dzień

miesiąc

rok

Kod ucznia

Czas pracy:

45 minut

Liczba punktów do uzyskania:

30

Wpisuje uczeń

Data urodzenia ucznia

20

Sprawdzian z geografii na zakończenie nauki
w trzeciej klasie gimnazjum

Gimnazjum

Informacje dla ucznia

1. Sprawdź, czy sprawdzian ma 8 stron. Ewentualny brak stron lub inne usterki zgłoś nauczycielowi.

2. Na tej stronie i na karcie odpowiedzi wpisz datę urodzenia i swój kod.

3. Czytaj uważnie wszystkie teksty i zadania.

4. Rozwiązania zadań zapisuj długopisem lub piórem. Nie używaj korektora.

5. W zadaniach od 1. do 16. są podane cztery odpowiedzi: A, B, C, D.

Wybierz tylko jedną odpowiedź i zamaluj na karcie odpowiedzi kratkę

z odpowiadającą jej literą – np. gdy wybierzesz odpowiedź „A”:

A B C D

6. Staraj się nie popełniać błędów przy zaznaczeniu odpowiedzi, ale jeśli się pomylisz,

błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zamaluj inną odpowiedź, np.:

A B C D

7. Rozwiązania zadań od 17. do 23. zapisz czytelnie w wyznaczonych miejscach. Pomyłki przekreślaj.

Powodzenia!

www.wsip.pl

Informacje do zadań od 1. do 6.

Zadanie 1.

(0 – 1)

Miasto o współrzędnych geograficznych 50°N i 21°E, to

A. Tychy.

B. Kraków.

C. Tarnów.

D. Rzeszów.

Zadanie 2.

(0 – 1)

Rozciągłość południkowa Polski wynosi około

A. 54°50’

B. 49°

C. 10°

D. 5°50’

Zadanie 3.

(0 – 1)

Słońce góruje w tym samym czasie w Tarnowie i w

A. Poznaniu.

B. Krakowie.

C. Warszawie.

D. Rzeszowie.

Zadanie 4.

(0 – 1)

Na mapie Polski cyframi zaznaczono wybrane rzeki. Prawidłowy opis tych rzek to

Zadanie 5.

(0 – 1)

Odległość w terenie w linii prostej między Krakowem a Rzeszowem wynosi około

A. 100 km.

B. 150 km.

C. 200 km.

D. 250 km.

21

Gimnazjum

4 – Wieprz.
4 – San.
4 – Wieprz.
4 – San.

3 – Nysa Łużycka,
3 – Nysa Kłodzka,
3 – Nysa Łużycka,
3 – Nysa Kłodzka,

2 – Warta,
2 – Noteć,
2 – Noteć,
2 – Warta,

A. 1 – Bug,
B. 1 – Wieprz,
C. 1 – Bug,
D. 1 – Wieprz,

Zadanie 6.

(0 – 1)

22 czerwca najdłuższy dzień będzie w

A. Szczecinie.

B. Białymstoku.

C. Rzeszowie.

D. Krakowie.

Mapa do zadań od 7. do 9.

Zadanie 7.

(0 – 1)

Na mapie Polski zakreskowano obszar krainy geograficznej, której największym miastem jest Poznań.
Zaznaczona kraina to

A. Nizina Wielkopolska.

B. Kujawy.

C. Pojezierze

Wielkopolskie.

D. Nizina Śląska.

Zadanie 8.

(0 – 1)

Literą S zaznaczono na mapie rejon wydobycia ważnego dla Polski surowca energetycznego.
Wydobywany surowiec to

A. węgiel kamienny.

B. gaz ziemny.

C. uran.

D. węgiel brunatny.

Zadanie 9.

(0 – 1)

Cyframi rzymskimi I, II, III i IV zaznaczono na mapie kraje, z którymi Polska graniczy na wschodzie.
Prawidłowy opis tych krajów to

A. I – Litwa,

II – Rosja,

III – Ukraina,

IV – Białoruś.

B. I – Rosja,

II – Litwa,

III – Białoruś,

IV – Ukraina.

C. I – Rosja,

II – Litwa,

III – Ukraina,

IV – Białoruś.

D. I – Litwa,

II – Rosja,

III – Białoruś,

IV – Ukraina.

22

Gimnazjum

www.wsip.pl

Zadanie 10.

(0 – 1)

Docierające latem do Polski powietrze polarne kontynentalne jest powietrzem

A. suchym i gorącym.

B. suchym i chłodnym.

C. wilgotnym i gorącym.

D. wilgotnym i chłodnym.

Zadanie 11.

(0 – 1)

Kraina geograficzna o najdłuższym okresie wegetacyjnym w Polsce, trwającym około 220 dni, to

A. Wyżyna Lubelska.

B. Nizina Mazowiecka.

C. Nizina Śląska.

D. Żuławy Wiślane.

Zadanie 12.

(0 – 1)

Jezioro Śniardwy to jezioro

A.

deltowe.

B. polodowcowe rynnowe.

C. polodowcowe morenowe.

D. polodowcowe wytopiskowe.

Zadanie 13.

(0 – 1)

Występujące na wyżynach Polski gleby, powstałe na skałach wapiennych, to

A. mady.

B. bielice.

C. rędziny.

D. czarnoziemy.

Zadanie 14.

(0 – 1)

Rudy miedzi są wydobywane w okolicach

A. Bełchatowa.

B. Tarnobrzegu.

C. Olkusza.

D. Lubina.

Zadanie 15.

(0 – 1)

Park obejmujący niewysokie i stare pasma górskie, powstałe w orogenezie kaledońskiej.
Główne pasmo pokrywają rumowiska skalne – gołoborza kwarcytowe. Rosną tam bory jodłowe.

Powyższy opis dotyczy

A. Babiogórskiego Parku Narodowego.

C.

Bieszczadzkiego Parku Narodowego.

B. Świętokrzyskiego Parku Narodowego.

D.

Parku Narodowego Gór Stołowych.

23

Gimnazjum

Jezioro Śniardwy

2. ..........................................

Zadanie 16.

(0 – 1)

Diagramy przedstawiają strukturę zatrudnienia w Polsce, Stanach Zjednoczonych, Francji i Chinach.
Struktura zatrudnienia w Polsce jest przedstawiona na diagramie

rolnictwo 2%

usługi 78%

przemysł i budownictwo 20%

rolnictwo 18%

usługi 53%

przemysł i budownictwo 29%

rolnictwo 44%

usługi 38%

przemysł i budownictwo 18%

rolnictwo 4%

usługi 71%

przemysł i budownictwo 25%

A

B

C

D

Zadanie 17.

(0 – 3)

Na mapie zaznaczone są trzy stacje klimatyczne: Białystok
(139 m n.p.m.), Szczecin (26 m n.p.m.) i Śnieżka (1618 m
n.p.m.). Na podstawie przebiegu średnich miesięcznych
wartości temperatury powietrza i opadów w ciągu roku
rozpoznaj, który z wykresów klimatycznych przedstawia
warunki klimatyczne dla danej stacji. Pod każdym z wy-
kresów klimatycznych napisz nazwę stacji klimatycznej.

1. ..........................................

3. ..........................................

24

Gimnazjum

www.wsip.pl

Zadanie 18.

(0 – 1)

Na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej zbudowanej z wapieni jurajskich powstały liczne skałki ostańcowe,
doliny krasowe, jaskinie, wywierzyska i ponory.

Podaj nazwę ogółu procesów i utworzonej w ich wyniku charakterystycznej rzeźby terenu.

..............................................................................................................................................................................

25

Gimnazjum

Zadanie 19.

(0 – 1)

Podpisz na rysunku skałkę ostańcową.

Zadanie 20.

(0 – 3)

Na południu Polski, w Karpatach i Sudetach, występuje wiatr halny. Uzupełnij rysunek tak, aby przedstawiał
schemat powstawania wiatru halnego. Zastosuj podane oznaczenia i umieść je w odpowiednich miejscach
na rysunku.

powstawanie chmur i opadów

przemieszczanie się wilgotnego powietrza po stoku

przemieszczanie się suchego powietrza po stoku

wyż baryczny

niż baryczny

W

N

Tabela do zadań od 21. do 23.

Dane w tabeli dotyczą 2005 r.

Kraj

Powierzchnia

w tys. km

2

Liczba ludności

w tys.

Urodzenia

w tys.

Zgony w tys.

Imigracja

w tys.

Emigracja

w tys.

Polska

312,7

38160

366

370

9,3

22,2

„Świat w liczbach” 2007/2008, WSiP

Zadanie 21.

(0 – 2)

Oblicz gęstość zaludnienia Polski w 2005 r. Wynik zaokrąglij do liczby całkowitej.

Zadanie 22.

(0 – 2)

Oblicz przyrost naturalny w Polsce w 2005 r.

Zadanie 23.

(0 – 2)

Oblicz saldo migracji w Polsce w 2005 roku.

26

Gimnazjum

www.wsip.pl

27

Gimnazjum

Karta odpowiedzi

dzień

miesiąc

rok

Kod ucznia

Wpisuje uczeń

Data urodzenia ucznia

Wypełnia uczeń

Nr zad.

Odpowiedzi

1

A

B

C

D

2

A

B

C

D

3

A

B

C

D

4

A

B

C

D

5

A

B

C

D

6

A

B

C

D

7

A

B

C

D

8

A

B

C

D

9

A

B

C

D

10

A

B

C

D

11

A

B

C

D

12

A

B

C

D

13

A

B

C

D

14

A

B

C

D

15

A

B

C

D

16

A

B

C

D

Wypełnia nauczyciel

Symbol oddziału

Nr dziennika

A

K

U

0

0

B

L

V

1

1

C

M

W

2

2

D

N

X

3

3

E

O

Y

4

4

F

P

Z

5

5

G

Q

1

6

6

H

R

2

7

7

I

S

3

8

8

J

T

4

9

9

Wypełnia nauczyciel

Nr zad.

Liczba punktów

0

1

2

3

17

18

19

20

21

22

23

Suma punktów ..............................

28

Gimnazjum

Cel badania

Badanie ma na celu sprawdzenie stopnia opanowania przez uczniów kończących trzecią klasę gimnazjum umiejętności i wiadomości z geografii.
Przedmiotem pomiaru są umiejętności opisane w Standardach wymagań egzaminacyjnych

1

oraz w Podstawie programowej kształcenia ogólnego

2

.

Przedmiotem pomiaru są wiadomości i umiejętności ujęte w programach nauczania geografii w klasie trzeciej gimnazjum. Do przeprowadzenia
badania przygotowano test. Zadania w teście badają umiejętności z następujących obszarów standardów:

I.

Umiejętne stosowanie terminów, pojęć i procedur z zakresu przedmiotów matematyczno-przyrodniczych, niezbędnych w praktyce
życiowej i dalszym kształceniu.

II.

Wyszukiwanie i stosowanie informacji.

III. Wskazywanie i opisywanie faktów, związków i zależności – zwłaszcza przyczynowo-skutkowych, funkcjonalnych, przestrzennych i czasowych.
IV. Stosowanie zintegrowanej wiedzy i umiejętności do rozwiązywania problemów.
W obrębie każdego z tych obszarów na egzaminach zewnętrznych badane są różne umiejętności.

Lista 14 umiejętności sprawdzanych u uczniów
w części matematyczno-przyrodniczej egzaminu gimnazjalnego

Obszar I
(I.1) Stosowanie terminów i pojęć matematyczno-przyrodniczych
(I.2) Wykonywanie obliczeń w różnych sytuacjach praktycznych
(I.3) Posługiwanie się własnościami figur

Obszar II
(II.1) Odczytywanie informacji przedstawionych w różnej formie
(II.2) Operowanie informacją

Obszar III
(III.1) Wskazywanie prawidłowości w procesach, w funkcjonowaniu układów i systemów
(III.2) Posługiwanie się językiem symboli i wyrażeń algebraicznych
(III.3) Posługiwanie się funkcjami
(III.4) Stosowanie zintegrowanej wiedzy do objaśniania zjawisk przyrodniczych

Obszar IV
(IV.1) Stosowanie technik twórczego rozwiązywania problemów
(IV.2) Analizowanie sytuacji problemowej
(IV.3) Tworzenie modeli sytuacji problemowej
(IV.4) Tworzenie i realizowanie planu rozwiązania
(IV.5) Opracowywanie wyników
Dzięki uwzględnieniu powyższych umiejętności w testach proponowanych przez WSiP, możliwe jest porównanie wyników tego testu z wynika-
mi innych testów oraz z wynikami ogólnopolskiego egzaminu w trzeciej klasie gimnazjum.

Charakterystyka narzędzia pomiaru

Do przeprowadzenia badań przygotowano test składający się z 23 zadań. 17 zadań to zadania zamknięte: 16 wielokrotnego wyboru (WW),
1 na dobieranie (D). W teście jest 6 zadań otwartych – wszystkie krótkiej odpowiedzi (KO). Przy konstruowaniu zadań wykorzystano rysunki,
mapy i diagramy. Za prawidłowe wykonanie każdego z zadań zamkniętych WW uczeń może otrzymać po 1 punkcie, za prawidłową odpowiedź
do zadań krótkiej odpowiedzi uczeń może uzyskać 1, 2 lub 3 punkty, natomiast za zadanie na dobieranie uczeń może otrzymać 3 punkty.
W sumie za poprawne wykonanie wszystkich zadań testu uczeń może otrzymać 30 punktów.

Jakie umiejętności bada test?

W obszarze I badane są następujące umiejętności:

– wykonywanie obliczeń w różnych sytuacjach praktycznych,

– stosowanie terminów i pojęć matematyczno-przyrodniczych.

W obszarze II badane są następujące umiejętności:

– przetwarzanie informacji przedstawionych na rysunku,

– odczytywanie informacji przedstawionych na mapie,

– operowanie informacją.

W obszarze III badane są następujące umiejętności:

– wskazywanie prawidłowości w procesach, w funkcjonowaniu układów i systemów,

– stosowanie zintegrowanej wiedzy do objaśniania zjawisk przyrodniczych.

Dobry Sprawdzian Wiedzy
Instrukcja dla nauczyciela oceniającego test

www.cke.edu.pl
www.men.gov.pl

www.wsip.pl

29

Gimnazjum

Uwaga!

W kartotece testu tym samym symbolem, np. (II.1), oznaczono różne umiejętności szczegółowe, które są składowymi
umiejętności (II.1) z podanej listy 14 umiejętności sprawdzanych w części matematyczno-przyrodniczej egzaminu
gimnazjalnego. Analizy wykonywane za pomocą aplikacji ANT dotyczyć będą umiejętności z tej listy.

Obszary umiejętności

Numery zadań

Maksymalna liczba punk-

tów za zadania z danego

obszaru umiejętności

Udział procentowy punktów za zadania

z danego obszaru umiejętności w liczbie

punktów za cały test

I. Umiejętne stosowanie terminów, pojęć i procedur z zakresu
przedmiotów matematyczno-przyrodniczych, niezbędnych w praktyce
życiowej i dalszym kształceniu.

5, 13, 15,

21, 22, 23

9

30%

II. Wyszukiwanie i stosowanie informacji.

1, 2, 4, 7, 8,

9, 11, 14, 19

9

30%

III. Wskazywanie i opisywanie faktów, związków i zależności – zwłaszcza
przyczynowo-skutkowych, funkcjonalnych, przestrzennych i czasowych.

3, 6, 10, 12,

16, 17, 18, 20

12

40%

ŁĄCZNIE

30

100%

Nr zad.

Sprawdzana umiejętność (numer umiejętności)
Uczeń:

Sprawdzana czynność ucznia
Uczeń:

Forma
zadania

Maksymalna
liczba
punktów

1.

odczytuje informacje przedstawione na mapie (II.1)

określa współrzędne geograficzne

WW

1

2.

operuje informacją (II.2)

oblicza rozciągłość południkową

WW

1

3.

wskazuje prawidłowości w procesach, w funkcjonowaniu
układów i systemów (III.1)

wykazuje się znajomością następstw ruchu
obrotowego Ziemi

WW

1

4.

operuje informacją (II.2)

lokalizuje rzeki na mapie Polski

WW

1

5.

wykonuje obliczenia w różnych sytuacjach praktycznych (I.2)

oblicza odległość w terenie, posługując się
skalą mapy

WW

1

6.

wskazuje prawidłowości w procesach, w funkcjonowaniu
układów i systemów (III.1)

wykazuje się znajomością następstw ruchu
obiegowego Ziemi

WW

1

7.

odczytuje informacje przedstawione na mapie (II.1)

lokalizuje krainy geograficzne na mapie
Polski

WW

1

8.

odczytuje informacje przedstawione na mapie (II.1)

lokalizuje rejony wydobycia surowców
energetycznych w Polsce

WW

1

9.

operuje informacją (II.2)

wskazuje na mapie sąsiadów Polski

WW

1

10.

wskazuje prawidłowości w procesach, w funkcjonowaniu
układów i systemów (III.1)

określa cechy mas powietrza kształtujących
pogodę w Polsce

WW

1

11.

odczytuje informacje przedstawione w różnej formie (II.1)

wskazuje obszar w Polsce
o najdłuższym okresie wegetatywnym

WW

1

12.

wskazuje prawidłowości w procesach, w funkcjonowaniu
układów i systemów (III.1)

określa typ genetyczny jeziora na pod-
stawie rysunku batymetrycznego

WW

1

13.

stosuje terminy i pojęcia matematyczno-przyrodnicze (I.1)

określa typ gleby

WW

1

14.

operuje informacją (II.2)

określa miejsce wydobycia rud miedzi

WW

1

15.

stosuje terminy i pojęcia matematyczno-przyrodnicze (I.1)

rozpoznaje park narodowy na podstawie
opisu

WW

1

16.

wskazuje prawidłowości w procesach, w funkcjonowaniu
układów i systemów (III.1)

identyfikuje kraje na podstawie struktury
zatrudnienia

WW

1

17.

wskazuje prawidłowości w procesach, w funkcjonowaniu
układów i systemów (III.1)

analizuje informacje przedstawione w
formie wykresów klimatycznych, określa typ
klimatu dla danego obszaru

D

3

18.

wskazuje prawidłowości w procesach,
w funkcjonowaniu układów i systemów (III.1)

rozpoznaje rzeźbę terenu i wskazuje jej
genezę

KO

1

19.

odczytuje informacje przedstawione na rysunku (II.1)

rozpoznaje formy krasowe na rysunku

KO

1

20.

stosuje zintegrowaną wiedzę do objaśniania zjawisk
przyrodniczych (III.4)

opisuje schemat powstawania wiatru
halnego

KO

3

21.

wykonuje obliczenia w różnych sytuacjach praktycznych (I.2)

oblicza gęstość zaludnienia

KO

2

22.

wykonuje obliczenia w różnych sytuacjach praktycznych (I.2)

oblicza wskaźniki ruchu naturalnego
w Polsce

KO

2

23.

wykonuje obliczenia w różnych sytuacjach praktycznych (I.2)

oblicza wskaźniki ruchu naturalnego
w Polsce

KO

2

Kartoteka testu

Plan testu

Klucz odpowiedzi do zadań zamkniętych

Numer
zadania

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

Poprawna
odpowiedź

C

D

C

D

B

A

C

D

B

A

C

C

C

D

B

B

Za każdą poprawną odpowiedź w zadaniach od 1. do 16. uczeń otrzymuje po 1 punkcie.

Nr

zad.

Rozwiązanie

Schemat punktacji

Punktacja

17.

1. Śnieżka

prawidłowe przyporządkowanie

0 – 1

0 – 3

2. Szczecin

prawidłowe przyporządkowanie

0 – 1

3. Białystok

prawidłowe przyporządkowanie

0 – 1

18.

zjawiska krasowe lub procesy
krasowe, lub inne odpowiedzi
zaliczające: wietrzenie chemiczne
i formy krasowe, wietrzenie chemiczne
i zjawiska krasowe, kras powierzch-
niowy i kras podziemny

podanie prawidłowej nazwy

0 – 1

0 – 1

19.

poprawne podpisanie na rysunku
skałki ostańcowej

0 – 1

0 – 1

20.

5 poprawnych uzupełnień

3

0 – 3

3–4 poprawne uzupełnienia

2

2–3 poprawne uzupełnienia

1

21.

38 160 tys. : 312,7 tys. km

2

lub 38 160 000 : 312 700 km

2

metoda obliczenia gęstości
zaludnienia

0 – 1

0 – 2

122 osoby/km

2

poprawność rachunkowa i podanie
wyniku z jednostką

0 – 1

22.

366 tys. – 370 tys.
lub 366 000 – 370 000

metoda obliczenia przyrostu
naturalnego

0 – 1

0 – 2

-4 tys. lub -4000

poprawność rachunkowa

0 – 1

23.

9,3 tys. – 22,2 tys.
lub 9 300 – 22 200 =

metoda obliczenia salda migracji

0 – 1

0 – 2

-12,9 tys. lub -12 900

poprawność rachunkowa

0 – 1

skałka ostańcowa

30

Gimnazjum

Schemat oceniania zadań otwartych