonego miejsca. Pewne

background image

granice miały też ich zdolności umysłowe. Adam i Ewa musieli się dużo nauczyć,
ponieważ nie mieli żadnego doświadczenia. Ale bez względu na to, ile by się nauczyli,
nigdy nie mogli siedzieć tyle, co ich Stworzyciel. A zatem mimo swej doskonałości
byli poddani ograniczeniom choćby dlatego, że byli ludźmi. Doskonałość oznaczała

jedynie, że byli zupełni, że nie było żadnej wady w ich strukturze cielesnej i
umysłowej.

16

Poza tym Bóg dał ludziom wolną wolę: nie mieli się kierować samym

instynktem jak zwierzęta. Niewątpliwie cenisz sobie taką wolność. Nie chciałbyś, żeby
ktoś ci dyktował, co masz robić w każdej minucie swego życia. Jednakże za wolność

nie miała być absolutna, to znaczy nieograniczona; miała to być wolność względna.

Należało z niej korzystać w obrębie granic wytyczonych przez prawa Boże. Tych
wzniosłych praw miało być niewiele, miały być proste i zostały wydane z myślą o jak

największym uszczęśliwieniu całej rodziny ludzkiej. Bóg wyraził miłość do ludzi

swoim żądaniem posłuszeństwa wobec Jego praw, ponieważ wiedział, że
poszanowanie tych praw przyniesie im nieskończone dobrodziejstwa.
Lekceważeniem Boga i Jego praw zakłóciliby swoje szczęście. Nie prowadziłoby to do

niczego dobrego. W gruncie rzeczy nieuchronnie pociągnęłoby za sobą nieszczęście,

gdyż Bóg ostrzegł Adama i Ewę, że w wypadku odwrócenia się od Niego ‚niechybnie
umrą’ (Księga Rodzaju 2:17). Jeżeli więc chcieli pozostać przy życiu, musieli nie tylko
jeść, pić i oddychać, lecz także podporządkować się Bogu i Jego prawom.

17

Jest jeszcze jeden istotny powód, dlaczego nasi prarodzice mieli być zależni od

Boga: Ludzie nie zostali tak stworzeni, żeby umieli należycie pokierować swoimi

sprawami bez Boga. Bóg ani ich do tego nie upoważnił, ani nie uzdolnił. W Biblii jest
powiedziane: „Nie człowiek wyznacza swą drogę, i nie w jego mocy leży kierować
swoimi krokami, gdy idzie” (Jeremiasza 10:23). Dlatego Biblia mówi: „Kto swemu
sercu ufa - ten głupi”. - Księga Przysłów 28:26.

18

Jeżeli początek był tak doskonały, to co zawiodło? Otóż nasi prarodzice, Adam i

Ewa, źle skorzystali z posiadanej swobody wyboru. Postanowili pójść własną drogą,
zamiast się podporządkować władzy Boga. Kobieta pomyślała sobie, że ‚tak jak Bóg

będą znali dobro i zło’ (Księga Rodzaju 3:5). Chcieli sami, polegając na swojej
zdolności myślenia, decydować o tym, co jest słuszne, a co nie. Nie przewidzieli
ogromnej szkody, jaka wynikła z przyjęcia takiego poglądu, ale ją ponieśli, ponieważ,
‚Bóg nie może kłamać’ (Tytusa 1:2, NW). Następstwa odcięcia się przez nich od
panowania Bożego można w szerszym znaczeniu przyrównać do skutków

wyciągnięcia z kontaktu wtyczki wentylatora. Odcięty od źródła zasilającej go energii
zwalnia obroty i w końcu zamiera w bezruchu. Podobnie pierwsza para ludzka, gdy
się odcięła od Źródła życia, Jehowy Boga, zaczęła ulegać zwyrodnieniu i w końcu
umarła zgodnie z zapowiedzią Boga.

19

Ponieważ nasi prarodzice zbuntowali się przeciw Bogu przed wydaniem na świat

dzieci, więc byli już niedoskonali, zanim się im urodziło pierwsze dziecko. Adam i
Ewa stali się podobni do wadliwej formy. Wszystko, co od nich pochodziło, musiało

mieć wady. Mogli przekazać dzieciom tylko to, co sami posiadali, a więc
niedoskonałość ciała i umysłu. Przestali być doskonali, ponieważ odłączyli się od
Jehowy Boga, Źródła doskonałości i życia. Zgodnie z tym, co Biblia mówi w Liście do
Rzymian 5:12, odtąd każdy człowiek rodzi się niedoskonały i podlega chorobom,
starzeniu się i śmierci. Nie wolno jednak winić za to Boga. W Księdze Powtórzonego

Prawa 32:5 (NW) czytamy: „Sami ze swej strony postąpili zgubnie, nie są jego
dziećmi, skaza jest ich własna”. A z Księgi Kaznodziei 7:29 (NP) dowiadujemy się:
„Bóg stworzył człowieka prawym, lecz oni uganiają się za wielu wymysłami”.

20

Ale czy to możliwe, żeby nieposłuszeństwo zaledwie dwojga ludzi miało

background image

pociągnąć za sobą tak tragiczne skutki dla nas wszystkich? Jak wiadomo, wystarczy,
żeby jeden człowiek bezmyślnie zlekceważył niewielki współczynnik bezpieczeństwa
przy wznoszeniu jakiejś budowli, i już może to doprowadzić do katastrofy, w której
straci życie wiele ludzi. Następstwem nieuwzględnienia takiego współczynnika przy

budowie zapory wodnej może być przerwanie jej i powódź wyrządzająca ogromne
szkody. Przyjęcie tylko jednej łapówki przez najwyższego dostojnika państwowego
może wywołać reakcję łańcuchową nadużyć w sferach urzędniczych i wyrządzić
dotkliwą krzywdę milionom ludzi. Gdy w rodzinie ojciec i matka powezmą błędną

decyzję, poważne konsekwencje mogą spaść na dzieci. Nasi prarodzice powzięli
błędną decyzję. Pogrążyło to całą rodzinę ludzką w niedoskonałości i nieszczęściu.

21

Ponieważ w grę wchodziło prawo oraz niezłomna rzetelność samego Boga, więc

nie mógł On przejść do porządku nad pogwałceniem tego prawa i nie domagać się

przestrzegania go. Jaki szacunek ludzie mieliby dla Niego albo dla Jego prawa, gdyby

nic nie zrobił w tej sprawie? Czy dzisiaj mamy szacunek dla władców, którzy nie
przestrzegają własnych praw, albo pozwalają, żeby je rozmyślnie bezkarnie łamano?
Dlatego Bóg zastosował przewidzianą za nieposłuszeństwo karę, śmierć. W swoim

miłosierdziu pozwolił jednak pierwszej parze wydać na świat dzieci. Powinniśmy
sobie to cenić, w przeciwnym razie bowiem nigdy byśmy się nie urodzili. I chociaż

wskutek niedopisania Adama i Ewy jesteśmy niedoskonali, to czyż nic wolimy być
żywi niż martwi?

22

Czy to znaczy, że tylko ludzie są przyczyną zła? Nie, nic tylko. Rozumnymi

stworzeniami Bożymi nic są wyłącznie ludzie. Przed nimi Bóg stworzył niezliczone

zastępy innych rozumnych synów w niebie, stworzeń duchowych. Również one były
obdarzone wolną wolą, ale - tak samo jak ludzie - miały się podporządkowywać
słusznym i rozsądnym prawom Bożym, jeżeli chciały pozostać przy życiu. Tymczasem
jedno z tych stworzeń duchowych dało się opanować złym myślom. Kiedy człowiek
zacznie rozmyślać nad złem, brnie coraz dalej, aż je popełni. Tak samo było z owym
stworzeniem duchowym. Wzbudziło w sobie taką ambicję, że ośmieliło się rzucie
wyzwanie postępowaniu Boga. Powiedziało żonie Adama, że ludzie mogą być
nieposłuszni i mimo to ‚na pewno nie umrą’ (Księga Rodzaju 3:4). Dało do
zrozumienia, że wcale nie muszą polegać na Stwórcy, aby mogli żyć i być szczęśliwi.
W gruncie rzeczy powiedziało im, że nieposłuszeństwo tylko poprawi ich sytuację,
ponieważ staną się podobni Bogu. Wskutek tego stworzenie to zakwestionowało

prawdomówność Boga. A przez zakwestionowanie praw Bożych podało w wątpliwość
Boży sposób, a nawet prawo do sprawowania władzy przez Boga. Z tego powodu
zostało nazwane Szatanem, to znaczy sprzeciwiającym się, i Diabłem, czyli potwarcą.

DLACZEGO TO TRWA TAK DŁUGO?

23

Ponieważ Bóg jest znacznie potężniejszy, więc łatwo mógł zaraz na początku

zgładzić zbuntowanych ludzi i buntownika duchowego. Ale to nie rozstrzygnęłoby
ostatecznie wszystkich wątpliwości. Dlaczego? Ponieważ nie podano w wątpliwość

mocy Bożej. Wynikły kwestie sporne natury moralnej. Wśród nich istotne miejsce
zajmuje następująca: Czy droga buntu prowadzi do powodzenia? Czy rządzenie się z
pominięciem Boga może dać trwałe korzyści całej rodzinie ludzkiej? Czy panowanie
człowieka jest korzystniejsze dla ludzi niż sprawowanie władzy przez Boga?
Wszechmądry Bóg wiedział, że rozstrzygnięcie tych i jeszcze innych kluczowych

kwestii spornych wymaga czasu. Wyznaczył więc określony czas, w którym ludzie
mogli się wznieść na szczyty swoich osiągnięć społecznych, przemysłowych i
naukowych.

background image

24

Ten okres nie mógł trwać kilka dni czy nawet kilka lat. Na znalezienie

odpowiedzi, która by nie pozostawiała żadnych uzasadnionych wątpliwości,
potrzebny był okres życia wielu pokoleń. Procesy sądowe mogą się ciągnąć całymi
tygodniami albo miesiącami, nawet gdy dotyczą tylko dwóch osób. Wielkie kwestie

sporne dotyczące panowania Bożego nie mogą być rozstrzygnięte połowicznie, lecz
wymagają pełnej odpowiedzi. Tylko wtedy bowiem już nigdy nie zachodziłaby
potrzeba rozstrzygania ich na nowo. Miłościwy Bóg nie mógł się więc zadowolić
połowicznym rozstrzygnięciem. Możemy się z tego cieszyć, ponieważ tylko takie

rozstrzygnięcie może utorować drogę do trwałego pokoju i bezpieczeństwa dla całej
wszechświatowej rodziny Bożej w niebie i na ziemi.

28

Mija już blisko sześć tysięcy lat od czasu, gdy po raz pierwszy podniesiono te

kwestie sporne. I jakie są rezultaty uniezależnienia się od panowania Boga?

Wypróbowano wszelkiego rodzaju rządy, porządki społeczne, systemy gospodarcze i

sekciarskie religie, ale nic nie zdołało zapewnić prawdziwego pokoju, bezpieczeństwa,
zdrowia i szczęścia. Czy można się szczycić osiągnięciami pod względem
materialnym, jeżeli sama druga wojna światowa kosztowała życie ponad 50 milionów

ludzi? Czy można uznać za postęp wysyłanie ludzi na księżyc, jeżeli te same rakiety z
głowicami atomowymi mogą unicestwić całą ludzkość i jeżeli w czasie, kiedy ludzie

chodzą po księżycu, setki milionów mieszkańców ziemi cierpi głód i nędzę? Co za
pożytek z domu, w którym można korzystać z wielu udogodnień, jeżeli zamieszkujące

go rodziny rozpadają się wskutek niezgody, jeżeli nieustannie wzrasta liczba
rozwodów, jeżeli szerzy się lęk przed przestępczością w najbliższym sąsiedztwie, jeżeli
wzrasta skażenie środowiska i mnożą się dzielnice biedoty, jeżeli miliony ludzi traci
pracę wskutek depresji gospodarczych, jeżeli przewroty, wojny domowe i upadki
rządów rok po roku zagrażają mieszkaniu i stylowi życia człowieka?

26

Trzeba przyznać rację sekretarzowi generalnemu Organizacji Narodów

Zjednoczonych Kurtowi Waldheimowi, który oświadczył: „Pomimo postępu pod
względem materialnym, życie ludzkie nigdy jeszcze nie było tak zagrożone jak
obecnie”.

*

Również w książce pt. Environmental Ethics czytamy: „Człowiek

stworzony do oddychania czystym powietrzem, do znajdowania przyjemności w piciu
czystej wody oraz do rozkoszowania się zjawiskami zachodzącymi w jego naturalnym
otoczeniu, zmienił swoje środowisko i teraz stwierdza, że nie potrafi się do niego
przystosować. Sam sobie kopie masowy grób”.

*

Po tak długim okresie dopuszczania

zła wszyscy rozsądni ludzie powinni sobie uzmysłowić fakt, że człowiek nie został tak
stworzony, żeby potrafił odpowiednio pokierować swoimi sprawami z pominięciem
Boga. Potwierdzeniem tego jest sześć tysięcy lat ludzkich niepowodzeń i po tym
okresie nikt już nie może zarzucić Bogu, że nie dał ludziom dosyć czasu na

eksperymentowanie. Wyznaczony czas wystarczył, aby dowieść, że droga buntu
przeciw Bogu prowadzi do absolutnej klęski.

NIEGODZIWOŚĆ WKRÓTCE SIĘ SKOŃCZY

27

Rodzina ludzka rozpaczliwie wypatruje jakiejś zmiany na lepsze. W gruncie

rzeczy potrzebny nam jest całkiem nowy system. Jak przyznał socjolog Erich Fromm,
zło społeczne mogłoby być naprawione „tylko wtedy, gdyby cały system istniejący w
okresie ostatnich sześciu tysięcy lat historii udało się zastąpić z gruntu innym
systemem”.

Właśnie do tego zmierza Bóg. On zapewnia, że po upływie

wyznaczonego okresu unicestwi cały obecny zły system rzeczy razem z jego
zwolennikami. „Wytępi wszystkich występnych”. - Psalm 145:20.

28

Kiedy to nastąpi? Już wkrótce, ponieważ Słowo Boże wskazuje, że bezprzykładne

background image

trudności, które spadają, na ludzkość, odkąd w roku 1914 wybuchła pierwsza wojna
światowa, stanowią znak sygnalizujący nastanie okresu nazwanego w Biblii „dniami
ostatnimi”. Pismo Święte przepowiedziało, że w tych „dniach ostatnich” miały
wystąpić wojny światowe, wzrost przestępczości, głód, epidemie, nieokiełznane

uganianie się za przyjemnościami przez większość ludzi, odrzucanie wiary w Boga,
obłuda oraz upadek religii i wiele innych zjawisk. Są to w pewnym sensie linie
papilarne stanowiące niezaprzeczalny dowód, że właśnie za życia naszego pokolenia
Bóg przestanie tolerować takie okropne stosunki. Jezus prorokował, że za naszych

czasów na pewno nadejdzie koniec panującego dotąd systemu rzeczy.

29

Ponadto Jezus powiedział o pokoleniu, które widziało początek „dni ostatnich”

w roku 1914: „Zaprawdę powiadam wam: Nie przeminie to pokolenie, aż się to
wszystko stanie” (Mateusza 24:34). To znaczy, że niejeden człowiek, który już żył,

kiedy w roku 1914 wybuchła pierwsza wojna światowa, dożyje końca obecnego

systemu rzeczy. Pokolenie z czasów pierwszej wojny światowej jest już w bardzo
podeszłym wieku, co stanowczo dowodzi, że szybko zbliża się koniec niegodziwości.

30

Kiedy nadejdzie koniec, Bóg użyje swej ogromnej mocy i wtrąci się bezpośrednio

w sprawy ludzi. Wszystkie wrogie Mu systemy ludzkie zostaną zdruzgotane. W
rozdziale 2 proroctwa Daniela (werset 44) czytamy o tym: „W czasach tych królów
Bóg Nieba wzbudzi królestwo, które nigdy nie ulegnie zniszczeniu. Jego władza nie
przejdzie na żaden inny naród. Zetrze i zniweczy ono wszystkie te królestwa, samo

zaś będzie trwało na zawrze”. Gdy wszystkie zgubne systemy ludzkie zostaną
usunięte, Bóg obejmie całkowitą władzę nad ziemią.

31

Od tej chwili Bóg będzie sprawował władzę za pośrednictwem nowego rządu,

rządu niebiańskiego, Królestwa Bożego. Ten rząd był głównym tematem nauk Jezusa
Chrystusa. Jezus przepowiedział, że we właściwym czasie tylko ten rząd będzie
władać całą ziemią. Ponieważ kierowane przez Boga Królestwo będzie panować z
nieba, więc samolubni ludzie w żaden sposób nie będą mogli go przekupić. A zatem
najwyższa władza będzie się znajdować właśnie tam, gdzie być powinna, w niebie, u
Boga. Gdy ziemia będzie rządzona przez Boga, wówczas spełni się Jego obietnica, że
„sprawiedliwości się nauczą mieszkańcy świata” (Izajasza 26:9, Wujka). Nikogo już
nie zwiedzie religia fałszywa, ponieważ jej nie będzie. Wszyscy żyjący będą się uczyć
prawdy o Bogu i Jego zamierzeniu, dzięki czemu w całym znaczeniu tego wyrazu „jak
wody wypełniają morze, tak poznanie Jahwe napełni ziemię”. - Izajasza 11:9, Biblia

Poznańska.

SPRAWIEDLIWY NOWY PORZĄDEK

32

Pod panowaniem Królestwa Bożego powstanie całkowicie nowa społeczność

ludzka, złożona z ludzi oddanych Bogu. W nowym porządku Bóg wyraźnie da odczuć,
jak bardzo troszczy się o nas. Przede wszystkim nigdy już wojny nie będą mącić
pokoju i szczęścia człowieka. Dlaczego? Ponieważ wszyscy, którzy przeżyją koniec
obecnego złego świata, będą wdrożeni do zachowywania pokoju, dzięki czemu ta

nowa społeczność będzie mieć pokojowy początek. Następnie wszyscy, którzy
dostąpią życia w tym nowym porządku, będą tak samo wdrażani do czynienia woli
Bożej. Dlatego niezawodnie spełni się obietnica biblijna, że Bóg „kładzie kres wojnom
aż po krańce ziemi” (Psalm 46:9, 10, Biblia Poznańska). Jaki zasiąg bodzie miał ten
pokój? Prorocze Słowo Boże mówi: „Pokorni posiądą ziemię i będą się rozkoszować

wielkim pokojem”. - Psalm 37:11.

33

Ponadto ludzie żyjący w nowym porządku przekształcą ziemię w raj, jak to

pierwotnie zamierzył Bóg. Ileż zadowolenia da ludziom ta działalność! Po

background image

przywróceniu raju będą mogli w pełni cieszyć się jeziorami, rzekami i morzami;
pagórkami, równinami i dolinami; zachwycającymi kwiatami, roślinami i drzewami,
jak również ciekawymi zwierzętami. Nigdy też nie zabraknie żywności, bo ‚,ziemia
wyda urodzaj swój. Niech nas błogosławi Bóg, Bóg nasz!” „Obfitość zboża będzie na

ziemi; na szczytach zaszumią kłosy”. - Psalm 67:7, Kruszyńskiego; 72:16.

34

Wraz z trwałym pokojem i obfitością żywności rozkwitnie pełne zdrowie. Bóg

jako Stwórca człowieka wie lepiej niż najlepszy lekarz, co zrobić, żeby uzdrowić
ułomnych, przywrócić wzrok niewidomym, a słuch - głuchym, a także jak

wyeliminować wszelkie choroby, starzenie się i śmierć. Podczas swego pobytu na

ziemi Jezus Chrystus pokazał w symbolicznej, niewielkiej skali, że Bóg potrafi tego
dokonać. Biblia mówi: „I przyszły do Niego wielkie tłumy, mając ze sobą chromych,
ułomnych, niewidomych, niemych i wielu innych, i położyli ich u nóg Jego, a On ich

uzdrowił. Tłumy zdumiewały się widząc, że niemi mówią, ułomni są zdrowi, chromi
chodzą, niewidomi widzą”. - Mateusza 15:30, 31.

35

Jezus miał na myśli ten ziemski raj, kiedy mówił do wiszącego obok niego

mężczyzny: „Będziesz ze mną w Raju” (Łukasza 23:43, NW). Jednakże ten człowiek

umarł. Jakże więc będzie mógł znaleźć się w raju? Dzięki jeszcze jednemu

postanowieniu, które świadczy o wielkiej troskliwości Bożej - dzięki
zmartwychwstaniu. Biblia mówi w Dziejach Apostolskich 24:15: „Nastąpi
zmartwychwstanie sprawiedliwych i niesprawiedliwych”. Jezus wskrzeszał na ziemi

umarłych, aby pokazać, że Bóg dokona tego pod panowaniem swego Królestwa.

36

Czy może sądzisz, że myśl o zmartwychwstaniu jest niedorzeczna? A przecież

oglądasz programy telewizyjne, w których występują ludzie już nieżyjący. Słyszysz ich
głosy, obserwujesz ich ruchy i dostrzegasz cechy ich charakteru. Jeżeli zwykli ludzie
potrafią zachować takie rzeczy na taśmach nagranych w telewizji, to wszechmądry
Bóg nie ma żadnych trudności z zachowaniem w pamięci szczegółowego obrazu

osobowości i cech charakteru ludzi, których chciałby odtworzyć. Dzięki temu oni też
uzyskają sposobność rozkoszowania się życiem w nowym porządku. Przez
opróżnienie grobów oraz przez uzdrowienie ludzi z odziedziczonej skłonności do
chorób, starzenia się i śmierci Bóg rzeczywiście „raz na zawsze zniszczy śmierć”

(Izajasza 25:8). Tak więc ludzie będą mogli żyć wiecznie!

37

Przez swoje Królestwo Bóg całkowicie zmieni fatalną sytuację, która się

utrzymuje już tak długo. Po wszystkie czasy będzie okazywał wielką troskliwość o

nas, zlewając na nas błogosławieństwa, które wynagrodzą z ogromną nawiązką
wszystkie szkody poniesione w przeszłości. Udręki doznawane w obecnym systemie
pozostaną jedynie mglistym wspomnieniem, jeżeli w ogóle zechcemy o nich
pamiętać. Bóg obiecuje: „Stwarzam nowe niebiosa [nowy niebiański rząd nad całą

ludzkością] i nową ziemię [sprawiedliwą społeczność ludzką]; nie będzie się
wspominać dawniejszych dziejów ani na myśl one nie przyjdą. Przeciwnie, będzie
radość i wesele na zawsze z tego, co Ja stworzę” (Izajasza 65:17, 18). Mając tuż przed
sobą takie wspaniałe błogosławieństwa, można zrozumieć, dlaczego Biblia mówi, że
Bóg „otrze z ich oczu wszelką łzę”. A dlaczego nie będą płakać? Bo „śmierci już odtąd

nie będzie. Ani żałoby, ni krzyku, ni trudu [bólu, NW] już odtąd nie będzie, bo
pierwsze rzeczy przeminęły”. - Apokalipsa 21:4.

BÓG SIĘ TROSZCZY - A MY?

38

Fakt, iż Bóg wkrótce położy kres niegodziwości i zaprowadzi wzbudzający

zachwyt nowy porządek, stanowi niezbity dowód Jego troski o nas. A czy my
troszczymy się o Niego? Jeżeli tak, to musimy to jakoś uzewnętrzniać. A co

background image

należałoby zrobić? Biblia mówi: „Świat zaś przemija, a z nim jego pożądliwość; kto
zaś wypełnia wolę Bożą, ten trwa na wieki” (1 Jana 2:17). Bóg chce mieć w swoim
nowym porządku ludzi, którzy by spełniali Jego wolę i podporządkowywali się Jego
sprawiedliwemu panowaniu. Właśnie tacy ludzie będą posłuszni Jego prawom i będą

współdziałać przy przekształcaniu „nowej ziemi” w przyjemne mieszkanie. Ludzie
przeciwni panowaniu Bożemu sialiby tylko zamęt i dlatego nie będą mogli tam żyć.

39

Czy chciałbyś żyć w tym utworzonym przez Boga sprawiedliwym nowym

porządku? Jeżeli tak, to najpierw powinieneś się dowiedzieć, na jakich warunkach
Bóg udziela życia. Czy to zbyt wygórowane żądanie? Gdybyś się dowiedział, że bez

ponoszenia kosztów możesz otrzymać piękny dom w okolicy przypominającej park,

czy nie zdobyłbyś się na zasięgnięcie informacji, jak się o to ubiegać? Słowo Boże
zaofiarowuje znacznie więcej - życie wieczne na rajskiej ziemi - jeżeli postaramy się

ustalić, czego Bóg od nas wymaga, i jeżeli potem będziemy to czynić. Biblia mówi:

„To znaczy życie wieczne: ich nabywanie wiedzy o tobie, jedynym prawdziwym Bogu,
i o tym, któregoś posłał, Jezusie Chrystusie”. - Jana 17:3, NW.

40

Poza tym przez poznawanie Biblii zapewnisz sobie i swojej rodzinie praktyczne

kierownictwo tak potrzebne w życiu codziennym w dzisiejszych trudnych czasach.
Osiągniesz także prawdziwy spokój ducha, ponieważ Biblia wyjaśnia, dlaczego panują
tak złe stosunki i co przyniesie przyszłość. A co najważniejsze, znajomość Biblii
wzbudzi w tobie prawdziwą miłość do Boga, gdy zrozumiesz, że On „wynagradza tych,

którzy Go szukają”. - Hebrajczyków 11:6.

41

Świadkowie Jehowy z radością i bezinteresownie poświęcą ci trochę czasu, żebyś

z ich pomocą mógł się więcej dowiedzieć o Boskich postanowieniach co do życia w
Jego nowym porządku. Niewątpliwie masz jeszcze szereg pytań dotyczących Boga i
Biblii. Świadkowie Jehowy bardzo chętnie omówią je z tobą w twoim mieszkaniu i na
podstawie twojej Biblii. Zamiast więc obstawać przy niezależnym postępowaniu albo

polegać na rozumowaniu niedoskonałych ludzi, zaczniesz się kierować najlepszymi
dostępnych dzisiaj pouczeń. Dlatego, póki jeszcze nie jest za późno, zachęcamy cię
gorąco, żebyś postąpił w myśl natchnionej rady Słowa Bożego: „Upokorzcie się zatem
pod możną ręką Bożą, (...) ponieważ On troszczy się o was’ - 1 Piotra 5:6, 7, NW.



Pytania do studium
1. 2. (a) Czy i ciebie nurtują pytania postawione na wstępie? (b) Jakie warunki

skłaniają ludzi do zadawania takich pytań?

3. Dlaczego rozsądne Jest założenie, że uda się znaleźć odpowiedzi na te pytania?

4. Kto najlepiej może wytłumaczyć, dlaczego Bóg dopuszcza zło?
5. Czy wiara w Buskie autorstwo Biblii jest rozsądna? (2 Piotra 1:21; Habakuka 2:2)
6. Jak daleko wstecz sięga historia biblijna i w związku z tym jakich informacji Biblia

może nam dostarczyć? (Łukasza 1:1-4; zwróć uwagę na Łukasza 3:23-38)

7. Kogo należy winić za popełniane zło?
8. Jaka sprzeczność staje się oczywista, gdy winę za zło zrzucamy na Boga?
9. Czy rozsądne jest twierdzenie, że Boga nie ma, ponieważ człowiek dopuszcza się

zła? (Izajasza 45:18)

10. Kto ponosi niemałą winę za zło?
11. Czy należy winić Boga za wojny prowadzone przez narody, ponieważ duchowni

modlą się za walczące ze sobą armie? (Izajasza 1:15: Księga Przysłów 28:9)

12. Dlaczego Biblia nazywa duchownych „obłudnikami”? (Mateusza 15:7-9)

background image

13. (a) Czy należy obwiniać Boga, gdy zła dopuszczają się ludzie włącznie z

przywódcami religijnymi? (b) Jakie pytania mogą się jednak nasuwać ?

14. Opisz początek, który Bóg dał naszym prarodzicom. (Księga Rodzaju 1:26-31; 2:7-

9, 15)

15. Co oznaczała ludzka doskonałość, a czego nie oznaczała?
16. W obrębie jakich granic wolność ludzka miała być najpożyteczniejsza? (1 Piotra

2:16)

17. Jaki jest jeszcze inny, niezmiernie ważny powód, dlaczego ludzie muszą być

zależni od Boga? (Psalm 146:3; Jeremiasza 17:5-9)

18. Co zawiodło u naszych prarodziców? (Jakuba 1:14, 15; Psalm 36:10)
19. Dlaczego wszyscy rodzą się niedoskonali? (Rzymian 5:12)
20. Jak błąd nawet paru osób może wyrządzić szkodę wielu ludziom?

21. Dlaczego Bóg utrzymał w mocy karę śmierci, a w jaki sposób okazał przy tym

miłosierdzie?

22. Kto jeszcze ponosi wielką odpowiedzialność za zło? (Mateusza 4:7-11; Efezjan

6:12)

23, 24. Dlaczego rozstrzygniecie istniejących kwestii spornych wymaga czasu?

25. Czy obok osiągnięć pod wzglądem materialnym uniezależnienie się człowieka od

Boga zapewniło mu prawdziwy pokój i bezpieczeństwo?

26. Co po upływie wyznaczonego czasu stało się oczywiste, jeśli chodzi o drżenie

człowieka do uniezależnienia się od Boga?

27. Jakich gruntownych zmian zamierza dokonać Bóg? (Księga Przysłów 2:21, 22;

Rzymian 16:20)

28. Jak Biblia nazywa nasze czasy i dlaczego? (2 Tymoteusza 3:1-5, 12, 13; Mateusza

24:3-14)

29. Skąd wiemy, że koniec tego systemu jest bliski?
30. Co się stanie ze wszystkimi systemami ludzkimi, sprawującymi teraz władzę nad

ziemią? (Sofoniasza 3:8; Izajasza 1:28)

31. Jaki rząd Bóg da całej ludzkości? (Mateusza 6:9, 10)
32. Jaki zaślep; będzie mleć pokój pod panowaniem Królestwa Bożego? (Izajasza 2:2-

4)

33. Jakie zmiany zajdą na ziemi?

34. Jakie uzdrowienia cielesne będą wtedy mleć miejsce?
35. 36. Jak umarli uzyskają sposobność życia w utworzonym przez Boga nowym

porządku? (Jana 5:28, 29; Łukasza 7:11-15)

37. Dlaczego można powiedzieć, że Bóg z nawiązką wynagrodzi wszelką szkodę, którą

ludzie niesłusznie ponieśli?

38. Jakich ludzi Bóg chce mieć w swoim nowym porządku? (Psalm 37:37, 38, NP)
39. Co musisz ustalić, jeżeli pragniesz żyć wiecznie? (Księga Przysłów 2:1-6)
40. Jakie dodatkowe korzyści zapewnia już teraz Biblia? (2 Tymoteusza 3:16, 17)
41. Jakiej pomocy gotowi ca udzielić ci bezinteresownie świadkowie Jehowy 7








background image

[Ilustracja na str. 6 i 7]
. . . to komu wyrazimy uznanie za piękno ziemi i jej żyzne pola?

Gdybyśmy chcieli oskarżać Boga, że jest sprawcą nędzy ludzkiej i brudu . . .
[Ilustracja na str. 9]

Jeżeli każdy dom ma budowniczego, to tym bardziej ma go ziemia!
Ziemia jest o wiele lepiej wyposażona do utrzymywania życia niż jakikolwiek dom

[Ilustracja na str. 13]
Biblia wskazuje, ze Bóg zamierzył przekształcić całą ziemię w rajski park, którym

ludzie mogliby się rozkoszować na zawsze

[Ilustracja na str. 14]
Po odłączeniu od źródło energii wentylator zwalnia obroty i staje. Tak samo ludzkość

po odcięciu się od Boga zaczęta ulegać zwyrodnieniu

[Ilustracja na str. 16]

Zlekceważenie niewielkiego współczynnika bezpieczeństwa może doprowadzić nawet

do runięcia wielkiej zapory wodnej. Naruszenie przez naszych prarodziców prawa
Bożego wywołało powódź zła i cierpień

[Ilustracja na str. 19]

Proces sądowy może się ciągnąć całymi tygodniami, nawet gdy dotyczy tylko dwóch

osób. Kwestie sporne dotyczące panowania Bożego musza być rozstrzygnięte do
końca i na zawsze, a na to potrzeba dłuższego czasu

[Ilustracja na str. 22]

WSZYSTKO ZA JEDNEGO POKOLENIA
1914
WOJNY ŚWIATOWE
KLĘSKI GŁODU
EPIDEMIE
PRZESTĘPCZOŚĆ
ZANIECZYSZCZENIE ŚRODOWISKA
Koniec obecnego systemu
[Ilustracja na str. 24]
W nowym porządku nie będzie wojen, gdyż Bóg „kładzie kres wojnom” „kładzie kres

wojnom”

[Ilustracja na str. 25]
Ludzkość nigdy już nie zazna głodu
Dzięki błogosławieństwu Bożemu ziemia wyda obfite plony
[Ilustracja na str. 26]
Ludzie starzy odzyskają tężyznę fizyczną, jaką daje młodość I doskonałe zdrowie

[Ilustracja na str. 27]
Wszyscy zmarli, których Bóg zachowuje w pamięci, powrócą do życia i złączą się ze

swymi bliskimi

[Ilustracja na str. 29]
Pod panowaniem Królestwa Bożego życie będzie tak zachwycające, że wynagrodzi

nam z nawiązką wszelkie cierpienia, które teraz niesłusznie znosimy

[Ilustracja na str. 31]

Gdyby proponowano ci życie w pięknej okolicy, czy nie chciałbyś wiedzieć, jak się o

nie ubiegać? Nowy porządek Boży zaofiarowuje znacznie więcej, ale trzeba się
zdobyć na zasięgnięcie informacji, jak się o to ubiegać


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
1975 Czy istnieje Bóg, który troszczy się o nas
Środa I t z Bóg, który stał się jednym z nas
Masaż segmentarny , Masaż segmentarny - jest to typowy masaż odruchowy, który opiera się na powiązan
EWOLUCJA Czy istnieją dusze roślin i zwierząt a jeśli tak to skąd się one biorą
Czy Bóg zawsze posługiwał się organizacją, Światkowie Jehowy, Nauka
Czy Pan Bóg się śmieje - wprowadzenie do Konstytucji Gaudium et spes, ► Dokumenty
Michał Haberek OP, Czy Pan Bóg mógł się posłużyć ewolucją
Bóg troszczy się o Ciebie
Katecheza 3 Bóg troszczy się o świat
Czy istnieją jakieś ograniczenia, ezoteryka
Czy istnieje recepta na szczęście
Mity bezpieczenstwa IT Czy na pewno nie masz sie czego bac mibeit
Bóg nie pozwoli się z siebie naśmiewać, Konferencje, rekolekcje
Czy istnieją podziemne światy, zagadki XXI wieku
Czy nazwa złożona, czyli składająca się z grupy słów, może być podmiotem, bądź orzecznikiem orzeczen
Czy istnieje dobra samotność
Czy istnieje inny Jezus

więcej podobnych podstron