Wprowadzenie do 
Relacyjnych Baz Danych. 
Pojęcia podstawowe

Piotr Piskozub

WYKŁAD

Informatyka  – Semestr I

 

 

Terminologia relacyjnych baz 
danych

Przestrzeń zagadnienia to dobrze zdefiniowany fragment świata rzeczywistego

Model danych to opis konceptualny przestrzeni zagadnienia

Schemat bazy danych opisuje model danych zapisywanych w bazie danych

System bazy danych

Baza danych stanowi

fizyczną implementację

schematu i danych

Aparat bazy danych

nie stanowi części

bazy danych

Aplikacja składa się z

formularzy i raportów

wykorzystywanych przez

użytkowników

 

 

RDBMS. Narzędzia baz danych

Microsoft Jet

Microsoft SQL Server

Oracle Server

MySQL Server

Aparat bazy danych

Microsoft Access

Visual Basic, Visual C++

Borland Delphi i C++Builder, JBuilder

HTML, ASP, JSP, XML, XSL

JavaScript, VBScript

Programowanie aplikacji końcowych

SQL – Structured Query 

Language

ADO – ActiveX Data Objects 

ODBC –Open Database 

Connectivity

System RDBMS:
• realizuje procedury niskiego 
poziomu,
  które pozwalają utrzymać dane
  w określonej postaci,
• przeprowadza wszelkie 
operacje
  odczytu i zapisu z/do plików,
• zapewnia mechanizmy 
szybkiego
  dostępu do danych,
• optymalizuje sposób 
przechowywania
  danych,
• zapewnia integralność
  i spójność danych.

 

 

Etapy projektowania baz 
danych

 

Koncepcja 

Analiza 

Projekt 

Implementacja 

Dokumentacja 

Wdrażanie 

Eksploatacja 

 

 

Relacyjny model danych

 

 

Num_Iden 

Imie 

Nazwisko  Typ_Uczel 

1 

Piotr 

Miczulski 

P 

2 

Jan 

Kowalski 

P 

3 

Marcin 

Nowak 

U 

4 

Anna 

Potocka 

A 

5 

Ewa 

Lis 

A 

6 

Anna 

Wojtasik 

A 

7 

Tomasz 

Konieczny 

P 

Komórka

Atrybut

Krotka

Wartość

Różne spotykane sposoby 
nazewnictwa:

• Relacja – Atrybut – Krotka

• Tablica – Kolumna – Wiersz

• Plik – Pole - Rekord

 

 

Sposoby nazewnictwa

Ogólne zalecenia nadawania nazw atrybutom:

• należy przyjąć jeden system nadawania nazw i konsekwentnie 
go stosować,

• nie stosować polskich liter; może to prowadzić do błędów w 
działaniu systemu,

• stosować opisowe nazwy atrybutów.

Przykład:

• każde słowo skracamy do czterech znaków: data_budowy => 
data_bud

• gdy słowo kończy się na samogłoskę to ją odrzucamy:

prędkość_pojazdu => pred_poj

• pojedyncze słowa pozostawiamy bez zmian: imię => imie

 

 

Tablice, unikalność klucze

• Aby zapewnić unikalność wierszy stosuje się w tablicach 
klucze główne,
• Każda tabela powinna zawierać klucz główny,
• Klucz składający się z kilku kolumn nazywamy kluczem 
złożonym,
• Klucze potencjalne, to kandydaci na klucze główne

 

 

ID_Klien  Imie 

Nazwisko  Adres  PESEL  Telefon  Miasto 

1 

Artur 

Kotecki 

... 

... 

... 

... 

2 

Jan 

Kowalski 

... 

... 

... 

... 

3 

Rafał 

Czerniak 

... 

... 

... 

... 

4 

Stefan 

Antkowiak 

... 

... 

... 

... 

5 

Ewa 

Konieczna 

... 

... 

... 

... 

6 

Anna 

Wojtasik 

... 

... 

... 

... 

7 

Jarosław 

Nowak 

... 

... 

... 

... 

klucze potencjalne

 

klucz główny

 

 

 

Klucze obce

• Klucz obcy to kolumna zawierająca odniesienie do klucza 
głównego innej tabeli,

• Jeżeli nie ma powiązania pomiędzy tablicami, to nie istnieje 
klucz obcy,

• Zaleca się, aby przy powiązaniach między dwoma różnymi 
tabelami pola, które
  są kojarzone miały takie same nazwy,

• Dziedzina klucza głównego i klucza obcego muszą być takie 
same, a więc
  muszą być tego samego typu.

 

 

ID_Klien 

Imie 

Nazwisko 

Adres 
PESEL 

Telefon 

... 

 

ID_Zam 

ID_Klien 
Data_Zam 
Opis_Zam 

... 
... 
... 

Klucz obcy
(Foreign 
key)

1:N

Klucz 
główny
(Primary 
key)

 

 

Zapytania/Kwerendy

Kwerenda

 jest pytaniem dotyczącym danych przechowywanych w tabelach.

Rodzaje kwerend



kwerendy wybierające,



kwerendy parametryczne,



 kwerendy krzyżowe,



kwerendy funkcjonalne (tworzące tabele, usuwające, 

aktualizujące, dołączające),



 kwerendy SQL (składające, przekazujące, definiujące dane, 

podkwerendy)

Wykorzystując kwerendy można:



wybierać pola



wybierać i sortować rekordy



stawiać pytania dotyczące danych w wielu tabelach i 

wykonywać obliczenia



 wykorzystywać kwerendy jako źródło danych dla formularzy, 

raportów i kwerend



 modyfikować dane w tabelach

 

 

Kwerenda wybierająca (1)

Tabela: Czytelnicy

NrKart

y

Nazwisko

Imie

Ucze

n

NrMiejscowos

ci

RokUrodzen

ia

DataZapis

u

1

Kowalski

Jan

Nie

2

1967

2000-11-24

2

Nowakows

ka

Anna

Tak

1

1975

1999-04-17

3

Kotecki

Michał

Tak

2

1977

2000-11-24

4

Markiewicz

Paweł

Nie

1

1975

2001-01-06

5

Komorowsk

a

Barbara

Tak

2

1975

2001-01-17

 

 

Kwerenda wybierająca (2)

SELECT p1, p2, ..., pN  FROM NazwaTabeli;

SELECT Nazwisko FROM Czytelnicy;

Nazwisko

Kowalski

...

Komorowsk

a

SELECT Nazwisko, Uczen FROM Czytelnicy;

Nazwisko

Ucze

n

Kowalski

Nie

...

...

Komorowsk

a

Tak

SELECT * FROM NazwaTabeli;

SELECT * FROM Czytelnicy;

Pobieranie wszystkich wierszy i kolumn z 
jednej tabeli

Pobieranie wszystkich wierszy i wybranych kolumn z 
jednej tabeli

NrKart

y

Nazwisko

Imie

Ucze

n

NrMiejscowos

ci

RokUrodzen

ia

DataZapis

u

1

Kowalski

Jan

Nie

2

1967

2000-11-24

...

...

...

...

...

...

...

5

Komorowsk

a

Barbara

Tak

2

1975

2001-01-17

 

 

Kwerenda parametryczna

Kwerenda parametryczna z jednym parametrem określającym rok urodzenia 
czytelnika

SELECT NrKarty, [Nazwisko] & " " & [Imie] AS Czytelnik, RokUrodzenia
FROM Czytelnicy
WHERE RokUrodzenia = [Podaj rok urodzenia:]
ORDER BY [Nazwisko] & " " & [Imie];

NrKarty

Czytelnik

RokUrodzenia

2

Komorowska 

Barbara

1975

4

Markiewicz Paweł

1975

5

Nowakowska 

Anna1

1975

SELECT NrKarty, Nazwisko, RokUrodzenia FROM Czytelnicy
WHERE Nazwisko Like [Wprowadź pierwsze litery nazwiska:] & "*"
ORDER BY Czytelnicy.Nazwisko;