Andragogika

Nauczyciel edukacji dorosłych

Samokształcenie

Uczestnictwo w kulturze

Kultura czasu wolnego

andragogika

Cechy sprzyjające rozwojowi

człowieka dorosłego

1.

Styl życia (może być ekspansywny albo

zachowawczy).

2.

Cechy indywidualne.

-

Motywacja i dążenia życiowe (ambitne cele,

potrzeba osiągnięć, samosterowalność

zawodowa)

- Osobowość (autonomia, samoocena, poczucie

kontroli wewnętrznej, gotowość do uczenia się).

-

Umysł, zdolności, aktywność intelektualna.

-

Doświadczenie życiowe.

ANDRAGOGIKA

Najważniejsze wskaźniki rozwoju

edukacji w Europie:

•

Liczba młodzieży z niskimi osiągnięciami w czytaniu

(PISA).

•

Liczba osób przedwcześnie kończacych naukę, w

wieku 18-24 lat z wykształceniem co najwyżej

gimnazjalnym, nie uczące się.

•

Liczba osób w wieku 20-24 lat z wykształceniem co

najmniej na poziomie zawodowym lub średnim.

•

Liczba absolwentów kierunków matematycznych,
technicznych, nauk przyrodniczych

.

•

Liczba osób w wieku 25-64 lata

uczestniczących w kształceniu lub szkoleniu.

andragogika

Osoby w wieku 25-64 lata według

uczestnictwa w kształceniu dorosłych

(okres 12 miesięcy przed badaniem)
U C Z E S T N I C Z Ą C Y
1.W jakiejkolwiek formie kształcenia 35,8%
2.W kształceniu formalnym 5,5%
3.W kształceniu pozaformalnym 18,6%
4.W kształceniu nieformalnym 25,4%

andragogika

• Z systemu kształcenia formalnego

korzystało :

• 80,1 % pracujący zawodowo
• 9,0 % bezrobotni
• 10.0% bierni zawodowo
Wśród korzystających z kształcenia

formalnego wykształcenie wyższe

posiadało 59,0% ( studia SUM,

podyplomowe)!

andragogika

Osoby nie uczestniczące w żadnej

formie kształcenia z uwzględnieniem

poziomu wykształcenia

Poziom wykształcenia % nie uczestniczy
Wyższe 26,3
Policealne 49,1
Średnie zawodowe 62,2
Średnie 62,2
Zasadnicze zawodowe 79,8
Gimnazjalne, podstawowe 88,9

ANDRAGOGIKA

Uczestnictwo w kształceniu dorosłych według

wieku ( w jakiejkolwiek formie kształcenia)

Przedziały wieku
25-29 50,3%
30-34 44,4
35-39 42,7
40-44 38,3
45-49 33,9
50-54 28,3
55-59 22,3
60-64 16,0

andragogika

Zmiany w edukacji dorosłych

Rola nauczyciela

1.

Wydłużenie aktywności

edukacyjnej na wszystkie

etapy życia człowieka

2. Wzrost znaczenia

autoedukacji
3. Zmiany w założeniach i

funkcjach edukacji dorosłych
4. Wdrażanie postulatu aktywnej

roli ucznia dorosłego
5. Stosowanie nowych technologii

6. Dostosowanie edukacji do

wymogów UE
7. Uwzględnianie potrzeb

edukacyjnych grup

defaworyzowanych
8. Wzrost znaczenia poradnictwa

andragogika

• Nauczyciel edukacji dorosłych

• Dawniej: działacz społeczny i narodowy.

Ujęcie tradycyjne „WĄSKIE” – przekazuje wiedzę słowem

żywym lub pisanym, systematycznie lub incydentalnie,

w klasie szkolnej lub sali wykładowej.

Ujecie nowoczesne –

wspomaganie rozwoju

.

Wielostronna działalność pedagogiczna:
informacyjna, instruktażowa, doradcza, konsultacyjna,

mediacyjna, terapeutyczna, wychowawcza, formacyjna

organizacyjna a także tradycyjna (przekazywanie

wiadomości).

andragogika

Profesjonalny nauczyciel
A U T O N O M I A
K O M P E T EN C J E
N A S T A W I E N I E na

informacje zwrotne

K O L E G I A L N O Ś Ć
O T W A R T O Ś Ć na nowe

doświadczenia

andragogika

TYPOLOGIA NAUCZYCIELI DOROSŁYCH
1.Podział według stopnia dyrektywności
( dominuje – nie dominuje)
-ekspert ( styl formalny, kierowniczy)
-informator
-konsultant
-spolegliwy opiekun ( styl terapeutyczny)
-liberalny leseferysta ( laissez-faire).
2.Podział według potrzeb edukacyjnych ( nauczyciele szkolni

i pozaszkolni: popularyzatorzy, prelegenci, lektorzy,

instruktorzy praktycznej nauki zawodu, szkoleniowcy.
3. Pełniący funkcje edukacyjne,” niejawni” nauczyciele

( bibliotekarz, przewodnik turystyczny, muzealnik, lekarz).

andragogika

Na co nauczyciel dorosłych ma wpływ?

Uzdolnienie uczniów ?
Postawy uczniów wobec nauki?
Treści nauczania?
Motywy uczestnictwa i uczenia się?
Tempo uczenia się i poziom trudności?
Zakres akceptowanego zachowania ?
Wcześniejsze doświadczenia

edukacyjne?

Metody nauczania?
Klimat szkoły (uczelni) ?

ANDRAGOGIKA

Kompetencje andragogów

1. Przedmiotowo- metodyczne:
znajomość przedmiotu nauczania,
znajomość struktur edukacji dorosłych,
form organizacyjnych i funkcji,
wiedza psychologiczna (rozwój

dorosłych, UCZENIE SIĘ) i pedagogiczna,

wiedza metodyczna i dydaktyczna,
wiedza z zakresu poradnictwa.

andragogika

1. Kompetencje społeczne

i osobowościowe

Wrażliwość społeczna, otwartość, cierpliwość,

szacunek dla innych,

odpowiedzialność, asertywność, poczucie humoru.
Kreatywność.
Umiejętność zarządzanie procesami grupowymi.

Wywieranie wpływu społecznego.

Zdolność do refleksji nad własną biografią edukacyjną.
Ogólna wiedza o świecie współczesnym.
Aktualna wiedza o rynku pracy, tendencjach

ekonomicznych i demograficznych.

Znajomość środowiska lokalnego, potrzeb społecznych.
KOMPETENCJE KOMUNIKACYJNE, relacyjne

andragogika

3.

Kompetencje komunikacyjne

andragoga

1. Komunikacja werbalna.
2. Komunikacja niewerbalna.
3. Pozytywna autoprezentacja.
4. Style komunikowania się i uczenia się.
5. Negocjacje w sytuacjach trudnych.

andragogika

• Facylitacja

to akt czynienia czegoś łatwiejszym,

pomoc w usuwaniu trudności i przeszkód.

• Ma związek z modelem krytycznym i

humanistycznym uczenia się dorosłych ( cel:

budzić świadomość, rozwijać skłonność do

samostanowienia, uwalniać umysł uczącego się

od stereotypów i dogmatów).

• Facylitator

- Udziela wsparcia uczącym się dorosłym.

- Prowadzi zajęcia w małych grupach lub w formie

indywidualnych konsultacji.

- Pomaga w samodzielnym dochodzeniu do wiedzy.

- Jest raczej liderem niż kierującym

(dyrektywnie).

andragogika

Wskazówki dla nauczycieli dorosłych

• Nauczyciel buduje własny autorytet w oparciu o

posiadane kompetencje.

• Dorośli posiadają wiedzę uprzednią, stawiają sobie

określone cele. Należy uzyskać orientację w obu

zakresach.

• Uczniowie dorośli nie chcą być traktowani jak dzieci

(uczniowie szkolni), oczekują szacunku i zrozumienia.

• Czas ucznia dorosłego jest bardzo cenny, należy

starannie planować i zgodnie z planem realizować

zajęcia.

• Uczeń dorosły jest nastawiony na szybkie

zastosowanie uzyskanej wiedzy, odrzuci wiedzę

NIEPRZDATNĄ.

andragogika

Samokształcenie
1. Czym jest autoedukacja, czym jest

samokształcenie?

2. Czym uzasadnia się konieczność

samokształcenia współcześnie?

3. Od czego zależy skuteczność

samokształcenia?

4. Czy każdy jest zdolny do samokształcenia?
5. W jaki sposób można wspierać osoby

samokształcące się?

andragogika

• Autoedukacja

odnosi się zarówno do

samodzielnego uczenia się jak i do podejmowania

samowychowania.

(Edukacja : kształcenie – wychowanie).
• Autoedukacja to jedność procesów autoformacyjnych,

ma związek z kształtowaniem osobowości, z dążeniem

do zmienienia siebie samego i z samorealizacją.

Jest to dążenie jednostki do realizowanie koncepcji

własnej osoby.

( JA REALNE - JA IDEALNE)
Ma związek z orientacją człowieka na WARTOŚCI,

postawy, EMOCJE, motywacje.

andragogika

• Współczesne uzasadnienie

konieczności samokształcenia ( szerzej
autoedukacji)

1. Żyjemy w społeczeństwie wiedzy

( merytokratycznym).

2. Dostęp do informacji ( wiadomości i danych) jest

nieograniczony.

3. Żyjemy w społeczeństwie obywatelskim.
4. Żyjemy w społeczeństwie ryzyka.
5. Edukacja instytucjonalna, szkolna i formalna,

poddawana jest krytyce.

andragogika

Rozumienie samokształcenia jako:

1. Samodzielne nabywanie wiedzy

( UJĘCIE WĄSKIE).

2. Uczenie się w toku działania w pracy.
3. Uczenie się przy wsparciu mediów.
4. Spontaniczna edukacja w sytuacjach

społecznych.

5. Metody i techniki uczenia się samodzielnego.
6. Zastępowanie nauki szkolnej własną

aktywnością.

7. Twórcza postawa uczących się.
8. Proces całożyciowy zorientowany na uczenie się.

andragogika

Definicje samokształcenia:

Samodzielne poddanie się autokontroli w celu

osiągnięcia jakiegoś mniej lub bardziej

uchwytnego i mniej więcej jasno określonego

wzoru osobowości.

(Okiński 1935).
Pewna szczególna forma uczenia się, o

następujących cechach: samodzielności, kontroli

samego siebie, świadomości celu.

(Urbańczyk lata 60 –te XXw).
Samouctwo, osiąganie wykształcenia poprzez

działalność, której cele, treść, warunki i środki

ustala sam podmiot (Okoń 1998).

andragogika

Jakie warunki musi spełniać podmiot autoedukacji,

aby proces przebiegał efektywnie?

- Posiadanie zainteresowań poznawczych.
- WSWS czyli wysoka samoocena, wierzy w siebie .
- Dążenie do „BYĆ” wykształconym niż „MIEĆ”

wykształcenie.

- Posiadanie wysoko rozwiniętej umiejętności uczenia się

( selekcja źródeł i treści, analiza, synteza, świadome
zapamiętywanie, prezentacja dokonań).

- Posiadanie CELU uczenia się, zmieniania siebie na lepsze.
- Posiadanie określonych cech osobowości ( wytrwałość,

dyscyplina wewnętrzna, pozytywne postawy wobec wiedzy,
otwartość).

ANDRAGOGIKA

• Rozwój samokształcenia:

W zależności od stadium rozwoju samokształcenia u

danej osoby, różne może być zapotrzebowanie na

wsparcie u uczących się.

Uczeń ZALEŻNY potrzebuje nauczyciela z

autorytetem, bardziej dyrektywnego trenera.

Uczeń ZAINTERESOWANY potrzebuje

motywującego przewodnika.

Uczeń ZAANGAŻOWANY potrzebuje

FACYLITATORA

Uczeń SAMOKSZTAŁCĄCY się potrzebuje

KONSULTANTA

andragogika

• Wspomaganie dorosłych w dążeniu do

samokształcenia, jako pomoc w:

- Zmniejszaniu zależności uczących się od

nauczycieli.

- Definiowaniu potrzeb edukacyjnych.
- Dokonywaniu samooceny.
- Przejmowaniu odpowiedzialności za kształcenie się.
- Rozwiązywaniu problemów związanych z nauką

własną.

- Rozwijaniu kompetencji w zakresie uczenia się.

andragogika

• Uczestnictwo dorosłych w kulturze jako zagadnienie

andragogiczne, związane z

AUTOEDUKACJĄ i CZASEM WOLNYM

Cechy uczestnictwa kulturalnego

( częstotliwość, dokonywanie indywidualnych wyborów, wiedza o

kulturze i sztuce).

Międzypokoleniowy, dwukierunkowy przepływ treści związanych z

kulturą

( model prefiguratywny gdy starsze pokolenia uczą się od

młodszych).

Uwarunkowania uczestnictwa w kulturze.

- Jakość edukacji kulturalnej, brak kompetencji do odbioru i współtworzenia

tworzenia.

- Dezaktualizacja modelu upowszechniania kultury ( kultura wyższa

elitarna /niższa masowa popularna)

- Zjawiska kryzysu ekonomicznego ( zanika mecenat państwa nad kulturą).

- Dominuje wzór uczestnictwa LUDYCZNO-SPONTANICZNY, dostrzega się

także wzór ESKAPISTYCZNY ( ucieczkowy).

ANDRAGOGIKA

• Czas wolny

pozostaje do dyspozycji po wykonaniu

obowiązków i czynności niezbędnych w codziennym życiu.

• Cechy : dobrowolność (swoboda, brak przymusu),

zadowolenie, satysfakcja, oderwanie od monotonii oraz
bezinteresowność (brak korzyści materialnych

).

• Zagadnienia związane z czasem wolnym

ROZBIEŻNOŚĆ : PREFEROWANE I REALIZOWANE FORMY

CZASU WOLNEGO

NOWE ZJAWISKA – HEDONIZM KONSUMPCYJNY
ODCHODZENIE OD ZACHOWAŃ WYMAGAJĄCH WYSIŁKU

( FIZYCZNEGO, UMYSŁOWEGO…) W CZASIE

WOLNYM

Aspekt pedagogiczny i andragogiczny : WYCHOWANIE DO… I

WYCHOWANIE W….CZASIE WOLNYM

andragogika

• Biblioteka + 

Program Wieloletni KULTURA+, którego jednym z

priorytetów jest Biblioteka+. Infrastruktura bibliotek, działa

od lutego 2011 r. Jego celem jest przekształcenie bibliotek

publicznych w mniejszych miejscowościach w lokalne

centra dostępu do kultury, wiedzy i ośrodki życia

społecznego na wzór takich instytucji w krajach

skandynawskich i zachodnioeuropejskich. Na realizację

programu rząd przeznaczył 150 mln zł. Do tej pory liczba

budowanych lub modernizowanych bibliotek gminnych

wyniosła 225 (z tego zakończonych jest 78 projektów) za

łączną kwotę 132,3 mln zł. W 2014 r. zakończonych

zostanie ok. 90 kolejnych inwestycji. Program stał się

jednym z najważniejszych elementów NPRCz i zostanie

przedłużony do 2020 r. ( Narodowego Programu Rozwoju

Czytelnictwa 2014-2020 ).