styczeń 1998

POLSKI

KOMITET

NORMALIZACYJNY

POLSKA NORMA

PN-B-02481

Geotechnika

Terminologia podstawowa, symbole literowe i

jednostki miar

Zamiast:

patrz przedmowa

Grupa katalogowa

ICS 93.020
01.040.93

Deskryptory: 0051509A - grunt, 0305083 - symbole, 0054768B - budownictwo, 0760908 - opisy techniczne, 0222896 -
klasyfikacja, 0527546 - definicje, 0664037 - pojęcia podstawowe.

PRZEDMOWA

W niniejszej normie ujednolicono terminologię geotechniczną, stosowaną w normach budowlanych i dokumentacjach
projektowych.
Przy opracowaniu normy wykorzystano Eurocode 1 [1] i Eurocode 7 [2].
Niniejsza norma zastępuje PN-B-02480:1986 (

PN-86/B-02480

) Grunty budowlane - Określenia, symbole, podział i

opis gruntów, w zakresie załącznika 1.
W normie zamieszczono załącznik A (normatywny) i załącznik B (informacyjny).
W normie stosowane są odsyłacze od

1)

do

5)

.

SPIS TREŚCI

1 Zakres normy
2 Terminologia ogólna
3 Terminologia dotycząca rodzajów, właściwości i badań gruntów
4 Terminologia dotycząca budownictwa ziemnego i fundamentowania
5 Terminy, symbole literowe, jednostki miary i definicje podstawowych właściwości gruntów
Indeks alfabetyczny terminów polskich
Indeks alfabetyczny terminów angielskich
Indeks symboli literowych
Załącznik A (normatywny) Terminy, symbole literowe, jednostki miary i definicje podstawowych właściwości gruntów
Załącznik B (informacyjny) Bibliografia

1 Zakres normy
W niniejszej normie podano terminologię podstawową z zakresu geotechniki; zdefiniowano terminy ogólne, terminy
dotyczące rodzajów, właściwości i metod badań gruntów oraz terminy dotyczące budownictwa ziemnego
fundamentowania.

2 Terminologia ogólna

2.1
geotechnika
interdyscyplinarna dziedzina nauki i techniki dotycząca zachowania się i badań

podłoża gruntowego (2.3) oraz

materiałów gruntowych (2.4) do celów projektowania, wykonawstwa i kontroli budowli ziemnych (2.6) i
podziemnych,

fundamentów (2.7) konstrukcji (2.2) budowlanych, nawierzchni drogowych, linii kolejowych, lotnisk.

itp.
UWAGI
1 - Nauką podstawową w geotechnice jest "mechanika gruntów"

2 - Dział geotechniki obejmujący zagadnienia dotyczące ochrony środowiska nazywa się "geotechniką środowiskową".
geotechnics

2.2
konstrukcja
uporządkowany ustrój połączonych ze sobą elementów, zaprojektowany w celu zapewnienia odpowiedniej sztywności
przestrzennej; z włączeniem

nasypów (4.2) budowanych podczas wykonywania robót ziemnych (4.5)

structure

2.3
podłoże gruntowe
grunt rodzimy (3.4), antropogeniczny (3.5) lub skała, istniejące na miejscu budowy przed wykonaniem prac
budowlanych w strefie, której właściwości mają wpływ na projektowanie, wykonanie i eksploatację budowli
ground

2.4
materiał gruntowy
grunt naturalny lub

antropogeniczny (3.5) o właściwościach pozwalających zastosować go bezpośrednio lub po

uzdatnieniu do wykonania

budowli ziemnej (2.6)

2.5
posadowienie konstrukcji
fundamentowanie
zespół

fundamentów (2.7) konstrukcji (2.2), którego zadaniem jest przekazanie oddziaływań konstrukcji (2.2) na

podłoże gruntowe (2.3) w taki sposób, aby we współpracującym układzie konstrukcja-podłoże gruntowe nie wystąpił
ż

aden

stan graniczny nośności (4.16) ani stan graniczny użytkowalności (4.17)

foundations

2.6
budowla ziemna
konstrukcja (2.2) wykonana z materiału gruntowego (2.4) lub w podłożu gruntowym (2.3)
PRZYKŁAD - Nasyp drogowy, skarpa, wykop fundamentowy.
earth structure

2.7
fundament
element

konstrukcji (2.2) przenoszący oddziaływania na podłoże gruntowe (2.3)

foundation

2.8
konstrukcja oporowa
konstrukcja (2.2) przenosząca boczne parcie gruntu lub innego podobnego materiału albo wody, zapewniająca
stateczność uskoku naziomu gruntu lub ściany

wykopu (4.3)

PRZYKŁAD - Ściana oporowa, obudowa kotwiona, konstrukcja z gruntu zbrojonego.
retaining structure

2.9
badania geotechniczne
badania geotechniczne polowe (3.25), laboratoryjne i inne, wykonywane w celu ustalenia warunków
geotechnicznych (2.14) na terenie projektowanej konstrukcji (2.2) i w jej otoczeniu oraz określenia właściwości
gruntów lub skal występujących w

podłożu gruntowym (2.3) lub stanowiących materiał gruntowy (2.4)

UWAGA - Do badań geotechnicznych należą między innymi wizje lokalne, analizy istniejących informacji dotyczących
terenu projektowanej konstrukcji, doświadczeń budowlanych itp.
geotechnical investigations

2.10
parametr geotechniczny
wielkość wyrażająca ilościowo właściwość gruntu lub skały, stosowana w obliczeniach projektowych i badaniach
kontrolnych
geotechnical parameter

2.11

warstwa geotechniczna
strefa

podłoża gruntowego (2.3), dla której ustala się jednakowe wartości parametrów geotechnicznych (2.10)

stratum

2.12
podłoże jednorodne
podłoże gruntowe (2.3), w którym do głębokości mającej wpływ na zachowanie się konstrukcji (2.2) występuje jedna
warstwa geotechniczna (2.11)
uniform ground

2.13
podłoże uwarstwione
podłoże gruntowe (2.3), w którym do głębokości mającej wpływ na zachowanie się konstrukcji (2.2) występuje
więcej niż jedna

warstwa geotechniczna (2.11)

layered ground

2.14
warunki geotechniczne
warunki występujące w

podłożu gruntowym (2.3) mające wpływ na zachowanie się konstrukcji (2.2)

UWAGA - Na warunki geotechniczne składają się między innymi: topografia i morfologia terenu, budowa geologiczna i
sytuacja hydrogeologiczna, układ warstw geotechnicznych, rodzaje, właściwości gruntów lub skał i ich stan.
ground conditions; geotechnical conditions

2.15
dokumentacja geotechniczna
dokumentacja badań podłoża gruntowego dokumentacja zawierająca dane geotechniczne potrzebne do
zaprojektowania

konstrukcji (2.2) wraz z ich oceną i uzasadnieniem przyjętych parametrów geotechnicznych (2.10)

ground investigation report

2.16
projekt geotechniczny
część projektu budowlanego dotycząca zagadnień związanych z

podłożem gruntowym (2.3) lub materiałem

gruntowym (2.4), której podstawą jest dokumentacja geotechniczna (2.15)
geotechnical design report

2.17
kategoria geotechniczna
kategoria zagrożenia bezpieczeństwa, wynikająca ze stopnia skomplikowania projektowanej

konstrukcji (2.2), jej

fundamentów (2.7) i oddziaływań oraz warunków geotechnicznych (2.14), mająca wpływ na zaprogramowanie
rodzaju i zakresu

badań geotechnicznych (2.9), obliczeń projektowych i kontroli konstrukcji (2.2)

PRZYKŁAD - Zaporę ziemną projektowaną na zwietrzałym podłożu skalistym w strefie sejsmicznej kwalifikuje się do
kategorii geotechnicznej 3.

UWAGA - Kategorie geotechniczne podane są w Eurocode 7 (ENV 1997-1). Projektowane konstrukcje kwalifikuje się
do jednej z trzech kategorii geotechnicznych: 1, 2 i 3. Kategoria geotechniczna 1 obejmuje najprostsze i małe
konstrukcje z pomijalnym ryzykiem dla życia i mienia, kategoria 2 - typowe konstrukcje i fundamenty bez
skomplikowanych sytuacji obciążeniowych i trudnych warunków geotechnicznych i kategoria 3 - bardzo duże lub
niezwykłe konstrukcje, których budowa związana jest z wielkim ryzykiem, zlokalizowane na terenach o wyjątkowo
trudnych warunkach geotechnicznych (w tym o wysokiej sejsmice).
Bibliografia podana w załączniku B (informacyjnym).
geotechnical category

2.18
doświadczenie porównywalne
udokumentowane informacje dotyczące gruntów i skał tego samego rodzaju i o podobnym spodziewanym zachowaniu
geotechnicznym, jakie występuje w

podłożu gruntowym (2.3) rozpatrywanym w projekcie, oraz dotyczące

konstrukcji (2.2) podobnych do projektowanej

UWAGA - Doświadczeniem porównywalnym są np.: zebrane lokalnie, na rozpatrywanym lub sąsiednim terenie,
informacje o przebiegu osiadania i stanie technicznym istniejących konstrukcji; informacje o zależnościach między
wartościami parametrów geotechnicznych a wartościami mierzonymi w testach polowych lub laboratoryjnych, zebrane

na różnych terenach, stanowiące podstawę ustalenia korelacji podawanych w normach lub w literaturze.
comparable experience

2.19
historia naprężenia
stany naprężenia efektywnego występujące w

podłożu gruntowym (2.3) od czasu jego powstawania do czasu

wykonywania

projektu geotechnicznego (2.16), na które miały wpływ zarówno obciążenia nadkładem związane z

powstawaniem nowych warstw gruntów i skał oraz ich przemieszczaniem w podłożu, jak i obciążenia zewnętrzne
naturalne oraz obciążenia wynikające z działalności inżynierskiej
UWAGA - Historia naprężenia pozwala podzielić grunty na dwie zasadnicze grupy: grunty normalnie skonsolidowane i
grunty prekonsolidowane.
stress history

2.20
odkształcalność podłoża
zdolność gruntów do odkształceń objętościowych i postaciowych w wyniku oddziaływań czynników wewnętrznych i
zewnętrznych, zwłaszcza obciążeń

konstrukcją (2.2), które zmieniają stan naprężenia w podłożu gruntowym (2.3)

ground deformability

2.21
konsolidacja podłoża
odkształcenia podłoża wynikające z wymuszonego obciążeniem odpływu wody z porów gruntu, którego efektem jest
zmniejszenie jego objętości
UWAGA - Proces konsolidacji polega na stopniowym zmniejszaniu się nadwyżki ciśnienia wody w porach, wywołanej
obciążeniem podłoża do stanu równowagi hydrostatycznej.
ground consolidation

2.22
nośność podłoża
zdolność

podłoża gruntowego (2.3) do przejmowania oddziaływań konstrukcji (2.2) bez utraty stateczności, zależna

od właściwości wytrzymałościowych gruntów, rodzaju i cech

konstrukcji (2.2) oraz charakteru jej oddziaływań

UWAGA - Utrata stateczności może nastąpić na przykład wskutek wypierania gruntu spod fundamentu i nadmiernego
jego osiadania, poziomego przesunięcia fundamentu, osuwiska, zsuwu fundamentu lub podłoża wraz z konstrukcją.
bearing resistance; bearing capacity

2.23
zwierciadło wody gruntowej
poziom wody gruntowej, na którym ciśnienie wody w porach jest równe ciśnieniu atmosferycznemu w danym punkcie i
czasie
groundwater table

3 Terminologia dotycząca rodzajów, właściwości i badań gruntów

3.1
klasyfikacja gruntów i skał
podział gruntów i skał na grupy wykazujące podobne właściwości
UWAGA - Głównymi właściwościami, powszechnie stosowanymi w celu klasyfikacji gruntów, są uziarnienie i
plastyczność.
soil or rock classification

3.2
identyfikacja gruntu lub skały
rozpoznanie rodzaju gruntu lub skały zgodnie z obowiązującą klasyfikacją
soil or rock identification

3.3
nazwa gruntu
wyraz albo połączenie wyrazowe oznaczające rodzaj gruntu zgodnie z obowiązującą klasyfikacją
UWAGA - Nazwa gruntu niespoistego zależy od procentowej zawartości frakcji o danych wymiarach, natomiast gruntu
spoistego - od zawartości frakcji iłowej, pyłowej i piaskowej.
soil type

3.4
grunt rodzimy
grunt powstały w miejscu zalegania w wyniku procesów geologicznych
UWAGA - Grunty rodzime są zawsze gruntami naturalnymi.
local soil

3.5
grunt antropogeniczny
grunt powstały nie w sposób naturalny, lecz w wyniku działalności człowieka, np. przez wymieszanie gruntu
naturalnego z materiałami odpadowymi (gruz, popiół, materiały syntetyczne itp.)
made ground

3.6
grunt normalnie skonsolidowany
grunt, w którym obecne pionowe naprężenie efektywne jest największe w całej jego

historii naprężenia (2.19)

normally consolidated soil

3.7
grunt prekonsolidowany
grunt, w którego

historii naprężenia (2.19) wystąpiło już największe pionowe naprężenie efektywne, większe od

obecnego
UWAGA - Gruntem prekonsolidowanym jest grunt, w którym naprężenie prekonsolidacji było większe od obecnego
efektywnego naprężenia, tzn. współczynnik prekonsolidowania gruntu OCR jest większy niż 1: większa wartość
współczynnika OCR (np. >10) oznacza silniej prekonsolidowany grunt.
overconsolidated (preconsolidated) soil

3.8
grunt ekspansywny
grunt spoisty odznaczający się zdolnością do zmian objętości (kurczenia się lub/i pęcznienia) tylko na skutek zmian
wilgotności
UWAGA - Skład mineralny gruntów ekspansywnych obejmuje hydrofilne minerały ilaste: smektyt i illit.
expansive soil

3.9
grunt nasycony wodą
grunt, którego pory są całkowicie wypełnione wodą
UWAGI
1 - Grunt nasycony wodą składa się tylko z dwóch faz: stałej (szkielet gruntowy) i płynnej (woda lub inna ciecz).
2 - Wilgotność objętościowa gruntu nasyconego wodą jest równa jego porowatości.
3 - Stopień nasycenia gruntu nasyconego wodą jest równy 1
saturated soil

3.10
grunt nienasycony wodą
grunt częściowo nasycony wodą
grunt, w którego porach oprócz wody znajduje się również gaz
UWAGI
1 - Grunt nienasycony wodą składa się z trzech faz: stałej (szkielet gruntowy), płynnej (woda lub inna ciecz) i gazowej
(powietrze).
2 - Wilgotność objętościowa gruntu nienasyconego wodą jest mniejsza od jego porowatości.
unsaturated soil

3.11
skład mineralny gruntu
zespół minerałów, z których składa się grunt
UWAGA - Skład mineralny jest szczególnie ważny w przypadku gruntów spoistych; minerały ilaste mają istotny wpływ
na właściwości gruntów spoistych
mineralogical composition

3.12
uziarnienie gruntu

skład granulometryczny gruntu
procentowa zawartość

frakcji uziarnienia (3.13) w gruncie

grain size distribution

3.13
frakcja uziarnienia
zbiór cząstek gruntu o określonym zakresie wielkości
UWAGA - W klasyfikacjach gruntów wyróżniono następujące frakcje uziarnienia: kamienistą (> 40 mm) żwirową (od
2 mm do 40 mm), piaskową (od 0,05 mm do 2,0 mm), pyłową (od 0,002 mm do 0,05 mm), iłową (< 0,002 mm).
soil fraction

3.14
struktura gruntu
wielkość składników gruntu, wzajemny ich układ oraz współdziałanie
UWAGA - Wyróżnia się trzy typowe struktury gruntów: ziarnistą, komórkową i kłaczkową.
soil structure

3.15
faza gruntu
jednorodna część tworząca grunt, różniąca się od innych jego części i oddzielona od nich wyraźną granicą
UWAGA - Grunt jest ośrodkiem porowatym i wyróżnia się w nim trzy zasadnicze fazy: stałą (cząstki gruntowe), płynną
(woda lub inna ciecz), gazową (powietrze, para wodna lub inny gaz); w gruntach zamarzniętych wyróżnia się czwartą
fazę-lód.
soil phase

3.16
konsystencja gruntu
stan gruntu spoistego zależny od ilości zawartej w nim wody i właściwości cząstek gruntowych

UWAGA - Wyróżnia się następujące konsystencje gruntów: zwartą, półzwartą, twardoplastyczną, plastyczną,
miękkoplastyczną i płynną.
soil consistency

3.17
granice konsystencji gruntu
granice Atterberga
wilgotności graniczne gruntu spoistego między jego stanami plastyczności

UWAGI
1 - Granice wilgotności gruntu, poniżej których grunty spoiste przestają byś plastyczne i powyżej których przechodzą w
stan płynny.
2 - Wyróżnia się następujące granice konsystencji: granicę płynności, granicę plastyczności i granicę skurczalności.
consistency limits (or Atterberg limits)

3.18
kapilarność gruntu
zjawisko podnoszenia się wody zawartej w gruncie powyżej swobodnego

zwierciadła wody gruntowej (2.23) w

kanalikach utworzonych z porów, stanowiących kapilary
soil capilarity

3.19
pęcznienie gruntu
zdolność gruntu do zwiększania objętości tylko w wyniku wzrostu jego wilgotności
soil swelling

3.20
skurczliwość gruntu
zdolność gruntu do zmniejszania objętości tylko w wyniku zmniejszania jego wilgotności
soil shrinkage

3.21
ś

ciśliwość gruntu

zmniejszanie się objętości gruntu na skutek oddziaływań zewnętrznych, w tym zwłaszcza obciążenia
soil compressibility

3.22
odprężenie gruntu
zwiększenie objętości gruntu wywołane zmniejszeniem zewnętrznego obciążenia
soil swelling

3.23
przepuszczalność gruntu
przepuszczalność hydrauliczna
właściwość pozwalająca na przepływ cieczy przez grunt w wyniku różnicy potencjałów ciśnienia
soil permeability (soil hydraulic conductivity)

3.24
sztywność gruntu
stosunek zmiany obciążenia jednostkowego gruntu do odpowiadającej jej zmiany odkształcenia
stiffness

3.25
badania polowe
badania geotechniczne (2.9) wykonywane w terenie
UWAGA - W zakres badań polowych wchodzą między innymi: wiercenia badania geofizyczne, testy penetracji (np.
sondowania statyczne i dynamiczne), testy in situ (testy presjometryczne i dylatometryczne, obciążenie płytą, testy
sondą obrotową i testy wodoprzepuszczalności), pobieranie próbek gruntów i skał, pomiary zwierciadła wody
gruntowej, testy w dużej skali, monitorowanie itp.
geotechnical field investigation

3.26
sonda geotechniczna
urządzenie do badania

podłoża gruntowego (2.3), złożone z żerdzi wyposażonej w znormalizowaną końcówkę, którą

zagłębia się przez wciskanie, wbijanie lub wkręcanie
geotechnical penetrometer; geotechnical sound

3.27
sondowanie geotechniczne
zagłębianie końcówki

sondy geotechnicznej (3.26) w podłoże gruntowe (2.3) z pomiarem oporów penetracji

geotechnical sounding

3.28
sondowanie dynamiczne
sondowanie geotechniczne (3.27) polegające na wbijaniu końcówki sondy geotechnicznej (3.26) z pomiarem liczby
uderzeń potrzebnych do zagłębienia końcówki na określony odcinek głębokości penetracji
dynamic sounding (probing)

3.29
sondowanie statyczne
sondowanie geotechniczne (3.27) polegające na wciskaniu lub wkręcaniu statycznie obciążonej sondy
geotechnicznej (3.26) z pomiarem oporów penetracji lub liczby półobrotów potrzebnych do zagłębienia końcówki
sondy geotechnicznej (3.26) na określony odcinek głębokości penetracji
static sounding

3.30
test geotechniczny
czynności wykonywane zgodnie z wymaganą procedurą w celu określenia wielkości służącej

do identyfikacji gruntu

lub skały (3.2), wyprowadzenia wartości parametru geotechnicznego (2.10) lub poznania zachowania się gruntu
PRZYKŁAD - polowy test penetracji, labolatoryjny test ścinania próbki gruntu, test chemiczny.
geotechnical test

3.31
test geotechniczny in situ
test geotechniczny (3.30) wykonywany w warunkach naturalnego występowania gruntu w podłożu

UWAGA - W zakres geotechnicznych testów in situ wchodzą: test presjometryczny (PMT)

1)

, test dylatometryczny

(DMT)

2)

test obciążenia płytą (PLT)

3)

test polową sondą obrotową (FVT)

4)

test przepuszczalności.

geotechnical in situ test

3.32
pobieranie próbek gruntu lub skały
wydobywanie próbek gruntu lub skały z

podłoża gruntowego (2.3) za pomocą odpowiednich technik

UWAGI
1 - Próbki są pobierane w celu identyfikacji gruntu lub skały, do badań laboratoryjnych i określenia właściwości
geotechnicznych.
2 - Do pobierania próbek stosuje się zwykle specjalne próbniki.
soil or rock sampling

3.33
próbka gruntu lub skały
porcja gruntu lub skały pobrana z

podłoża gruntowego (2.3), z zastosowaniem odpowiednich technik

soil or rock sample

3.34
kategoria metody pobierania próbek
kategoria wyróżniona w metodach

pobierania (3.32) próbek gruntu lub skały (3.33) w zależności od jakości

uzyskiwanych próbek
UWAGA - Wyróżniono trzy kategorie metod pobierania próbek: A. B i C. Metodami kategorii A pobierane są próbki
zupełnie nienaruszone lub tylko lekko naruszone, w których wilgotność i wskaźnik porowatości są takie jak w
warunkach in situ i nie następują w nich zmiany składników oraz składu chemicznego gruntu. Metodami kategorii B
pobrać można próbki o naruszonej strukturze, zawierające wszystkie składniki gruntu in situ z zachowaniem naturalnej
wilgotności (w próbkach można rozpoznać ogólny układ warstw gruntów i składników). Metody kategorii C umożliwiają
pobranie próbek o całkowicie naruszonej strukturze i wilgotności, która może byś niereprezentatywna dla badanej
warstwy gruntu (ogólny układ warstw gruntów lub ich składników może być zmieniony i nie można zidentyfikować
warstw występujących w warunkach in situ).
category of sampling method

3.35
klasa jakości próbki gruntu lub skały
klasa

próbek gruntu lub skały (3.33) o określonej jakości

UWAGA - Wyróżniono pięć klas jakości próbek. Klasa 1 oznacza próbki doskonałej jakości, klasa 5 - próbki, które nie
nadają się do reprezentatywnych badań.
quality class of soil sample

3.36
badania geotechniczne makroskopowe
badania mające na celu określenie nazwy, rodzaju gruntu i niektórych cech fizycznych (zwykle stanu gruntu, jego
barwy, wilgotności i zawartości węglanów wapnia) bez pomocy specjalistycznego sprzętu
UWAGA - Badania makroskopowe mogą byś prowadzone w terenie lub w laboratorium.
geotechnical visual investigation

3.37
wskaźnik nośności CBR

5)

Kalifornijski Wskaźnik Nośności
stosunek procentowy siły potrzebnej do wciśnięcia w badany grunt na określoną głębokość znormalizowanego tłoka do
siły potrzebnej do wciśnięcia go na taką samą głębokość w znormalizowaną próbkę gruntu
CBR ratio

4 Terminologia dotycząca budownictwa ziemnego i fundamentowania

4.1
zbocze
naturalnie ukształtowana pochyła powierzchnia terenu
slope

4.2
nasyp

warstwa lub specjalnie ukształtowana

budowla ziemna (2.6) z materiału gruntowego (2.4) powstała w wyniku

działalności człowieka
PRZYKŁAD - Nasyp budowlany, wysypisko, zwałowisko, zasypka.
embankment; fill

4.3
ykop
wyrobisko w gruncie
UWAGA - Wykop może byś otwarty (ze skarpami), w obudowie czasowej albo trwałej, zapewniającej stateczność
ś

cian, w razie potrzeby może być odwadniany.

excavation

4.4
osuwisko
utrata stateczności

zbocza (4.1) lub skarpy i niekontrolowane przemieszczenie się gruntu lub skał pod wpływem sił

ciężkości i ewentualnie ciśnienia spływowego wody, wstrząsów i innych przyczyn, połączone ze ścięciem podłoża
wzdłuż powierzchni poślizgu
landslide

4.5
roboty ziemne
roboty budowlane obejmujące odspajanie, przemieszczanie, układanie, zagęszczanie gruntu, ewentualnie ulepszanie
dodatkami (mineralnymi, spoiwami), wraz z doraźnym i trwałym odwodnieniem
earthwork

4.6
zagęszczanie gruntu
proces budowlany, którego celem jest zmniejszenie objętości porów gruntu
UWAGA - Podczas budowy nasypu zagęszczanie wykonuje się warstwami z użyciem walców zagęszczarek i innego
sprzętu. Zagęszczenie podłoża na pełną potrzebną głębokość wykonuje się za pomocą wibroflotacji, ciężkich ubijaków,
pali zagęszczających, zastrzyków przemieszczeniowych itp.
compaction

4.7
wzmacnianie podłoża gruntowego
zabieg, którego celem jest zwiększenie wytrzymałości, zmniejszenie ściśliwości lub poprawa innych właściwości gruntu
UWAGA - Wzmacnianie gruntu można przeprowadzić przez zagęszczanie, ubijanie, stabilizację mechaniczną lub
spoiwami, zastrzykami, konsolidacją nadkładem gruntu, elementami wzmacniającymi (palami, mikropalami,
gwoździami gruntowymi) itp.
ground improvement; ground strengthening

4.8
grunt zbrojony
materiał kompozytowy złożony z odpowiednio

dobranego materiału gruntowego (2.4), zwykle gruntu niespoistego,

oraz z elementów przenoszących siły rozciągające, rozmieszczonych regularnie lub rozproszonych
UWAGI
1 - Elementami przenoszącymi siły rozciągające mogą być taśmy lub siatki metalowe, materiały geotekstylne,
gwoździe gruntowe itp.
2 - Grunt zbrojony powstaje podczas budowy nasypu lub jest formowany in situ z użyciem gwoździ gruntowych i
podobnych elementów.
reinforced soil

4.9
materiał zasypowy
zasypka gruntowa
wyselekcjonowany

materiał gruntowy (2.4), zwykle o dużej przepuszczalności, przeznaczony do zasypywania lub

obsypywania elementów budowli, zwłaszcza

konstrukcji oporowych (2.8), przepustów i tuneli budowanych metodą

odkrywkową
backfill

4.10

fundament bezpośredni
fundament (2.7) przekazujący obciążenie z konstrukcji (2.2) na podłoże gruntowe (2.3) bezpośrednio przez
podstawę, zwykle posadowiony na małej głębokości od powierzchni terenu
PRZYKŁAD - Fundament stopowy, ławowy, płytowy
shallow foundation; spread foundation

4.11
fundament głęboki
fundament (2.7) przekazujący obciążenia z konstrukcji (2.2) za pośrednictwem elementów sięgających w głębiej
zalegające warstwy

podłoża gruntowego (2.3)

UWAGA - Elementami konstrukcyjnymi przenoszącymi obciążenia mogą być: pale, studnie, kesony, elementy
szczelinowe, masywy lub słupy zeskalonego gruntu.
deep foundation

4.12
pal
smukły element konstrukcyjny o dużym zagłębieniu, przenoszący obciążenia na głęboko zalegające warstwy podłoża
przez podstawę (ostrze) i/lub powierzchnię boczną
UWAGA - Pale mogą byś pionowe lub ukośne, przenoszą one siły wciskające, wyciągające i/lub boczne
pile

4.13
fundament palowy
fundament (2.7) przekazujący obciążenie z konstrukcji (2.2) na głębiej zalegające warstwy podłoża gruntowego
(2.3) za pośrednictwem

pali (4.12)

pile foundation

4.14
głębokość posadowienia fundamentu
głębokość mierzona od powierzchni terenu do spodu

fundamentu (2.7)

UWAGA - Wybór głębokości posadowienia fundamentu zależy między innymi od głębokości występowania warstwy
gruntu zdolnej do przejęcia obciążenia z konstrukcji, poziomu wody gruntowej, występowania gruntów pęczniejących,
zapadowych i wysadzinowych, projektowanej niwelety terenu, poziomu posadzki w pomieszczeniach podziemnych,
głębokości posadowienia fundamentów sąsiednich konstrukcji i głębokości przemarzania.
depth of foundation

4.15
głębokość przemarzania
maksymalna dla danego terenu głębokość zamarzania wody w gruncie, mierzona od nie osłoniętej powierzchni gruntu
lub od posadzki w pomieszczeniach nie ogrzewanych
depth of freezing

4.16
stan graniczny nośności
stan łączący się z katastrofą lub innymi formami awarii konstrukcji, spowodowany utratą ogólnej stateczności lub
poślizgu konstrukcji wraz z podłożem, wyczerpaniem nośności podłoża gruntowego, fundamentu albo jego części,
zniszczeniem konstrukcji oporowej lub jej elementu, nadmiernymi lub nierównomiernymi przemieszczeniami podłoża
gruntowego, bądź nadmiernymi drganiami
ultimate limit state

4.17
stan graniczny użytkowalności
stan spowodowany nadmiernym lub nierównomiernym przemieszczeniem konstrukcji na skutek osiadania podłoża,
spełniający warunki, po przekroczeniu których konstrukcja przestaje spełniać określone wymagania użytkowe
serviceability limit state

4.18
częściowy współczynnik bezpieczeństwa
współczynnik stosowany w metodzie stanów granicznych do ustalenia wartości obliczeniowych oddziaływań oraz
właściwości gruntów lub skał lub

parametrów geotechnicznych (2.10) na podstawie wartości charakterystycznych

(4.24) w celu uwzględnienia niedokładności i możliwych odchyłek

PRZYKŁAD - Częściowy współczynnik bezpieczeństwa dla oddziaływań konstrukcji, częściowy współczynnik
bezpieczeństwa dla wytrzymałości gruntu na ścinanie bez odpływu.
partial safety factor

4.19
osiadanie fundamentu
pionowe przemieszczenie na skutek odkształceń, wynikających ze ściśliwości podłoża, wywołanych obciążeniem
konstrukcją i terenu w jej otoczeniu, a także obniżeniem poziomu wody gruntowej, erozją wewnętrzną gruntu itp.
settlement of foundation; subsidence

4.20
wartość graniczna przemieszczenia lub odkształcenia
wartość przemieszczenia lub odkształcenia fundamentów konstrukcji, przy której uważa się, że wystąpi stan graniczny
nośności lub użytkowalności konstrukcji
UWAGA - Przemieszczenia i odkształcenia fundamentów konstrukcji, dla których ustala się w projekcie wartości
graniczne, są to: osiadanie, osiadanie względne lub różnica osiadań, obrót, przechylenie, względne ugięcia, względne
obroty, przemieszczenie poziome i wibracje.
limiting value of movement

4.21
parcie gruntu w spoczynku
wartość poziomego naprężenia w

podłożu gruntowym (2.3) o poziomej powierzchni, które znajduje się całkowicie w

spoczynku i nie jest naruszone przez zewnętrzne oddziaływania
earth pressure at rest

4.22
parcie czynne gruntu
minimalna wartość naprężenia poziomego w

podłożu gruntowym (2.3), powstająca podczas ruchu ściany w kierunku

przeciwnym do miejsca występowania gruntu, co pozwala na przemieszczanie gruntu do czasu osiągnięcia stanu
równowagi granicznej
active earth pressure

4.23
parcie bierne gruntu
odpór gruntu
maksymalna wartość naprężenia poziomego w

podłożu gruntowym (2.3) powstająca podczas ruchu ściany w

kierunku miejsca występowania gruntu, co powoduje zagęszczanie gruntu do czasu osiągnięcia stanu granicznego
passive earth pressure

4.24
wartość charakterystyczna parametru geotechnicznego
wartość

parametru geotechnicznego (2.10), oszacowana z wymaganym prawdopodobieństwem na podstawie

wartości wyprowadzonych parametru geotechnicznego (4.26), z uwzględnieniem możliwych różnic między
właściwościami zmierzonymi a rzeczywistymi właściwościami gruntu lub skały in situ oraz innych czynników
characteristic value of geotechnical parameter

4.25
wartość obliczeniowa parametru geotechnicznego
wartość

parametru geotechnicznego (2.10) stosowana do sprawdzenia stanu granicznego, wyznaczona na

podstawie

wartości charakterystycznej parametru geotechnicznego (4.24), z uwzględnieniem odpowiedniej

wartośc

i częściowego współczynnika bezpieczeństwa (4.18) lub inną metodą, przy zachowaniu wymaganego

poziomu bezpieczeństwa
design value of geotechnical parameter

4.26
wartość wyprowadzona parametru geotechnicznego
wartość

parametru geotechnicznego (2.10) określona na podstawie wyników testów geotechnicznych (3.30)

polowych lub laboratoryjnych oraz teorii, korelacji lub doświadczenia, stanowiąca podstawę do oszacowania

wartości

charakterystycznej parametru geotechnicznego (4.24)
PRZYKŁAD - Wartość wyprowadzona wytrzymałości na ścinanie gruntu bez odpływu (c

u

), wyznaczona z pomiaru

oporu stożka (q

c

) na podstawie korelacji między q

c

a c

u

. Wartość wyprowadzona modułu Younga w warunkach z

odpływem (E

m

) ,wyznaczona z pomiaru oporu stożka (q

c

) na podstawie doświadczenia lokalnego.

derived value of geotechnical parameter

5 Terminy, symbole literowe, jednostki miary i definicje podstawowych właściwości gruntów
Według załącznika A (normatywnego).

Indeks alfabetyczny terminów polskich

A

aktywność gruntu

A.38

B

badania geotechniczne

2.9

badania geotechniczne makroskopowe

3.36

badania geotechniczne polowe

3.25

budowla ziemna

2.6

C

ciężar objętościowy gruntu

A.17

ciężar objętościowy gruntu z uwzględnieniem wyporu wody

A.23

ciężar objętościowy nasyconego gruntu

A.22

ciężar objętościowy szkieletu gruntowego

A.21

ciężar właściwy szkieletu gruntowego

A.18

ciężar właściwy wody w porach gruntu

A.19

ciśnienie pęcznienia

A.62

ciśnienie porowe

A.44

ciśnienie wody w porach gruntu

A.44

częściowy współczynnik bezpieczeństwa

4.18

D

dokumentacja geotechniczna

2.15

doświadczenie porównywalne

2.18

E

edometryczny moduł ściśliwości

A.59

efektywne naprężenie normalne

A.45

efektywne naprężenie pionowe

A.67

efektywne parametry wytrzymałościowe

A.51

efektywny kąt tarcia wewnętrznego

A.51

F

faza gruntu

3.15

frakcja uziarnienia

3.13

fundament

2.7

fundament bezpośredni

4.10

fundament głęboki

4.11

fundament palowy

4.13

G

geotechnika

2.1

gęstość objętościowa gruntu

A.12

gęstość objętościowa przy całkowitym nasyceniu porów wodą

A.16

gęstość objętościowa szkieletu gruntowego

A.15

gęstość właściwa szkieletu gruntowego

A.14

gęstość wody w porach gruntu

A.13

głębokość posadowienia fundamentu

4.14

głębokość przemarzania

4.15

gradient hydrauliczny

A.41

granica plastyczności

A.33

granica płynności

A.32

granica skurczalności

A.34

granice Atterberga

3.17

granice konsystencji gruntu

3.17

grunt antropogeniczny

3.5

grunt ekspansywny

3.8

grunt nasycony wodą

3.9

grunt nienasycony wodą

3.10

grunt normalnie skonsolidowany

3.6

grunt prekonsolidowany

3.7

grunt rodzimy

3.4

grunt zbrojony

4.8

H

historia naprężenia

2.19

I

identyfikacja gruntu lub skały

3.2

K

kapilarność gruntu

3.18

kategoria geotechniczna

2.17

kategoria metody pobierania próbek

3.34

kąt tarcia o ścianę

A.70

kąt tarcia wewnętrznego

A.50

klasa jakości próbki gruntu lub skały

3.35

klasyfikacja gruntów i skał

3.1

kohezja

A.48

konsolidacja podłoża

2.21

konstrukcja

2.2

konstrukcja oporowa

2.8

konsystencja gruntu

3.16

M

masa próbki gruntu

A.1

masa szkieletu gruntowego

A.2

masa wody w porach gruntu

A.3

materiał gruntowy

2.4

materiał zasypowy

4.9

moduł liniowej odkształcalności

A.55

moduł odkształcenia postaciowego

A.56

moduł Younga "z odpływem"

A.57

N

n - procentowa średnica

A.25

naprężenie normalne

A.43

naprężenie prekonsolidacji

A.68

naprężenie styczne

A.46

naprężenie ścinające

A.46

nasyp

4.2

nazwa gruntu

3.3

nośność podłoża

2.22

O

objętość gruntu

A.4

objętość porów gruntu

A.6

objętość szkieletu gruntowego

A.5

objętość wody w porach gruntu

A.7

odkształcalność podłoża

2.20

odpór gruntu

4.23

odprężenie gruntu

3.22

osiadanie fundamentu

4.19

osuwisko

4.4

P

pal

4.12

parametr geotechniczy

2.10

parcie bierne gruntu

4.23

parcie czynne gruntu

4.22

parcie gruntu w spoczynku

4.21

pęcznienie gruntu

3.19

pobieranie próbek gruntu lub skały

3.32

podłoże jednorodne

2.12

podłoże uwarstwione

2.13

podłoże gruntowe

2.3

porowatość

A.8

posadowienie konstrukcji

2.5

projekt geotechniczny

2.16

próbka gruntu lub skały

3.33

przepuszczalność gruntu

3.23

przepuszczalność hydrauliczna

3.23

R

rezydualne efektywne parametry wytrzymałościowe

A.53

rezydualny kąt tarcia wewnętrznego

A.53

roboty ziemne

4.5

S

skład mineralny gruntu

3.11

skurczliwość gruntu

3.20

sonda geotechniczna

3.26

sondowanie geotechniczne

3.27

sondowanie dynamiczne

3.28

sondowanie statyczne

3.29

spójność efektywna

A.51

spójność gruntu

A.48

spójność rezydualna

A.53

stan graniczny nośności

4.16

stan graniczny użytkowalności

4.17

stopień konsolidacji

A.65

stopień plastyczności

A.36

stopień wilgotności

A.31

stopień zagęszczenia

A.39

struktura gruntu

3.14

sztywność gruntu

3.24

Ś

ś

ciśliwość gruntu

3.21

ś

rednica zastępcza ziarna (cząstki)

A.24

T

test geotechniczny

3.30

test geotechniczny in situ

3.31

U

uziarnienie gruntu

3.12

W

warstwa geotechniczna

2.11

wartość charakterystyczna parametru geotechnicznego

4.24

wartość graniczna przemieszczenia lub odkształcenia

4.20

wartość obliczeniowa parametru geotechnicznego

4.25

wartość wyprowadzona parametru geotechnicznego

4.26

warunki geotechniczne

2.14

wilgotność

A.29

wilgotność w stanie całkowitego nasycenia porów gruntu wodą

A.30

wrażliwość gruntu

A.54

wskaźnik jednorodności uziarnienia

A.26

wskaźnik konsystencji

A.37

wskaźnik krzywizny

A.27

wskaźnik nośności CBR

3.37

wskaźnik odprężenia

A.61

wskaźnik osiadania zapadowego

A.64

wskaźnik pęcznienia

A.63

wskaźnik plastyczności

A.35

wskaźnik porowatości

A.9

wskaźnik porowatości przy maksymalnym zagęszczeniu

A.10

wskaźnik porowatości przy najluźniejszym ułożeniu ziaren

A.11

wskaźnik ściśliwości

A.60

wskaźnik zagęszczenia

A.40

współczynnik parcia gruntu w spoczynku

A.69

współczynnik filtracji

A.42

współczynnik konsolidacji

A.66

współczynnik zmiany objętości

A.58

wykop

4.3

wytrzymałość gruntu na ścinanie

A.47

wytrzymałość gruntu na ścinanie "bez odpływu"

A.49

wytrzymałość gruntu o zniszczonej strukturze

A.52

względny ciężar właściwy szkieletu gruntowego

A.20

wzmacnianie podłoża gruntowego

4.7

Z

zagęszczanie gruntu

4.6

zasypka gruntowa

4.9

zawarość części organicznych

A.28

zbocze

4.1

zwierciadło wody gruntowej

2.23

Indeks alfabetyczny terminów angielskich

A

active earth pressure

4.22

activity

A.38

angle of shearing resistance

A.50

angle of shearing resistance in terms of effective stress

A.51

angle of wall friction

A.70

apparent angle of internal friction

A.50

apparent cohesion intercept

A.48

apparent preconsolidation pressure

A.68

Atterberg limits

3.17

B

backfill

4.9

bearing capacity

2.22

bearing resistance

2.22

bulk density

A.12

C

category of sampling method

3.34

CBR ratio

3.37

characteristic value of geotechnical parameter

4.24

coefficient of consolidation

A.66

coefficient of curvature

A.27

coefficient of earth pressure at rest

A.69

coefficient of permeability

A.42

coefficient of volume change

A.58

cohesion intercept in terms of effecitve stress

A.51

collapsing coefficient

A.64

compaction

4.6

comparable experience

2.18

compression index

A.60

consistency index

A.37

consistency limits

3.17

D

deep foundation

4.11

degree of compaction

A.40

degree of consolidation

A.65

degree of saturation

A.31

density index

A.39

density of saturated soil

A.16

density of solid particles

A.14

density of pore water

A.13

depth od foundation

4.14

depth of freezing

4.15

derived value of geotechnical parameter

4.26

design value of geotechnical parameter

4.25

drained (long term) Young's modulus

A.57

dry density of solid particles

A.15

dry mass

A.2

dry unit weight

A.21

dynamic probing

3.28

dynamic sounding

3.28

E

earth pressure at rest

4.21

earth structure

2.6

earthwork

4.5

effective normal stress

A.45

effective vertical stress

A.67

effective shear strength parameters

A.51

effective unit weight of soil

A.23

embankment

4.2

equivalent grain size diameter

A.24

excavation

4.3

expansive soil

3.8

F

fill

2.4

fill

4.2

foundation

2.7

foundations

2.5

G

geotechnical category

2.17

geotechnical conditions

2.14

geotechnical design report

2.16

geotechnical field investigations

3.25

geotechnical in situ test

3.31

geotechnical investigations

2.9

geotechnical parameter

2.10

geotechnical penetrometer

3.26

geotechnical sound

3.26

geotechnical sounding

3.27

geotechnical test

3.30

geotechnical visual investigations

3.36

geotechnics

2.1

grain size distribution

3.12

ground

2.3

ground conditions

2.14

ground consolidation

2.21

ground deformability

2.20

ground improvement

4.7

ground investigation report

2.15

ground strengthening

4.7

groundwater table

2.23

H

hydraulic gradient

A.41

L

landslide

4.4

layered ground

2.13

limiting value of movement

4.20

liquid limit

A.32

liquidity index

A.36

local soil

3.4

M

made ground

3.5

mass of solid particles

A.2

mass of pore water

A,3

mass of soil specimen

A.1

maximum void ratio

A.11

mineralogical composition

3.11

minimum void ratio

A.10

modulus of linear deformation

A.55

modulus of shear deformation

A.56

moisture content

A.29

N

n percent - diameter

A.25

normally consolidated soil

3.6

O

oedometer modulus

A.59

organic content

A.28

overconsolidated soil

3.7

P

partial safety factor

4.18

passive earth pressure

4.23

pile

4.12

pile foundation

4.13

plastic limit

A.33

plasticity index

A.35

pore pressure

A.44

porosity

A.8

preconsolidated soil

3.7

Q

quality class of soil sample

3.35

R

reinforced soil

4.8

relative density

A.39

remoulded undrained shear strength

A.52

residual angle of shearing resistance

A.53

residual cohesion intercept

A.53

residual shear strength parameters

A.53

retaining structure

2.8

rock sample

3.33

rock sampling

3.32

S

saturated soil

3.9

saturation water content

A.30

sensitivity of soil

A.54

serviceability limit state

4.17

settlement of foundation

4.19

shallow foundation

4.10

shear strength of soil

A.47

shear stress

A.46

shrinkage limit

A.34

slope

4.1

soil capilarity

3.18

soil compressibility

3.21

soil consistency

3.16

soil fraction

3.13

soil or rock classification

3.1

soil or rock identification

3.2

soil hydraulic conductivity

3.23

soil particles unit weight

A.18

soil permeability

3.23

soil phase

3.15

soil sample

3.33

soil sampling

3.32

soil shrinkage

3.20

soil structure

3.14

soil swelling

3.19

soil swelling

3.22

soil type

3.3

specific gravity of solid partcles

A.20

spread foundation

4.10

static sounding

3.29

stiffness

3.24

stratum

2.11

stress history

2.19

structure

2.2

subsidence

4.19

swelling index

A.61

swelling index

A.63

swell pressure

A.62

T

total normal stress

A.43

U

ultimate limit state

4.16

undrained shear strength

A.48

uniform ground

2.12

uniformity coefficient

A.26

unit weight

A.17

unit weight of dry soil

A.21

unit weight of saturated soil

A.22

unit weight of solid particles

A.18

unit weight of submerged soil

A.23

unit weight of water

A.19

unsaturated soil

3.10

V

void ratio

A.9

void ratio in densest state

A.10

void ratio in loosest state

A.11

volume of specimen

A.4

volume of pore water

A.7

volume of solid particles

A.5

volume of voids

A.6

W

water content

A.29

Indeks symboli literowych

Litery łacińskie

Symbol

Termin

A

-

aktywność gruntu

A.38

ac

-

aktywność gruntu

A.38

C

c

-

wskaźnik ściśliwości

A.60

C

C

-

wskaźnik krzywizny

A.27

C

s

-

wskaźnik odprężenia

A.61

C

u

-

wskaźnik jednorodności uziarnienia

A.26

c

r

-

wytrzymałość gruntu o zniszczonej strukturze

A.52

c

r

-

spójność rezydualna

A.53

c

u

-

spójność gruntu (kohezja)

A.48

c

u

-

wytrzymałość gruntu na ścinanie "bez odpływu"

A.49

c

v

-

współczynnik konsolidacji

A.66

c'

-

spójność efektywna

A.51

d

-

ś

rednica zastępcza ziarna (cząstki)

A.24

d

n

-

n - procentowa średnica ziaren

A.25

d

x

-

n - procentowa średnica ziaren

A.25

E

-

moduł liniowej odkształcalności

A.55

E

m

-

moduł Younga "z odpływem"

A.57

E

oe

-

edometryczny moduł ściśliwości

A.59

e

-

wskaźnik porowatości

A.9

e

max

-

wskaźnik porowatości przy najluźniejszym ułożeniu ziaren

A.11

e

min

-

wskaźnik porowatości przy maksymalnym zagęszczeniu

A.10

G

-

moduł odkształcenia postaciowego

A.56

G

s

-

względny ciężar właściwy szkieletu gruntowego

A.20

G.S.

-

względny ciężar właściwy szkieletu gruntowego

A.20

I

C

-

wskaźnik konsystencji

A.37

I

D

-

stopień zagęszczenia

A.39

I

L

-

stopień plastyczności

A.36

I

om

-

zawartość części organicznych

A.28

I

P

-

wskaźnik plastyczności

A.35

I

S

-

wskaźnik zagęszczenia

A.40

i

-

gradient hydrauliczny

A.41

i

mp

-

wskaźnik osiadania zapadowego

A.64

K

0

-

współczynnik parcia gruntu w spoczynku

A.69

k

-

współczynniki filtracji

A.42

M

-

edometryczny moduł ściśliwości

A.59

m

-

masa gruntu

A.1

m

d

-

masa szkieletu gruntowego

A.2

m

s

-

masa szkieletu gruntowego

A.2

m

v

-

współczynnik zmiany objętości

A.58

m

w

-

masa wody w porach gruntu

A.3

n

-

porowatość

A.8

P

c

-

ciśnienie pęcznienia

A.62

S

r

-

stopień wilgotności

A.31

S

t

-

wrażliwość gruntu

A.54

U

-

wskaźnik jednorodności uziarniania

A.26

U

t

-

stopień konsolidacji

A.65

u

-

ciśnienie wody w porach gruntu (ciśnienie porowe)

A.44

V

-

objętość gruntu

A.4

V

d

-

objętość szkieletu gruntowego

A.5

V

s

-

objętość szkieletu gruntowego

A.5

V

p

-

objętość porów gruntu

A.6

V

w

-

objętość wody w porach gruntu

A.7

w

-

wilgotność

A.29

w

L

-

granica płynności

A.32

w

P

-

granica plastyczności

A.33

w

S

-

granica skurczalności

A.34

w

sat

-

wilgotność w stanie całkowitego nasycenia porów gruntu wodą

A.30

w

r

-

wilgotność w stanie całkowitego nasycenia porów gruntu wodą

A.30

Litery greckie

Symbol

Termin

ε

p

-

wskaźnik pęcznienia

A.63

γ

-

ciężar objętościowy gruntu

A.17

γ∋

-

ciężar objętościowy gruntu z uwzględnieniem wyporu wody

A.23

γ

d

-

ciężar objętościowy szkieletu gruntowego

A.21

γ

s

-

ciężar właściwy szkieletu gruntowego

A.18

γ

sat

-

ciężar objętościowy nasyconego gruntu

A.22

γ

sr

-

ciężar objętościowy nasyconego gruntu

A.22

γ

w

-

ciężar właściwy wody w porach gruntu

A.19

δ

-

kąt tarcia o ścianę

A.70

ρ

-

gęstość objętościowa gruntu

A.12

ρ

d

-

gęstość objętościowa szkieletu gruntowego

A.15

ρ

s

-

gęstość właściwa szkieletu gruntowego

A.14

ρ

sat

-

gęstość objętościowa przy całkowitym nasyceniu porów wodą

A.16

ρ

sr

-

gęstość objętościowa przy całkowitym nasyceniu porów wodą

A.16

ρ

w

-

gęstość wody w porach gruntu

A.13

σ

-

naprężenie normalne

A.43

σ'

-

efektywne naprężenie normalne

A.45

σ'

p

-

naprężenie prekonsolidacji

A.68

σ'

v

-

efektywne naprężenie pionowe

A.67

τ

-

naprężenie statyczne (ścinające)

A.46

τ

f

-

wytrzymałość gruntu na ścinanie

A.47

φ

u

-

kąt tarcia wewnętrznego

A.50

φ'

-

efektywny kąt tarcia wewnętrznego

A.51

φ'

r

-

rezydualny kąt tarcia wewnętrznego

A.53

Załącznik A

(normatywny)

TERMINY, SYMBOLE LITEROWE, JEDNOSTKI MIARY I DEFINICJE PODSTAWOWYCH WŁAŚCIWOŚCI

GRUNTÓW

Strona 24

Tablica A.1

Lp.

Termin

Symbol

Jednostka

miary

Definicja

Termin angielski

1

2

3

4

5

6

A.1

masa próbki gruntu

m

g

kg

całkowita masa próbki gruntu

mass of soil
specimen

A.2

masa szkieletu
gruntowego

m

d

(m

s

)

1)

g

kg

masa próbki gruntu wysuszonej do stałej
masy w temperaturze od 105 °C do 110
°C

mass of solid
particles (dry mass)

A.3

masa wody w
porach gruntu

m

w

g

kg

masa wody usuniętej z próbki gruntu
przez jej suszenie do stałej masy przy
temperaturze od 105 °C do 110 °C

mass of pore water

A.4

objętość gruntu

V

m

3

całkowita objętość próbki

volume of
specimen

A.5

objętość szkieletu
gruntowego

V

d

(V

s

)

m

3

objętość czasteczek stałych w próbce

volume of solid
particles

A.6

objętość porów
gruntu

V

p

m

3

V

p

=V-V

d

volume of voids

A.7

objętość wody w
porach gruntu

V

w

m

3

volume of pore
water

A.8

porowatość

n

I

stosunek objętości porów do objętości
gruntu

porosity

A.9

wskaźnik
porowatości

e

I

stosunek objętości porów do objętości
szkieletu gruntowego

void ratio

A.10 wskaźnik

porowatości przy
maksymalnym
zagęszczeniu
gruntu

e

min

I

void ratio in
densest state
(minimum void
ratio)

A.11 wskaźnik

porowatości przy
najluźniejszym
ułożeniu ziaren

e

max

I

void ratio in
loosest state
(mabmum void
ratio)

Strona 25

A.12 gęstość

objętościowa gruntu

ρ

kg/m

3

Mg/m

3

(t/m

3

)

stosunek całkowitej masy do całkowitej
objętości gruntu

bulk density of soil

A.13 gęstość wody w

porach gruntu

ρ

w

kg/m

3

Mg/m

3

(t/m

3

)

density of pore
water

A.14 gęstość właściwa

szkieletu
gruntowego

ρ

s

kg/m

3

Mg/m

3

(t/m

3

)

stosunek masy szkieletu gruntowego do
jego objętości

density of solid
particles

A.15 gęstość

objętościowa
szkieletu
gruntowego

ρ

d

kg/m

3

Mg/m

3

(t/m

3

)

stosunek masy szkieletu gruntowego do
całkowitej objętości gruntu

dry density of solid
particles

A.16 gęstość

objętościowa przy
całkowitym
nasyceniu porów
wodą

ρ

sat

(ρ

sr

)

kg/m

3

Mg/m

3

(t/m

3

)

stosunek całkowitej masy do całkowitej
objętości gruntu w pełni nasyconego wodą

density of
saturated soil

A.17 ciężar objętościowy

gruntu

γ

kN/m

3

stosunek całkowitego ciężaru do
całkowitej objętości gruntu

γ=ρg

unit weight of soil

A.18 ciężar właściwy

szkieletu
gruntowego

γs

kN/m

3

stosunek ciężaru szkieletu gruntowego do
jego objętości

γ

s

= ρ

s

g

unit weight of soil
particles (soil
particles unit
weight)

A.19 ciężar właściwy

wody w porach
gruntu

γ

w

kN/m

3

γ

w

= ρ

w

g

unit weight of pore
water

A.20 względny ciężar

właściwy szkieletu
gruntowego

G

S

(G. S.)

I

specific gravity of
solid particles

A.21 ciężar objętościowy

szkieletu
gruntowego

γ

d

kN/m

3

stosunek ciężaru szkieletu gruntowego do
całkowitej objętości gruntu

γ

d

=ρ

d

g

unit weight of dry
soil (dry unit
weight)

A.22 ciężar objętościowy

nasyconego gruntu

γ

sat

(γ

sr

)

kN/m

3

stosunek całkowitego ciężaru do
całkowitej objętości gruntu w pełni
nasyconego wodą

γ

sat

=ρ

sat

g

unit weight of
saturated soil

A.23 ciężar objętościowy

gruntu z
uwzględnieniem
wyporu wody

γ

kN/m

3

różnica między ciężarem objętościowym
nasyconego gruntu a ciężarem
właściwym wody

γ'=γ

sat

-γ

w

effective unit
weight of soil (unit
weight of
submerged soil)

Strona 26

A.24 średnica zastępcza

ziarna (cząstki)

d

mm

ś

rednica czastki kulistej o tej samej

gęstości właściwej co cząstka gruntowa,
opadaj ącej w wodzie z taką samą
prędkością jak rzeczywista cząstka gruntu

equivalent grain
diameter

A.25 n - procentowa

ś

rednica ziaren

d

n

(d

x

)

mm

ś

rednica zastępcza, poniżej której w

gruncie zawarty jest n % masy

n percent -
diameter

A.26 wskaźnik

jednorodności
uziarnienia

C

u

(U)

I

miara kształtu krzywej uziarnienia gruntu

uniformity
coefficient

A.27 wskaźnik krzywizny

C

c

I

miara kształtu krzywej uziarnienia gruntu

coefficient of
curvature

A.28 zawartość części

organicznych

I

om

I

stosunek masy domieszek organicznych
zawartych w próbce gruntu do masy
szkieletu gruntu

organic content

A.29 wilgotność

w

%

I

stosunek masy wody w porach gruntu do
masy szkieletu gruntu (w gruntach
niespoistych pojęcie wilgotności nie
obejmuje wody grawitacyjnej)

water (moisture)
content

A.30 wilgotność w stanie

całkowitego
nasycenia porów
gruntu wodą

w

sat

(w

r

)

%

I

saturation water
content

A.31 stopień wilgotności

S

r

%

I

stosunek objętości wody w porach do
objętości porów

degree of
saturation

A.32 granica płynności

w

L

%

I

wilgotność gruntu spoistego na granicy
między konsystencją płynną a plastyczną

liquid limit

A.33 granica

plastyczności

w

p

%

I

wilgotność gruntu spoistego na granicy
między konsystencja plastyczną a zwartą

plastic limit

A.34 granica

skurczalności

w

s

%

I

maksymalna wilgotność, poniżej której
zmniejszenie wilgotności nie wywołuje
zmian objętości masy gruntu

shrinkage limit

A.35 wskaźnik

plastyczności

I

P

%

I

I

P

=W

L

- W

P

plasticity index

A.36 stopień

plastyczności

I

L

I

liquidity index

A.37 wskaźnik

konsystencji

I

C

I

consistency index

Strona 27

A.38 aktywność gruntu

ac

(A)

I

stosunek wskaźnika plastyczności do
zawartości w gruncie frakcji iłowej
(czastek o średnicy ≤ 0,002 mm)

activity

A.39 stopień

zagęszczenia

I

D

I

(relative) density
index

A.40 wskaźnik

zagęszczenia

I

S

I

stosunek ciężaru objętościowego
szkieletu gruntowego do maksymalnego
ciężaru objętościowego szkieletu

degree of
compaction

A.41 gradient

hydrauliczny

i

I

stosunek straty naporu hydraulicznego do
długości drogi filtracji

hydraulic gradient

A.42 współczynnik

filtracji

k

m/s

prędkość filtracji wody w gruncie przy
gradiencie i = 1 oraz przy temperaturze
t = 10°C

coefficient of
permeability

A.43 naprężenie

normalne

σ

kPa

naprężenie (powyżej ciśnienia
atmosferycznego) działajace prostopadle
do danej płaszczyzny

total normal stress

A.44 ciśnienie wody w

porach gruntu
(ciśnienie porowe)

u

kPa

ciśnienie (ponad ciśnienie
atmosferyczne) wody w porach gruntu

pore pressure

A.45 efektywne

naprężenie
normalne

σ'

kPa

naprężenie normalne przenoszone przez
kontakt pomiędzy ziarnami

σ=

'

σ−υ

effective normal
stress

A.46 naprężenie styczne

(ścinające)

τ

kPa

naprężenie działające stycznie do danej
płaszczyzny

shear stress

A.47 wytrzymałość

gruntu na ścinanie

τ

f

kPa

największe naprężenie ścinajace
przejmowane przez próbkę gruntu w
idealnej płaszczyźnie w danych
warunkach; osiagnięcie wytrzymałości na
ś

cinanie prowadzi do zniszczenia gruntu

w tej idealnej płaszczyźnie

τ

f

=c+στγφ

shear strength of
soil

A.48 spójność gruntu

(kohezja)

c

u

kPa

parametr wytrzymałości gruntu na
ś

cinanie, gdy stan naprężeń określa się

całkowitym naprężeniem normalnym
σ,wtedy

τ

f

=Cu+στγφ

u

apparent cohesion
intercept

A.49 wytrzymałość

gruntu na ścinanie
"bez odpływu"

c

u

kPa

wytrzymałość na ścinanie całkowicie
nasyconego gruntu spoistego w
warunkach bez odpływu wody

undrained shear
strength

A.50 kat tarcia

wewnętrznego

φ

u

stopnie

parametr wytrzymałości gruntu na
ś

cinanie, gdy stan naprężeń określa się

całkowitym naprężeniem normalnym σ

angle of shearing
resistance
(apparent angle of
intenational friction)

Strona 28

A.51 efektywne

parametry
wytrzymałościowe
- spójność
efektywna
- efektywny kąt
tarcia
wewnętrznego

c'

φ∋

kPa

stopnie

parametry wytrzymałości na ścinanie,
gdy stan naprężeń określa się
efektywnym naprężeniem normalnym
wtedyσ
τ

f

= c' + σ' τγ φ'

effective shear
strength
parameters
cohesion intercept
in terms of
effective stress
angle of shearing
resistance in terms
of effective stress

A.52 wytrzymałość

gruntu o
zniszczonej
strukturze

c

r

kPa

wytrzymałość gruntu o zniszczonej
strukturze w warunkach bez odpływu

remoulded
undrained shear
strength

A.53 rezydualne

efektywne
parametry
wytrzymałościowe
- spójność
rezydualna
- rezydualny kąt
tarcia
wewnętrznego

c'

r

φ'

r

kPa

stopnie

parametry wytrzymałościowe na ścinanie
przy dużych odkształceniach gruntu

residual efective
parameters
residual angle of
shearing resistance
residual cohesion
intercept

A.54 wrażliwość gruntu

S

t

I

stosunek między wytrzymałością na
ś

cinanie bez odpływu gruntu spoistego o

nienaruszonej i zniszczonej strukturze

sensitivity of soil

A.55 moduł liniowej

odkształcalności

E

MPa

stosunek pomiędzy zmiana naprężenia
normalnego a zmianą odkształcenia
liniowego w tym samym kierunku
(pozostałe naprężenia są stałe)

modulus of linear
deformation

A.56 moduł

odkształcenia
postaciowego

G

MPa

stosunek pomiędzy zmiana naprężenia
stycznego a zmianą odkształcenia
stycznego (pozostałe odkształcenia są
stałe)

modulus of shear
deformation

A.57 moduł Younga "z

odpływem"

E

m

MPa

modut Younga w warunkach z odpływem
wody w długim okresie czasu

drained (long term)
Young's modulus

A.58 współczynnik

zmiany objętości

m

v

(kPa)

-1

stosunek jednostkowej zmiany objętości
do wywołującej ją zmiany efektywnych
naprężeń normalnych w jednoosiowym
stanie odkształcenia

coefficient of
volume change

A.59 edometryczny

moduł ściśliwości

M

(E

oed

)

MPa

oedometer
modulus

Strona 29

A.60 wskaźnik

ś

ciśliwości

C

c

I

nachylenie siecznej do pierwotnej krzywej
na wykresie "naprężenie efektywne -
wskaźnik porowatości"

compression index

A.61 wskaźnik

odprężenia

C

s

I

nachylenie liniowej części krzywej
odprężenia na wykresie j.w.

swelling index

A.62 ciśnienie pęcznienia

P

c

kPa

jednostkowe obciążenie normalne, przy
którym próbka w edometrze nie wykazuje
zmian wysokości w warunkach dostępu
wody

swell pressure

A.63 wskaźnik

pęcznienia

E

p

%

parametr określający wielkość pęcznienia
w procentach

swelling index

A.64 wskaźnik osiadania

zapadowego

i

mp

I

gdzie: h'-wysokość próbki po umownym
zakończeniu osiadań przed nasyceniem
próbki wodą,
h"- wysokość próbki przy tym samym
obciążeniu, po całkowitym nasyceniu
wodą i umownym zakończeniu osiadań,
h

0

- wysokość próbki po umownym

zakończeniu osiadań przy naprężeniu
pierwotnym, odpowiadającym obciążeniu
gruntem na danej głębokości

collapsing
coefficient

A.65 stopień konsolidacji

U

t

%

l

stosunek średniego przyrostu naprężenia
efektywnego w danym czasie do
ś

redniego całkowitego przyrostu

naprężenia

degree of
consolidation

A.66 współczynnik

konsolidacji

c

v

m

2

/s

parametr wiążący stopień konsolidacji z
czasem od rozpoczęcia konsolidacji

coefficient of
consolidation

A.67 efektywne

naprężenie liniowe

σ'

v

kPa

pionowe efektywne naprężenie normalne
istniejące w podłożu gruntowym

effective vertical
stress

A.68 naprężenie

prekonsolidacji

σ

p

kPa

największe pionowe naprężenie
efektywne, które działało w przeszłości

apparent
preconsolidation
pressure

A.69 współczynnik

parcia gruntu w
spoczynku

K

O

I

stosunek efektywnych naprężeń
głównych: bocznego do pionowego, w
przypadku braku odkształceń bocznych
oraz przy poziomym naziomie

coefficient of earth
pressure at rest

A.70 kąt tarcia o ścianę

δ

stopień

kąt tarcia między ścianą a gruntem

angle of wall
friction

Strona 30

1)

Symbole literowe w nawiasach, dotychczas stosowane w normach polskich lub spotykane w normach

zagranicznych, są dopuszczalne.

Załącznik B

(informacyjny)

BIBLIOGRAFIA

[1] Eurocode 1 Basis of design and actions on structures - Part 1: Basis of design
Final version of ENV 1991 - 1 (1994) CEN

[2] Eurocode 7 Geotechnical design CEN
a) Final version of ENV 1997 - 1 (1994) Geotechnical design - General rules
b) Final Draft pr ENV 1997 - 3 (1996) Geotechnical design assisted by field tests
c) First Draft of ENV 1997 - 2 i Second Draft of ENV 1997 - 2 Eurocode 7, Part 2 (1996) Geotechnical design assisted
by laboratory tests

[3] Glossary of Building and Civil Engineering Terms. British Standards Institution Blackwell Scientific Publications.
London, 1993

[4] ISO/DIS 14688 (1966) Geotechnics in civil engineering - Identification and classification of soil

[5] Mechanika gruntów i fundamentowanie. Leksykon w 8 językach, Wydawnictwo ARKADY, 1990

[6] PN-B-02480:1986 (

PN-86/B-02480

) Grunty budowlane - Określenia, symbole, podział i opis gruntów

[7] PN-B-03020:1981 (PN-86/B-03020) Grunty budowlane - Posadowienie bezpośrednie - Obliczenia statyczne i
projektowanie

Strona 31