Elementy systematyki związków nieorganicznych Nazewnictwo związków nieorganicznych

background image

1

ELEMENTY SYSTEMATYKI ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH. NAZEWNICTWO ZWIĄZKÓW

NIEORGANICZNYCH

TLENKI - są to związki tlenu z metalami i niemetalami, w których atomy tlenu lub jony tlenkowe tworzą wiązania
tylko z danym pierwiastkiem a nie łączą się między sobą. Związki, w których występuje wiązanie pomiędzy

atomami tlenu noszą nazwę nadtlenków (np. H

2

O

2

, Na

2

O

2

).

Nazewnictwo tlenków (system Stocka)
W nazwie pojawia się najpierw słowo tlenek a następnie nazwa pierwiastka tworzącego tlenek w dopełniaczu i
stopień utlenienia tego pierwiastka podany w nawiasie cyfrą rzymska (w przypadku, gdy pierwiastek tworzy tylko
jeden tlenek stopień utlenienia pomijamy) np.
Na

2

O - tlenek sodu

SO

2

- tlenek siarki(IY)

SO

3

- tlenek siarki(YI)

Cu

2

O - tlenek miedzi(I)

CuO - tlenek miedzi(II)

PODZIAŁ TLENKÓW

Rodzaj

tlenku

Właściwości chemiczne

Przykłady

Uwagi

Z

A

S

A

D

OWE

reaguj ą z kwasami
tworząc sole;

nie reaguj ą z
zasadami

Na

2

O + 2HCl → 2NaCl + H

2

O

CaO + H

2

SO

4

→ CaSO

4

+ H

2

O


Na

2

O + H

2

O → 2NaOH

tlenki zasadowe dzielą się na:

reagujące z wodą np. tlenki
litowców i berylowców (bez Be)
(tzw. bezwodniki zasadowe)

nie reagujące z wodą np. Cu

2

O,

CrO (tlenki pierwiastków bloku d
na najniższych stopniach

utlenienia)

K

WA

S

OWE

reagują z
zasadami

tworząc sole;

nie reagują z
kwasami




SO

3

+ 2NaOH → Na

2

SO

4

+ H

2

O

SiO

2

+ 2NaOH → Na

2

SiO

3

+ H

2

O

IV III V
NO

2

+ H

2

O → HNO

2

+ HNO

3

↑ nie jest bezwodnikiem
kwasowym (choć tworzy w reakcji
z wodą kwasy

V V
N

2

O

5

+ H

2

O -> 2HN0

3

↑ bezwodnik kwasowy

tlenki kwasowe dzielą się na:

reagujące z wodą np. C0

2

, S0

2

nie reagujące z wodą np. SiO

2

bezwodniki kwasowe - tlenki
metali bloku d na najwyższych
możliwych stopniach utlenienia i

tlenki niemetali, które w reakcji z
wodą tworzą kwasy, w których

pierwiastek tworzący kwas jest
na tym samym stopniu utlenienia

co w tlenku

A

M

F

OT

E

R

Y

C

Z

N

E

reagują zarówno z

mocnymi kwasami jak
i mocnymi zasadami



A1

2

O

3

+ 6HC1 → 2A1C1

3

+ 3 H

2

O

A1

2

O

3

+ 2NaOH + 3H

2

O -→

2Na[Al(OH)

4

]

Cr

2

O

3

+ 6HC1 → 2CrCl

3

+ 3 H

2

O

Cr

2

O

3

+ 2NaOH + 3H

2

O

2Na[Cr(OH)

4

]

ZnO + H

2

SO

4

→ ZnSO

4

+ H

2

O

ZnO + 2NaOH + H

2

O →

Na

2

[Zn(OH)

4

]

nie reagują zwykle z wodą.

Należą do grupy pierwiastków grup
głównych leżących wzdłuż przekątnej w

układzie okresowym od wodoru do At
oraz tlenki pierwiastków bloku d na

pośrednich stopniach utlenienia

OB

OJĘ

T

N

E

nie reagują ani z kwasami
ani zasadami

NO, CO, N

2

O

nie reagują z wodą

background image

2


METODY OTRZYMYWANIA TLENKÓW

Metoda

Przykład

Utlenianie pierwiastków

C + O

2

→ CO

2

Utlenianie tlenków

2CO + 0

2

→ 2CO

2

Redukcja tlenków

Fe

2

0

3

+ C → 2FeO + CO

Rozkład tlenków

N

2

O

3

→ NO + NO

2

Rozkład termiczny wodorotlenków

2Fe(OH)

3

→ Fe

2

O

3

+ 3H

2

O

Rozkład termiczny soli

CaCO

3

→ CaO + CO

2

Spalanie związków organicznych

CH

4

+ 2O

2

→ CO

2

+ 2H

2

O (spalanie całkowite)

CH

4

+ 3/2O

2

→ CO + 2H

2

O (półspalanie)

WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE TLENKÓW
Tlenki metali są ciałami stałymi o dość dużej gęstości i wysokiej temperaturze topnienia. Są związkami o budowie
jonowej. W stanie ciekłym przewodzą prąd elektryczny.

Tlenki metali nie rozpuszczają się w wodzie. Jedynie tlenki litowców i berylowców(bez Be) reagują z wodą.
Tlenki niemetali to najczęściej gazy, ciecze lub ciała stałe.


WŁAŚCIWOŚCI TLENKÓW A UKŁAD OKRESOWY

W okresie następuje przejście od tlenków zasadowych do kwasowych
W grupie (w miarę wzrostu liczby atomowej)

ROŚNIE reaktywność tlenków zasadowych

MALEJE reaktywność tlenków kwasowych


WODORKI - są to połączenia wodoru z innymi pierwiastkami typu: EH

n

lub H

n

E gdzie: n - wartościowość

pierwiastka E (np. LiH, H

2

S, HCl) Nazewnictwo wodorków:

typu EH

n

- w nazwie pojawia się słowo „wodorek" a następnie nazwa pierwiastka E tworzącego ten

wodorek w dopełniaczu (np. LiH - wodorek litu)

typu H

n

E - pierwszy człon nazwy stanowi nazwa pierwiastka z końcówką ,,-ek" a drugi słowo „wodoru"

np. H

2

S - siarczek wodoru. Dopuszczalne w przypadku wodorków niemetali jest nazewnictwo

jednowyrazowe - w takim przypadku nazwa tworzona jest w ten sposób, że nazwa pierwiastka
tworzącego dany „wodorek" łączy się z wyrazem wodór w jedno słowo za pomocą litery „o" np. H

2

S -

siarkowodór, HI -jodowodór

PODZIAŁ WODORKÓW

Typ wodorku

Właściwości

chemiczne

Przykłady

Uwagi

wodorki typu

soli

charakter
zasadowy i

redukujący

NaH + H

2

O →2NaOH + H

2

CaH

2

+ 2H

2

O → Ca(OH)

2

+ 2H

2

wodorki te tworzą metale grupy 1 i
2 (z wyjątkiem Be i Mg)

wodór występuje w nich na - I

stopniu utlenienia

wodorki

kowalencyjne

wodorki tego
typu wykazują

zarówno
charakter:

zasadowy (NH

3

)

kwasowy (HC1)

obojętny (CH

4

)

amfoteryczny
(H

2

0)

NH

3

+ H

2

0 → NH

4

+

+ OH

-

HCl + H

2

O → H

3

O

+

+ Cl

-

H

2

0

(c)

+ H

2

0

(c)

→ H

3

0

+

(c)

+ OH-

(C)

NH

3(C)

+NH

3(C)

→NH

4

+

(C)

+ NH

2

-

(C)

wodór występuje w nich na +1
stopniu utlenienia

wiązania w cząsteczkach tych
wodorków są kowalencyjne

-

tworzą je pierwiastki grup 14 i 17
oraz bor

-

wodorki grupy 1 7 tworzą kwasy
beztlenowe, których moc rośnie

w szeregu:

HF<HCl<HBr<HI

wodorki

metaliczne

właściwości

fizyczne zbliżone
do metali

(połysk,
przewodnictwo

elektryczne)

PdH

0,6

- każdy atom Pd ma na

orbitalach deficyt elektronowy,
który musi być uzupełniony

elektronami

pochodzącymi

od

zaadsorbowanego

wodoru.

W

temperaturze pokojowej pallad
absorbuje 900 razy większą od

własnej objętość wodoru

połączenia wodoru z pierwiastkami bloku

d

OTRZYMYWANIE - najczęściej bezpośrednia synteza pierwiastków z wodorem

np. N

2

+ 3H

2

-> 2NH

3

background image

3


WODOROTLENKI - stanowią grupę związków o wzorze ogólnym X(OH)

m

gdzie; X - oznacza metal o

wartościowości m

Nazewnictwo wodorotlenków:

Nazwy wodorotlenków są dwuczłonowe. Pierwszy człon nazwy stanowi słowo „wodorotlenek", drugą nazwa
metalu, przy której podaje się jego stopień utlenienia (cyfrą rzymską w nazwie). Jeśli metal ma tylko jedną

wartościowość, to pomijamy ją w nazwie, np.:
NaOH - wodorotlenek sodu

Fe(OH)

2

- wodorotlenek żelaza(II)

Fe(OH)

3

- wodorotlenek żelaza(III)


PODZIAŁ WODOROTLENKÓW

Typ

wodorotlenku

Właściwości

chemiczne

Przykłady

Uwagi

ZASADOWE

reagują z kwasami nie

reagują z zasadami

Ca(OH)

2

+ 2HCl → CaCl

2

+ 2H

2

O

większość jest dobrze

rozpuszczalna w wodzie ale

nie wszystkie np.

Mg(OH)

2

, biały

AMFOTERYCZNE

reagują z mocnymi

kwasami i mocnymi

zasadami, tworząc

rozpuszczalne

hydrolizujące sole

Zn(OH)

2

+ 2HCl → ZnCl

2

+ 2H

2

O

Zn(OH)

2

+ 2NaOH→ Na

2

[Zn(OH)

4

]

zwykle są trudno

rozpuszczalne w wodzie


Inny podział wodorotlenków


1)

ze względu na rozpuszczalność w wodzie:

a)

dobrze rozpuszczalne w wodzie np. NaOH, KOH

b)

trudno rozpuszczalne w wodzie np. Mg(OH)

2

, Cu(OH)

2

2)

ze względu na przebieg dysocjacji

mocne zasady - wodorotlenki litowców i berylowców (z wyjątkiem Be(OH)

2

)

słabe zasady np. Fe(OH)

2



METODY OTRZYMYWANIA WODOROTLENKÓW

Metoda

Przykład

Uwagi

reakcja tlenku metalu z
wodą

Na

2

O + H

2

O → 2NaOH

CaO + H

2

O → Ca(OH)

2

- otrzymany roztwór ma charakter zasadowy
- metoda dotyczy tlenków rozpuszczalnych

w wodzie np. tlenków litowców i
berylowców (z wyjątkiem berylu)

reakcja metalu z wodą

2Na + 2H

2

O → 2NaOH + H

2

Ca + 2H

2

O → Ca(OH)

2

+ H

2

- z wodą reagują litowce i berylowce ( z

wyjątkiem berylu)

reakcja wymiany
podwójnej, w wyniku

której tworzy się
wodorotlenek trudno

rozpuszczalny w wodzie

CuSO

4

+ 2NaOH → Cu(OH)

2

+Na

2

SO

4

FeCl

3

+ 3KOH → Fe(OH)

3

+ 3KCl

- rozpuszczalność wodorotlenków patrz
tabela rozpuszczalności






background image

4


WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE

Rodzaj właściwości

Przykład

Uwagi

dysocjują w wodzie z
odczynem zasadowym

NaOH → Na

+

+ OH

-

wodorotlenki amfoteryczne i trudno

rozpuszczalne w wodzie pH ≈ 7

reagują z kwasami

Ca(OH)

2

+ 2HCl → CaCl

2

+ 2H

2

O

Al(OH)

3

+ 3HC1 → AlCl

3

+ 3H

2

O

dotyczy zarówno wodorotlenków
zasadowych jak i amfoterycznych

reagują z zasadami

A1(OH)

3

+ NaOH → Na[Al.(OH)

4

]

dotyczy tylko wodorotlenków

amfoterycznych

reagują z tlenkami

kwasowymi

2NaOH + SO

3

→ Na

2

SO

4

+ H

2

O

2A1(OH)

3

+ 3SO

3

→ A1

2

(SO

4

)

3

+ 3H

2

O

w przypadku wodorotlenków

amfoterycznych powinny to być bezwodniki
mocnych kwasów

reagują z metalami

elektroujemnymi
mogącymi tworzyć

wodorotlenki
amfoteryczne

Zn + 2NaOH + 2H,O → Na,[Zn(OH)

4

] + H

2

Al + NaOH + 3H

2

0 → Na[Al(OH)

4

] + 3/2H

2

muszą to być mocne wodorotlenki, np.

NaOH, KOH

mogą ulegać

rozkładowi
termicznemu

Cu(OH)

2

→ CuO + H

2

O

2Fe(OH)

3

→ Fe

2

O

3

+ 3H

2

O

dotyczy to głównie wodorotlenków

pierwiastków bloku d



KWASY - są to związki o wzorze ogólnym

H

n

R

gdzie: R - reszta kwasowa
n - wartościowość reszty kwasowej


Nazewnictwo kwasów:

Nazwy kwasów beztlenowych są dwuczłonowe. Składają się z wyrazów: „kwas" i rdzenia nazwy pierwiastka
będącego resztą kwasową z końcówką '-wodorowy", np.

HF - kwas fluorowodorowy
HCl - kwas chlorowodorowy (nazwa zwyczajowa: solny)

Nazwy kwasów tlenowych (oksokwasów) są również dwuczłonowe. Składają się z wyrazów „kwas" i nazwy
pierwiastka tworzącego kwas w formie przymiotnikowej.

w przypadku, gdy pierwiastek na różnych stopniach utlenienia tworzy kilka kwasów, to przy ich nazwie
podaje się stopień utlenienia pierwiastka ( w nawiasie cyfrą rzymską)

w przypadku, gdy pierwiastek tworzy kilka kwasów na tym samym stopniu utlenienia, to konieczne jest
dodanie do drugiej części nazwy odpowiedniego przedrostka np. orto-, meta- (ten sposób nazewnictwa

wychodzi już z użycia)

kwasy zawierające w cząsteczce kilka atomów pierwiastka tworzącego kwas mają przed nazwą tego
pierwiastka dodane odpowiednie przedrostki określające liczbę atomów tego pierwiastka np. di- tri-

H

2

SO

3

- kwas siarkowy(IV)

H

2

SO

4

- kwas siarkowy(VI)

H

2

SiO

3

- kwas metakrzemowy

H

4

SiO

4

- kwas ortokrzemowy(IV)

H

2

S

2

O

8

- kwas nadtlenodisiarkowy(VI)








background image

5





OTRZYMYWANIE KWASÓW

Metoda

Przykład

Uwagi

reakcja tlenku niemetalu
(bezwodnika

kwasowego) z wodą

S0

2

+ H

2

O → H

2

S0

3

otrzymywanie kwasów tlenowych

rozpuszczanie w wodzie
wodorku niemetalu

HCl

(g)

+ H,O → H

3

O

+

(C)

+ Cl

-

c)

tworzenie kwasów beztlenowych

reakcja soli z kwasami

Na

2

SiO + 2HC1 → 2NaCl + H

2

SiO

3

2NaCl + H

2

SO

4

→ Na

2

SO

4

+ 2HCl↑

CH

3

COONa + HCl → CH

3

COOH + NaCl

powstający produkt musi być albo:

- słabo rozpuszczalny w wodzie
- lotny

- lub słabo zdysocjowany







background image

6

WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE

Rodzaj

właściwości

Przykład

Uwagi

moc kwasu

tlenowego

rośnie ze wzrostem elektroujemności
atomu centralnego reszty kwasowej w
okresie: np.

H

3

P0

4

< H

2

S0

4

< HClO

4

w grupie np.

HIO<HBrO<HClO

w przypadku kwasów tego samego
pierwiastka rośnie ze wzrostem liczby
atomów tlenu np.

HClO < HClO

2

< HClO

3

< HClO

4

beztlenowego

rośnie ze wzrostem elektroujemności w
obrębie okresu np.

H

2

S < HC1

maleje ze wzrostem elektroujemności
w obrębie grupy np.

HI > HBr > HC1

reagują z
wodorotlenka
mi

HCl + NaOH → NaCl +H

2

O

tworzenie soli kwasów beztlenowych i
tlenowych

reagują z
tlenkami

metali

CaO + 2HCl → CaCl

2

+ H

2

O

A1

2

O

3

+ 3H

2

SO

4

A1

2

(SO

4

)

3

+ 3H

2

0

z tlenkami amfoterycznymi tylko mocne
kwasy

reagują z

metalami

Al + 3HCl → AlCl

3

+ 3/2H2↑

3Cu + 8HN0

3(rozc)

. → 3Cu(NO

3

)

2

+ NO↑+ 4H

2

O

Cu + 4HNO

3(stęż)

→ Cu(NO

3

)

2

+ 2N0

2

+ 2H

2

O

2A1 + 3H

2

S0

4(rozc)

→ A1

2

(SO

4

)

3

+ 3H

2

Al + H

2

SO

4(stęż)

pasywacja

Al + HNO

3(stęż)

pasywacja

kwasy nieutleniające z metalami
elektroujemnymi z utworzeniem soli i

wodoru

utleniające mogą również reagować z
metalami elektrododatnimi z

utworzeniem soli i odpowiedniego
tlenku (anion kwasu tlenowego pełni

rolę utleniacza)

stężone kwasy utleniające (H

2

SO

4

,

HNO

3

) pasy wuj ą niektóre metale

reakcje
wymiany
podwójnej

2NaCl + H

2

SO

4

→ Na

2

SO

4

+ 2HCl

BaCl

2

+ H

2

SO

4

→ BaSO

4

+ 2HCl

Na

2

CO

3

+ H

2

SO

4

→ Na

2

SO

4

+ 2H

2

O + CO

2

kwas mocniejszy wypiera słabszy z
jego soli

przy porównywalnej mocy kwasów
kwas trudniej lotny (H

2

SO

4

)

wypiera łatwiej lotny (HC1) z jego
soli

wymiana zachodzi również, gdy
produkt opuszcza środowisko
reakcji

SOLE - możemy traktować jako produkty reakcji kwasów z zasadami (aczkolwiek jest to tylko jeden ze sposobów

otrzymywania soli)

background image

7

SOLE PROSTE – zawierają jeden rodzaj kationów i jeden rodzaj anionów: Me

n

R

m

gdzie: Me - kation metalu (prosty np. Al

3t

lub złożony NH

4

+

)

R - anion reszty kwasowej (anion prosty np. Cl

-

lub złożony SO

4

2-

)

n i m - indeksy stechiometryczne (podlegają regule krzyżowej analogicznie do tlenków)
NAZEWNICTWO SOLI PROSTYCH

Nazwy soli prostych są dwuczłonowe:



pierwszy człon dotyczy reszty kwasowej a drugi podaje nazwę kationu



zarówno w przypadku kationu jak i anionu zwykle podaje się stopień utlenienia metalu tworzącego
kation (w przypadku gdy może on występować na różnych stopniach utlenienia) i atomu centralnego

reszty kwasowej np.

Fe

2

(SO

4

)

3

- siarczan(VI) żelaza(III)

FeCl

3

- chlorek żelaza(III)

Na

2

SO

3

- siarczan(IV) sodu


WODOROSOLE („sole kwaśne") - sole proste kwasów wieloprotonowych: Me„(HR)

m

gdzie: Me - kation metalu (prosty np. Al

3+

lub złożony NH

4

+

)

HR - wodoroanion reszty kwasowej np. HSO

4

-

, H

2

PO

4

-

n i m - indeksy stechiometryczne (podlegają regule krzyżowej)

NAZEWNICTWO WODOROSOLI



nazwy wodorosoli tworzy się analogicznie jak zostało to opisane w przypadku soli prostych, przy czym

dodaje się przed nazwą reszty kwasowej przedrostek wodoro- (w przypadku gdy wodoroanion zawiera
więcej niż jeden atom wodoru - dodatkowo przedrostek liczebnikowy np. di-, tri-) np.

NaH

2

PO

4

- diwodorofosforan(V) sodu

NaH

3

P

2

O

7

- triwodorodifosforan(V) sodu

NaHSO

4

- wodorosiarczan(VI) sodu


SOLE PODWÓJNE



Jeśli pochodzą od kwasów wieloprotonowych zawierają dwa rodzaje kationów np. ałuny

I III

Me

2

SO

4

Me

2

(SO

4

)

3

24H

2

O

gdzie: Me

I

- to np. K

+

, Na

+

, NH

4

+

Me'"- to np. Al

3+

,Fe

3+

,Cr

3+

(Ałuny wykazują zjawisko izomorfizmu - krystalizują w tej samej postaci krystalograficznej)



jeśli pochodzą od wodorotlenków polihydroksylowych zawierają dwa rodzaje anionów np. hydroksosole

Hydroksosole - zbudowane są z co najmniej trzech rodzajów jonów: Me

n

(OH)

x

R

m

gdzie: Me - kation metalu

OH - anion wodorotlenkowy
R - anion reszty kwasowej
n, x i m - indeksy stechiometryczne (wzory hydroksosoli nie podlegają, tak jak i pozostałych soli
podwójnych, regule krzyżowej)

NAZEWNICTWO SOLI PODWÓJNYCH
nazwa soli podwójnej powinna zawierać w kolejności:



liczbę cząsteczek wody (jeśli dana sól jest hydratem)



nazwę anionu (lub anionów)



nazwę kationu (lub kationów w kolejności alfabetycznej)

np. (NH

4

)

2

SO

4

Fe

2

(SO

4

)

3

24H

2

O skrócona forma NH4Fe(SO

4

)

2

12H

2

O 12-hydrat siarczanu(VI) amonu i

żelaza(III)
CaCO

3

Cu(OH)

2

skrócona forma [CuOH]

2

CO

3

węglan diwodorotlenek dimiedzi(II) (węglan hydroksomiedzi(ll))


SOLE UWODNIONE (hydraty) - są to sole zawierające w swoim składzie tzw. wodę krystalizacyjną

np. CuSO

4

5H

2

O, BaCl

2

2H

2

O






background image

8

METODY OTRZYMYWANIA SOLI PROSTYCH

Metoda

Przykład

Uwagi

reakcja metali z

kwasami

Zn + 2HCl → ZnCl

2

+ H

2

Cu + 4HNO

3

→ Cu(NO

3

)

2

+ 2NO

2

+ 2H

2

O

kwasy beztlenowe reagują wyłącznie

z metalami elektroujemnymi

reakcje metali z

mocnymi zasadami

Zn + 2NaOH + 2H

2

O → Na

2

[Zn(OH)

4

] + H

2

reakcji tej ulegają wyłącznie metale

elektroujemne mogące tworzyć
wodorotlenki amfoteryczne

reakcje tlenków
zasadowych z kwasami

CaO + 2HCl → CaCl

2

+ H

2

O

Na

2

O + H

2

SO

4

→ Na

2

SO

4

+ H

2

O

powstająca sól powinna być
rozpuszczalna w wodzie

reakcje tlenków

kwasowych z zasadami

SO

3

+ 2NaOH → Na

2

SO

4

+ H

2

O

CO

2

+ NaOH → NaHCO

3

powstają sole kwasów tlenowych

reakcje tlenków

zasadowych z
kwasowymi

SO

3

+ Na

2

O → Na

2

SO

4

powstają sole kwasów tlenowych

reakcje metali z

niemetalami

Fe + S → FeS

powstają sole kwasów beztlenowych

reakcje kwasów z

zasadami

NaOH + HCl → NaCl + H

2

O

NaOH + H

3

PO

4

→ NaH

2

PO

4

+ H

2

O

Al(OH)

3

+ HCl → Al(OH)

2

Cl + H

2

O

reakcje całkowitego lub częściowego

zobojętnienia (powstają wtedy
wodoro- lub hydroksosole)

wymiana podwójna w

oparciu o różnice w
mocy lub lotności

kwasów

Na

2

CO

3

+ 2HCl → 2NaCl + CO

2

+ H

2

O

2NaCl + H

2

SO

4

→ Na

2

SO

4

+ 2HCl

kwas mocniejszy wypiera słabszy z

jego soli
kwas trudniej lotny wypiera łatwiej

lotny z jego soli

wymiana podwójna w

oparciu o różnice w
rozpuszczalności soli

AgNO

3

+ HCl → AgCl↓ + HNO

3

patrz tablica rozpuszczalności

reakcje soli z tlenkami
kwasowymi

CaCO

3

+ CO

2

+ H

2

0 → Ca(HC0

3

)

2

tworzenie wodorosoli




Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Elementy systematyki zwiazkow, Chemia
zajecia srodowe, Zadania powt systematyka, Zadania - Systematyka związków nieorganicznych
Chemia, Chemia - Systematyka związków nieorganicznych, OTRZYMYWANIE TLENKÓW:w drodze bezpośredniej s
1 Systematyka związków nieorganicznych
Arkusz WSiP Systematyka związków nieorganicznych
SYSTEMATYKA ZWIAZKOW NIEORGANICZNYCH 5.11 (8.11), Budownictwo PK, Chemia, Chemia nieorganiczna od Ma
TEST Systematyka związków nieorganicznych (wersja II), Chemia
systematyka związków nieorganicznych, chemia
Systematyka związków nieorganicznych, Chemia
TEST Systematyka związków nieorganicznych (wersja I), Chemia
CHEMIA- SYSTEMATYKA ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH, Chemia
1 Systematyka związków nieorganicznych klucz
Systematyka związków nieorganicznych – test sprawdzający
systematyka zwiazkow nieorganicznych wyklad

więcej podobnych podstron