Członkostwo Polaków w związkach

zawodowych w 2012 roku:

1.

NSZZ Solidarność – 680 os. (1,1% dorosłych
obywateli)

2.

OPZZ – 792,5 os.* (1,6%)

3.

FZZ – 408,1 os. (1,4%)

4.

Pozostałe związki – ok. 311 os. (0,4%)

5.

RAZEM – OK. 2000 os. (4,6%)

(* – dane za 2011 rok; źródło: Historia i teraźniejszość związków zawodowych w Polsce,
Money.pl i dane CBOS)

Związki zawodowe w Polsce na przestrzeni lat

OPZZ

•

rok 1984 – 3948 członków

•

rok 2011 – 793 członków

NSZZ „Solidarność”

•

1991 2246 członków

•

2012 680 członków

FZZ

•

2002 371 członków

•

2012 408 członków

USTAWA O ZWIĄZKACH ZAWODOWYCH Z DN.

23.05.1991 – WYBRANE ARTYKUŁY

Art. 1. [Związek zawodowy] 1. Związek zawodowy

jest dobrowolną i samorządną organizacją ludzi
pracy, powołaną do reprezentowania i obrony ich
praw, interesów zawodowych i socjalnych.

2. Związek zawodowy jest niezależny w swojej

działalności statutowej od pracodawców,
administracji państwowej i samorządu terytorialnego
oraz od innych organizacji.

Do związków zawodowych mogą należeć (Art. 2.):



pracownicy bez względu na podstawę stosunku
pracy, członkowie spółdzielni rolniczych,



emeryci, renciści,



osoby bezrobotne,



osoby skierowane do zakładów w celu odbycia
służby zastępczej.

Art. 4. [Funkcje związku zawodowego] Związki
zawodowe reprezentują pracowników i inne osoby, o
których mowa w art. 2, a także bronią ich godności,
praw oraz interesów materialnych i moralnych,
zarówno zbiorowych, jak i indywidualnych.

Art. 5.[Reprezentowanie interesów pracowniczych]
Związki zawodowe mają prawo reprezentowania
interesów pracowniczych na forum
międzynarodowym.

Art. 6. [Współuczestnictwo w tworzeniu warunków
pracy] Związki zawodowe współuczestniczą w
tworzeniu korzystnych warunków pracy, bytu i
wypoczynku.

Art. 7. [Reprezentowanie pracowników] 1.W zakresie
praw i interesów zbiorowych związki zawodowe
reprezentują wszystkich pracowników, niezależnie
od ich przynależności związkowej.

Art. 11. [Ogólnokrajowe zrzeszenia] 1. Związki
zawodowe mają prawo tworzyć ogólnokrajowe
zrzeszenia (federacje) związków zawodowych.

2. Ogólnokrajowe związki zawodowe i zrzeszenia
związków zawodowych mogą tworzyć ogólnokrajowe
organizacje międzyzwiązkowe (konfederacje).

3. Organizacje związkowe, w tym federacje i
konfederacje, mają prawo tworzenia i wstępowania
do międzynarodowych organizacji pracowników.

Art. 12. [Powstanie związku zawodowego] 1. Związek

zawodowy powstaje z mocy uchwały o jego
utworzeniu, podjętej przez co najmniej 10 osób
uprawnionych do tworzenia związków zawodowych.

2. Osoby, które podjęły uchwałę o utworzeniu

związku zawodowego, uchwalają statut i wybierają
komitet założycielski w liczbie od 3 do 7 osób.

ROLA ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH



obrona interesów zawodowych pracowników i

działanie na rzecz poprawy ich sytuacji
ekonomicznej i społecznej,



działalność edukacyjna (kursy przekwalifikujące)

oraz oświatowa (informowanie o prawach
pracowników),



regulacja systemu pracy oraz warunków pracy,



kontrola przestrzegania prawa pracy,



regulacja stosunków między pracodawcą i praco-

biorcą.

Komisja Trójstronna do Spraw Społeczno-

Gospodarczych



przedstawiciele rządu,



organizacje pracodawców prywatnych

(PKPP Lewiatan,

Pracodawcy Rzeczypospolitej Polskiej, Business
Centre Club i Związek Rzemiosła Polskiego)



związki zawodowe

( NSZZ „Solidarność”, Forum

Związków Zawodowych i Ogólnopolskie Porozumienie
Związków Zawodowych)



jako doradcy: przedstawiciele samorządu
terytorialnego, NBP, GUS, administracji publicznej,
organizacji zawodowych i społecznych.

Kompetencje Komisji:



ustalanie wskaźników wzrostu wynagrodzeń w
przedsiębiorstwach i w sferze budżetowej,



prace wstępne nad budżetem państwa,



komisja może zabierać głos w sprawach
gospodarczych i społecznych.

PRACODAWCA NIE MOŻE:



nadzorować lub kontrolować związków zawodowych,



kontrolować działalności związków zawodowych pod
względem realizacji ich postanowień statutowych (wybór
członków, organów itp.)

Legalność działalności związków zawodowych podlega

wyłącznie kontroli sądowej (w demokratycznym

państwie)

PRACODAWCA MOŻE:



zawiadomić prokuraturę o działalności związków
sprzecznej ze statutem,



mieć prawo do niezakłóconego funkcjonowania
przedsiębiorstwa

ZAKŁADOWY UKŁAD ZBIOROWY PRACY



Porozumienie zawierane

pomiędzy pracodawcami

lub ich organizacjami a

związkiem lub związkami

zawodowymi.



Układy

mogą

określać

szerzej

i

korzystniej

uprawnienia pracownicze uregulowane powszechnie
w

kodeksie

lub

innych

przepisach.

Nie

mogą

natomiast

zawierać przepisów mniej korzystnych dla

pracownika

niż przepisy prawa pracy.



Po zbadaniu

zgodności z prawem układ podlega

wpisowi

do

rejestru

prowadzonego

przez

Okręgowego Inspektora Pracy.

ZASADY ZAWIERANIA I FUNKCJONOWANIA

UKŁADÓW ZBIOROWYCH:



mogą być zawierane na szczeblu zakładowym i
ponadzakładowym,



stronami układu zbiorowego są związki zawodowe i
pracodawcy,



zawarcie układu następuje w drodze rokowań,



układ może określać sprawy dotyczące treści
stosunku pracy, wzajemne zobowiązania stron
stosunku pracy i inne sprawy nieuregulowane w
przepisach prawa pracy w sposób bezwzględnie
obowiązujący.

Rada pracownicza



ustawa z dn. 7 kwietnia 2006 o informowaniu
pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji,



może być powołana w zakładach wykonujących
działalność gospodarczą zatrudniających co
najmniej 50 pracowników,



nie może występować w:

1.

przedsiębiorstwach państwowych, w których
tworzony jest samorząd załogi przedsiębiorstwa;

2.

przedsiębiorstwach mieszanych zatrudniających co
najmniej 50 pracowników;

3.

państwowych instytucjach filmowych.

Reprezentacja pracowników

Kiedy?

Gdy nie ma związków zawodowych i rady pracowniczej

Po co?

Przepisy wymagają konsultowania niektórych rzeczy
lub zmian z pracownikami (reprezentacją)

Podstawa prawna?

Brak. Pracodawca ma swobodę określenia w ramach
przepisów prawa pracy (np. regulamin) funkcjonowania
tego organu.

Powstanie i działalność rady pracowników (zakłady, w
których zatrudnienie > 50 osób) określa

ustawa z dn. 7

kwietnia 2006 o informowaniu pracowników i
przeprowadzaniu z nimi konsultacji)

Sposób wyboru



powinien być określony w regulaminie lub innym
dokumencie wewnętrznym i zawierać:



liczbę przedstawicieli (np. 1 na 50 osób),



termin i tryb zgłaszania kandydatów,



termin podania nazwisk kandydatów do wiadomości
załogi,



data wyboru,



tryb przeprowadzania wyborów (np. karty i urna)



tryb wyłaniania przedstawicieli (np. ci, którzy uzyskali
najwięcej głosów),



termin i sposób podania wyników wyborów do
wiadomości pracowników)



kadencyjność, czy wybory na potrzeby osobnych
sytuacji

Przedmiot konsultacji

Podstawa prawna

Zamiar i zasady przeprowadzania
zwolnień grupowych

Art. 2 ust. 7 i art. 3 ustawy z 13
marca 2003 r. o zasadach
rozwiązywania z pracownikami
stosunków pracy z przyczyn
niedotyczących pracowników

Ustalenie warunków korzystania
z zakładowego funduszu
świadczeń socjalnych

Art. 8 ust. 2 ustawy z 4 marca 1994
r.

o zakładowym funduszu

świadczeń socjalnych

Utworzenie pracowniczego
programu emerytalnego (PPE)

Art. 11 ust. 3 ustawy z 20 kwietnia
2004 r. o pracowniczych
programach emerytalnych

Uzgadnianie wykazu prac w
warunkach szczególnie
szkodliwych dla zdrowia oraz
monotonnych i w ustalonym z
góry tempie, a także wykazu
prac, które powinny być
wykonywane przez co najmniej 2
osoby dla asekuracji

Art. 145 oraz art. 225 ustawy

–

Kodeks pracy

Wszystkie działania związane z
bezpieczeństwem i higieną pracy

Zawieszanie postanowień prawa
zakładowego lub umów o pracę

Ustalanie warunków telepracy

Wprowadzenie rocznego okresu
rozliczeniowego

Art. 150 ustawy

– Kodeks pracy

Wprowadzenie ruchomego
rozkładu czasu pracy

Art. 150 ustawy

– Kodeks pracy

Wprowadzenie przerywanego
czasu pracy

Art. 139 ustawy

– Kodeks pracy

Status i ochrona prawna



pracodawca ma obowiązek zapewnić warunki do
konsultacji,



przedstawicielom pracowników przysługuje
wynagrodzenie za czas konsultacji,



mniejsze kompetencje niż związki zawodowe i rady
pracownicze,



brak ochrony prawnej reprezentantów załogi