KRAKÓW

PYŁY



Pył kosmiczny – 104 – 107 ton/rok



Górnictwo – 4-6% wydobycia



Energetyka

– ok… 1,7 mln ton/rok



Transport

– do 1g/dm3 paliwa



Silniki diesla

– do kilku g/dm3 paliwa



Wybuch wulkanu Katmai (Alaska) 1912r.

– 20*109 ton pyłów



Wybuch wulkanu Krakatau ,1883 -

46 km³ pyłów do wys. stratosfery,

które opadając pokryły w sumie 70% powierzchni globu.



Wybuch wulkanu Grimsvotn (Islandia) 05.2011 - ??



Pyły pustynne – 3*106 ton/rok

Wybuch wulkanu Grimsvotn
(Islandia)

PYŁY

NATURALNE

ANTROPOGENICZNE

Pył kosmiczny
Nieorganiczne (erozja gleby, sól morska,

wulkaniczne, pustynne)

Biologiczne (pyłki, zarodniki, bakterie – Paryż ok.

5000 szt./1 m3 powietrza)

Dymy
Popioły
Pył węglowy i koksowy
Pyły budowlane
Zdarte opony samochodowe
Zdarty asfalt
Tlenki żelaza z korozji
Wielopierścieniowe węglowodory

aromatyczne (PAH)

Zawiera związki toksyczne takie jak wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne
(m. in. benzo(a)piren), metale ciężkie oraz dioksyny i furany. Pył PM2,5 zawiera
cząstki o średnicy mniejszej niż 2,5 mikrometra, które mogą docierać do górnych
dróg oddechowych, płuc oraz przenikać do krwi.
Docelowa wartość średnioroczna stężenia pyłu PM2,5 wynosi 25 µg/m

3

.

Pył PM 2,5

Sedymentacja

pyłów

Rozmiar
cząstek [

m

m]

100

10

0,1

0,01

Czas
sedymentacji
z wysokości
2,5 m

8s

13s

79 dni

Nie

sedymentują

1

m

m = 10-6 m

Pyły o średnicy poniżej 2,5 mikrometra (tzw. pyły drobne) absorbowane są w
górnych i dolnych drogach oddechowych i mogą również przenikać do krwi.
Podobnie jak

pyły z grupy PM10 mogą powodować kaszel, trudności z

oddychaniem i

zadyszkę, szczególnie w czasie wysiłku fizycznego. Przyczyniają się

do

zwiększenia zagrożenia schorzeniami alergicznymi i infekcjami układu

oddechowego, kataru siennego i zapalenia alergicznego

spojówek. Dłuższe

narażenie może spotęgować podatność na infekcje układu oddechowego lub nawet
zwiększać ryzyko zachorowania na choroby nowotworowe, szczególnie płuc.

Stwierdzono ujemny

wpływ na zdrowie rozwijającego się płodu (niski ciężar

urodzeniowy, wady wrodzone,

powikłania przebiegu ciąży). Ponieważ pyły o

średnicy ziaren 2,5 mikrometra penetrują głębiej do układu oddechowego i zwykle
zawierają w swoim składzie związki genotoksyczne (np. węglowodory
aromatyczne), skutki tej ekspozycji

są groźniejsze niż pyłów PM10. Ostatnio

prowadzone badania w Krakowie przez

zespół Katedry Epidemiologii i Medycyny

Zapobiegawczej CM UJ

dowodzą, że narażenie na pyły drobne i węglowodory

aromatyczne w okresie

płodowym opóźnia rozwój psychomotoryczny dzieci w

wieku

późniejszym, a także determinuje prawidłowy rozwój układu oddechowego i

ogólnej odporności ustroju.

Norma
bezpieczna
25 µg/m

3



Pył PM10 składa się z mieszaniny cząstek stałych i ciekłych

zawieszonych

w

powietrzu

i

będących mieszaniną substancji

organicznych i nieorganicznych.

Pył zawieszony może zawierać

substancje toksyczne takie jak

wielopierścieniowe węglowodory

aromatyczne (m.in. benzo(a)piren), metale

ciężkie oraz dioksyny i

benzofurany.



Pył PM10 zawiera cząstki o średnicy mniejszej niż 10 mikrometrów,

które mogą docierać do górnych dróg oddechowych i płuc.



Poziom dopuszczalny

stężenia średniodobowego dla pyłu PM10

wynosi 50

µg/m

3

i

może być przekraczany nie więcej niż 35 razy w ciągu

roku. Poziom dopuszczalny

stężenia średniorocznego wynosi 40 µg/m

3

.

Poziom alarmowy

stężenia średniodobowego pyłu PM10 wynosi 200

µg/m

3

.



W Krakowie,

szczególnie w okresie grzewczym, wartość ta

przekraczana jest nawet o 400 proc.

Pył PM 10

PyŁ PM2,5 nie jest oznaczany tylko obliczany z wartości PM10.

Korzystając ze współczynnika (k) wszystkie 24-godzinne pomiary pyłu
zawieszonego PM10 zostały przeliczone na 24-godzinne stężenia pyłu
PM2.5 a następnie na średnie stężenia w roku kalendarzowym. W
obliczeniach uwzględniono:

• 3 stanowiska zlokalizowane na terenie aglomeracji krakowskiej (Al.
Krasińskiego, ul.Bulwarowa, ul. Prądnicka),

C

PM2,5

= k

⋅

C

PM10 [

m

g/m

3

]

k

– współczynnik przeliczeniowy udziału frakcji <2,5 μm w pyle PM10,

jego wielkość została ustalona na terenie aglomeracji

krakowskiej na poziomie 0.734-0.752

Raport Wydz. Ochrony Środowiska w Krakowie 2010

Uwaga

: począwszy od 2010 roku wartość marginesu tolerancji dla NO

2

wynosi zero.

Dopuszczana częstość
przekroczenia dopuszczalnego
poziomu w roku kalendarzowym

określana jest wartość max

Dopuszczalny poziom
w powietrzu w [

μg/m3]

CO

10000

NO

2

200 uśredniana co 1 godz.

SO

2

350 uśredniana co 1 godz (możliwe 24

przekroczenia)

125 uśredniana co 24 godz (możliwe 3

przekroczenia)

O

3

120 25 dni w ciągu roku (średnia 8 godz)

Klasyfikacja stref dla dwutlenku
azotu

– kryterium ochrony

zdrowia

Klasyfikacja stref dla
B(a)P w pyle PM10

–

kryterium ochrony
zdrowia

Rozkład stężeń pyłu PM10 –
stężenia średnie roczne

Rozkład stężeń
benzo(a)pirenu w
pyle PM10

– stężenia

średnie roczne

Stałe stanowiska pomiarowe

Kraków, al. Krasińskiego
Kraków, ul. Bujaka
Kraków, ul. Bulwarowa
Tarnów, ul. Bitwy pod Studziankami
Bośnia, ul. Konfederatów Barskich
Nowy Sącz, ul. Nadbrzeżna
Zakopane, ul. Sienkiewicza

W sumie

– 109 stanowisk w województwie