Mechanizm wodno elektrolitowy i kwasowo zasadowy

Mechanizm wodno-elektrolitowy

i kwasowo-zasadowy

Metabolizm wody

Dla prawidłowego funkcjonowania organizmu

ważna jest precyzyjna regulacja stężenia
osmolarnego płynów ustrojowych. Jest ona
kontrolowana przez skomplikowany
mechanizm homeostatyczny, który działa
poprzez regulację szybkości zarówno wnikania
wody , jak i wydalania przez nerki wody
pozbawionej substancji rozpuszczonych- tj.
równowaga wodna.

Metabolizm wody

Nieprawidłowości w tym systemie

homeostatycznym mogą byd wywołane przez
choroby genetyczne, choroby nabyte lub przez
leki i mogą powodowad poważne i
potencjalnie zagrażające życiu wahania
osmolarności osocza.

ROLA WODY W ORGANIZMIE

składnik strukturalny ciała

rozpuszczalnik substancji odżywczych i metabolitów

środowisko reakcji

środek transportu

- nadaje (wraz z jonami)

ciśnienie osmotyczne

nadaje ciśnienie hydrostatyczne

reguluje temperaturę ciała

Fizjologia płynów ustrojowych

Całkowita zawartość wody ustrojowej zależy od:

• wieku

• płci

• procentowej zawartości tłuszczu

Fizjologia płynów ustrojowych

Całkowita zawartość wody ustrojowej wynosi:

Noworodki: 70 – 80% masy ciała, po osiągnięciu 1 r.ż: 65% masy ciała
Dorośli:

• mężczyźni w wieku:

– 18-40 lat:

61% masy ciała

– 41-60 lat:

55% masy ciała

– powyżej 60 lat: 52% masy ciała

• kobiety w wieku:

– 18-40 lat:

51% masy ciała

– 41-60 lat:

47% masy ciała

– powyżej 60 lat: 46% masy ciała

Otyli – mniejsza % zawartość wody(w tkance tłuszczowej zawartość

wody wynosi < 30% m.c.)

Zawartość wody w tkankach:

• mózg 84%

• tkanka mięśniowa 76%

• skóra 72%

• kości 22%

• tkanka tłuszczowa 10%

Czynniki decydujące o rozdziale wody:

• wzajemny stosunek między przestrzenią

śródnaczyniową i śródmiąższową
rozdzieloną błoną kapilarną

• osmolarność

Błona kapilarna:

• łatwo przepuszczalna dla wody i elektrolitów

• przepuszczalna tylko częściowo dla białek

Prawo Starlinga reguluje przemieszczanie wody

z włośniczek do śródmiąższu naczynia

limfatyczne krążenie systemowe

Osmolarność :

• Zmiany osmolarności płynu pozakomórkowego (naczynia,

przestrzeń śródmiąższowa) powodują przemieszczenie wody

pomiędzy przedziałami pozakomórkowym i

wewnątrzkomórkowym

(prawo osmolarności)

• Woda przemieszcza się od roztworu o niższej osmolarności do

wyższej, aż do wyrównania stężeń

• W fizjologii ciśnienie osmotyczne wszystkich płynów ustrojowych

jest jednakowe

osmolarność = liczba moli substancji osmotycznie

czynnych w 1 litrze roztworu

osmolarność surowicy (mOsm/l) = (stężenie Na w osoczu w mEq/l x 2) + 5

osmolalność = liczba moli substancji osmotycznie

czynnych w 1000 g rozpuszczalnika

osmolalność surowicy (mmol/kg H

0) = (stężenie Na w osoczu w mmol/l x 2) + 10

W b. rozcieńczonych roztworach (organizm ludzki) osmolarność/osmolalność

wynosi 290-300 mOsm/l

Gospodarka płynowa u zdrowych ludzi

(ml/24 godziny

)

Podaż wody:

Przyjęte płyny 1350 ml

Woda zawarta w pokarmach 800 ml
Woda pochodząca z metabolizmu 350 ml

Razem

2500 ml

Gospodarka płynowa u zdrowych ludzi

(ml/24 godziny

)

Utrata płynów:

Z moczem 1500 ml
Przez przewód pokarmowy

100 ml

Przez skórę

500 ml

Przez drogi oddechowe

400 ml

Razem

2500 ml

Gospodarka płynowa u zdrowych ludzi

(ml/24 godziny

)

Utrata wody:

- na 1

C powyżej 37

C 250 ml

- wysoka gorączka i zlewne poty 1000-1500 ml/dobę

Gospodarka płynowa u zdrowych ludzi

(ml/24 godziny

)

Nerki:

• główny narząd odpowiedzialny za utrzymanie równowagi

płynowej i objętości wewnątrznaczyniowej

• prawidłowa funkcja zapewnia utrzymanie właściwej

objętości, składu i ciśnienia onkotycznego płynów
ustrojowych

Gospodarka płynowa u zdrowych ludzi

(ml/24 godziny)

Podanie litra wody ponad aktualne zapotrzebowanie
powoduje u 70 kg pacjenta:

• zwiększenie objętości płynu zewnątrzkomórkowego o

400 ml

• zwiększenie objętości płynu wewnątrzkomórkowego o

600ml

Elektrolity - jony

Najważniejsze kationy (+):

Najważniejsze aniony (-):

HCO

Normy stężenia elektrolitów w osoczu krwi

Sód

135 -145 mmol/l

Potas

3,5 - 5,0 mmol/l

Chlor

95 - 106 mmol/l

Wapo całkowity

2,1 - 2,6 mmol/l

Wapo zjonizowany

0,9 - 1,2 mmol/l

Magnez

0,75 - 1,25 mmol/l

Człowiek zdrowy potrzebuje 2500 ml wody na dobę

Zdrowy człowiek oddaje około 1500 ml moczu na dobę

24 godziny = 1440 minut

Mocz 1 ml / min

U osoby zdrowej organizm sam reguluje sobie

Ilośd spożywanych płynów – uczucie pragnienia

Ilośd oddawanego moczu – zdrowa nerka posiada zdolnośd

zagęszczania moczu

Woda w organizmie

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

stałe

woda

wewnątrzkomórkowa

międzykomórkowa

wewnątrznaczyniowa

Objętośd krwi i osocza

25% ECF

(8% masy ciała)

Zawartośd i rozmieszczenie wody

w poszczególnych przestrzeniach płynowych

Całkowita woda organizmu

(TBW) 60%

Płyn pozakomórkowy (ECF)

20%

Płyn wewnątrzkomórkowy (ICF)

40%

Płyn śródmiąższowy

15% ECF

(2-3% masy ciała

)

Płyn transkomórkowy
około 1 l
1,5% masy ciała

Homeostaza ustroju

Izowolemia

Izotonia

Izohydria

Izojonia

Homeostaza

Homeostaza ustrojowa jest niezbędna dla

prawidłowego funkcjonowania organizmu i ma
zapewnid:

• Prawidłowy skład jonów w płynach

ustrojowych (izojonia )

• Stałe stężenie jonów wodorowych (izohydria)
• Fizjologiczne efektywne ciśnienie osmotyczne

płynów ustrojowych(izotonia)

• Prawidłowe wielkości przestrzeni płynowych

Płuca i nerki odgrywają istotną rolę w

utrzymaniu homeostazy ustrojowej, co polega
przede wszystkim na zapewnieniu izotonii oraz
izowolemii płynów ustrojowych.

Regulacja izohydrii (układy buforowe, nerki,

płuca)

Homeostaza

• Dla ustoju najważniejsze jest zachowanie

wolemii

• Wszystkie procesy życiowe zachodzą

w środowisku wodnym

Definicja hipowolemii

Hipowolemia

– gdy istnieje rozbieżność pomiędzy

objętością krwi krążącej (okk) a pojemnością

naczyń krwionośnych

>20% deficyt okk – objawy kliniczne

>40% deficyt okk – często zejście śmiertelne

Przyczyny hipowolemii bezwzględnej(1):

• krwotok zewnętrzny – przerwanie ciągłości

naczyń

• krwotok wewnętrzny, utajony

–

zmiażdżenie

–

rozwarstwienie aorty

–

krwawienie pozaotrzewnowe

Przyczyny hipowolemii bezwzględnej(2):

• oparzenie

• odwodnienie pozakomórkowe

– biegunka
– wymioty
– odsysanie z żołądka, dwunastnicy
– przetoki jelitowe
– dializa otrzewnowa

• odwodnienie komórkowe

Przyczyny hipowolemii bezwzględnej(3):

• przesiąkanie płynów do trzeciej przestrzeni

• rozległe zabiegi operacyjne
• sepsa
• anafilaksja
• puchlina brzuszna

• utrata przez nerki

• leki moczopędne
• cukrzyca
• moczówka prosta

• hemodializa

Przyczyny hipowolemii względnej:

• działanie środków rozszerzających naczynia żylne

• nitraty
• środki uspokajające
• opioidy (morfina)
• środki moczopędne

• reakcja anafilaktyczna

• uwalnianie histaminy

Regulacja wolemii

• Mechanizm autoregulacji nerek (renina-

angiotensyna)

• Mechanizm aldosteronowy
• Mechanizm ADH
• Mechanizm bezpośredniej lub pośredniej

regulacji czynności nerki przez układ nerwowy

Bilans wodny

Pobór wody

•

1.woda spożywana:

•

płyny 1500 ml

•

woda z pokarmów
stałych 700 ml

•

2. woda oksydacyjna
300ml

•

Razem 2500ml

Utrata wody
1. z moczem 1500ml
2. perspiratio insensibilis

•

utrata przez płuca
300ml

•

utrata przez skórę
600ml

3. z kałem 100ml
Razem 2500ml

Woda oksydacyjna

Woda oksydacyjna
W czasie spalania:
100 węglowodanów powstaje 60 ml wody oksydacyjnej
100g tłuszczów powstaje 110 ml wody oksydacyjnej
100g białek powstaje 44 ml wody oksydacyjnej

Perspiratio insensibilis = utrata wody bez elektrolitów

Utrata wody

Utrata przez skórę - 75%, przez płuca - 25%

Zwiększona utrata wody drogą parowania u chorych
gorączkujących i oparzonych.

Regulacja izotonii płynów ustrojowych

• Mechanizm pragnienia
• Wytwarzanie wolnej wody na

poziomie nerek (ADH) - mechanizm
skuteczny przy ciśnieniu
osmotycznym<295mmol/kg H

Przeciwdziałanie utracie wody

- Picie wody

Jedzenie bogatego w wodę pokarmu

- Wykorzystanie wody metabolicznej

- Wytwarzanie hiperosmotycznego moczu

Przystosowania behawioralne (ograniczenie wysiłku,

schłodzenie ciała)

Pobieranie: pokarm + woda metaboliczna

Woda metaboliczna (produkt utleniania):

100 g tłuszczu - 107 g wody
100 g białka - 41,3 g wody
100 g skrobi - 55 g wody

Dobowa

utrata wody przez człowieka:

Nerki (mocz):

600

– 2000 cm

Skóra (parowanie i pot): 400 – 4000 cm

Płuca (parowanie):

350

– 400 cm

Ukł. pokarmowy (kał): 50 – 200 cm

RAZEM:

1400

– 6600 cm

Woda metaboliczna: 250-500 cm

/dobę

Bilans wodny człowieka

Izohydria - ustrój dąży do stałego

stężenia jonów H+

pH = 7,35-7,45 - optymalne pH dla reakcji
zachodzących w komórkach

Izojonia a elektroobojętnośd

Osocze



= 153 mEq/l

Płyn śródkomórkowy mięśnia



= 198 mEq/l

Na=142

K = 4
Ca = 5
Mg = 2

Cl = 101

HCO3 = 26
Białczany = 16
Inne aniony = 10

Na=10

Ca = 2
Mg = 25

Cl = 3

HCO3 = 10

Białczany = 65

K = 160

Fosforany = 100

Siarczany = 20

Skład jonowy cieczy ciała

osocze

Ca
Mg

inne

płyn tkankowy

inne

cytoplazma

inne

Inne aniony: białczany, HCO

, SO

, PO

Dobowe zapotrzebowanie na wodę

Pierwsze 10 kg masy ciała 100 ml/kg
Następne 10 kg masy ciała 50 ml/kg
Na każdy następny kilogram 20 ml/kg

Przy założeniu, że: utrata poprzez parowanie
w warunkach fizjologicznych wynosi:

W przypadku gorączki należy dodad:
ok. 500 ml na każdy

C > 37

Chorym oparzonym należy dodad to, co tracą

przez uszkodzoną skórę:

utrata (ml/h) =
= (25 + powierzchnia oparzenia w %) x BSA (m

)

Chorym z niedrożnością należy uzupełnid
utratę wynikającą z przechodzenia wody
do “trzeciej przestrzeni”, uwzględniając
skład jonowy traconych płynów.

Wazopresyna

- ADH (hormon antydiuretyczny),

wydzielany przez część nerwową przysadki
mózgowej - działa na kanaliki zbiorcze,
stymuluje resorpcję wody

Aldosteron

– hormon wydzielany przez korę nadnerczy,

stymuluje zwrotne wchłanianie sodu

Regulacja zagęszczania moczu

Angiotensyna II

• Peptyd – 8 aminokwasów
• Okres półtrwania: 1-3 min.
• Działanie:

–



syntezy i wydzielania aldosteronu

– skurcz naczyo
–



ADH

–



ACTH

–



resorbcji Na w kanalikach nerkowych

–



pragnienie

Aldosteron

• Mineralokortykosteroid (C21) wydzielany przez warstwę

kłębkowatą kory nadnerczy

• Okres półtrwania 20-30 min.
• Rytm dobowy – szczyt wydzielania we wczesnych godzinach

rannych

• W osoczu związany z albuminami
• Metabolizowany w wątrobie
• Wydalany przez nerki w stanie wolnym i sprzężonym z

kwasem siarkowym i glukuronowym

Aldosteron

• Czynniki pobudzające wydzielanie:

– ACTH
– Angiotensyna II
– Hiperkaliemia
– Hiponatremia
– hipowolemia

• Czynniki hamujące wydzielanie:

– Wazopresyna
– Wzrost RR

Wazopresyna

• Synteza w podwzgórzu

– Jądro nadwzrokowe
– Jądro przykomorowe

• Magazynowana w tylnym płacie przysadki
• Hormon polipeptydowy
• Okres półtrwania 16-20 min.

Wazopresyna

• Działanie:

– Nerka – receptor V2; zwrotne wchłanianie wolnej wody w

kanalikach zbiorczych

Wazopresyna

• Czynniki pobudzające wydzielanie:

– Hipermolalnośd osocza
– Hipowolemia

• Czynniki hamujące wydzielanie:

– Hipomolalnośd osocza
– Hiperwolemia

Wzrost
ciśnienia
osmotycznego

PODWZGÓRZE

OSMORECEPTORY

Stymulacj

pragnieni

Skurcz tętniczek

ADH

Spadek diurezy

NERKA

PRZYSADKA

MÓZGOWA

Naczynie krwionośne

Reakcja organizmu na odwodnienie

Hipernatremia z odwodnieniem -

najczęstsza sytuacja

Wywiady:
• wymioty, biegunka
• niedostateczna podaż

płynów

• leki moczopędne
• współistniejąca

niewydolnośd nerek

Objawy subiektywne:
• wzmożone pragnienie
• osłabienie
• brak apetytu
• apatia
• omdlenia ortostatyczne

Hipernatremia z odwodnieniem

Objawy kliniczne:
• zmniejszenie masy ciała
• suchośd błon śluzowych
• zmniejszone napięcie

skóry

• zmniejszone napięcie

gałek ocznych

• ortostatyczne zmiany

tętna i ciśnienia

• tachykardia

“Objawy laboratoryjne”
• zwiększona osmolalnośd

moczu

• zmniejszona diureza
•



mocznika,



białko

•



Hiponatremia z odwodnieniem -

częsta sytuacja

•

biegunka,

• cukrzyca,

• stosowanie leków moczopędnych,

• odwodnienie wyrównywane płynami

niezawierającymi Na

Potas - główny kation

wewnątrzkomórkowy

Na=142

K = 4
Ca = 5
Mg = 2

Cl = 101

HCO3 = 26
Białczany = 16
Inne aniony = 10

Osocze

Płyn śródkomórkowy

mięśnia

Na=10

Ca = 2
Mg = 25

Cl = 3

HCO3 = 10

Białczany = 65

K = 160

Fosforany = 100

Siarczany = 20

Hipokaliemia <3,5 mEq/l

Przyczyny:

• przesunięcie do wnętrza komórki

• niedobór

Hipokaliemia <3,5 mEq/l

Utrata:
• drogą przewodu pokarmowego (odsysanie treści

żołądkowej, wymioty)

• drogą nerek (rzeczywista utrata, leki moczopędne)

Objawy hipokaliemii:
• osłabienie mięśni
• zaburzenia rytmu serca (skurcze dodatkowe),

migotanie komór

Hipokaliemia <3,5 mEq/l

Dobowa podaż potasu - 40-60 mEq
W przypadku niedoboru:
• uzupełnianie doustne
• uzupełnianie dożylne:
• powoli 10 mEq/h (ból, arytmie)
• do żyły obwodowej roztwory o stężeniu

< 40 mEq/l

Hiperkaliemia >5,2 mEq/l

Objawy hiperkaliemii:
• osłabienie mięśni
• zaburzenia przewodnictwa, asystolia

Objawy zaczynają się pojawiad, gdy stężenie
potasu w surowicy wynosi > 6,5 mEq/l, zawsze
są obecne >8 mEq/l

Hiperkaliemia >5,2 mEq/l

Leczenie:

1. zwiększanie progu błonowego -

10% glukonian Ca 10 ml iv. W ciągu 3 minut,

powtórzyd po 5 minutach, działa 30 minut

2. stymulacja serca
3. przesunięcie do komórek:
• 500 ml 20% glukozy + 10j insuliny w ciągu 1h
• 1-2 amp. NaHCO

- u części chorych nieskuteczne,

wiąże jony Ca

Hiperkaliemia >5,2 mEq/l

Leczenie c.d.:

4. zwiększenie usuwania potasu:
• zwiększenie wydalania potasu drogą nerek -

furosemid

• zwiększenie wydalania potasu drogą przewodu

pokarmowego poprzez wymianą K

na Na

sulfonowana żywica polistyrenowa - Kayexylate -

Resonium

• hemodializa

Wymioty

• zasadowica
• hipochloremia
• hipokaliemia
• hiponatremia

Biegunka

• kwasica
• hipokaliemia
• hiperchloremia (utrata

HCO

)

• hipernatremia

Zadania płynoterapii

• zapewnienie stabilizacji hemodynamicznej

• optymalizacja dowozu tlenu do tkanek

• zapobieganie szkodom po niedotlenieniu i

reperfuzji. (po przywróceniu krążenia)

Zadania płynoterapii

Poprzez:

– zapewnienie dobowego zapotrzebowania na płyny

– pokrycie strat dodatkowych

– uzupełnienie istniejących wcześniej niedoborów

Podstawowe zapotrzebowanie na płyny

Waga ml/kg mc. na godzinę ml/kg mc. na dobę

1-10

100

11-20 kg

> 20 kg

10x4 + 10x2 + 50x1 = 110 ml/godz.
10x100 + 10x50 + 50x20 = 2.500 ml/dobę

70 kg chory

Zapotrzebowanie na płyny w czasie operacji

Małe zabiegi 2-6 ml/kg mc. na godzinę

Średnie zabiegi 4-10 ml/kg mc. na godzinę

Duże zabiegi 10-15 ml/kg mc. na godzinę

Płyny infuzyjne

Krystaloidy

Koloidy sztuczne

– dekstrany
– hydroksyetylowana skrobia
– roztwory żelatyny

Koloidy naturalne

– albuminy

Krystaloidy

Właściwości, jakie powinien posiadad środek osoczozastępczy:
• Ciśnienie onkotyczne podobne do ciśnienia onkotycznego

krwi i osocza,

• Zdolnośd do przenoszenia tlenu
• Zdolnośd do pozostawania odpowiednio długo w łożysku

naczyniowym,

• Całkowity metabolizm w ustroju samego środka i

poszczególnych jego składników,

• Brak działao niepożądanych,
• Brak wpływu na próbę krzyżową krwi,
• Farmakologiczna obojętnośd

Krystaloidy

Krystaloidy to wodne roztwory jonów

nieorganicznych i małych organicznych
niejonowych cząsteczek stosowane w dożylnej
terapii płynowej.

Wśród roztworów krystaloidów wyróżnia się:

• roztwory hipotoniczne ( wodne roztwory glukozy lub 0,45% NaCl )

• roztwory izotoniczne (0,9% NaCl, roztwory Ringera, płyn

wieloelektrolitowy)

• roztwory hipertoniczne (stężone roztwory chlorku sodowego, glukozy,

mannitol )

Jeśli do izotonicznego roztworu soli doda się glukozę, to stanie się on

hiperosmolarny, lecz nadal pozostanie izotoniczny.

krystaloidy

Utrata 1000 ml objętości krwi krążącej wymaga w

celu utrzymania normowolemii przetoczenia od

4000 ml do 6000 ml krystaloidów.

Hipoproteinemia i obniżenie ciśnienia

koloidoosmotycznego i ryzyko pojawienia się

obrzęków → ograniczenie dostępu tlenu do

tkanek.

Płynoterapia

Obrzęk tkanek → znaczny przyrost wagi

chorego, gorsze gojenie się ran, konieczność

prowadzenia przedłużonej wentylacji oraz

przedłużony pobyt chorego w oddziale

intensywnej terapii

Najczęściej stosowane krystaloidy

( pH 5,5 - 7,8 i osmolarność 273 – 308 mOsm/l )

5% Glukoza

0,9% NaCl

Mleczan Ringera

Płyn wieloelektrolitowy

Schemat dystrybucji idealnego roztworu

koloidu, soli i glukozy.

Koloid

0,9% NaCl

Glukoza

przestrzeń

przestrzeń przestrzeń

wewnątrznaczyniowa

śródmiąższowa wewnątrzkomórkowa

Roztwory 5% glukozy:

• jako roztwory bezelektrolitowe są całkowicie nieprzydatne

w wyrównywaniu hipowolemii ( łatwo przechodzą przez
wszystkie przestrzenie płynowe ustroju )

• stosowane jedynie wówczas, gdy utrata wody przewyższa

utratę elektrolitów

• powodują wzrost produkcji dwutlenku węgla, mleczanów

oraz nasilenie niedokrwiennego uszkodzenia mózgu.

Przetoczenie dużej objętości roztworu 5% glukozy obniża

osmolarność osocza, woda z łatwością przechodzi przez

barierę krew-mózg, zwiększa się zawartość wody w mózgu

i wzrasta ciśnienie śródczaszkowe.

Roztwory Ringera:

• są w dużym stopniu zbliżone do ludzkiego osocza

• zrównoważony skład elektrolitów pozwala na przetaczanie dużych

objętości bez ryzyka wywołania u chorego zaburzeń

elektrolitowych

• roztwory Ringera, zawierające mleczany i octany mają

,,pojemność buforującą” przyczyniająca się do zmniejszenia
kwasicy tkankowej,która często występuje w hipowolemii.

Płyn Ringera

Skład preparatu

g/l

mmol/l

Chlorek sodu

8,60

147,2

Chlorek potasu

0,30

4,0

Chlorek wapnia

0,243

2,2

155,6

Woda do iniekcji

do 1000,0

Płyn wieloelektrolitowy fizjologiczny izotoniczny

Skład preparatu

g/l

mmol/l

Chlorek sodu

5,75

141

Chlorek potasu

0,38

5,0

Chlorek wapnia

0,394

2,0

Chlorek magnezu

0,20

1,0

Octan sodu

4,62

109

Cytrynian sodu

0,90

Woda do iniekcji

do 1000,0

Roztwory chlorku sodowego uważane są za

płyny

niefizjologiczne????

z trzech powodów:

• stężenie chlorków i sodu jest znacznie wyższe niż w osoczu

• brak jest większości elektrolitów obecnych w osoczu ( K, Ca,

Mg, glukoza)

• brak jest dwuwęglanów lub ich prekursorów niezbędnych dla

utrzymania pH osocza w granicach normy

Natrium chloratum 0,9%

Skład preparatu

g/l

mmol/l

Chlorek sodu

9,0

153,8

Woda do iniekcji

do 1000,0

Roztwory hipertoniczne

• Stosowane w małych objętościach - resuscytacja małą

objętością ( small volume resuscitation)

• przetaczane często w połączeniu z koloidami

• najczęściej stosowany jest 7,5% roztwór chlorku

sodowego (7,5% NaCl ), który podaje się do żyły

obwodowej w ciągu 2-5 minut w ilości 4 ml/kg m.c.

Mechanizm działania roztworów

hipertonicznych

• szybkie uruchomienie endogennego płynu i przesunięcie go

do przestrzeni wewnątrznaczyniowej (głównie z obszaru

wewnątrzkomórkowego, a przede wszystkim z erytrocytów i

komórek endotelium naczyniowego)

• gwałtowny wzrost objętości krwi krążącej (3-4 razy objętość

przetoczona)

• odwodnienie komórek endotelium poprawia przepływ w

mikrokrążeniu i zwiększa dowóz tlenu do tkanek.

Zalety stosowania roztworów

hipertonicznych

• natychmiastowy wzrost ciśnienia tętniczego i rzutu serca,

przy zmniejszeniu obwodowych oporów naczyniowych

• momentalny wzrost przepływu w mikrokrążeniu i

zmniejszenie następstw niedokrwienia i reperfuzji

• wzrost diurezy – wskaźnika poprawy funkcji narządów

• wzrost wskaźnika przeżywalności

Zalety stosowania roztworów

hipertonicznych

Uważa się, że działanie 7,5% NaCl poprawia

hemodynamikę nie tylko na drodze
zwiększenia objętości krwi krążącej, ale
również poprzez bezpośredni efekt
rozszerzający na naczynia w krążeniu, poprawę
powrotu żylnego i wzrost kurczliwości mięśnia
sercowego.

Wskazania do zastosowania roztworów

hipertonicznych

• wyrównywanie w okresie przed leczeniem

szpitalnym ciężkiej hipowolemii i wstrząsu,
będących następstwem urazu

• w okresie okołooperacyjnym, a w szczególności w

chirurgii naczyń i serca

Koloidy

Układy koloidalne- koloidy to układy

dyspersyjne, najczęściej dwuskładnikowe, o
wyglądzie układów fizycznie jednorodnych,
chociaż w rzeczywistości oba składniki nie są
ze sobą zmieszane cząsteczkowo. W
większości przypadków ośrodkiem
dyspersyjnym jest izotoniczny 0,9% roztwór
chlorku sodu, ale też dostępne są preparaty
koloidowe zawieszone w roztworach
elektrolitowych.

Naturalne koloidy - albuminy

• 1/3 w przestrzeni wewnątrznaczyniowej, 2/3 w pozanaczyniowej

• 1/2 z puli pozanaczyniowej jest blisko skóry ( duża utrata w

oparzeniach)

• w 70 -80% są odpowiedzialne za COP (koloidowe ciśnienie

osmotyczne)

• pełnią funkcje transportowe, wiążąc się z substancjami, które są

aktywne lub toksyczne tylko w formie niezwiązanej ( hormony, wiele

leków)

• wymiatacze wolnych rodników

Albuminy

• utrzymują integralność śródbłonka naczyniowego

• produkowane są wyłącznie z osocza ludzkiego

• pozbawione są wirusów, bakterii, pasożytów, ale nie

prionów ( choroba Creutzfelda- Jacoba)

• 1 gram albumin wiąże 15 ml wody

• nie są polecane jako koloid pierwszego rzutu w terapii

płynów

Sztuczne koloidy - dekstrany

Charakterystyka roztworów Dekstran 40

Dekstran 70

Stężenie (%)

10 6

COP(mmHg)

68-70 28-30

Wiązanie wody przez 1 g (ml)

30 20-25

T ½ (h)

3-4 6-8

↑ okk po przetoczeniu (%)

130-200 100-130

Dekstrany

Dekstrany są polidyspersyjnymi roztworami

wielkocząsteczkowych polimerów glukozy.
Dekstrany wykazują działanie
antykoagulacyjne, w okresie pooperacyjnym
zapobiegają powstawaniu zakrzepów żylnych
oraz zatorowości płucnej.