NOWOCZESNE METODY

KSZTAŁCENIA OSÓB

DOROSŁYCH

2

Miejsce szkolenia bhp w strategii

zakładu pracy

Procesem szkolenia bhp w firmie nie
może rządzić przypadek.

Powinno to być działanie zaplanowane.

Podstawą jego jest świadomość, że:

- inwestowanie w rozwój personelu to nie
luksus,

- jest to dobra inwestycja w zdrowie, życie i
bezpieczeństwo w przyszłości.

3

Jakie należy spełnić warunki aby

szkolenie przyniosło pożądane

korzyści?

1. Osoba prowadząca szkolenie musi mieć opracowane szczegółowe
programy:

- dla poszczególnych rodzajów szkoleń dla instruktorów w zakresie
prowadzenia instruktaży,

- dla określonych stanowisk pracy.
W programach musi być określony rodzaj :
- wiedzy,
- umiejętności,
jaki szkoleni powinni opanować.

4

Jakie należy spełnić warunki aby

szkolenie przyniosło pożądane

korzyści?

2. Kierownictwo zakładu pracy musi się czuć odpowiedzialne za

przygotowanie swoje i personelu.
3. Firma powinna:
- zachęcać swoich pracowników do do określania i realizowania swoich

potrzeb,
- zapewnić regularną ocenę pracy,
- zauważać wysiłki i ich wpływ na efektywność pracy.
4. Należy stworzyć możliwość:
- zaprezentowania i rozwiązania nowych problemów, (mogą one być

okazją do uczenia się),
- uczestniczenia w dodatkowych kursach i szkoleniach z zakresu bhp.

Szkolenie w dziedzinie

bezpieczeństwa i higieny

pracy

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI I PRACY

dnia 27 lipca 2004 r.

w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny

pracy

(Dz. U. Nr 180, poz. 1860 z późn. zm.)

Ostatnia zmiana:

Dz. U. Nr 196. poz. 1420 z 24 października 2007

oraz rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 3. lutego 2006r. w

sprawie uzyskiwania i uzupełniania przez osoby dorosłe wiedzy ogólnej,

umiejętności i kwalifikacji zawodowych w formach pozaszkolnych

Dz.U.Nr31, poz.216).

Zakres rozporządzenia

Rozporządzenie określa:
1) szczegółowe zasady szkolenia w dziedzinie

bezpieczeństwa i higieny pracy;
2) zakres szkolenia;
3) wymagania dotyczące treści i realizacji programów

szkolenia;
4) sposób dokumentowania szkolenia;
5) przypadki, w których pracodawcy lub pracownicy

mogą być zwolnieni z określonych rodzajów szkolenia.

Kodeks pracy dział X – szkolenie

bhp

Art. 237

3

.

§ 1. Nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której
wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub
potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości
przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 2. Pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie
pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed
dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych
szkoleń w tym zakresie. Szkolenie pracownika przed
dopuszczeniem do pracy nie jest wymagane w przypadku
podjęcia przez niego pracy na tym samym stanowisku pracy,

które zajmował u danego pracodawcy

bezpośrednio

przed nawiązaniem z tym pracodawcą kolejnej umowy o pracę.

Kodeks pracy – szkolenie

bhp

§ 2

1

. Pracodawca jest obowiązany odbyć szkolenie

w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie

niezbędnym do wykonywania ciążących na nim

obowiązków. Szkolenie to powinno być okresowo

powtarzane.

§ 3. Szkolenia, o których mowa w § 2, odbywają się w

czasie pracy i na koszt pracodawcy.

Kodeks pracy – szkolenie

bhp

Art. 237

4

.

§ 1. Pracodawca jest obowiązany zaznajamiać
pracowników

z

przepisami

i

zasadami

bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczącymi
wykonywanych przez nich prac.

§ 2. Pracodawca jest obowiązany wydawać
szczegółowe instrukcje i wskazówki dotyczące
bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach
pracy.

§ 3. Pracownik jest obowiązany potwierdzić na piśmie
zapoznanie się z przepisami oraz zasadami
bezpieczeństwa i higieny pracy.

Wymogi dotyczące

szkolenia

Pracodawca zapewnia pracownikowi odbycie,
odpowiedniego do rodzaju wykonywanej pracy,
szkolenia, w tym przekazanie mu informacji i
instrukcji dotyczących zajmowanego stanowiska
pracy lub wykonywanej pracy.

W razie wykonywania pracy na terenie zakładu pracy
pracodawcy przez

pracownika innego pracodawcy

-

pracodawca zapewnia poinformowanie tego
pracownika o zagrożeniach dla bezpieczeństwa i
zdrowia podczas pracy na tym terenie. Uzyskanie
tych informacji pracownik potwierdza podpisem.

Co zapewnić powinno szkolenie

bhp

Szkolenie zapewnia uczestnikom:

1) zaznajomienie się z czynnikami środowiska pracy mogącymi
powodować zagrożenia dla bezpieczeństwa i zdrowia
pracowników podczas pracy oraz z odpowiednimi środkami i
działaniami zapobiegawczymi;

2) poznanie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy
w zakresie niezbędnym do wykonywania pracy w zakładzie pracy
i na określonym stanowisku pracy, a także związanych z pracą
obowiązków i odpowiedzialności w dziedzinie bezpieczeństwa i
higieny pracy;

3) nabycie umiejętności wykonywania pracy w sposób bezpieczny
dla siebie i innych osób, postępowania w sytuacjach awaryjnych
oraz udzielenia pomocy osobie, która uległa wypadkowi.

Kto może być

organizatorem szkolenia

Pracodawca

Jednostka organizacyjna

prowadząca działalność

szkoleniową w dziedzinie

bhp

Pracodawca może
organizować szkolenia z
bezpieczeństwa i higieny
pracy dla wszystkich
pracowników za wyjątkiem:

- pracodawcy,
- służby bhp,
- instruktorów i wykładowców
tematyki bhp.

Jednostka taka może
prowadzić wszystkie rodzaje
szkolenia z bhp dla wszystkich
grup zawodowych i
pracowników.

lub na zlecenie

pracodawcy

Co należy zapewnić

Pracodawca oraz jednostka organizacyjna zapewniają:

1) programy poszczególnych rodzajów szkolenia opracowane dla

określonych grup stanowisk;

2) programy szkolenia instruktorów w zakresie metod prowadzenia
instruktażu - w przypadku prowadzenia takiego szkolenia;

3)

wykładowców

i instruktorów posiadających:

- zasób wiedzy,

- doświadczenie zawodowe

- i przygotowanie dydaktyczne zapewniające właściwą realizację
programów szkolenia;

Przygotowanie dydaktyczne - ukończenie kształcenia lub szkolenia
przygotowującego do prowadzenia procesu szkolenia w dziedzinie
bezpieczeństwa i higieny pracy w sposób zapewniający wysoką
efektywność, z uwzględnieniem, odpowiednich dla określonych grup
uczestników szkolenia i rodzajów szkolenia:

- form organizacyjnych

- i metod szkolenia

- oraz środków dydaktycznych;

Co należy zapewnić

Pracodawca oraz jednostka organizacyjna zapewniają:

4) odpowiednie warunki lokalowe do prowadzenia
działalności szkoleniowej;

5) wyposażenie dydaktyczne niezbędne do właściwej realizacji
programów szkolenia;

6) właściwy przebieg szkolenia oraz prowadzenie
dokumentacji w postaci:

- programów szkolenia,
- dzienników zajęć,
- protokołów przebiegu egzaminów
- i rejestru wydanych zaświadczeń.

PODSTAWA PRAWNA:

Wykładnikiem kwalifikacji pracownika

realizującego działalność szkoleniową w

zakresie bhp jest legitymowanie się

zaświadczeniem stwierdzającym ukończenie

przez tego pracownika szkoleń bhp

w zakresie problematyki, jaką sam ma

wykładać

lub tłumaczyć.

Posiadanie wymaganych kwalifikacji nie może ograniczać się

wyłącznie do stwierdzenia, że dany pracownik ma określony zasób

wiedzy. Konieczne jest jeszcze stwierdzenie, że pracownik umie

zaprezentować tę wiedzę w formie stosownego wykładu czy

instruktażu.

PODSTAWA PRAWNA:

Osoby więc prowadzące działalność

szkoleniową w zakresie bhp powinny:

legitymować się ukończeniem kursu

pedagogicznego potwierdzającego ich

dydaktyczne umiejętności.

Wymogi w odniesieniu do programów

szkolenia

Program szkolenia wstępnego oraz szkolenia okresowego
powinien określać:

- szczegółową tematykę,
- formy realizacji i czas trwania szkolenia.

Program dla poszczególnych grup stanowisk opracowuje
pracodawca lub w porozumieniu z pracodawcą – jednostka
organizacyjna prowadząca działalność szkoleniową w
dziedzinie bhp, na podstawie ramowych programów szkolenia.

Programy szkolenia powinny być dostosowane do rodzajów i
warunków prac wykonywanych przez uczestników szkolenia, a
ich realizacja powinna zapewnić spełnienie celów szkolenia z § 3
rozp..

Programy szkolenia, na podstawie których były prowadzone
aktualne szkolenia pracowników, powinny być
przechowywane przez pracodawców.

Ramowe programy szkolenia określa załącznik nr 1 do
rozporządzenia.

Program
sam kier

Dziennik
i
protokoły

Program
y
ramowe

Szkolenie wstępne

Forma szkolenia - instruktaż

Instruktaż

ogólny

Instruktaż

stanowiskowy

Powinien zapewnić:

- zapoznanie się z podstawowymi
przepisami bezpieczeństwa i
higieny pracy zawartymi w
Kodeksie pracy, w układach
zbiorowych pracy lub w
regulaminach pracy,

- z przepisami oraz zasadami
bezpieczeństwa i higieny pracy
obowiązującymi w danym
zakładzie pracy,

- z zasadami udzielania pierwszej
pomocy w razie wypadku

Powinien zapewnić:

- zapoznanie się z czynnikami
środowiska pracy występującymi
na ich stanowiskach pracy,

- ryzykiem zawodowym związanym
z wykonywaną pracą,

- sposobami ochrony przed
zagrożeniami, jakie mogą
powodować te czynniki,

- metodami bezpiecznego
wykonywania pracy na tych
stanowiskach,

Instruktaż ogólny

Odbywają przed dopuszczeniem do wykonywania pracy:

- nowo zatrudnieni pracownicy,
- studenci odbywający u pracodawcy praktykę studencką
- uczniowie szkół zawodowych zatrudnieni w celu praktycznej nauki

zawodu.

Instruktaż ogólny prowadzą:

- pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy,

- osoba wykonująca u pracodawcy zadania tej służby

- albo pracodawca, który sam wykonuje takie zadania,

- lub pracownik wyznaczony przez pracodawcę posiadający zasób
wiedzy i umiejętności zapewniający właściwą realizację programu
instruktażu, mający aktualne zaświadczenie o ukończeniu
wymaganego szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Instruktaż stanowiskowy

Przeprowadza się przed dopuszczeniem do wykonywania pracy.

Dotyczy:

1) pracownika zatrudnianego na stanowisku robotniczym oraz
innym, na którym występuje narażenie na działanie czynników
szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych;

2) pracownika przenoszonego na stanowisko, o którym mowa w pkt
1;

3) ucznia odbywającego praktyczną naukę zawodu oraz studenta
odbywającego praktykę studencką.

Pracownik wykonujący pracę na kilku stanowiskach pracy powinien
odbyć instruktaż stanowiskowy na każdym z tych stanowisk

Dodatkowy instruktaż

stanowiskowy

W przypadku wprowadzenia na stanowisku pracy zmian warunków
techniczno-organizacyjnych, w szczególności:

- zmian procesu technologicznego,
- zmian organizacji stanowisk pracy,
- wprowadzenia do stosowania substancji o działaniu szkodliwym dla
zdrowia albo niebezpiecznym oraz nowych lub zmienianych
narzędzi, maszyn i innych urządzeń,

pracownik zatrudniony na tym stanowisku odbywa instruktaż
stanowiskowy przygotowujący go do bezpiecznego wykonywania
pracy w zmienionych warunkach.

Tematyka i czas trwania instruktażu stanowiskowego powinny być
uzależnione od rodzaju i zakresu wprowadzonych na stanowisku
zmian

Sposób prowadzenia

Czas

trwania

instruktażu stanowiskowego:

- powinien być uzależniony od przygotowania zawodowego

pracownika,
- dotychczasowego stażu pracy oraz rodzaju pracy i zagrożeń

występujących na stanowisku pracy.

Prowadzący

:

- wyznaczona przez pracodawcę osoba kierująca pracownikami lub

pracodawca, jeżeli osoby te posiadają odpowiednie kwalifikacje i

doświadczenie zawodowe oraz są przeszkolone w zakresie metod

prowadzenia instruktażu stanowiskowego.
Instruktaż kończy się sprawdzianem wiedzy i umiejętności z zakresu

wykonywania pracy zgodnie z przepisami oraz zasadami bhp,

Pozytywny wynik egzaminu stanowi podstawę dopuszczenia

pracownika do wykonywania pracy na określonym stanowisku.

Dokumenty instruktażu

- szczegółowy program szkolenia dla
stanowiska,

- karta szkolenia wstępnego,

Szkolenie okresowe

Cel

:

- aktualizacja i ugruntowanie wiedzy i umiejętności w dziedzinie
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zaznajomienie uczestników
szkolenia z nowymi rozwiązaniami techniczno-organizacyjnymi
w tym zakresie.

Szkolenie okresowe odbywają

:

1) osoby będące pracodawcami oraz inne osoby kierujące
pracownikami, w szczególności kierownicy, mistrzowie i
brygadziści;

2) pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych;

Kto odbywa szkolenie

okresowe

3) pracownicy inżynieryjno-techniczni, w tym projektanci,
konstruktorzy maszyn i innych urządzeń technicznych, technolodzy
i organizatorzy produkcji;

4) pracownicy służby bezpieczeństwa i higieny pracy i inne osoby
wykonujące zadania tej służby;

5) pracownicy administracyjno-biurowi i inni niewymienieni w pkt 1-
4, których charakter pracy wiąże się z narażeniem na czynniki
szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe lub niebezpieczne albo z
odpowiedzialnością w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Częstotliwość i czas trwania szkolenia okresowego pracowników
zatrudnionych na określonych stanowiskach ustala pracodawca,
po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami,
biorąc pod uwagę rodzaj i warunki wykonywania prac na tych
stanowiskach.

Formy i częstotliwość

szkolenia

Stanowiska robotnicze

:

Forma

–

instruktaż.
Częstotliwość szkolenia:
– nie rzadziej niż co 3 lata, a na stanowiskach, na których są

wykonywane prace szczególnie niebezpieczne, nie rzadziej niż

raz w roku .

Pozostałe rodzaje stanowisk

:

Forma

: - kurs, seminarium lub samokształcenie kierowane.

Częstotliwość szkolenia: – nie rzadziej niż co 5 lat,
- stanowiska administracyjno biurowe
– co 6 lat.
Częstotliwość i czas trwania szkolenia okresowego

pracowników zatrudnionych na określonych stanowiskach, biorąc

pod uwagę rodzaj i warunki wykonywania prac na tych

stanowiskach, pracodawca ustala, po konsultacji z

pracownikami lub ich przedstawicielami.

Pierwsze szkolenie

okresowe

W okresie

do 6

miesięcy od rozpoczęcia pracy na tych

stanowiskach szkolenie odbywają:

- osoby będące pracodawcami,
- osoby kierujące pracownikami, w szczególności kierownicy, mistrzowie i
brygadziści.

W okresie

do 12

miesięcy od rozpoczęcia pracy na tych

stanowiskach szkolenie odbywają pracownicy pozostali.

Ze szkolenia okresowego może być zwolniona osoba, która:

1) przedłoży aktualne zaświadczenie o odbyciu w tym okresie u
innego pracodawcy wymaganego szkolenia okresowego;

2) odbyła w tym okresie szkolenie okresowe wymagane dla osoby
zatrudnionej na stanowisku należącym do innej grupy stanowisk,
jeżeli jego program uwzględnia zakres tematyczny wymagany
programem szkolenia okresowego obowiązującego na nowym
stanowisku pracy.

Sprawdzenie wiedzy

Szkolenie pracodawcy wykonującego zadania służby bhp
oraz szkolenie okresowe kończą się egzaminem
sprawdzającym przyswojenie przez uczestnika szkolenia:

- wiedzy objętej programem szkolenia

- oraz umiejętności wykonywania lub organizowania pracy
zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Egzamin jest przeprowadzany przed komisją powołaną przez
organizatora szkolenia.

Potwierdzeniem ukończenia z wynikiem pozytywnym szkolenia
okresowego jest zaświadczenie wydane przez organizatora
szkolenia. Odpis zaświadczenia jest przechowywany w aktach
osobowych uczestnika szkolenia.

Wzór zaświadczenia jest określony w załączniku nr 3 do
rozporządzenia

Dokumenty szkolenia

Dokumentacja

szkolenia zawiera:

- program szkolenia,
- dziennik zajęć,
- protokoł przebiegu egzaminów,
- rejestr wydanych zaświadczeń
Ukończenie w okresie do 5 lat od ostatniego szkolenia z bhp,

szkolenia, dokształcania lub doskonalenia zawodowego

związanego z nauką zawodu, przyuczeniem do zawodu albo

podnoszeniem kwalifikacji zawodowych, uwzględniającego

program szkolenia okresowego wymagany dla określonego

stanowiska pracy, uważa się za równoznaczne z odbyciem

takiego szkolenia.

planowa
nie

organizowa
nie

realizacja

ocena

Cykl procesu szkolenia

SKŁADOWE CELU

SZKOLENIA

wiedza

nawyki

umiejętności

CZYNNIKI WARUNKUJĄCE

EFEKTYWNOŚĆ SZKOLENIA

1.

DOSTOSOWANIE METOD SZKOLENIA DO POZIOMU ,WIEKU I
SPRAWNOŚCI INTELEKTUALNEJ SŁUCHACZA,

2.

WŁAŚCIWY DOBÓR METOD NAUCZANIA:

•

Na drodze naturalnej – metoda prób i błędów,

•

Na drodze sztucznej – metodami pamięciowymi

3. WYKORZYSTANIE NABYTYCH DOŚWIADCZEŃ I NAWYKÓW

UMYSŁOWYCH,

4. POWIĄZANIE WIEDZY Z PRAKTYKĄ,

5. WYTRENOWANIE UMYSŁU POPRZEZ CIĄGŁE JEGO ĆWICZENIE

(SZKOLENIE),

6. POŁĄCZENIE WIEDZY ZE SPRAWNYM, WNIKLIWYM I RACJONALNYM

ZACHOWANIEM,

•

SWOISTE CECHY UCZNIA DOROSŁEGO JAK:

•

praca zawodowa – doświadczenie,

•

udział w życiu społecznym,

•

okres przerwy w uczeniu się,

•

zróżnicowanie umiejętności uczenia się,

•

wiek.

NOWE

DOŚWIADCZENIE

EFEKT KOŃCOWY –

ZMIANA

ZACHOWANIA

REFLEKSJE

NAD NOWYM

DOŚWIADCZENIEM

WYCIĄGANIE

WŁAŚCIWYCH

WNIOSKÓW

TYPOWY CYKL UCZENIA

SIĘ

- cykl ciągły

Style uczenia się (wg D.

Kolb )

• Konwergencyjny – osoby uczą się przez

działanie, nowe problemy,

doświadczenia

• Asymilacyjny – zbieranie i analizowanie

danych, poszukiwanie informacji

• Dywergencyjny – poszukiwanie

związków i zależności, obserwacje

• Akomodacyjny – pragmatyczny,

zastosowanie nowej wiedzy w praktyce

Andragogika:

W nauczaniu dorosłych uczący się jest:
samokierujący , samodzielny.
Powinien uczestniczyć we współtworzeniu

programu, zaspokoić swoje indywidualne
potrzeby, mieć wpływ na dobór metod,
musi widzieć przydatność nabywanej
wiedzy, nie powinien uczestniczyć w
standartowo przekazywanej wiedzy.

METODYKA

to w pedagogice dydaktyka

szczegółowa przedmiotu omawiająca

cele i sposoby nauczania tego

przedmiotu.

Dydaktyka - jest jedną z nauk pedagogicznych. Jej nazwa pochodzi z

języka greckiego

didasco- nauczam, didascalos – nauczający.

Przedmiotem badań dydaktyki są cele i treści

kształcenia

, proces

kształcenia, prawidłowości procesu kształcenia, metody nauczania,
środki dydaktyczne, formy organizacyjne nauczania.

NAUCZANIE DOROSŁYCH

– Strach przed kompromitacją i bardzo

zróżnicowana wiedza uczestników zajęć

• Rozwiązanie:

Przekazana wiedza musi być dla

każdego z uczestników zupełnie nowa,
lub podana w zupełnie nowy
zaskakujący dla wszystkich sposób
wskazująca na nowe obszary
zastosowań, do tej pory nie brane
przez uczestników zajęć pod uwagę.

NAUCZANIE DOROSŁYCH

– Bardzo zróżnicowany czas kojarzenia

pojęć abstrakcyjnych

• Rozwiązanie:

Do wszelkich objaśnień nowych pojęć

należ stosować emocjonalne
określenia najbliższe uczestnikom
zajęć

.

NAUCZANIE DOROSŁYCH

– Wolne utrwalanie wiedzy

• Rozwiązanie:

Po każdej przerwie (kawa, obiad, dzień szkoleniowy)
należy przypomnieć o wszystkim, co było w tym
czasie przedmiotem zajęć, w szczególności:

– podczas rozpoczęcia zajęć należy opowiedzieć co

będzie przedmiotem danych zajęć

– po kawie przypomnieć co było przed kawą
– po obiedzie przypomnieć co było przed kawą i obiadem
– koniec zajęć przypomnieć co było przed kawą,

obiadem i końcem zajęć

– następny dzień szkoleniowy: przypomnieć krok po

kroku co było przedmiotem zajęć poprzedniego dnia

NAUCZANIE DOROSŁYCH

– Brak umiejętności tworzenia

prawidłowych notatek

• Rozwiązanie:

– Minimalizacja elementów, które wymagają

samodzielnego przepisywania z ekranu, tablicy do
własnych notatek (ogromna ilość błędów)

– Wszystkie wnioski powinny zostać wydane w postaci

wydruków pod koniec danych zajęć

– Jeżeli mają powstawać samodzielne notatki to nigdy w

sposób odtwórczy, tylko twórczy.

– Podajemy optymalne rozwiązanie do celu, zaś w

materiałach drukowanych (podsumowujących mogą
zostać objaśnione pozostałe sposoby)

NAUCZANIE DOROSŁYCH

– Brak dyscypliny czasowej rozpoczęcia i

zakończenia zajęć (w szczególności
pierwszego i ostatniego dnia zajęć)

• Rozwiązanie:

– Idealnym rozwiązaniem jest odbywanie kursów z dala

od miejsca zamieszkania

– Jasne zdeklarowanie i określenie ramów czasowych

zajęć

– Doświadczenie wyniesione z pierwszego dnia zajęć

powinno dać poczucie i nasunąć uczestnikowi
szkolenia wniosek o ogromnej utracie wiedzy w
przypadku nie punktualnego przychodzenia na zajęcia
(autodyscyplina)

NAUCZANIE DOROSŁYCH

– Brak umiejętności czytania ze zrozumieniem

• Rozwiązanie:

– Wszystkie instrukcje i zadania wykonywane na zajęciach

muszą być najpierw rozdane, przeczytane i omówione przez

prowadzącego zajęcia zanim uczestnicy zajęć przystąpią do

samodzielnego ich rozwiązania.

– Instrukcje rozdawane w formie drukowanej muszą być bardzo

precyzyjne.

– Instrukcje muszą brać pod uwagę, to że dorosły uczestnik

kursu, nie czyta całych instrukcji (albo ulega złudzeniu, że

przeczytał całą instrukcję).

– Instrukcja zatem musi zostać tak napisana aby nie było

możliwości ominięcia ważnych punktów. W praktyce często

należy skorygować instrukcję w ten sposób aby upewnić się

czy poprzedni punkt instrukcji nie został pominięty i wykonany

poprawnie. Należy wprowadzać dodatkowe instrukcje

kontrolujące jakość wykonania samodzielnej pracy.

NAUCZANIE DOROSŁYCH

– Nierównomierne wykonywanie zadań

• Rozwiązanie:

– Należy zwiększyć ilość zadań lecz zmniejszyć ich

czasochłonność.

– Należy rozpocząć od zadań krótkich o dużej łatwości

aby przyzwyczaić grupę do stylu pracy i
systematycznie komplikować zadania.

– Idealnie jeżeli efekt będzie osiągnięty poprzez drobne

modyfikacje poprzednich zadań, które doprowadzi do
rozwiązania dużego zadania

NAUCZANIE DOROSŁYCH

– Złe nawyki, zupełnie nieergonomiczna

praca z komputerem

• Rozwiązanie:

– Należy wykonać w formie zabawy różne zadania na

czas. Najpierw tak jak każdy potrafi, potem wskazać
najbardziej optymalne rozwiązanie i powtórzyć zabawę

NAUCZANIE DOROSŁYCH

– Problemy ze skupieniem uwagi oraz absencji na

zajęciach

• Rozwiązanie:

– Jeżeli dla dorosłego uczestnika zajęć, są to ponadnormatywne

zajęcia (zajęcia popołudniowe), należy praktycznie wykluczyć
prowadzenie zajęć w formie wykładów kontynuowanych, oraz pracy
w dużych zespołach wieloosbowych (lepiej zastosować pracę
indywidualną lub zespoły maksymalnie dwuosobowe).

– Jeżeli stosujemy formę wykładu musi mieć on swój jasno określony

początek i koniec na danych zajęciach. Musi wyczerpywać poruszane
zagadnienie, nie może w dużej mierze opierać się na poprzedim
wykładzie, a jeżeli musi, to treści muszą zostać powtórzone.

– Wykład musi być dynamiczny, zaskakujący w swej formie albo treści.
– Każde zajęcia muszą tworzyć niepodzielną całość tak aby nieobecna

osoba na następnych zajęciach nie bała się na nie przyjść.

NAUCZANIE DOROSŁYCH

– Zbyt mała ilość jednostek lekcyjnych,

permanentna absencja w określonych
godzinach zajęć

• Rozwiązanie:

– Do pracy z dorosłymi optymalne wydaje się prowadzić

zajęcia w ten sposób aby odbywały się minimum 3x45
minut. Szczególnie w godzinach popołudniowych.
Problemy z dojazdem, wyjazdem, bardzo częste są
przypadki w których zawsze ktoś musi wyjsć 10, 15, 20,
30 minut wcześniej co doprowadza do absencji w sesji
podsumowującej i nie utrwala treści.

NAUCZANIE DOROSŁYCH

– Przedłużające się przerwy na kawę

• Rozwiązanie:

– Nie ma co liczyć na punktualne przychodzenie z

przerwy uczestników (szczególnie przy zajęciach
popołudniowych).

– Po każdej przerwie należy wybrać się po wszystkich

uczestników zajęć osobiście

NAUCZANIE DOROSŁYCH

– Brak materiałów i notatek z poprzednich

zajeć

• Rozwiązanie:

– Należy zostawiać materiały i notatki na miejscu

NAUCZANIE DOROSŁYCH

– Zaglądanie przez ramię i ściąganie na

ślepo bez zrozumienia

• Rozwiązanie:

– Bardzo zróżnicować zadania osób sąsiadujących ze

sobą

NAUCZANIE DOROSŁYCH

– Stereotypowe myślenie

• Rozwiązanie:

– Dużo dyskusji i patrzenie na problem z różnych stron,

wymiana opinii pomiędzy uczestnikami zajęć

NAUCZANIE DOROSŁYCH

– Brak prac domowych jeżeli takowe są

wymagane

• Rozwiązanie:

– Pierwsze prace domowe powinny być bardzo proste.

Ich zadaniem jest doprowadzenie w systematyczności
ich rozwiązywania.

– Każda praca domowa musi zostać sprawdzona i

oceniona. W pierwszej fazie nawet publicznie w formie
wspólnej zabawy

NAUCZANIE DOROSŁYCH

– Pozycja na "nie"

• Rozwiązanie:

– Atrakcyjne zadania do rozwiązania na początku w

małych zespołach, a potem w połączonych małych
zespołach tworzących duży zespół

NAUCZANIE DOROSŁYCH

– Wiem najlepiej, nic tutaj się nie nauczę

• Rozwiązanie:

– Tę postawę należy rozwiać na pierwszych zajęciach

zaskakującym "trzęsieniem ziemi" a potem zwiększać
dawkę emocji

METODY NAUCZANIA

Piramida Przyswajania
Wiedzy

5%

10 %

20%

30%

50%

70%

90%

METODY NAUCZANIA

WYKŁAD (5% przyswojenia wiedzy):

Wykład jest zorganizowaną i

ustrukturalizowaną formą prezentacji informacji

na dany temat przekazywaną przez nauczyciela.

Jest bardzo szybkim sposobem przekazywania

wiedzy, lecz oprócz zalet posiada też liczne wady.

Forma wykładowa zmusza uczniów do

biernego odbioru. Jeśli chcemy używać wykładu

warto go przeplatać innymi metodami nauczania.

Koncentracja podczas

wykładu

5 minut

45 minut

5

minut

początek
wykładu

koniec

wykładu

SŁABA

KONCENTRACJA

DUŻA

KONCENTRACJA

METODY NAUCZANIA

CZYTANIE (10 % przyswojenia wiedzy):

Czytanie indywidualne lub grupowe jest

oczywiście niezbędną metodą nauczania.
Jednakże tak jak i wykład nie sprawdza się
jako forma odosobniona. W połączeniu z
innymi technikami zapewnia uczniom lepsze
warunki uczenia się.

METODY NAUCZANIA

METODY AUDIOWIZUALNE (20%

przyswojenia wiedzy):

Filmy, kasety video, taśmy dźwiękowe stanowią
doskonałe uzupełnienie tego, co proponuje
nauczyciel. Przed wykorzystaniem zachęcamy
jednak do dokładnego zapoznania się z ich
treścią. Dobre efekty zapewnia połączenie tej
metody z dyskusją grupową po prezentacji
materiału.

METODY NAUCZANIA

POKAZ - demonstracja (30% przyswojenia

wiedzy):

W procesie uczenia się możliwości przyswojenia

wiedzy przez poszczególnych uczniów są różne. Ludzie
mają skłonność do używania i koncentrowania się na
jednym kanale zmysłowym bardziej niż na innych, a
tendencje co do wyboru zmysłu różnią się osobniczo.
Pokaz zapewnia dotarcie do uczniów posługujących się
różnymi stylami uczenia się. Wykorzystuje on wiele
środków przekazu takich, jak: plakaty, przeźrocza,
ulotki, materiały powielone na xero, modele, itp. Dzięki
nim uczniowie mogą zarówno zobaczyć, dotknąć jak i
usłyszeć wyjaśnienia nauczyciela.

METODY NAUCZANIA

DYSKUSJA GRUPOWA (50% przyswojenia

wiedzy) :

Dyskusja jest słowną wymianą między uczniami

i prowadzącym. Stwarza ona okazję do wymiany

poglądów, odczuć i myśli na dany temat. Jest

szczególnie przydatna, gdyż uczniowie mogą

wykorzystać w niej swoje możliwości intelektualne,

bronić własnych poglądów oraz usłyszeć odmienne

opinie. Dyskusje poszerzają i pogłębiają rozumienie

problemu i stwarzają szansę wykorzystania

wcześniej nabytej wiedzy. W realizacji naszego

programu dyskusje w małych i większych grupach

mogą być bardzo pożyteczne.

METODY NAUCZANIA

Często używaną metodą jest „BURZA
MÓZGÓW” umożliwiająca swobodne
wypowiadanie pomysłów na dany temat.
Prowadzący przedstawia problem, bądź
określoną sytuację życiową i zachęca uczniów,
aby podali jak najwięcej możliwych rozwiązań
czy alternatyw. Na początku zachęca się do jak
najswobodniejszych wypowiedzi. W drugim
stadium „burzy mózgów”, po zakończeniu fazy
generowania pomysłów, prosi się uczniów, aby
sami ocenili każdy z przytoczonych poglądów.

METODY NAUCZANIA

ODGRYWANIE RÓL uczenie się przez działanie (70%

przyswojenia wiedzy):

Metoda ta polega na odgrywaniu ról lub sytuacji. Zachęcamy

uczniów do wchodzenia w rolę innych osób i próbowania

różnorodnych sposobów reagowania i zachowania się w

odpowiedzi na różne sytuacje życiowe. Każda „drama” trwa

zaledwie kilka minut i pozwala na odegranie różnych możliwości

rozwiązania danej sytuacji, zgodnie z pomysłami uczniów.

Ponieważ uczniowie odgrywają kogoś innego i nie koniecznie

muszą wyrażać swoje, własne opinie, jest to bezpieczna okazja

do przyjrzenia się nawet bardzo trudnym

i drażliwym sytuacjom. Odgrywanie ról czyli uczenie się przez

działanie, jest pomyślane tak, by umożliwić uczniom

skonfrontowanie się z własnymi myślami, uczuciami

i zachowaniami w bezpiecznym otoczeniu.

METODY NAUCZANIA

Wcześniej warto zaprezentować kilka technik

ułatwiających poradzenie sobie z sytuacją. I tak

na przykład uczniowie mogą na chwilę zatrzymać

odgrywanie, wyjść „ze skóry” postaci i

opowiedzieć innym jak się teraz czują. Mogą też

posłużyć się pomocą innej osoby - swojego alter

ego - która ma prawo podpowiadać na ucho, jeśli

odtwórca straci koncept. Uczniowie powinni mieć

także szansę wymiany w rolach, co daje

możliwość spojrzenia na tę samą sytuację z innej

perspektywy, jak również prawo do wycofania

się. Metoda odgrywania ról jest miłą zabawą

i świetną bazą do późniejszej dyskusji.

METODY NAUCZANIA

UCZENIE INNYCH (90% przyswojenia
wiedzy)

Uczeń, którego zadaniem jest

nauczenie innych, sam w tym procesie
zapamiętuje 90% wiedzy. Kolega uczący
kolegę to najlepszy sposób skupiania
uwagi uczniów.

METODY NAUCZANIA

Każdy moduł szkolenia może być realizowany w

następujących trybach:

Seminaryjnym – kiedy celem jest nabywanie wiedzy.

Warsztatowym – kiedy celem jest nabywanie i

ćwiczenie umiejętności.

Treningowym – kiedy celem jest intensywny trening

umiejętności, wyrabianie nawyków.

Samonauczania (e-learning selfpaced) – nabywanie

wiedzy w bardzo efektywny sposób z wykorzystaniem

internetu, w dowolnym miejscu i czasie.

Asynchronicznym ( e-learning) – nabywanie wiedzy i

umiejętności poprzez internet z udziałem instruktora.

INSTRUKTAŻ BHP

Szkolenie dla pracownika, który ma być

zatrudniony w przyszłości na danym stanowisku,

jest prowadzone na podstawie szczegółowego

programu, opracowanego przez organizatora.

Uwzględnia ono:

• rozmowę wstępną instruktora z pracownikiem;

• pokaz i objaśnienie całego procesu pracy, który

będzie wykonywał pracownik;

• próbne wykonywanie procesu pracy przez

pracownika i korygowanie przez instruktora;

• pracę nadzorowaną przez instruktora;

• sprawdzenie i ocenę sposobu wykonywanej pracy.

ŚRODKI DYDAKTYCZNE

POMOCE DYDAKTYCZNE

Płaszczyznowe



graficzne – wykresy, mapy,

 obrazkowe – ilustracje, fotografie
 magnetofonowe
 książkowe – podręczniki, zeszyty

Przestrzenne



statyczne – gabloty, modele,

 ruchome – eksponaty rzeczywiste

MATERIAŁY

DYDAKTYCZNE

 wzrokowe – foliogramy,
przeźrocza,
 słuchowe – płyty kompaktowe,
taśmy,
 wzrokowo – słuchowe – programy
TV, wideo

PEDAGOGICZNE ŚRODKI
PRACY

 maszyny,
 urządzenia,
 narzędzia,
 przyrządy ogólnego przeznaczenia
– np. pędzle,do malowania, piłka
do drewna itp.

TECHNICZNE SRODKI

KSZTAŁCENIA

 wizualne – rzutniki, przeźrocza
 audytywne – magnetofon,
 audiowizualne – projektor film. rzutnik
multimedialny,
 automatyzujące proces kształcenia –
maszyny dydaktyczne, komputer

Struktura

konspektu

• Temat
• cele zajęć
• zagadnienia
• czas i miejsce
• uczestnicy
• prowadzący
• forma i metoda zajęć
• środki dydaktyczne
• literatura
• przebieg zajęć

– wprowadzenie
– rozwinięcie
– podsumowanie

Przygotowanie wykładowcy

do zajęć

Analiza celów przedmiotu

Analiza treści
przedmiotu

Analiza wiedzy słuchaczy

Przygotowanie merytoryczne

Przygotowanie
dydaktyczne

Przygotowanie organizacyjne

Prowadzenie zajęć

Kontrola wyników nauczania

WZORCOWY PROGRAM -

KONSPEKT

szkolenia wstępnego na stanowisku

pracy (instruktażu stanowiskowego)

1.

NAZWA SZKOLENIA

– szkolenie wstępne na stanowisku pracy zwane

instruktażem stanowiskowym.

2.

CEL SZKOLENIA

– przygotowanie pracownika do wykonania pracy na

konkretnym stanowisku,

3.

ZASADY DOBORU UCZESTNIKÓW SZKOLENIA

– wszyscy pracownicy przed

dopuszczeniem do pracy.

4.

CZAS TRWANIA SZKOLENIA

(min 8 godz. lekcyjne – administracja min. 2

godz. lekcyjne.

5.

ZAKRES TEMATYCZNY SZKOLENIA

elementy pomieszczenia pracy mający wpływ na warunki pracy zatrudnionego,
elementy stanowiska roboczego mające wpływ na warunki pracy pracownika,
przebieg procesu pracy na danym stanowisku pracy.

omówienie czynników środowiska pracy oraz zagrożeń, przygotowanie
wyposażenia stanowiska.

pokaz przez instruktora sposobu wykonania pracy, próbne wykonanie pracy
przez pracownika, samodzielne wykonanie pracy, ocena.

6. METODY SPRAWDZENIE EFEKTÓW SZKOLENIA.

SZABLON LEKCJI

(schemat konspektu)

Planowanie początkowe:

Temat

……..przedmiot.......................grupa...........

Cele:
• daj poznać ...................................
• naucz ...........................................
• zachęć .........................................

potrzebne materiały/ wymagania

organizacyjne/ modyfikacje

SZABLON LEKCJI

Planowanie śródlekcyjne:

wprowadzenie/motywacja do nauki:
• wzbudzenie motywacji,
• zaciekawienie danym tematem,
• stworzenie atmosfery sprzyjającej

zdobywaniu wiedzy.

SZABLON LEKCJI

Kolejne czynności uczenia się:

• przedstaw treść tematu,
• rozwiej wątpliwości,
• postaw ważne pytania,
• poszukajcie dobrych odpowiedzi,

SZABLON LEKCJI

Zakończenie:

• powtórz wnioski, podsumuj
• zadanie pracy domowej: zadaj i wyjaśnij

zadanie domowe planowanie zamykające

(ocena postępów):

• formalna (ocena numeryczna lub opisowa)
• nieformalna (pochwała, aprobata, uśmiech i

in.)
ocena lekcji i wnioski do dalszej pracy.

INSTRUKTAŻ BHP

Właściwy instruktaż bhp jest najlepszą

gwarancją poprawnego i bezpiecznego

wykonania pracy przez pracownika.

Instruktaż powinien być wykonany w

sposób efektywny i staranny gdyż jego

brak uzasadnia domniemanie związku

przyczynowego z doznaną przez

pracownika szkodą.

INSTRUKTAŻ BHP

Brak instruktażu w zakresie bhp

może zostać uznany przez Sąd
Najwyższy jako przyczyna sprawcza
szkody poniesionej przez pracownika w
wyniku wypadku przy pracy, czy
choroby zawodowej.

INSTRUKTAŻ BHP

W zakresie wypadków przy pracy i

chorób zawodowych właściwie
przeprowadzony instruktaż ma
szczególne znaczenie dla celów
odpowiedzialności odszkodowawczej
pracodawcy.

INSTRUKTAŻ BHP

INSTRUKCJA

(zbiór) przepis(ów) postępowania

(adm., techn. itp.), zazwyczaj na piśmie;

(dokładne) pouczenie, wskazówka,

polecenie, zarządzenie.

INSTRUKTAŻ BHP

INSTRUOWAĆ:

udzielać wskazówek, instrukcji,

pouczać.

INSTRUKTAŻ BHP

INSTRUKTAŻ = udzielanie instrukcji

praca instrukcyjna dokonywana

przez instruktora.

INSTRUKTAŻ BHP

Instruktaż należy przeprowadzić

przed dopuszczeniem

pracownika do wykonywania

pracy na określonym stanowisku.

INSTRUKTAŻ BHP

Obowiązek przeprowadzenia instruktażu

stanowiskowego dotyczy pracownika zatrudnianego na

stanowisku robotniczym oraz innym, na którym

występuje narażenie na działanie czynników

szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub

niebezpiecznych. Należy również przeszkolić w tym

zakresie pracowników przenoszonych na takie

stanowiska pracy, uczniów odbywających praktyczną

naukę zawodu oraz studentów odbywających praktykę

studencką.

Jeżeli pracownik wykonuje pracę na kilku stanowiskach

pracy, powinien odbyć instruktaż na każdym z tych

stanowisk.

INSTRUKTAŻ BHP

INSTRUKTAŻ STANOWISKOWY

umożliwia:

uzyskanie wiadomości i praktycznych

umiejętności z zakresu bezpiecznego

wykonywania pracy oraz podstawowych

wiadomości o zagrożeniach wypadkowych

i zdrowotnych, występujących na danym

stanowisku pracy i jego najbliższym

otoczeniu.

INSTRUKTAŻ BHP

Odbywający kurs muszą zostać

pouczeni o sposobach ochrony przed
zagrożeniami wypadkowymi i
zdrowotnymi, w warunkach normalnej
pracy i sytuacjach awaryjnych.

INSTRUKTAŻ BHP

Szkolenie dla pracownika, który ma być zatrudniony

w przyszłości na danym stanowisku, jest prowadzone

na podstawie szczegółowego programu,

opracowanego przez organizatora. Uwzględnia ono:

• rozmowę wstępną instruktora z pracownikiem;
• pokaz i objaśnienie całego procesu pracy, który

będzie wykonywał pracownik;

• próbne wykonywanie procesu pracy przez

pracownika

i korygowanie przez instruktora;

• samodzielną pracę nadzorowaną przez instruktora;
• sprawdzenie i ocenę sposobu wykonywanej pracy.

Ramowy program szkolenia

Liczba godzin lekcyjnych

Lp.

Temat szkolenia

instruktażu

osób

wymienionych

w § 11 ust. 1

rozporządzenia

instruktażu

pracowników

administracyjno-

biurowych

narażonych na

działanie

czynników

uciążliwych

1

2

3

4

1

Przygotowanie pracownika do wykonywania
określonej pracy, w tym w szczególności:

a) omówienie warunków pracy z

uwzględnieniem:
• elementów pomieszczenia pracy, w którym ma

pracować pracownik, mających wpływ na

warunki pracy pracownika (np. oświetlenie

ogólne, ogrzewanie, wentylacja, urządzenia

techniczne, urządzenia ochronne),
• elementów stanowiska roboczego, mających

wpływ na bezpieczeństwo i higienę pracy (np.

pozycja przy pracy, oświetlenie miejscowe,

wentylacja miejscowa, urządzenia

 zabezpieczające, ostrzegawcze i

sygnalizacyjne, narzędzia, surowce i produkty),
• przebiegu procesu pracy na stanowisku pracy

w do procesu produkcyjnego (działalności) w

całej komórce organizacyjnej i zakładzie pracy,

2

2

Ramowy program szkolenia

Liczba godzin lekcyjnych

Lp.

Temat szkolenia

instruktażu

osób

wymienionych

w

§ 11 ust. 1

rozporządzenia

instruktażu

pracowników

administracyj
no-biurowych

narażonych

na działanie

czynników

uciążliwych

1

2

3

4

1

b) omówienie czynników środowiska

pracy występujących przy określonych

czynnościach na stanowisku pracy oraz

zagrożeń, jakie mogą stwarzać te

czynniki, wyników oceny ryzyka

zawodowego związanego

z wykonywaną pracą i sposobów ochrony

przed zagrożeniami, a także zasad

postępowania w razie wypadku lub

awarii,

c) przygotowanie wyposażenia

stanowiska roboczego do określonego
zadania.

Ramowy program szkolenia

Liczba godzin lekcyjnych

Lp.

Temat szkolenia

instruktażu

osób

wymienionych

w

§ 11 ust. 1

rozporządzenia

instruktażu

pracowników

administracyjno-

biurowych

narażonych na

działanie

czynników

uciążliwych

1

2

3

4

2

Pokaz przez instruktora

sposobu wykonywania pracy na

stanowisku pracy zgodnie z

przepisami i zasadami

bezpieczeństwa i higieny pracy,

z uwzględnieniem metod

bezpiecznego wykonywania

poszczególnych czynności i ze

szczególnym zwróceniem uwagi

na czynności trudne i

niebezpieczne.

0,5

---

Ramowy program szkolenia

Liczba godzin lekcyjnych

Lp

Temat szkolenia

instruktażu

osób

wymienionych

w

§ 11 ust. 1

rozporządzenia

instruktażu

pracowników

administracyjno-

biurowych

narażonych na

działanie

czynników

uciążliwych

1

2

3

4

3

Próbne wykonanie zadania

przez pracownika pod kontrolą

instruktora

0,5

---

4

Samodzielna praca pracownika

pod nadzorem instruktora

4

---

5

Omówienie i ocena przebiegu

wykonywania pracy przez

pracownika

1

---

RAZEM

MIN

8

MIN

2

CEL SZKOLENIA

Celem szkolenia jest uzyskanie przez

pracownika:

a) informacji o czynnikach środowiska pracy

występujących na danym stanowisku pracy

i w jego bezpośrednim otoczeniu oraz o ryzyku

zawodowym związanym z wykonywaną pracą,

b) wiedzy i umiejętności dotyczących sposobów

ochrony przed zagrożeniami wypadkowymi

i zagrożeniami dla zdrowia w warunkach

normalnej pracy i w warunkach awaryjnych,

c) wiedzy i praktycznych umiejętności z zakresu

bezpiecznego wykonywania powierzonej pracy.

UCZESTNICY

SZKOLENIA

Szkolenie jest przeznaczone dla pracowników nowo

zatrudnianych na stanowiskach robotniczych

i innych, na których występuje narażenie na działanie czynników

szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych, dla

pracowników przenoszonych na takie stanowiska oraz w

przypadku zmiany warunków techniczno-organizacyjnych, tj. w

razie zmiany procesu technologicznego, zmiany organizacji

stanowisk pracy, wprowadzenia do stosowania substancji o

działaniu szkodliwym dla zdrowia albo niebezpiecznym oraz

nowych lub zmienianych narzędzi, maszyn i innych urządzeń.

Szkolenie jest przeznaczone również dla studentów

odbywających praktyki studenckie oraz uczniów odbywających

praktyczną naukę zawodu.

SPOSÓB ORGANIZACJI

SZKOLENIA

Jeżeli pracownik wykonuje prace na różnych

stanowiskach, szkolenie powinno uwzględniać

wszystkie rodzaje prac, które będą należały

do zakresu obowiązków pracownika.
Sposób realizacji szkolenia i czas trwania

poszczególnych jego części powinny być

dostosowane do przygotowania zawodowego

i dotychczasowego stażu pracy pracownika

oraz zagrożeń występujących przy

przewidzianej do wykonywania przez niego

pracy.

PROGRAM SZCZEGÓŁOWY

Temat 1.

Omówienie warunków pracy.

Cel dydaktyczny:

zapoznać szkolonych z aktualnym stanem prawnym w

zakresie organizacji pracy w oparciu o aktualne przepisy prawne.

metoda:

wykład

czas:

15 min.

środki dydaktyczne:

konspekt, foliogramy

miejsce:

teren zakładu pracy, świetlica.

bibligrafia:

Zakładowy regulamin pracy, instrukcje

szczegółowe, Kodeks Pracy

Z A G A D N I E N I A :

- elementy pomieszczenia pracy, w którym ma pracować pracownik, mających wpływ na warunki pracy

pracownika (np. oświetlenie ogólne, ogrzewanie, wentylacja, urządzenia techniczne, urządzenia   

ochronne),

 - elementów stanowiska roboczego, mających wpływ na bezpieczeństwo i higienę pracy (np. pozycja

przy pracy, oświetlenie miejscowe, wentylacja miejscowa, urządzenia  zabezpieczające, ostrzegawcze i

sygnalizacyjne, narzędzia, surowce i produkty),

 - przebiegu procesu pracy na stanowisku pracy w do procesu produkcyjnego (działalności) w całej

komórce organizacyjnej i zakładzie pracy,

PROGRAM SZCZEGÓŁOWY

Temat 2.
Czynniki środowiska pracy.

Cel dydaktyczny:

zapoznać szkolonych z wpływem czynników

środowiska pracy na zagrożenia w pracy.

metoda:

pokaz z omówieniem

czas:

45 min.

środki dydaktyczne:

konspekt,

miejsce:

teren zakładu pracy, stanowisko pracy:…………………….

bibligrafia:

Zakładowy regulamin pracy, instrukcje szczegółowe, instrukcja ppoż,

instrukcja udzielania pierwszej pomocy,

Z A G A D N I E N I A :

- czynności na stanowisku pracy: …………………………………………………
 - czynniki niebezpieczne na stanowisku pracy: ………………………………………..
 - ryzyko zawodowe na stanowisku pracy: …………………………………………………..
- ochrona przed zagrożeniami: …………………………………………………......................
- postępowanie w razie awarii lub wypadku: ………………………………………………………

PROGRAM SZCZEGÓŁOWY

Temat 3.

Przygotowanie stanowiska roboczego do określonego zadania

.

Cel dydaktyczny:

zapoznać szkolonych z zasadami organizacji

pracy na stanowisku pracy

metoda:

pokaz z omówieniem

czas:

30 min.

środki dydaktyczne:

konspekt,

miejsce:

teren zakładu pracy, stanowisko pracy:…………………….

bibligrafia:

Zakładowy regulamin pracy, instrukcje szczegółowe, instrukcja ppoż,

zakres obowiązków służbowych; …………………………………………………….

Z A G A D N I E N I A :

- czynności wstępne na stanowisku pracy: …………………………………………………
 - wyposażenie stanowiska pracy: ……………………………………………………………..
 - zasady ergonomii na stanowisku pracy: ………………………………………………………
- czas pracy: …………………………………………………………………………………………
- czynności końcowe na stanowisku pracy: ………………………………………………………..

PROGRAM SZCZEGÓŁOWY

Temat 4.

Pokaz sposobu wykonywania pracy na stanowisku pracy

.

Cel dydaktyczny:

zapoznać szkolonych z zasadami wykonywania

pracy na stanowisku pracy

metoda:

pokaz

czas:

30 min.

środki dydaktyczne:

konspekt,

miejsce:

teren zakładu pracy, stanowisko pracy:…………………….

bibligrafia:

Zakładowy regulamin pracy, instrukcje szczegółowe, instrukcja ppoż,

zakres obowiązków służbowych; …………………………………………………….

Z A G A D N I E N I A :

- czynności wstępne na stanowisku pracy: …………………………………………………
 - posługiwanie się wyposażeniem stanowiska pracy:……………………………………………
- organizacja czasu pracy: ……………………………………………………………………………
- czynności końcowe na stanowisku pracy: ………………………………………………………….

PROGRAM SZCZEGÓŁOWY

Temat 5.

Próbne wykonanie zadania przez pracownika

.

Cel dydaktyczny:

nauczyć szkolonych wykonywania pracy na
stanowisku pracy

metoda:

praca pod nadzorem

czas:

30 min.

środki dydaktyczne:

konspekt,

miejsce:

teren zakładu pracy, stanowisko pracy:…………………….

bibligrafia:

Zakładowy regulamin pracy, instrukcje szczegółowe, instrukcja ppoż,

zakres obowiązków służbowych; …………………………………………………….

Z A G A D N I E N I A :

- czynności wstępne na stanowisku pracy: …………………………………………………
 - posługiwanie się wyposażeniem stanowiska pracy:……………………………………………
- organizacja czasu pracy: ……………………………………………………………………………
- czynności końcowe na stanowisku pracy: ………………………………………………………….

PROGRAM SZCZEGÓŁOWY

Temat 6.

Samodzielna praca pracownika pod nadzorem instruktora

.

Cel dydaktyczny:

nauczyć szkolonych wykonywania pracy na
stanowisku pracy

metoda:

praca pod nadzorem

czas:

180 min.

środki dydaktyczne:

konspekt,

miejsce:

teren zakładu pracy, stanowisko pracy:…………………….

bibligrafia:

Zakładowy regulamin pracy, instrukcje szczegółowe, instrukcja ppoż,

zakres obowiązków służbowych; …………………………………………………….

Z A G A D N I E N I A :

- czynności wstępne na stanowisku pracy: …………………………………………………
 - posługiwanie się wyposażeniem stanowiska pracy:……………………………………………
- organizacja czasu pracy: ……………………………………………………………………………
- czynności końcowe na stanowisku pracy: ………………………………………………………….

PROGRAM SZCZEGÓŁOWY

Temat 7.

Omówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy

.

Cel dydaktyczny:

nauczyć szkolonych wykonywania pracy na
stanowisku pracy

metoda:

dyskusja

czas:

30 min.

środki dydaktyczne:

konspekt,

miejsce:

teren zakładu pracy, stanowisko pracy:…………………….

bibligrafia:

Zakładowy regulamin pracy, instrukcje szczegółowe, instrukcja ppoż,

zakres obowiązków służbowych; …………………………………………………….

Z A G A D N I E N I A :

- czynności na stanowisku pracy: …………………………………………………
 - posługiwanie się wyposażeniem stanowiska pracy:……………………………………………
- organizacja czasu pracy: ……………………………………………………………………………
- stosowanie zasad bhp: ……………………………………………………………………………….
- ocena szkolonego: ……………………………………………………………………………………..
- decyzja o dopuszczeniu do samodzielnej pracy: ……………………………………………………

nazwa pracodawcy (pieczęć)

KARTA SZKOLENIA WSTĘPNEGO
W DZIEDZINIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY

1. Imię i nazwisko osoby odbywającej szkolenie:

2. Nazwa komórki organizacyjnej:

3.Instruktaż
ogólny

Instruktaż ogólny przeprowadził w dniu ………….……………r.

............................
.

(imię i nazwisko
przeprowadzającego instruktaż)

............................

(

podpis osoby, której udzielono instruktażu*)

4.Instruktaż
stanowiskowy

1) Instruktaż stanowiskowy na stanowisku pracy ............. przeprowadził w

dniach .................... r.

.............................

............................

………………………………………………………………………………………………

(imię i nazwisko

przeprowadzającego instruktaż)

Po przeprowadzeniu sprawdzianu wiadomości i umiejętności z

zakresu wykonywania pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i

higieny pracy Pan(i)............................. został(a) dopuszczony(a) do wykonywania

pracy na stanowisku ..................................................................................

.............................

(podpis osoby, której udzielono instruktażu*)

…………………………………………………………………………………………………

(data i podpis

kierownika komórki organizacyjnej)

2) Instruktaż stanowiskowy na stanowisku pracy ............. przeprowadził w

dniach .................... r.
.............................

............................

………………………………………………………………………………………………

(imię i nazwisko

przeprowadzającego instruktaż)

Po przeprowadzeniu sprawdzianu wiadomości i umiejętności z

zakresu wykonywania pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i

higieny pracy Pan(i)............................. został(a) dopuszczony(a) do wykonywania

pracy na stanowisku ..................................................................................

.............................

(podpis osoby, której udzielono instruktażu*)

…………………………………………………………………………………………………

(data i podpis

kierownika komórki organizacyjnej)

* podpis stanowi potwierdzenie odbycia instruktażu i zapoznania się z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczącymi wykonywanych prac.

**  Wypełniać w przypadkach, o których mowa w § 11 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 i 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w
dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Ocena osiągnięć

Żeby ocenić czy uczestnicy nabyli jakąś

wiedzę lub wykształcili postawę należy
jasno i precyzyjnie określić czego
oczekujemy od nich, co powinni umieć i
wiedzieć.

Powinno się to zrobić na początku szkolenia
Także jasno sprecyzować formę sprawdzenia

wiedzy

Do tego służą jasno sprecyzowana CELE , z

którymi zapoznajemy uczestników na
wstępie

CELE SZKOLENIA

• Czego powinien się nauczyć ?
• Jakie będzie miał z tego korzyści ?
• Jaką radość będzie miał, gdy się

tego nauczy ?

(warto uczących się zachęcić do wyrażenie opinii

na temat celów i poprosić o sformułowanie
swoich)

Ocena osiągnięć

Zasadniczym warunkiem,

aby ocenianie wspierało

rozwój ucznia, jest należyte

uwzględnienie jego

osiągnięć.

Ocena osiągnięć

funkcje oceny:

selekcyjna,

informacyjna,

motywacyjna,

afirmacyjna,

kontrolna,

restrykcyjna,

dokumentacyjna,

instruktażowa.

Ocena osiągnięć

Ewaluacja szkolenia zgodnie z modelem

Kirkpatricka/Brinkerhoffa obejmuje sześć poziomów:
1.Wiedza - stosowanie kwestionariuszy wiedzy przed i po

szkoleniu otrzymując w efekcie informacje o przyroście

wiedzy podczas nauki.

2.Zachowania - stosowanie kwestionariuszy zachowań

przed i po kursie zawierających ocenę stopnia wdrożenia

umiejętności w codziennej praktyce oraz stopień w jakim

zachowania te uległy zmianie.

3.Potrzeby – ocena potrzeb szkoleniowych przed i po

szkoleniu.

4.Cele – ocena realizacji celów szkolenia.

5.Reakcje uczestników - stosowanie ankiet satysfakcji

uczestników szkolenia.

6.Efekty (zwrot z inwestycji szkoleniowej) – dostarczanie

rzetelnych informacji umożliwiających wyliczenie zwrotu z

inwestycji szkoleniowej.

Ocena jakości

szkolenia:

1.reakcja uczestników ( widoczna)
2.uczenie się ( porównanie wiedzy po )
3.zachowanie (przeniesienie postaw,

umiejętności do realnych sytuacji
zawodowych- porównanie zmian)

4.rezultaty ( zyski w porównaniu do

poniesionych kosztów przez firmę: np.
wzrost sprzedaży, zadowolenia klientów,
zmniejszenie liczby wypadków, itd.. )

Ocena osiągnięć

"Słyszę i zapominam,

widzę i pamiętam,

robię i rozumiem".

Kontrola i ocena wyników nauczania

Ewaluacja

Jest to proces oceniania zawierający w sobie trzy etapy:
• pomiar, (zebranie danych, informacji potrzebnych do

zinterpretowania poprzez osąd)
• osąd, (porównanie ze wzorcem czyli ocena).
• podjęcie decyzji (wnioskowanie o rzeczywistym przebiegu szkolenia

na podstawie zebranych i właściwie zinterpretowanych informacji)

.

Ewaluacja to proces zaplanowanego, systematycznego działania,
- pozwala nam określić, w jakim stopniu osiągnięte zostały cele

szkolenia.
Przedmiotem ewaluacji mogą być:
-

praca uczniów,

- wiedza, umiejętności i postawy uczniów,
- rozwój ucznia,
- kontakty w relacji nauczyciel-uczeń itp.
- samoewaluacja.

Kontrola i ocena wyników nauczania

Ewaluacja stwarza możliwość odpowiedzi na postawione pytania:

•

czy nauczyłem uczniów tego co sobie założyłem w planie?

• czy osiągnąłem założony cel zajęć?
• czy przekazane wiadomości i informacje zostały właściwie

zrozumiane przez uczniów?
• czy warto było ...?, czy się opłacało ....?

Przed przystąpieniem do ewaluacji należy określić przedmiot ewaluacji
(co będzie oceniane) oraz jasno i sensownie sprecyzować jej cel.
Po przeprowadzeniu ewaluacji nauczyciel:

- stwarza uczniowi odpowiednią motywację do nauki,
- wprowadza zmiany w jego sposobie uczenia się,
- podaje uczniowi informację dotyczącą jego zakresu wiedzy (co

uczeń wie i rozumie, czego nie umie i nie rozumie.

Podsumowanie - Na czym polega

ewaluacja

Ewaluacja procesu

– jest to ocenianie:

- czy zastosowana metoda nauczania sprawdziła się,

- czy pomogła uczniom osiągnąć zamierzone przez nauczyciela, na
początku lekcji, cele operacyjne.

Ewaluacja wyniku

– jest to sprawdzenie wiedzy uczniów

dotyczącej zagadnień omawianych na zajęciach. Możliwa pod
warunkiem, że nauczyciel założył jej cele operacyjne.

Kontrola i ocena wyników nauczania

Ocena powinna być:

• obiektywna,
• mobilizująca,
• jawna,
• systematyczna,
• uzasadniona,
• trafna,
• rzetelna.

Funkcje

oceny

Określenie celu

Kontrolna

Ustalenie faktycznych wiadomości i umiejętności
ucznia w porównaniu z wymogami
programowymi.

Wychowawc

za
i

motywacyjn

a

Kształtowanie postaw, rozwijanie motywacji oraz
uwzględnienie stosunku ucznia do wykonywanej

pracy.

Kształcąca

Wskazywanie uczniowi błędów i sposobów ich

unikania.

Ocena to ustosunkowanie się
instruktora do wyników pracy
podwładnego pracownika, wyrażona
gestem, słowem, w formie nagrody,
kary, opinii ustnej lub sporządzonej na
piśmie czy poprzez wystawienie
stopnia.

Kontrola i ocena wyników nauczania

Ocenianie

:

• wartościowanie osiągnięć uczniów,
• czynność porównywania osiągnięć poznawczych uczniów,
• czynność porównywania osiągnięć uczniów z pewnym wzorem,

modelem.
Ocenianie pozytywne zachęca ucznia do dalszego działania.
Ocena powinna być

jawna i uzasadniona

.

Powinna zawierać opis tego co uczeń potrafi i co jest do

poprawienia. Tylko taka ocena motywuje do dalszej pracy.
Uczeń

powinien wiedzieć jaką otrzymuje ocenę

.

Uczeń musi wiedzieć co ma poprawić, jakie występują luki i

braki, co ma zrobić aby było lepiej.

Ocena ma motywować ucznia do nauki

.

Kontrola i ocena wyników nauczania

Główne mankamenty oceny:
• subiektywizm

(taka sama praca oceniana różnie przez

różnych nauczycieli)

.

• schematyzm,
• przypadkowość,
• powierzchowność,
• jednokierunkowość.
Najczęściej popełniane przez nauczycieli błędy w ocenianiu:
•

wyliczanie średniej arytmetycznej z ocen

cząstkowych,
• zbyt mała liczba ocen w semestrze,
• niesystematyczność oceny i kontroli,
• ocenianie według poziomu nauczania danej klasy,
• ocenianie uczniów po wyglądzie i przypisywanie im

wyższych lub niższych kompetencji intelektualnych.
• ocenianie uczniów według „jechania na opinii”.

Sprawdzian

Obejmuje sprawdzenie:

- wiadomości teoretycznych;

- umiejętności praktycznych.

Wiadomości teoretyczne mogą być sprawdzane w formie
sprawdzianu

pisemnego

lub

odpytywania

indywidualnego.

Odpytywanie indywidualne można stosować gdy grupa
sprawdzanych pracowników nie jest duża.

Sprawdzian

Sprawdzian pisemny gdy nie dysponuje się dużą ilością
czasu, a grupa jest liczna;

Może mieć formę:

- pytań problemowych - po zanotowaniu pytania (pytań)
szkoleni otrzymują wystarczająco dużo czasu na udzielenie
wyczerpujących odpowiedzi;

- testu luk - szkoleni otrzymują tekst zawierający pewne
tezy, w których są pozostawione wolne miejsca (jedno lub
kilka) na wpisanie odpowiedniego wyrazu lub zdania;

- testu wyboru - szkoleni otrzymują tekst, w którym
spośród kilku odpowiedzi, muszą wybrać właściwą;

- test wymagającego odpowiedzi „tak - nie” - próbę tę
stosuje się wówczas, gdy instruktor dysponuje niewielką
ilością czasu, a zamierza sprawdzić rozległy zakres
wiadomości. Instruktor czyta pytanie, a słuchacze piszą
natychmiast odpowiedź „tak” lub „nie”.

Egzamin praktyczny

Dla sprawdzenia umiejętności i nawyków
przeprowadza się egzamin praktyczny.

Polega na sprawdzeniu stopnia opanowania
czynności w czasie wykonywanej pracy.

Mowa Ciała

„Zastosuj akcję do słów, a słowa do ciała”

(„

Hamlet” W. Szekspir)

 

trzymaj głowę wysoko (pokazuje pewność siebie);

    gestykuluj naturalnie (ruszaj ręką, a nie dłonią);
    dostosuj gesty do przemówienia (akcent kładź na czasowniki);
    nie chowaj dłoni za plecami, ani w kieszeniach;
    nie wskazuj ludzi palcem ani przedmiotami;
    używaj wymownej mimiki, modulacji głosu;
    staraj się nie korzystać z mównicy (kryje 75% ciała);
    nie mów zza dużego biurka (nie powiększaj dystansu);

  uśmiechaj się (wzbudzisz sympatię);

    nie spaceruj zbyt często (rozprasza uwagę);
    sporadycznie przejdź się po sali (mobilizuje to do schowania

czytanej gazety);

    zmieniaj tempo wypowiedzi;

  bądź w kontakcie wzrokowym ze słuchaczami.

Mowa Ciała

POZYCJA I RUCHY CIAŁA – nie wolno się kulić, stać nad kimś,

przesadnie się prostować, wskazana jest swoboda, naturalność.

Chodź spokojnie, nie przysuwaj się za blisko słuchaczy.

 

TWARZ – odprężona, pogodna, uśmiech sprzyja ciepłej barwie

głosu. Spokojnie przesuwaj wzrok kolejno po różnych twarzach.

Nie przerywaj kontaktu wzrokowego

 

RAMIONA I RĘCE – nie wykonuj za dużo, przesadnych ruchów.

Gestykuluj podkreślając istotne fragmenty wypowiedzi. Nie

dotykaj stale twarzy.

 

DŁONIE – powinny być otwarte i skierowane ku górze (nie baw

się przedmiotami).

NOGI – nie machaj nogą, nie krzyżuj.

BARWA GŁOSU – ciepła, zróżnicowana modulacja, zmiany

tempa.

GESTY – nie wskazuj palcem, nie wyliczaj na palcach, nie

wykręcaj palców, nie trzymaj rąk w kieszeni.

Uporządkuj treść

wypowiedzi

- porządkuj chronologiczne
- powiedz o wadach i zaletach tego, o czym się mówi
- podawaj porównania i przeciwieństwa
- podkreślaj rzeczy najważniejsze (pogrubienia)
- zaczynaj od przykucia uwagi np. śmiesznym cytatem,

błyskotliwą definicją, zaskakującymi danymi statystycznymi

- zaokrąglaj liczby (poprawniej się je czyta i lepiej

zapamiętuje)

- nie przeładowuj dużą ilością danych, a przedstawiaj

liczby w

sposób obrazowy (np. „kamieniami z piramidy, w

Gizie można otoczyć całą granicę Francji”)

- nie przesadzaj z cytatami, zwłaszcza zbyt długimi,

niezrozumiałymi ( nie mów: „otwieram cudzysłów i
zamykam cudzysłów”)

- jeśli dostaniesz kilka pytań – odpowiadaj na te

łatwiejsze (efekt pierwszeństwa) i ostatnie (efekt świeżości)

Jak skutecznie tłumaczyć

kwestie zawiłe?

1. Plastycznie przedstaw całość zagadnienia, aby potem dodawać

szczegóły.

 

2. Mów konkretnie, precyzyjnie, prostym językiem.

 

3. Wybierz właściwe tempo mówienia i operuj krótkimi zdaniami
oznajmującymi.

 

4. Używaj trafnych porównań.

 

5. Pokazuj na kolorowych planszach o co Ci dokładnie chodzi.

 

6. Upewniaj się na bieżąco czy jesteś właściwie rozumiany.

 

7. Zmieniaj sposób wyjaśniania, gdy argumentacja nie trafia do

odbiorcy.

 

8. Przyjmuj punkt widzenia słuchacza, aby lepiej zrozumieć jego

trudności ze zrozumieniem.
9. Zachowaj cierpliwość i spokój, nie daj się zdenerwować.

 

10. Okazuj radość, gdy uda Ci się coś wytłumaczyć, zasługę przypisz
słuchaczom.