MYKOTOKSYNY
W PASZACH DLA ZWIERZ

Ą

T

NAJWA

Ż

NIEJSZE GRUPY MYKOTOKSYN

CZYNNIKI WARUNKUJ

Ą

CE WYTWARZANIE TOKSYN

Izabela Krupa

Katarzyna Jadwiszczok

MYKOTOKSYNY

metabolity wtórne

grzybów mikroskopowych

wykazuj

ą

ce działanie

toksyczne dla

człowieka, zwierz

ą

t, ro

ś

lin i drobnoustrojów

człowieka, zwierz

ą

t, ro

ś

lin i drobnoustrojów

MIKO

TOKSYKOZY

choroby wywoływane przez

MIKOTOKSYNY

spo

ż

yte wraz z pasz

ą

i

ż

ywno

ś

ci

ą

powoduj

ą

ce uszkodzenia tkanek i komórek oraz

zaburzenia metabolizmu organizmu

zaburzenia metabolizmu organizmu

z organizmu gospodarza nie izoluje si

ę

patogennego

grzyba

Aspergillus –ASPERGILLOTOKSYKOZY

Fusarium sp. –FUZARIOTOKSYKOZY,

Penicillium sp. –PENICILLOTOKSYKOZY

MIKOTOKSYKOZY

OSTRE

du

ż

a dawka w krótkim czasie

zara

ż

enie całego stada lub du

ż

ego procentu zwierz

ą

t

PRZEWLEKŁE

PRZEWLEKŁE

gro

ź

niejsze!

małe dawki przez dłu

ż

szy czas

Pierwsze, kliniczne, ogólne objawy u bydła: obni

ż

enie

produkcji mleka i niestrawno

ść

-

w ci

ą

gu tygodnia od pobrania

T

ROCH

Ę

HISTORII

…

Masowa

ś

mier

ć

indyków

na farmach drobiowych w Anglii w 1960 r.

Padło około 100 tysi

ę

cy sztuk.

aflatoksyna – substancja wytwarzana przez grzyba
Aspergillus flavus

Aspergillus flavus

1772 r. - zatrucie rosyjskich

ż

ołnierzy i koni

sporyszem znajduj

ą

cym si

ę

w m

ą

ce



unieruchomienie armii maj

ą

cej zaj

ąć

porty nad

Morzem Czarnym.

CZYNNIKI WPŁYWAJ

Ą

CE NA

SYNTEZ

Ę

TOKSYN

WILGOTNO

ŚĆ

SUROWCA RO

Ś

LINNEGO

I OTACZAJ

Ą

CEJ ATMOSFERY

- wilgotno

ść

wzgl

ę

dna powietrza (WWP)

przekraczaj

ą

ca 70%,

-

surowca ro

ś

linnego – powy

ż

ej 15%.

TEMPERATURA OTOCZENIA

-

ró

ż

na od warto

ś

ci optymalnej dla wzrostu grzybni

MIKROFLORA TOWARZYSZ

Ą

CA

M

IKOTOKSYNY

-

NAJBARDZIEJ ISTOTNE W PRZECHOWALNICTWIE

,

OBROCIE

I PRZETWÓRSTWIE PASZ

TRICHOTECENY (DEOKSYNIWALENOL I POCHODNE)

ZEARALENON

FUMONIZYNY

AFLATOKSYNY

OCHRATOKSYNY

CYTRYNINA

PATULINA

WŁA

Ś

CIWO

Ś

CI MIKOTOKSYN

zró

ż

nicowane pod wzgl

ę

dem chemicznym

słabo polarne

termostabilne

F

USARIUM SP

.

w ziarnie zbó

ż

producentami trichotecenów

-

najgro

ź

niejsze substancje toksyczne kumulowane

w ziarnie zbó

ż

F. moniliforme

produkuje m. in.:

fumonizyny, fusaryn

ę

, moniliformin

ę

,

kwas fusariowy,

a

F. proliferatum

: fumonizyny,

bowerycyn

ę

, moniliformin

ę

fuzaproliferyn

ę

.

TRICHOTECENY

F. culmorum i F. graminearum

w kukurydzy- klimat umiarkowany lub subtropikalny

w pszenicy, j

ę

czmieniu i owsie

zaburzenia układu pokarmowego, immunologicznego,

zaburzenia układu pokarmowego, immunologicznego,
rozrodczego

silnie działanie wymiotne- toksyna wymiotna-
womitoksyn

ą

U zwierz

ą

t (szczególnie u

ś

wi

ń

) wywołuje anoreksj

ę

,

spadek masy ciała oraz działa immunosupresyjnie.

ZEARALENON

F. culmorum i F. graminearum

temperatura 22-25

°

C

w ziarnie zbó

ż

i kukurydzy oraz w ich przetworach

zapalne skóry

syndrom estrogeniczny (hiperestrogenizm)

syndrom estrogeniczny (hiperestrogenizm)

–zmiany w narz

ą

dach rodnych , zaburzenia w reprodukcji,

przebiegu ci

ąż

y, porodu oraz laktacji.

Najbardziej wra

ż

liwa trzoda

100 mg/kg paszy

-

powoduje natychmiastow

ą

,

całkowit

ą

bezpłodno

ść

macior.

FUMONIZYNY

F. verticillioides i F. proliferatum

w ziarnie kukurydzy i jego produktach (np. płatki
kukurydzane, pasze)

fumonizyna B

1

- najcz

ęś

ciej w kolbach kukurydzy

kancerogenne

neurotoksyczne- rozmi

ę

kczenie mózgu –

leucoencephalomalacia-

ś

mier

ć

koni

hepatotoksyczne -uszkodzenia w

ą

troby u koni

pulmotoksyczne- obrz

ę

ki płuc u

ś

wi

ń

nefrotoksyczne.

A

SPERGILLUS SP

Aspergillus flavus

w glebie, magazynach,

w przechowywanych płodach

pasze wysokobiałkowe

optymalna temp. wzrostu ~28

o

C.

toksyczne metabolity – aflatoksyny.

A. clavatus

– produkuje klawacyn

ę

(patulin

ę

)

A. fumigatus

- wytwarza fumigalin

ę

,

gliotoksyn

ę

, kwas helwolowy.

AFLATOKSYNY

aflatoksyna B

1

Aspergillus flavus, A. parasiticus

orzeszki arachidowe, nasiona bawełny, ziarna kukurydzy,
zbó

ż

, słonecznika, pasze wysokobiałkowe, ziarna

kakaowca, przyprawy (głównie papryka i chilli)
w surowcach ro

ś

linnych magazynowanych w

w surowcach ro

ś

linnych magazynowanych w

warunkach podwy

ż

szonej wilgotno

ś

ci (powy

ż

ej 15%) i

temp. ok. 30

O

C.

silnie hepatotoksycznym i kancerogennym

neurotoksycznie, pulmotoksycznie i kardiotoksycznie

Wra

ż

liwe s

ą

młode zwierz

ę

ta hodowlane, najcz

ęś

ciej

ulega zatruciu trzoda chlewna, bydło, drób (głównie
kaczki).

DL

50

5 – 10 mg/kg

P

ENICILLIUM SP

.

rozwijaj

ą

si

ę

w niskich temp. ~8

o

C

osmotolerancyjne- na kiszonkach

przetrzymywanych w miejscu karmieni

z rodzajem Aspergillus zaliczane do

„ple

ś

ni magazynowych”

„ple

ś

ni magazynowych”

niedosuszone pasze zawieraj

ą

ce du

ż

o w

ę

glowodanów

(siano, słoma,

ś

ruta).

P. expansum , P. urticae

– patulina (klawacyn

ę

), kwas

penicylinowy

P. terrestre, P. grizeofulvum

– patulina, gryzeofulwina

OCHRATOKSYNY

ochratoksyna A

Penicillium verrucosum, A. ochraceus.

w ziarnie zbó

ż

,

mieszankach paszowych i

ś

rutach

ż

ycie, owsie i pszenicy

ż

ycie, owsie i pszenicy

nieodwracalne uszkodzenie nefronów

zmiany dotycz

ą

głównie nerek (nefropatia), w

ą

troby,

spadek masy ciała, zaburzenia w reprodukcji

rakotwórczy, teratogenny, immunosupresyjny

trzoda i drób

PATULINA (KLAWACYNA)

Aspergillus clavatus, A. terreus

Penicilium patulum, P. expansum, P. cyclopium

du

ż

a wilgotno

ść

wzgl

ę

dna (80-90%)

łatwo wchodzi w reakcje z białkami i kwasami
nukleinowymi W

ż

ywno

ś

ci i paszach jest szybko

unieczynniona.

unieczynniona.

ró

ż

ne owoce oraz ich przetwory

teratogenne, hepatotoksyczne

kancerogenne i immunosupresyjne

krwawe wylewy w mózgu i płucach,

uszkodzenia błon

ś

luzowych

i nekrozy jelita cienkiego

MYKOTOKSYNY W PASZACH

pasza nara

ż

ona na atak w magazynach przechowalniczych

i na polu

Wytwarzane przy pojawieniu si

ę

negatywnego czynnika-

wahania temperatury, wilgotno

ś

ci, zawarto

ś

ci tlenu,

obecno

ść

innych grzybów

na ziarnach, ro

ś

linach na polu, w kiszonkach z kukurydzy,

na ziarnach, ro

ś

linach na polu, w kiszonkach z kukurydzy,

trawach, kiszonkach z traw

Szczególnie gro

ź

ne dla krów wysokowydajnych

Bardzo trudne monitorowanie obecno

ś

ci

w paszach- tylko w miejscach obecno

ś

ci

grzybów, kolonie wyst

ę

puj

ą

ogniskowo

J

AK BYDŁO RADZI SOBIE Z

MIKOTOKSYNAMI

?

układ pokarmowy-

ż

wacz- flora bakteryjna

wchłanie i neutralizacja



obni

ż

enie toksyczno

ś

ci



ochrona dalszych odcinków przewodu
pokarmowego



wydzielane poprzez mocz

W

ALKA Z MYKOTOKSYNAMI

przyorywanie resztek po

ż

niwnych, szczególnie kukurydzy,

stosowanie fungicydów,

wybór do odmian odpornych,

wybór do odmian odpornych,

unikanie niedostatecznego

lub nadmiernego nawo

ż

enia,

nie opó

ź

nianie terminu zbioru

(szczególnie wa

ż

ne przy zbiorze kukurydzy na ziarno)

optymalne warunki przechowywania, przeróbki.

Unika

ć

kurzu, pyłu przy przenoszeniu

stosowa

ć

pasz

ę

najwy

ż

szej jako

ś

ci

opanowane ple

ś

niami pasze usuwa

ć

Nie stosowa

ć

do

ś

cielenia stanowisk słomy

zanieczyszczonej ple

ś

niami

Monitoring mykotoksyn- okresowe pobieranie próbek i
ich analiza

ich analiza

Dzi

ę

kujemy za uwag

ę

☺