Zespoły bólowe

Zespoły bólowe

odbytnicy i odbytu

odbytnicy i odbytu

Adam Dziki

II Klinika Chirurgiczna WAM w Łodzi

Zespoły bólowe

Zespoły bólowe

odbytnicy i odbytu

odbytnicy i odbytu



Dolegliwości występują u ponad 14%

Dolegliwości występują u ponad 14%

populacji

populacji



Wiek chorych : 10 - 60 r.ż.

Wiek chorych : 10 - 60 r.ż.



Najwięcej przypadków między 20 a 45

Najwięcej przypadków między 20 a 45

r.ż.

r.ż.



Ponad dwukrotnie częściej u kobiet

Ponad dwukrotnie częściej u kobiet

Przyczyny zespołów bólowych

odbytu i odbytnicy



nowotworowe

nowotworowe



organiczne

organiczne



mechaniczne

mechaniczne



ortopedyczne

ortopedyczne



neurologiczne

neurologiczne

Przyczyny zespołów bólowych odbytu

1. Choroby nowotworowe



guzy niezłośliwe: nerwów, mięśni, kości;

guzy niezłośliwe: nerwów, mięśni, kości;



guzy złośliwe (zarówno pierwotne jak i

guzy złośliwe (zarówno pierwotne jak i

nawrotowe): odbytnicy, gruczołu krokowego,

nawrotowe): odbytnicy, gruczołu krokowego,

macicy, jajnika, pęcherza moczowego, nerwów,

macicy, jajnika, pęcherza moczowego, nerwów,

mięśni i kości tej okolicy;

mięśni i kości tej okolicy;



przerzuty nowotworowe np. raka żołądka;

przerzuty nowotworowe np. raka żołądka;

Przyczyny zespołów bólowych odbytu

2. Przyczyny organiczne

(głównie choroby zapalne miednicy i anorectum)



ropień kryptowy

ropień kryptowy



przetoka

przetoka

okołoodbytnicza

okołoodbytnicza



choroba Crohna

choroba Crohna



wrzodziejące zapalenie

wrzodziejące zapalenie

jelita grubego

jelita grubego



zapalenie popromienne

zapalenie popromienne



infekcyjne zapalenie

infekcyjne zapalenie

odbytu

odbytu



zapalenie gruczołu

zapalenie gruczołu

krokowego

krokowego



zapalenie macicy

zapalenie macicy



ropień jajowodu

ropień jajowodu



endometrioza

endometrioza



ciąża pozamaciczna

ciąża pozamaciczna



zapalenie wyrostka

zapalenie wyrostka

robaczkowego

robaczkowego

Przyczyny zespołów bólowych odbytu

3. Przyczyny mechaniczne



niecałkowite wypadanie odbytu

niecałkowite wypadanie odbytu



skręcenie jajnika

skręcenie jajnika



szczelina odbytu

szczelina odbytu



przebyte operacje w obrębie

przebyte operacje w obrębie

miednicy

miednicy

Przyczyny zespołów bólowych odbytu

4. Przyczyny ortopedyczne



uraz kości guzicznej

uraz kości guzicznej



zmiany w rdzeniu na skutek

zmiany w rdzeniu na skutek

zwyrodnienia odcinka L-S

zwyrodnienia odcinka L-S

kręgosłupa

kręgosłupa



guzy wywodzące się z kości

guzy wywodzące się z kości

Przyczyny zespołów bólowych odbytu

5. Przyczyny neurologiczne



stwardnienie rozsiane

stwardnienie rozsiane



zwyrodniające zapalenie

zwyrodniające zapalenie

nerwów obwodowych

nerwów obwodowych

Samoistne zespoły bólowe

odbytnicy i odbytu

1.

Zespół dźwigaczy odbytu

Zespół dźwigaczy odbytu

(levator syndrome)

(levator syndrome)

2.

2.

Kokcygodynia

Kokcygodynia

(coccygodyny)

(coccygodyny)

3.

3.

Napadowy ból odbytu

Napadowy ból odbytu

(proctalgia fugax)

(proctalgia fugax)

Kokcygodynia

(coccygodyny)

Zespół bólowy występujący w okolicy

Zespół bólowy występujący w okolicy

kości ogonowej, w pozycji stojącej

kości ogonowej, w pozycji stojącej

lub siedzącej, o przewlekłym

lub siedzącej, o przewlekłym

charakterze. Często skojarzony z rwą

charakterze. Często skojarzony z rwą

kulszową.

kulszową.

prawdziwa

prawdziwa

rzekoma

rzekoma

Kokcygodynia

Kokcygodynia

ból pochodzi ze

ból pochodzi ze

stawu krzyżowo -

stawu krzyżowo -

biodrowego

biodrowego

inne źródło bólu

inne źródło bólu

taki sam obraz kliniczny

taki sam obraz kliniczny

Kokcygodynia

jako manifestacja kliniczna schorzeń o różnej

patogenezie



pourazowa

pourazowa

-

-

także uraz porodowy

także uraz porodowy



samoistna

samoistna

-

-

choroba

choroba

psychosomatyczna

psychosomatyczna



organiczna

organiczna

-

-

torbiele rdzenia kręgowego

torbiele rdzenia kręgowego

lub jego opony w odcinku

lub jego opony w odcinku

krzyżowym

krzyżowym

Kokcygodynia

Rozpoznanie



Badanie przedmiotowe

Badanie przedmiotowe



kość ogonowa bolesna przy ucisku i

kość ogonowa bolesna przy ucisku i

poruszaniu

poruszaniu



Badania dodatkowe

Badania dodatkowe



rtg w pozycji siedzącej i leżącej na boku

rtg w pozycji siedzącej i leżącej na boku



dyskografia ogonowa

dyskografia ogonowa



tomografia komputerowa

tomografia komputerowa



rezonans magnetyczny

rezonans magnetyczny

Kokcygodynia

Rozpoznanie



Badanie przedmiotowe

Badanie przedmiotowe



kość ogonowa bolesna przy

kość ogonowa bolesna przy

ucisku

ucisku

i poruszaniu

i poruszaniu

Kokcygodynia

Rozpoznanie



Badania dodatkowe

Badania dodatkowe



rtg w pozycji siedzącej i leżącej na boku

rtg w pozycji siedzącej i leżącej na boku

(nadmierna ruchomość lub nadwichnięcia kręgów

(nadmierna ruchomość lub nadwichnięcia kręgów

ogonowych widoczne w pozycji siedzącej)

ogonowych widoczne w pozycji siedzącej)



dyskografia ogonowa

dyskografia ogonowa

(badanie dynamiczne ujawniające uszkodzenia

(badanie dynamiczne ujawniające uszkodzenia

dysków międzykręgowych)

dysków międzykręgowych)



tomografia komputerowa

tomografia komputerowa



rezonans magnetyczny

rezonans magnetyczny

Kokcygodynia

Leczenie zachowawcze



leżenie

leżenie



fizykoterapia

fizykoterapia

(ćwiczenia, masaże)

(ćwiczenia, masaże)



kąpiele jodowo-solankowe

kąpiele jodowo-solankowe



czopki przeciwbólowe

czopki przeciwbólowe



blokady okolicy kości krzyżowej i ogonowej

blokady okolicy kości krzyżowej i ogonowej

(nowokainą, kenalogiem, hydrocortyzonem)

(nowokainą, kenalogiem, hydrocortyzonem)



akupunktura

akupunktura

Terapia 3-4 dni, następnie 3-dniowa przerwa

Terapia 3-4 dni, następnie 3-dniowa przerwa

Kokcygodynia

Leczenie chirurgiczne

Coccygectomy

Coccygectomy

(całkowite lub częściowe wycięcie kości

(całkowite lub częściowe wycięcie kości

ogonowej)

ogonowej)

Obecnie zaleca się wycięcie

Obecnie zaleca się wycięcie

całkowite z wyłuszczeniem stawu

całkowite z wyłuszczeniem stawu

krzyżowo-ogonowego

krzyżowo-ogonowego

Zespół dźwigaczy

odbytu

(levator syndrome)

Objawia się bólem, dużym napięciem i

Objawia się bólem, dużym napięciem i

uczuciem

dyskomfortu

w

okolicy

uczuciem

dyskomfortu

w

okolicy

odbytu, krzyża i kości guzicznej.

odbytu, krzyża i kości guzicznej.

Dolegliwości

mają

charakter

Dolegliwości

mają

charakter

przewlekły, nasilają się w pozycji

przewlekły, nasilają się w pozycji

siedzącej. Mogą współistnieć zaparcia i

siedzącej. Mogą współistnieć zaparcia i

funkcjonalne nietrzymanie stolca.

funkcjonalne nietrzymanie stolca.

Zespół dźwigaczy odbytu

Patogeneza

Przyczyną jest skurcz mięśni dźwigaczy o

Przyczyną jest skurcz mięśni dźwigaczy o

nieznanej etiologii (stres?)

nieznanej etiologii (stres?)

Rozpoznanie

Rozpoznanie stawia się na podstawie

Rozpoznanie stawia się na podstawie

stwierdzenia napięcia i skurczu spastycznego

stwierdzenia napięcia i skurczu spastycznego

odpowiednich mięśni w badaniu

odpowiednich mięśni w badaniu

przedmiotowym

przedmiotowym

Badanie manometryczne

Badanie manometryczne

Zespół dźwigaczy odbytu

Leczenie



Z wyboru :

Z wyboru :



stymulacja elektrogalwaniczna mięśni

stymulacja elektrogalwaniczna mięśni

dźwigaczy prądem o wysokim napięciu

dźwigaczy prądem o wysokim napięciu

(EGS)

(EGS)



Wspomagająco :

Wspomagająco :



środki przeciwbólowe

środki przeciwbólowe



środki przeciwbiegunkowe

środki przeciwbiegunkowe



gimnastyka mięśni

gimnastyka mięśni

Zespół dźwigaczy odbytu

Leczenie



Inne metody leczenia :

Inne metody leczenia :



gorące kąpiele

gorące kąpiele



diatermie

diatermie



masaże

masaże



ostrzykiwanie mięśni dźwigaczy

ostrzykiwanie mięśni dźwigaczy

środkami

środkami

rozkurczającymi

rozkurczającymi



środki rozkurczające podawane ogólnie

środki rozkurczające podawane ogólnie

Napadowy ból odbytu

(proctalgia fugax)



ataki nagłego, ostrego bólu w okolicy odbytu

ataki nagłego, ostrego bólu w okolicy odbytu



czas trwania od kilku sekund do kilku minut

czas trwania od kilku sekund do kilku minut



częściej w nocy

częściej w nocy



przerwy między atakami nieregularne

przerwy między atakami nieregularne

(od kilku godzin do kilku miesięcy)

(od kilku godzin do kilku miesięcy)



na ogół bez zaburzeń czynnościowych jelit

na ogół bez zaburzeń czynnościowych jelit

Napadowy ból odbytu

Patogeneza



bezpośrednią przyczyną bólu może

bezpośrednią przyczyną bólu może

być napadowa hiperkineza odbytu

być napadowa hiperkineza odbytu

lub

lub

dysfunkcja zwieracza wewnętrznego

dysfunkcja zwieracza wewnętrznego



etiologia pozostaje nieznana

etiologia pozostaje nieznana



czynnikiem uspasabiającym jest stres

czynnikiem uspasabiającym jest stres

Napadowy ból odbytu

Patogeneza



w grupie pacjentów z zaparciami

w grupie pacjentów z zaparciami

występuje przerost zwieracza

występuje przerost zwieracza

wewnętrznego

wewnętrznego



miopatia dziedziczona autosomalnie

miopatia dziedziczona autosomalnie

dominująco

dominująco



histopatologicznie stwierdza się

histopatologicznie stwierdza się

nieprawidłowy układ włókien i

nieprawidłowy układ włókien i

wakuole we włóknach

wakuole we włóknach

Napadowy ból odbytu

Rozpoznanie



charakterystyczny wywiad

charakterystyczny wywiad



brak odchyleń w badaniu przedmiotowym

brak odchyleń w badaniu przedmiotowym



manometrycznie :

manometrycznie :



bez zmian

bez zmian



u chorych z przerostem zwieracza

u chorych z przerostem zwieracza

wewnętrznego wzrasta ciśnienie

wewnętrznego wzrasta ciśnienie

spoczynkowe

spoczynkowe

Napadowy ból odbytu

Leczenie zachowawcze



leki stosowane ogólnie

leki stosowane ogólnie



blokery kanału wapniowego np. Nifedypina

blokery kanału wapniowego np. Nifedypina



nitraty

nitraty



inhalacje Salbutamolu -

inhalacje Salbutamolu -

skracają czas trwania

skracają czas trwania

ataku

ataku



ciepłe kąpiele

ciepłe kąpiele



próby stosowania Klonidyny (2x150mg)

próby stosowania Klonidyny (2x150mg)



blokada górnego zwoju podbrzusznego pod

blokada górnego zwoju podbrzusznego pod

kontrolą tomografii komputerowej

kontrolą tomografii komputerowej

Napadowy ból odbytu

Leczenie chirurgiczne

Dotyczy pacjentów z dziedzicznym

Dotyczy pacjentów z dziedzicznym

przerostem zwieracza

przerostem zwieracza

Wycięcie części włókien zwieracza

Wycięcie części włókien zwieracza

wewnętrznego

wewnętrznego