Mikoryza – wa

ż

ny składnik ekosystemu.

Mało kto, je

ż

d

żą

c czy odbywaj

ą

c piesze wycieczki, zastanawia si

ę

nad faktem,

ż

e

znajduje si

ę

w jakim

ś

konkretnym

ś

rodowisku czyli ekosystemie. Oczywi

ś

cie b

ę

d

ą

c na

wycieczce w mie

ś

cie nikomu nie przychodzi nawet na my

ś

l,

ż

e miasto tak

ż

e stanowi

zespół w którym oprócz murów i ulic znajduj

ą

si

ę

drzewa, krzewy i inne ro

ś

linne elementy

krajobrazu, równie

ż

tworz

ą

ce ekosystem. Je

ż

eli spróbujemy sobie wyobrazi

ć

sytuacj

ę

,

ż

e

drzewa znikn

ę

ły z miejskiego krajobrazu, b

ę

dzie to obraz ponury. Ro

ś

liny przecie

ż

istniały

zanim powstała ludzko

ść

i je

ż

eli nie uda nam si

ę

ich zniszczy

ć

, to pozostan

ą

po nas

jeszcze długo. Człowiek zawsze był blisko przyrody i dopiero ostatnie 100 lat, które
przyniosły

ż

ywiołowy rozwój miast , zepchn

ę

ły j

ą

na odległe peryferie. Ale ro

ś

liny s

ą

w

dalszym ci

ą

gu podstaw

ą

wy

ż

ywienia za

ś

ich obecno

ść

w krajobrazie dla bardzo wielu

ludzi jest niezb

ę

dna dla zdrowia .

Aby zapełni

ć

t

ą

luk

ę

powstawały i nadal s

ą

tworzone w miastach oazy zieleni jak

parki ( np. Central Park w Nowym Jorku), skwery małe i wi

ę

ksze oraz zadrzewienia

przyuliczne i inne. Ponoszone s

ą

ogromne koszty na utrzymanie tej zieleni. Ale cz

ę

sto

efekty s

ą

dalekie od oczekiwa

ń

, gdy

ż

ro

ś

lina w warunkach niesprzyjaj

ą

cych ro

ś

nie

ź

le i

cz

ę

sto ginie po krótkim czasie. Mało kto potrafi skojarzy

ć

ze sob

ą

ró

ż

ne fizjologiczne

zale

ż

no

ś

ci

ż

ycia drzew aby wyci

ą

gn

ąć

wła

ś

ciwe wnioski. Spróbujmy wi

ę

c zastanowi

ć

si

ę

nad tymi zale

ż

no

ś

ciami.

Najlepiej pojecha

ć

na wycieczk

ę

do ładnego lasu. Ka

ż

dy , kto bywał w lesie, wie

jaki on jest pi

ę

kny, zdrowy i jak w nim człowiek dobrze si

ę

czuje. Szczególnie cenne s

ą

du

ż

e kompleksy z mało ska

ż

on

ą

przyrod

ą

jak np.: Puszcza Augustowska, czy

Białowieska.

St

ą

paj

ą

c po

ś

ciółce odgarnijmy troch

ę

igliwia i we

ź

my gar

ść

tej brunatnej pulchnej

substancji , która jest pod ni

ą

. Wszyscy którzy to kiedy

ś

pow

ą

chali wiedz

ą

jaki przyjemny

to zapach

ś

wie

ż

ej

ż

yznej ziemi, taki zapach ma gleba bogata w mikroorganizmy. Jest to

najbardziej naturalny układ glebotwórczy, sprzyjaj

ą

cy kondycji drzew i innych ro

ś

lin tam

ż

yj

ą

cych. Przygl

ą

daj

ą

c si

ę

uwa

ż

niej mo

ż

na dostrzec cieniutkie białe nitki grzybni. S

ą

to

ryzomorfy, czyli sznury grzybniowe i grzybnia bytuj

ą

cych tam grzybów.

Grzyby

ś

rodowiska le

ś

nego to głównie saprofity rozkładaj

ą

ce

ś

ciółk

ę

oraz grzyby

mikoryzowe które tworz

ą

układy symbiotyczne z drzewami i ro

ś

linami runa i podszytu.

Zajmiemy si

ę

bardziej nas interesuj

ą

cymi grzybami mikoryzowymi. Z drzewami tworz

ą

one

tzw. Ektomikoryzy czyli mikoryzy zewn

ę

trzne ; na korzeniach np. sosny powstaj

ą

charakterystyczne skrócone i rozgał

ę

zione korzenie wokół których jest woal grzybni, za

ś

w

warstwie korowej mo

ż

na znale

źć

siateczk

ę

grzybni (siatka Hartiga).

Te informacje s

ą

wa

ż

ne, gdy

ż

z nich

wynika bardzo wa

ż

na obserwacja

dotycz

ą

ca powierzchni chłonnej grzybni.

Otó

ż

z bada

ń

przeprowadzonych w

ró

ż

nych o

ś

rodkach mo

ż

na si

ę

dowiedzie

ć

paru

ciekawostek:

powierzchnia chłonna dzi

ę

ki strz

ę

pkom

grzybni mikoryzowej wzrasta nawet 1000
razy, ł

ą

czna długo

ść

strz

ę

pek w

bogatym lesie osi

ą

ga długo

ść

2000km

na powierzchni 0,25 m2. Je

ż

eli

u

ś

wiadomimy sobie,

ż

e nikt nie nawozi

lasu sztucznymi nawozami, za

ś

po

kilkudziesi

ę

ciu latach wywozimy z niego

mas

ę

drewna jest oczywiste,

ż

e co

ś

tym

drzewom pomaga we wzro

ś

cie; tym

czym

ś

s

ą

wła

ś

nie grzyby mikoryzowe. To wła

ś

nie dzi

ę

ki nim na jałowym piachu potrafi

wyrosn

ąć

pi

ę

kny bór sosnowy, a w nim po paru latach bogactwo grzybów. Ale tam gdzie

brakuje mikoryz efekty s

ą

mizerne, gdy

ż

drzewa

ż

ółkn

ą

, karlej

ą

i z powodu chorób szybko

gin

ą

. Takie lasy stanowi

ą

problem dla le

ś

ników, nie rokuj

ą

c dobrego rozwoju.

Ogrom korzy

ś

ci jakie drzewa wynosz

ą

z symbiozy mikoryzowej jest wa

ż

nym

elementem funkcjonowania zdrowego

ś

rodowiska , tutaj ekosystemu le

ś

nego. Wła

ś

ciwie

podobnie ma si

ę

rzecz w innych ekosystemach, gdy

ż

prawa przyrody s

ą

jednakowe dla

wszystkich drzew. Analizuj

ą

c wspomniany na pocz

ą

tku ekosystem miejski musimy

zauwa

ż

y

ć

skrajnie trudne warunki bytowania posadzonych tam drzew. Susza, asfalt,

spaliny, sól i kilka innych czynników stresogennych powoduj

ą

spustoszenie w

drzewostanach i innej ro

ś

linno

ś

ci miast. Warunki ich egzystencji s

ą

przewa

ż

nie fatalne i

bez odpowiedniej pomocy nie mog

ą

przetrwa

ć

dłu

ż

ej ni

ż

kilka sezonów. Jak mo

ż

na im

pomóc?

Odpowied

ź

wła

ś

ciwie ju

ż

znale

ź

li

ś

my podczas wycieczki do lasu. Tam znajduje si

ę

zespół biologicznych stymulatorów, jakimi s

ą

grzyby mikoryzowe i bakterie korzeniowe.

Mo

ż

emy spróbowa

ć

chocia

ż

troch

ę

z nich przenie

ść

do miasta. Odpowiednio

zastosowane i podane na system korzeniowy drzew mog

ą

znacznie zmniejszy

ć

uci

ąż

liwo

ś

ci miejskiego bytowania. Wszystkie parametry tej symbiozy wskazuj

ą

na

znacznie lepsze przystosowanie drzew z mikoryz

ą

do skrajnie trudnych warunków.

Redukuj

ą

wiele stresów takich jak : susza, zanieczyszczenie metalami ci

ęż

kimi, zasolenie,

itp. Mikoryza daje ro

ś

linie ten komfort egzystencji, który ma w normalnym ekosystemie.

Powinni

ś

my po

ś

wi

ę

ca

ć

jej wiecej uwagi, gdy

ż

daje nam szans

ę

na pi

ę

kn

ą

ziele

ń

i lepsze

efekty wzrostu zadrzewie

ń

.

in

ż

. Włodzimierz Szała

ń

ski