Chloramfenikol, streptograminy,

linezolid, mupirocyna,

fosfomycyna.

Agata Karpińska
Katedra i Zakład Farmakologii Doświadczalnej i Klinicznej WUM

Chloramfenikol

(detreomycyna, chloromycetyna)

Chloramfenikol – mechanizm

działania

Odwracalnie łączy się z podjednostką 50S rybosomu
bakteryjnego ⇒

Hamuje syntezę białka bakteryjnego - enzym:
peptydylotransferaza

Podobieństwo do rybosomów mitochondrialnych – ryzyko
uszkodzenia szpiku kostnego

BAKTERIOSTATYCZNY/ Bakteriobójczy w dużych dawkach



Cholera (przy oporności na tetracykliny)



Bakteryjne zapalenie spojówek (krople do oczu)



Zakażenia skóry patogenami wrażliwymi (maści)



Ciężkie, zagrażające życiu infekcje np. ZOMR (np.
brucelloza lub zakażenia riketsjowe przy braku
możliwości podania tetracyklin)

Chloramfenikol - wskazania

Bakterie G+

Bakterie G-

Riketsje

NIE:

chlamydia,

P.aeruginosa

beztlenowce

Chloramfenikol – spektrum działania



Obecność czynnika R – kodującego transferazę
acetylo – CoA – inaktywującą chloramfenikol



Niemożność wniknięcia do wnętrza komórki
bakteryjnej

OPORNOŚĆ

Chloramfenikol – drogi podania

Chloramfenikol – wiązanie z białkami

osocza

Dorośli: 50-

60%

Wcześniaki:

32%

Zdrowi

dorośli

Upośledzona

czynność

nerek

Upośledzona

czynność

wątroby

Dzieci:

1 m – 16 lat

Noworodki

(1-2 dni);

wcześniaki

T

1/2

1,5 – 3,5 h

3-4 h

4,6 – 11,6 h

3 – 6,5 h

> 24 h

Chloramfenikol – okres półtrwania



W wątrobie:



sprzęganie z kwasem glukuronowym



Wydalanie nerkowe



90% aktywnie w kanalikach



10% filtracja kłębuszkowa

Chloramfenikol - eliminacja



Zaburzenia żołądkowo – jelitowe



Kandydoza błon śluzowych



Zaburzenia hematologiczne:



Anemia aplastyczna (rzadko, ale śmiertelność b.
wysoka)



Anemia hemolityczna



Zespół „szarego dziecka”

Chloramfenikol – działania

niepożądane

Zespół szarego dziecka (ang. gray

baby syndrome)

Wymioty,

wzdęcie

brzucha

sinica

Niewydolność

oddechowa

Niewydolność

krążeniowa

Wiotkość

mięśni

Hamowanie oksydaz o mieszanej funkcji –

zwiększenie efektów działania:

Warfaryny

Fenytoiny

Pochodnych sulfonylomocznika

Chloramfenikol - interakcje

Streptograminy

Streptograminy



Wytwarzane przez bakterie z rodzaju Streptomyces



Podział:



Streptograminy A (cząsteczki makrolaktonów
zawierających wiele wiązań nienasyconych) –
Pristinamycyna IIA i IIB, dalfopristyna



Streptograminy B (cykliczne heksadepsipeptydy) –
chinupristyna, pristinamycyna IA, wirginamycyna



Połączenie z podjednostką 50S



Hamowanie syntezy białek bakteryjnych



Działanie bakteriostatyczne

Streptograminy – mechanizm

działania

PREPARAT ZŁOŻONY

chinupristyna

dalfopristyna

30:70

BAKTERIOBÓJCZY + PAE

Streptograminy - spektrum

Ziarenkowce G+ (też

MRSA)

Enterococcus faecium

– oporne na

wankomycynę

(szczepy VRE)

NIE: Enterococcus

faecalis

Niektóre Clostridium,

Peptostreptococcus,

Moraxella, Legionella,

Neisseria

Niektóre atypowe:

Chlamydia,

Mycoplasma

Oporność

Najczęściej typ: MLSb (chinupristyna)

Mechanizmy:

• Reakcje enzymatyczne:

 Metylacja 23S rRNA – chinupristyna
 Acetylotransferaza (kodowana

plazmidowo) – dalfopristyna

 Aktywne wypompowywanie

Streptograminy - wskazania

Szpitalne

zapalenia płuc

Zakażenia

skóry i tkanek

miękkich

Poważne

zakażenia VRE

Streptograminy - farmakokinetyka

• Preparat złożony – i.v.
• Przenika do makrofagów i komórek wielojądrzastych
• Słaba penetracja do płynu m-r
• Metabolizm w wątrobie – metabolity mniej aktywne
(chinupristyna) lub aktywne (dalfopristyna)
• Wydalanie – głównie z żółcią
• Hamowanie CYP450 (INTERAKCJE)
• T

1/2

do 1 godziny

Zapalenie żył w

miejscu podania

Bóle stawowe i

mięśniowe

Hiperbilirubinemia

(konkurowanie o

wydzielanie do żółci)

INTERAKCJE

(benzodiazepiny,

cyklosporyna,

digoksyna, nifedypina,

werapamil…)

Streptograminy – działania

niepożądane

Mupirocyna

Mupirocyna – ogólnie

Do stosowania miejscowego

Słabe wchłanianie, szybko rozkładana

Mechanizm: hamowanie syntetazy
izoleucyna – tRNA

Nie ma oporności krzyżowej



Nie wchłania się



Gdyby podać i.v.:



wiąz. z białkami osocza: 97%



Metabolizm wątrobowy: produkt nieaktywny



T

1/2

= 20 – 40 min.

Mupirocyna - farmakokinetyka



Infekcje gronkowcowe (Staph. aureus)



Infekcje wywołane przez paciorkowce β –
hemolizujące



Infekcje skóry (często wtórne, pourazowe)



Nosicielstwo SA w jamie nosowej



Liszajec zakaźny

Mupirocyna – wskazania

świąd

zaczerwienienie

pokrzywka

pieczenie

Mupirocyna – działania niepożądane

Oksazolidynony (linezolid)

Mechanizm działania

Łączy się z podjednostką 50S rybosomu

Uniemożliwia połączenie podjednostek
rybosomu w kompleks 70S

BAKTERIOSTATYCZNY

Źródło: www.chm.bris.ac.uk

Linezolid - spektrum

Bakterie G+

• W tym VRE E.faecium i E.faecalis
• MRSA, MRSE
• Corynebacterium, Listeria

beztlenowce

• Clostridium perfringens

Mycobacterium tuberculosis

Paciorkowce

Cl.

perfringens

Linezolid – działanie bakteriobójcze

Ciężkie zap. płuc

G+

Zakażenia

paciorkowcowe

oporne na

penicylinę

Zakażenia

enterokokami

(głównie VRE)

VRSE, MRSA

Lekooporna

gruźlica

Wskazania kliniczne



Znakomite wchłanianie (ale można i.v.)



Dobra dystrybucja



Metabolizowany w wątrobie (utlenianie – jeden z
metabolitów aktywny



Wydalanie z moczem i żółcią

Linezolid - farmakokinetyka

Linezolid – działania niepożądane



Dobrze tolerowany



Zaburzenia jelitowe



Wysypki skórne



Bóle głowy



Trombocytopenia (u 2% pacjentów, gdy stosowano ponad
10 dni), niedokrwistość



Potencjalny słaby inhibitor MAO (nie jeść pokarmów
zawierających tyraminę, nie stosować np. pseudoefedryny)



Neuropatie obwodowe i utrata wzroku (ponad 28 dni
stosowania) – wynika z toksyczności wobec
mitochondriów

Fosfomycyna



Hamuje syntezę ściany komórkowej – enzym:
transferaza fosfoenolopirogronianowa



Pochodna kwasu fosfonowego



Działanie bakteriobójcze

Fosfomycyna

E.coli

Proteus

Klebsiella

Enterobacter

Staphylococcus

Enterococcus

Spektrum działania



Podaje się p.o.



Biodostępność 30-37% (pokarm zmniejsza)



Wiązanie z białkami 0%



Wydalanie przez nerki i z kałem w postaci
niezmienionej



Okres półtrwania: ok. 5,7 godziny

Farmakokinetyka

Wskazania

Niepowikłane zapalenie pęcherza
moczowego

Bezobjawowy bakteriomocz

Profilaktyka zakażeń układu
moczowego

Przeciwwskazania

nietolerancja

Niewydolność nerek

Wiek > 75 lat i < 5 lat

Leczenie hemodializą

Wskazania i przeciwwskazania



Nudności



Zgaga



Bóle brzucha



Biegunka



Ból i zawroty głowy

Działania niepożądane