CZYM JEST DIAGNOZA

PSYCHOLOGICZNA

Trzy znaczenia słowa „dignoza”
1. Proces diagnozowania (assessment)
2. Efekt tego procesu (diagnosis)
3. Dziedzina nauki i praktyki

Co to jest diagnozowanie

• Psychologiczna ewaluacja to proces

zbierania informacji o kliencie, z
użyciem, wywiadu, testów
psychometrycznch i innych technik
psychologicznych, po to by
wnioskować o obecnym i przyszłym
funkcjonowaniu klienta (pacjenta)

Elementy procesu

diagnozowania (assessment)

diagnozowanie obejmuje:

1. Sformuowanie pytań diagnostycznych
2. Wybór adekwatnych narzędzi

diagnozowania

3. Zbieranie danych
4. Ocena i integracja zebranych danych
5. Sformuowanie odpowiedzi na pytania

diagnostyczne

6. Postawienie nowych pytań i hipotez

• EFEKT PROCESU DIAGNOZOWANIA

(DIAGNOSIS, ROZPOZNANIE,
ORZECZENIE, OPINIA)

1. Rozpoznanie zaburzenia (diagnoza

nozologiczna)

2. Wyjaśnienie uwarunkowań zjawiska,

jego mechanizmów i dynamiki,
prognoza.

Diagnoza psychologiczna jako

dyscyplina naukowa

Zbiór zasad postępowania, które

obowiązują diagnostę podczas
diagnozowania

Wymagane Kompetencje

Psychologa (Europejski Dyplom

Psychologa)

1. Określenie celów usługi psychologicznej
2. Daignoza psychologiczna
3. Projektowanie usługi psychologicznej
4. Planowanie i realizacja interwencji
5. Ocena realizacji interwencji
6. Komunikowanie informacji zwrotnych

Wymagane kompetencje

diagnostyczne

1.

Znajomość teorii pomiaru
psychologicznego

2.

Znajomość technik diagnozowania i
umiejętność ich stosowania

3.

Umiejętność zbudowania i utrzymania
współpracującej relacji z klientem

4.

Umiejętność krytycznej oceny danych
zebranych podczas diagnozowania z
uwzględnieniem kontekstu (ról, relacji) w
jakim funkcjonuje klient i psycholog

5.

Rozumienie związku między diagnozą a
interwencją i jej planowaniem

Wymagane techniczne

umiejętności diagnostyczne

1. Rozpoznanie i zrozumienie problemu
2. Wybór odpowiednich technik

diagnostycznych

3. Analiza, wnioskowanie i integracja

zebranych informacji

4. Sformuowanie zaleceń
5. Dostarczenie klientowi zrozumiałych i

użytecznych informacji zwrotnych

Rodzaje diagnozy

1. Diagnoza róznicowa
2. Diagnoza funkcjonalna

Diagnoza róznicowa

(nozologiczna)

Rozpoznanie jednostki chorobowej u osoby

diagnozowanej w oparciu o systemy
klasyfikacji chorób. Obecnie obowiązujące
to ICD-10 (w Europie) i DSM IV-R (w USA)

Do stawiania diagnoz w oparciu o

klasyfikacje tworzy się standaryzowane
procedury wywiadu (Structured Clinical
Interview dla DSM i Composite
International Diagnostic Interview dla ICD)

Diagnoza funkcjonalna

• Diagnoza funkcjonalna dotyczy

określonej funkcji (np czytania) lub
funkcjonowania w danym obszarze (np.
szkoła). Określamy poziom rozwoju
danej funkcji w stosunku do oczekiwań
płynących z wieku chronologicznego i
rozwojowego oraz adekwatność
zachowania osoby badanej w stosunku
do wymagań otoczenia

Podejście Nomotetyczne i

Idiograficzne

Nomotetyczne ( normatywne):

koncentryje się na porównaniu danej
osoby z z innymi jednostkami i
wskazaniu na ile typowe lub nietypowe,
dla danej populacji, są jej właściwości.

Idiograficzne: koncentruje się na opisie

okoliczności i czynników wpływających
na funkcjonowanie danej jednostki.

Procedura diagnostyczna w

podejściu Nomotetycznym

Procedura diagnostyczna jest:
• wystandaryzowana
• zobiektywizowana
• oparta o normy (porównanie wyniku

badanego z rozkładem danej cechy w
populacji)

Procedura diagnostyczna w

podejściu idiograficznym

Procedura diagnostyczna opiera się na

zrozumieniu obiektywnej i
subiektywnej rzeczywistości
badanego. Metody diagnostyczne to
pogłębiony wywiad obserwację i
analizę danych

• Model funkcjonalny zawiera:
Opis zjawiska
Wyjaśnienie tego zjawiska w oparciu o

wybraną koncepcję psychologiczną i
z użyciem terminów danej koncepcji

Rozpoznanie zarówno deficytów jak i

zasobów w danym zakresie

Diagnoza kliniczna

vs Diagnoza statystyczna

(

diagnoza ustrukrturalizowana lub nie)

1. Diagnoza kliniczna (nieformalna,

nieustrukturalizowana) to

procedura...w której diagnosta

zestawia razem różne dane i wyciaga

wnioski, stosując metody nieformalne.

2. Diagnoza statystyczna (formalna,

algorytmiczna) procedura, w której

wnioski z danych wyciąga się na

podstawie algorytmu)

(Grove 2000)

Diagnoza kliniczna

• wnioskowanie oparte na indywidualnym

doświadczeniu klinicysty oraz
przeczytaną i zapamiętaną przez niego
literaturę. Diagnosta zestawia ze sobą
dane i wyciąga wnioski, stosując metody
nieformalne, subiektywne. Każdy
klinicysta tworzy swój indywidualny
sposób diagnozowania a proces ten jest
na tyle nieformalny, że regół nie da się
opisać

Diagnoza statystyczna

(formalna, algorytmiczna,

aktuarialna, mechaniczna)

Każda procedura, w której wnioski

diagnostyczne wyprowadza się z

danych, stosując pewien algorytm

Wszelkie dane mogą być użyte do

diagnozy jeśli ich użyteczność wynika z

badań, ale sposób zestawienia

rożnorodnych danych musi być oparty

na jawnych, dobrze zdefiniowanych,

powtarzalnych regułach

Jak pogodzić diagnozę kliniczną

i statystyczną

Zarówno dane ilościowe jak jakościowe

mogą być użyte do diagnozy, ważne
jest tylko by sposób ich zestawienia
był oparty na jasnych, wyrażnie
określonych, wynikających z badań,
regułach.

CELE DIAGNOZY KLINICZNEJ

1. Postawienie diagnozy potrzebnej do

lepszego zrozumienia trudności dziecka,
ustalenia prognozy i zaplanowaniu
oddziaływania

2. Ocena zasobów i deficytów klienta
3. Ocena gotowości do zmiany
4. Ocena motywacji do pracy
5. Ocena tego kto powinien udzielić

pomocy

6. Ocena jakiego rodzaju pomoc

psychologiczna jast potrzebna

Cele badań psychologicznych

dzieci i młodzieży

1. Badania przesiewowe by wykluczyć

zaburzenia rozwojowe

2. Badania psychologiczne ukierunkowane

na postawienie diagnozy potrzebnej do
lepszego zrozumienia trudności dziecka,
ustalenia prognozy i zaplanowaniu
oddziaływania.

3. Badania psychologiczne dla ustalenia

przyczyn konkretnego zachowania
dziecka

Cele badań psychologicznych

dzieci i młodzieży c.d.

4. Śledzenie postępu w terapii
5. Ocena zasobów i deficytów rodziny i

dziecka

6. Ocena gotowości do zmiany
7. Ocena motywacji do pracy
8. Ocena tego kto powinien udzielić

pomocy

Proces diagnozowania

1. Zbieranie informacji
2. Stawianie hipotez
3. Weryfikacja hipotez