DYREKTYWA 2000/54/WE

PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I

RADY

Z DNIA 18 WRZEŚNIA 2000 ROKU

w sprawie ochrony pracowników

przed ryzykiem związanym z narażeniem

na działanie czynników biologicznych

w miejscu pracy

Dyrektywa

Rozporządzenie Ministra Zdrowia

Kodeks pracy (Dz.U.z 1998r.
Nr 21, poz. 94 z późn.zm.)
Art. 222

1

2000/54/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady
z dnia 18.09.2000r.
w sprawie ochrony
pracowników przed
ryzykiem związanym z
narażeniem na działanie
czynników biologicznych w
miejscu pracy

z dnia 22.04.2005r. w
sprawie
szkodliwych czynników
biologicznych dla zdrowia
w środowisku pracy oraz
ochrony
zdrowia pracowników
zawodowo
narażonych na te czynniki
(Dz.U.Nr 81, poz. 716 z późn.
zm.)

Ustawa z dnia

26.06.1974r.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia

z dnia 29 lutego 2008 r. zmieniające
rozporządzenie w sprawie szkodliwych
czynników biologicznych dla zdrowia w
środowisku pracy oraz ochrony zdrowia
pracowników zawodowo narażonych na te
czynniki

(Dz. U. Nr 48 poz. 288)

art.222

1

§ 1 Ustawy Kodeks pracy

W razie zatrudnienia pracownika

w warunkach narażenia na działanie

szkodliwych czynników biologicznych

pracodawca stosuje wszelkie dostępne środki

eliminujące narażenie,

a jeżeli jest to niemożliwe –

ograniczające stopień tego narażenia przy

odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki

i techniki

art.222

1

§ 2 Ustawy Kodeks pracy

Pracodawca prowadzi

rejestr prac

narażających

pracowników na działanie szkodliwych
czynników biologicznych

oraz

rejestr pracowników

zatrudnionych przy tych pracach

Rozporządzenie Ministra Zdrowia

w sprawie szkodliwych czynników biologicznych

Czynniki biologiczne – definicja

Szkodliwe czynniki biologiczne mogące być
przyczyną zakażenia, alergii lub zatrucia
obejmują:

1.

drobnoustroje komórkowe, w tym zmodyfikowane
genetycznie;

2.

jednostki bezkomórkowe zdolne do replikacji lub
przenoszenia materiału genetycznego, w tym
zmodyfikowane genetycznie;

3.

hodowle komórkowe;

4.

pasożyty wewnętrzne człowieka.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie

szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia określa:



klasyfikację i wykaz

szkodliwych czynników biologicznych



wykaz prac

narażających pracowników na działanie czynników

biologicznych



szczegółowe

warunki ochrony pracowników

przed

zagrożeniami spowodowanymi przez szkodliwe czynniki

biologiczne, w tym rodzaje środków niezbędnych do

zapewnienia ochrony zdrowia i życia narażonych pracowników,

zakres stosowania tych środków oraz warunki i sposób

monitorowania stanu zdrowia pracowników narażonych na

czynniki biologiczne



sposób prowadzenia

rejestru prac

narażających pracowników

na działanie szkodliwych czynników biologicznych i

rejestru

pracowników

zatrudnionych przy tych pracach oraz sposobu

ich przechowywania



Klasyfikacja i wykaz szkodliwych czynników
biologicznych znajdują się w

załączniku nr 1

do rozporządzenia.



Wykaz prac narażających pracowników na
działanie czynników biologicznych jest
określony
w

załączniku nr 2

do rozporządzenia.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia

w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla
zdrowia

Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie

szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia

w środowisku pracy

KLASYFIKACJA CZYNNIKÓW BIOLOGICZNYCH

DO GRUP ZAGROŻENIA



Podstawą podziału są ich właściwości

zakaźne.



Bierze się pod uwagę oddziaływanie tych

czynników na organizm ludzki z prawidłowo

funkcjonującym układem odpornościowym.

Występowanie i drogi przenoszenia



W rozprzestrzenianiu się biologicznych
czynników szkodliwych w środowisku pracy,
największe znaczenie epidemiologiczne ma

droga powietrzno- pyłowa
i powietrzno-kropelkowa



W rezultacie wdychania bioaerozolu
kropelkowego, lub pyłowego, zawierającego
zarazki, toksyny lub alergeny, czynniki te
wnikają do oskrzeli
i pęcherzyków płucnych, powodując choroby
zakaźne, alergiczne lub immunotoksyczne
(syndrom toksyczny wywołany pyłem
organicznym, bisynoza).

Kryteria klasyfikacji czynników

biologicznych do grup

zagrożenia



możliwość wywołania choroby u człowieka



stopień zagrożenia u pracowników



możliwość rozprzestrzeniania się w populacji



możliwość zastosowania profilaktyki i/lub
skutecznego leczenia
Ze względu na stopień zagrożenia dla
człowieka czynniki biologiczne dzieli się
na cztery grupy.

Klasyfikacja czynników biologicznych

Grupa

ryzyka

Wystąpienie

choroby

Rozpowszechni

e wśród

populacji

Profilaktyka

lub leczenie

Gr 1

mało
prawdopodob

ne

bez znaczenia

nie jest
wymagane

Gr 2

możliwe

mało
prawdopodobn
e

zazwyczaj
możliwe

Gr 3/3**

istotne

zagrożenie
pracowników
ciężką

chorobą

wysoce

prawdopodobn
e

zazwyczaj

możliwe

Gr 4

poważne
zagrożenie

pracowników
ciężką
chorobą

poważne
zagrożenie

zazwyczaj
niemożliwe

Przykłady czynników biologicznych

poszczególnych grup

GRUPA 1



drożdże stosowane w celach produkcyjnych

np. Saccharomyces cerevisae do produkcji

wyrobów piekarniczych



osłabione szczepy bakterii stosowane do

produkcji szczepionek oraz osłabione

szczepionki żywe, które w wysokim stopniu

utraciły swoją patogenność



grzyby pleśniowe - np. Aspergillus niger

- mogące działać uczulająco,

Przykłady czynników biologicznych
poszczególnych grup

GRUPA 2



Klebsiella pneumoniae



Borrelia burgdorferi



Legionella sp.



Streptococcus pyogenes



Vibrio cholerae



Entamoeba histolytica



Chlamydia pnumoniae

Przykłady czynników biologicznych
poszczególnych grup

GRUPA 3**

skutki zdrowotne

Bakterie



Escherichia coli zakażenie przewodu pokarmowego



Salmonella typhi dur brzuszny



Shigella dysenteriae czerwonka
Wirusy



HIV AIDS



HBV,HCV,HDV wirusowe zapalenie wątroby



wirus kleszczowego zapalenia mózgu



wirus wścieklizny wścieklizna
Pasożyty



Taenia solium tasiemczyca



Plasmodium falciparum malaria
Czynniki TSE encefalopatie gąbczaste

Przykłady czynników biologicznych
poszczególnych grup

GRUPA 4



wirus Ebola



wirus Lassa



wirus ospy prawdziwej



wirus Marburg



wirus omskiej gorączki krwotocznej



W rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie
szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia
w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia
pracowników zawodowo narażonych na te
czynniki nie zamieszczono wykazu czynników
biologicznych zaklasyfikowanych do grupy
zagrożenia 1.



Należy jednak pamiętać, że jeżeli

czynniki

biologiczne nie zostały ujęte w wykazie
szkodliwych czynników

biologicznych w grupach

zagrożenia 2-4,

nie można ich automatycznie

klasyfikować do grupy zagrożenia 1.

Wyjaśnienia oznaczeń dodatkowych

stosowanych w wykazie szkodliwych czynników
biologicznych

A

–

możliwe efekty alergiczne (np. przez

bakterie Gram-dodatnie; przez zarodniki grzybów)

T

– produkcja toksyn (np. endotoksyny produkowane

przez bakterie Gram-ujemne)

V

– dostępna szczepionka

D

– wskazane jest przechowywanie listy narażonych

pracowników przez okres dłuższy niż 10 lat po

zakończeniu
ostatniego zanotowanego przypadku narażenia

3**

czynniki zakwalifikowane do tej grupy stwarzają

ograniczone ryzyko zakażenia pracowników, gdyż

zazwyczaj nie przenoszą się drogą powietrzną

Wykaz prac narażających pracowników na

działanie

czynników biologicznych



praca w zakładach produkujących żywność



praca w rolnictwie



praca podczas, której dochodzi do kontaktu ze

zwierzętami lub produktami pochodzenia zwierzęcego



praca w jednostkach ochrony zdrowia



praca w laboratoriach klinicznych, weterynaryjnych

lub diagnostycznych



praca w zakładach gospodarki odpadami



praca przy oczyszczaniu ścieków



praca w innych okolicznościach niż w/w, podczas

której jest potwierdzone narażenie na działanie

czynników biologicznych

Przykłady innych prac powodujących narażenie

na

szkodliwe czynniki biologiczne



leśnicy i pracownicy przemysłu drzewnego



pracownicy chłodnictwa oraz montażu

i obsługi systemów klimatyzacji



górnicy



pracownicy przemysłu włókienniczego



pracownicy przemysłu maszynowego



nauczyciele, wychowawcy i opiekunowie

społeczni



konserwatorzy zabytków, bibliotekarze,

archiwiści



fryzjerzy, kosmetyczki

Obowiązki pracodawcy



unikanie stosowania szkodliwego czynnika

biologicznego, jeżeli rodzaj prowadzonej

działalności na to pozwala, poprzez jego

zastąpienie innym czynnikiem biologicznym,

który nie jest niebezpieczny lub jest mniej

niebezpieczny dla zdrowia,



aktualizacja oceny ryzyka zawodowego,



ograniczanie liczby pracowników narażonych,

potencjalnie narażonych,



projektowanie procesu pracy w sposób

pozwalający na uniknięcie lub

zminimalizowanie uwalniania się szkodliwego

czynnika biologicznego.

Wdrażanie zapisów ww.
Rozporządzenia powinno rozpocząć się
od dokonania prawidłowej oceny
ryzyka zawodowego, uwzględniającej
narażenie pracowników na działanie
szkodliwych czynników biologicznych.

Ryzyko zawodowe

Określenie ryzyka zawodowego

Ryzyko zawodowe

– prawdopodobieństwo

wystąpienia niepożądanych zdarzeń

związanych z wykonywaną pracą,

powodujących straty, w szczególności

wystąpienia u pracowników

niekorzystnych skutków zdrowotnych

w wyniku

zagrożeń zawodowych

występujących w

środowisku pracy

lub spowodowanych sposobem

wykonywania pracy.

Prawidłowo dokonana ocena ryzyka umożliwi
pracodawcy wypełnienie obowiązków
szczegółowych, zawartych w Rozporządzeniu:



wybór odpowiednich środków

zapobiegawczych



stworzenie odpowiednich rejestrów



stworzenie i zapewnienie stosowania przez

pracowników odpowiednich procedur



zapewnienie prawidłowego postępowania

z odpadami

Ryzyko zawodowe

Ocena ryzyka zawodowego – podstawy
prawne



zgodnie z art. 226 Kodeksu pracy

pracodawca zobowiązany jest do oceny i

dokumentacji

ryzyka zawodowego

związanego z wykonywaną przez jego

pracowników pracą oraz do zastosowania

niezbędnych środków profilaktycznych

zmniejszających ryzyko



ponadto pracodawca zobowiązany jest do

informowania pracowników o ryzyku

zawodowym

, jakie wiąże się z wykonywaną

przez nich pracą, oraz o zasadach ochrony

przed zagrożeniami

Ocena ryzyka zawodowego – czynniki
biologiczne



obowiązek dokonania oceny ryzyka, które może

wystąpić w związku z wykonywaniem pracy,

podczas której dochodzi do kontaktu z

czynnikami biologicznymi

został zapisany w :



§ 5. 1 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia

22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych

czynników biologicznych dla zdrowia

w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia

pracowników zawodowo narażonych na te

czynniki

Ocena ryzyka zawodowego czynniki

biologiczne

Zgodnie z § 5. 1 Rozporządzenia Ministra

Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie

szkodliwych czynników biologicznych

pracodawca winien dokonać oceny ryzyka

zawodowego dla pracowników, uwzględniając

podczas tej oceny szczegółowe informacje:



klasyfikację i wykaz szkodliwych czynników

biologicznych



rodzaj, stopień oraz czas trwania narażenia na

działanie szkodliwych czynników biologicznych



informacje o potencjalnym działaniu

alergizującym lub toksycznym szkodliwych

czynników biologicznych

Ocena ryzyka - kryteria oceny

Ocena ryzyka powinna uwzględniać:



grupy zagrożenia występujących czynników

biologicznych,



rodzaju wykonywanej pracy, czasu i stopnia narażenia,



potencjalnego działania alergizującego lub

toksycznego szkodliwego czynnika biologicznego,



choroby, która może wystąpić w następstwie

wykonywanej pracy,



stwierdzonej choroby, która ma bezpośredni związek

z wykonywaną pracą,



wskazówek organów PIS, Inspekcji Pracy i służby

medycyny pracy

Ocena ryzyka - czynniki biologiczne

(1)

Należy odpowiedzieć na następujące pytania:



Jakie czynniki biologiczne występują?



Do jakiej grupy lub grup klasyfikujemy

występujące czynniki biologiczne?



Czy czynniki biologiczne mogą mieć wpływ na

zdrowie pracowników?



Jakie są drogi przenoszenia drobnoustrojów?



Co jest źródłem szkodliwych czynników

biologicznych?



Czy patogeny mogą wywoływać alergię lub mają

działanie toksyczne?

Ocena ryzyka- czynniki biologiczne

zestaw pytań- (2)



Jakie są procesy pracy z czynnikami biologicznymi?



Jakie są typowe czynności z czynnikami biologicznymi?



Jaki jest stopień narażenia pracownika na czynniki

biologiczne?



Co jest źródłem czynników biologicznych na

stanowisku pracy?



Jaki jest czas narażenia pracowników?



Czy występują specyficzne drogi przenoszenia

związane

z wykonywanymi czynnościami?



Czy pracownicy zostali zapoznani z zagrożeniami ze

strony czynników biologicznych?

Jak dokonać oceny ryzyka?



zakwalifikowanie czynników biologicznych do jednej

z grup zagrożenia (2-4),



ustalenie potencjalnego działania alergizującego lub

toksycznego,



ustalenie rodzaju wykonywanych przez pracownika

czynności, czasu spodziewanego narażenia,



zebranie informacji na temat potencjalnego

występowania szkodliwego czynnika biologicznego

u pacjenta lub w pobranym materiale,



charakterystyka zagrożenia ze strony czynnika,

który został stwierdzony u pacjenta lub w pobranym

materiale,



ryzyko wynikające z rodzaju pracy.

Ocena ryzyka zawodowego czynniki

biologiczne

Czynność zamierzona



czynność jest bezpośrednio związana

z jednym lub kilkoma czynnikami

biologicznymi, przynależność

gatunkowa stosowanych czynników

biologicznych jest znana, w

normalnych warunkach pracy

narażenie pracowników jest znane

w wystarczającym stopniu lub jest

możliwe do przewidzenia

Ocena ryzyka zawodowego czynniki

biologiczne

Przykłady:



hodowla i identyfikacja czynników

biologicznych (badanie przyczyny

choroby, opracowywanie systemów

diagnostycznych, stosowanie szczepów

referencyjnych w diagnostyce,

produkcja substancji o działaniu

terapeutycznym, produkcja składników

biologicznych produkowanych w

biotechnologii)



prace z hodowlami komórkowymi



produkcja szczepionek

Ocena ryzyka zawodowego czynniki

biologiczne

Czynność niezamierzona



czynniki biologiczne nie są
przedmiotem wykonywanych
czynności (ale mogą wystąpić
jednocześnie z czynnością)

Ocena ryzyka zawodowego czynniki

biologiczne

Przykłady:



diagnozowanie próbek pochodzących
od ludzi bądź zwierząt (krew, mocz)



diagnostyka mikrobiologiczna



badania cytologiczne i histochemiczne



badanie próbek środowiskowych
(gleba, woda, powietrze)



sortowanie odpadów



prace w oczyszczalni ścieków

Ocena ryzyka zawodowego czynniki

biologiczne



podczas wykonywania czynności
niezamierzonych, jeżeli ma miejsce
zmieniająca się ekspozycja mieszana, trudne
jest określenie rodzaju szkodliwych
czynników biologicznych



proces produkcji jak również
procesy/czynności wykonywane podczas
pracy należy określić szczegółowo,
ewentualnie z podziałem na poszczególne
etapy pracy



opisy czynności powinny być jednoznaczne
i precyzyjne

Ocena ryzyka - kiedy pracodawca

powinien

dokonywać oceny ryzyka?



przed rozpoczęciem pracy



dokonywać jej regularnie



w przypadku zmiany warunków pracy



przy zmianie warunków pracy, które mogą prowadzić

do zwiększonego zagrożenia dla zatrudnionych,



przy podejrzeniu zanieczyszczenia miejsca pracy,



w przypadku wystąpienia choroby pracowników, która

może mieć związek z czynnościami wykonywanymi w

kontakcie z czynnikami biologicznymi,

Działania korygujące i zapobiegawcze

W celu ograniczenia ryzyka zawodowego

należy:



stosować środki techniczne eliminujące

lub ograniczające zagrożenia u źródła



stosować środki ochrony zbiorowej



stosować

środki

organizacyjne

i

proceduralne



stosować środki ochrony indywidualnej



wykorzystywać najnowsze osiągnięcia

techniki

Obowiązki pracodawcy



zapewnienie środków ochrony zbiorowej



zapewnienie środków ochrony indywidualnej –

gdy nie można uniknąć narażenia w inny sposób



poinformowanie pracownika o badaniach

lekarskich, z których pracownik może skorzystać

po ustaniu narażenia.

Badania na obecność szkodliwego
czynnika

biologicznego



stosowanie środków zapobiegawczych nie
zwalnia pracodawcy od obowiązku
przeprowadzania badań na obecność
szkodliwego czynnika biologicznego

tam gdzie

jest to konieczne

i technicznie wykonalne,



wyniki pomiarów pozwolą na sprawdzenie
skuteczności stosowanych technicznych
środków zapobiegawczych, sprawdzenie
stanu po wystąpieniu choroby zawodowej
wśród narażonych na szkodliwe czynniki
biologiczne pracowników lub po usunięciu
awarii mikrobiologicznej.

Najważniejsze kryteria przy ustalaniu

zakresu pomiarów

Przy podejmowaniu decyzji o przeprowadzaniu pomiarów

szkodliwych czynników biologicznych

w środowisku pracy i ustalaniu zakresu tych pomiarów

należy wziąć pod uwagę następujące kryteria:



stopień zagrożenia czynnikami biologicznymi,



występowanie przypadków chorobowych lub objawów,

których charakter wskazuje, że mogły być wywołane

przez czynniki biologiczne,



wykrycie w okresowych badaniach lekarskich odchyleń

od normy, które mogły być spowodowane działaniem

szkodliwych czynników biologicznych

w miejscu pracy,



awarie powodujące masywne skażenie środowiska pracy

czynnikami biologicznymi.

Badania na obecność szkodliwego

czynnika

biologicznego



badania na obecność szkodliwego czynnika

biologicznego powinny być przeprowadzone

z zastosowaniem standaryzowanych procedur

pomiarowych i odpowiednich metod,



dotychczas nie opracowano obowiązujących

normatywnych wartości odniesienia (standardów

higienicznych) dla czynników biologicznych

w środowisku pracy,



uzyskane wyniki pomiarów nie pozwalają na

wnioskowanie o możliwości wystąpienia ewentualnych

skutków zdrowotnych u pracowników.

Badania na obecność szkodliwego

czynnika

biologicznego



ponieważ większość szkodliwych czynników
biologicznych rozprzestrzenia się w zakładach
pracy drogą powietrzno - pyłową lub powietrzno
- kropelkową największe znaczenie dla oceny
narażenia na bioaerozole ma mikrobiologiczne
badanie powietrza,



istotne dla prawidłowej oceny narażenia może
być również badanie mikrobiologiczne próbek
pyłu osiadłego jak również wymazów ze ścian,
podłóg
i sprzętów.

Informacja do Państwowego Powiatowego

Informacja do Państwowego Powiatowego

Inspektora Sanitarnego o użyciu szkodliwego

Inspektora Sanitarnego o użyciu szkodliwego

czynnika biologicznego w celach:

czynnika biologicznego w celach:

naukowo-badawczych

przemysłowych
diagnostycznych



przed użyciem po raz pierwszy szkodliwego
czynnika biologicznego zakwalifikowanego do
grupy 2-4 zagrożenia



gdy zachodzą istotne zmiany w środowisku
pracy



w przypadku awarii lub wypadku z uwolnieniem
czynnika biologicznego



po zakończeniu działalności związanej
z czynnikiem biologicznym

Informacja o użyciu szkodliwego czynnika

biologicznego do PIS

Informacja powinna zawierać:



nazwę i adres zakładu oraz rodzaj prowadzonej

działalności,



komórkę organizacyjną lub stanowisko pracy,

w którym występuje narażenie objęte zgłoszeniem,



imię, nazwisko, stanowisko służbowe oraz numer telefonu

kontaktowego osoby odpowiedzialnej

u pracodawcy za bezpieczeństwo i higienę pracy oraz

ochronę zdrowia pracowników,



wynik przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego z

podaniem nazwy szkodliwego czynnika biologicznego

i grupy zagrożenia, rodzaju wykonywanej pracy

i czasu narażenia,



przewidywane środki zapobiegawcze,



liczbę narażonych pracowników.

Informacja o użyciu szkodliwego

czynnika

biologicznego do PIS

Laboratoria świadczące usługi diagnostyczne

w odniesieniu do szkodliwych czynników

biologicznych zakwalifikowanych do grupy 4

zagrożenia przekazują właściwemu inspektorowi

sanitarnemu wyłącznie następujące informacje:



nazwę i adres laboratorium oraz rodzaj

prowadzonej działalności,



imię, nazwisko, stanowisko służbowe oraz numer

telefonu kontaktowego osoby odpowiedzialnej

u pracodawcy za bezpieczeństwo i higienę pracy

oraz ochronę zdrowia pracowników.

Środki hermetyczności



Środki hermetyczności stosuje się w celu
zapobiegania lub redukcji przypadkowego
przeniesienia lub uwolnienia czynnika
biologicznego poza miejsce pracy.



Pracodawca po przeprowadzeniu oceny narażenia
na stanowiskach pracy, na których podczas
wykonywania czynności pracownicy mają kontakt
ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi oraz po
ustaleniu stopnia hermetyczności wymaganego
dla poszczególnych szkodliwych czynników
biologicznych ma obowiązek zastosować
odpowiednie środki hermetyczności.

Stopnie hermetyczności

Jeżeli w wyniku analiz nie jest możliwe

przeprowadzenie oceny szkodliwości

czynnika biologicznego i jest podejrzenie, że

zastosowanie danego czynnika może

stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia

pracowników, prace i procesy w

laboratoriach i w przemysłowym użyciu

szkodliwych czynników biologicznych są

prowadzone wyłącznie na stanowiskach

pracy, gdzie zapewniony jest

przynajmniej 3 stopień hermetyczności

Środki i stopnie hermetyczności



Wynikiem oceny ryzyka w przypadku

czynności zamierzonych

w laboratoriach lub

w przemyśle jest przyporządkowanie
czynnika biologicznego do jednej z grup
zagrożenia.



Następstwem tego jest obowiązek
zastosowania na stanowiskach pracy
określonych

środków hermetyczności

podanych w załącznikach 4 i 5
rozporządzenia.

Środki hermetyczności i stopnie hermetyczności

dla laboratoriów, zwierzętarni, pomieszczeń

izolacyjnych dla ludzi i zwierząt

Środki hermetyczności

Stopień hermetyczności

gr. zagrożenia 2

gr. zagrożenia 3

gr. zagrożenia 4

1

2

3

4

1.Miejsce pracy odizolowane
od innych pomieszczeń w
tym samym budynku lub
znajdujące się w oddzielnym
budynku
 
2. Powietrze wyprowadzane i
wprowadzane do miejsca
pracy przez filtry (HEPA) lub
podobne

3.Dostęp wyłącznie dla osób
uprawnionych
 
4.Miejsce pracy
przystosowane do
dezynfekcji poprzez
fumigację
 
5.Określone procedury
dezynfekcji

 

niewymagane
 
  

 
niewymagane
 
 
  
zalecane
 
 
niewymagane
 
 
wymagane

zalecane
 
  

 
wymagane dla
powietrza
wyprowadzanego
 
 
wymagane
 
 
zalecane
 

wymagane

wymagane
 

  
 
wymagane dla
powietrza
wyprowadzanego
i wprowadzanego
 
wymagane przez
śluzę powietrzną
 
wymagane
  

wymagane

Środki hermetyczności

Stopień hermetyczności

gr. zagrożenia 2

gr. zagrożenia 3

gr. zagrożenia 4

1

2

3

4

6.Podciśnienie w miejscu
pracy w stosunku do
bezpośredniego toczenia
 
7.Skuteczna ochrona przed
wektorami zakażeń, np.
gryzoniami i owadami
 
8.Powierzchnie
nieprzepuszczalne dla wody
i łatwo zmywalne
 
9.Powierzchnie odporne na
kwasy, zasady,
rozpuszczalniki oraz środki
dezynfekcyjne

10.Bezpieczne
przechowywanie
szkodliwego czynnika
biologicznego

niewymagane
 
 
 zalecane
 
 
 wymagane dla
stołów
 
 
zalecane

wymagane

zalecane
 
 
 wymagane
 
 
wymagane dla
stołów i podłogi
 
 wymagane

wymagane

wymagane
 
 
 wymagane
 
 
 wymagane dla
stołów, ścian,
podłogi i sufitu
 
wymagane

wymagane,
zabezpieczony
pojemnik

Środki hermetyczności

Stopień hermetyczności

gr. zagrożenia 2

gr. zagrożenia 3

gr. zagrożenia 4

1

2

3

4

11.Okno do obserwacji lub
podobne rozwiązanie, tak
aby pracownicy mogli być
widoczni
 
12.Pełne wyposażenie
przypisane do laboratorium
 
13.Praca ze skażonym
materiałem, włącznie ze
zwierzętami, w komorze
bezpieczeństwa lub izolatce
lub innym odpowiednim
pomieszczeniu zamkniętym
 
14. Piec do spopielania
zwłok zwierzęcych

zalecane
 
 
  
niewymagane
 
 
tam, gdzie
konieczne
 
 

  

zalecane

zalecane
 
 
  
zalecane
 
 
wymagane, gdzie
zakażenie
przenoszone jest
drogą powietrzną
 
  

wymagane
(dostępne)

wymagane
 
  
 
wymagane
 
 
wymagane
 
 
 
  
 
wymagane, na
miejscu

Środki hermetyczności i stopnie hermetyczności

w procesach przemysłowych

Środki hermetyczności

Stopień hermetyczności

gr. zagrożenia 2

gr. zagrożenia 3

gr. zagrożenia 4

1

2

3

4

1.

Praca z żywymi

drobnoustrojami
wykonywana jest w
systemie odizolowanym od
środowiska

2. Kontrola gazów
wylotowych z systemu
zamkniętego

3.Pobieranie próbek,
wprowadzanie materiału
do systemu zamkniętego
oraz przenoszenie żywych
organizmów do innego
systemu zamkniętego
przeprowadzane tak, aby:

wymagane

wymagana
minimalizacja
rozprzestrzenia
nia gazów
wylotowych

zminimalizowa
ć
rozprzestrzenia
nie

wymagane

wymagane
zapobieganie
rozprzestrzeniani
u gazów
wylotowych

zapobiec
rozprzestrzeniani
u

wymagane

wymagane
zapobieganie
rozprzestrzeniani
u gazów
wylotowych

zapobiec
rozprzestrzeniani
u

Środki hermetyczności

Stopień hermetyczności

gr. zagrożenia 2

gr. zagrożenia 3

gr. zagrożenia 4

1

2

3

4

4.Płynne podłoża
hodowane nie są
usuwane poza obszar
systemu zamkniętego,
chyba że żywe organizmy
zostały poddane:

5.Szczelność systemu
zaprojektowana tak, aby:

6.System zamknięty
zlokalizowany w obrębie
obszaru kontrolowanego:

1) należy umieścić znaki
zagrożenia biologicznego
2) dostęp ograniczony dla
osób uprawnionych
3)personel nosi odzież
ochronną

inaktywacji
przy użyciu
wiarygodnych
metod

zminimalizowa
ć uwolnienie

dowolnie

dowolnie

dowolnie

niewymagane
( wymagana
odzież robocza)

inaktywacji przy
użyciu
wiarygodnych
metod
chemicznych i
fizycznych

zapobiec
uwolnieniu

dowolnie

wymagane

wymagany

wymagane

inaktywacji przy
użyciu
wiarygodnych
metod
chemicznych i
fizycznych

zapobiec
uwolnieniu

wymagane,musi
być zbudowany
specjalnie w tym
celu
wymagane

wymagany,przez
śluzę powietrzną
wymagana
całkowita zmiana
odzieży

Środki hermetyczności

Stopień hermetyczności

gr. zagrożenia 2

gr. zagrożenia 3

gr. zagrożenia 4

1

2

3

4

4) umywalnie i środki
odkażające dostępne dla
personelu

5) personel bierze prysznic
przed opuszczeniem
obszaru kontrolowanego

6) woda z odpływu
umywalek oraz pryszniców
magazynowana oraz
inaktywowana przed
uwolnieniem

7)obszar kontrolowany jest
wentylowany tak, aby
zminimalizować skażenie
powietrza
8) obszar kontrolowany
jest utrzymywany w
podciśnieniu w stosunku do
bezpośredniego otoczenia

wymagane

niewymagane

niewymagane

dowolnie

niewymagane

wymagane

dowolnie

dowolnie

dowolnie

dowolnie

wymagane

wymagane

wymagane

wymagane

wymagane

Środki hermetyczności

Stopień hermetyczności

gr. zagrożenia 2

gr. zagrożenia 3

gr. zagrożenia 4

1

2

3

4

9) powietrze
wyprowadzane i
wprowadzane do obszaru
kontrolowanego powinno
przechodzić przez filtry
HEPA

10) obszar kontrolowany
jest zaprojektowany tak,
aby zmieściły się w nim
wszystkie odpływy z
systemu zamkniętego

11) obszar kontrolowany
posiada uszczelnienia
pozwalające na
dezynfekcję poprzez
fumigację

12) postępowanie z
materiałem odpływowym z
systemu, przed
ostatecznym usunięciem

niewymagane

niewymagane

niewymagane

inaktywacja
przy użyciu
wiarygodnych
metod

dowolnie

dowolnie

dowlonie

inaktywacja przy
użyciu
wiarygodnych
metod
chemicznych i
fizycznych

wymagane

wymagane

wymagane

inaktywacja przy
użyciu
wiarygodnych
metod
chemicznych i
fizycznych

Obowiązki pracodawcy



dostarczenia pracownikom pisemnych instrukcji
postępowania ze szkodliwym czynnikiem biologicznym,



w/w instrukcje obejmują także procedurę postępowania
ze szkodliwym czynnikiem biologicznym w razie:

-

awarii lub wypadku związanych z uwolnieniem się
szkodliwego czynnika biologicznego

-

narażenia na szkodliwy czynnik biologiczny
zakwalifikowany do grupy zagrożenia 3 lub 4



zapewnienie bezpiecznych i oznakowanych pojemników
do zbierania, przechowywania, usuwania odpadów

Obowiązki pracodawcy w przypadku awarii

z udziałem szkodliwego czynnika
biologicznego



obowiązek podjęcia natychmiastowych działań mających na
celu likwidację przyczyn i skutków zaistniałej awarii lub
wypadku,



obowiązek niezwłocznego informowania wszystkich
pracowników, lub ich przedstawiciela, narażonych w wyniku
awarii lub wypadku, w przypadku jeżeli nastąpiło
uwolnienie się szkodliwego czynnika biologicznego,



obowiązek informowania pracowników o przyczynach awarii
oraz o podjętych i proponowanych środkach w celu
przywrócenia prawidłowych warunków pracy,



obowiązek zgłaszania awarii lub wypadku, związanego
z uwolnieniem się szkodliwego czynnika biologicznego,
w zależności od jego rodzaju, do właściwych jednostek
służby medycyny pracy oraz właściwego inspektora
sanitarnego.

Obowiązki pracodawcy

Szkolenia pracowników narażonych na działanie czynników

biologicznych z zakresu:



zagrożeń dla zdrowia/życia ze strony czynników biologicznych,



środków ograniczających zagrożenie,



wymagań higieniczno-sanitarnych,



działań pracowników w czasie awarii/wypadku i działań

zapobiegawczych,



środków ochrony zbiorowej i indywidualnej,

Obowiązki pracodawcy

Prowadzenie rejestru prac narażających
na szkodliwe czynniki biologiczne z
grupy zagrożenia 3 i 4

Wykaz czynności

rzeczywistych i potencjalnych

związanych z narażeniem na scb

Liczba pracowników

Imię, nazwisko, stanowisko,

telefon pracodawcy/
osoby upoważnionej

do nadzoru w zakresie bhp

Obowiązki pracodawcy

Prowadzenie rejestru pracowników narażonych na scb
z grupy zagrożenia 3 i 4:



Rodzaj wykonywanej pracy



Stopień zagrożenia działaniem szkodliwego czynnika biolog.



Informacje dot. awarii i wypadków związanych z

narażeniem
na szkodliwy czynnik biologiczny



Informacja o wyniku oceny narażenia zawodowego

(nazwa i grupa)



Liczba pracowników narażonych na szkodliwy czynnik

biologiczny



Imię, nazwisko, stanowisko oraz nr telefonu osoby

odpowiedzialnej za bhp i ochronę zdrowia pracowników

Rejestr pracowników narażonych na

działanie szkodliwych czynników
biologicznych



rejestr pracowników pracodawca przechowuje przez okres

nie krótszy niż 10 lat od dnia ustania narażenia,



w przypadku narażenia na szkodliwy czynnik biologiczny, który

może być przyczyną choroby:

-

przewlekłej lub utajonej,

-

niemożliwej do zdiagnozowania do czasu rozwinięcia się,

-

o wyjątkowo długim okresie wylęgania,

-

o nawracającym charakterze w długim okresie, pomimo

leczenia,

-

mogącej powodować, poważne,długookresowe powikłania,

rejestr przechowywany jest przez okres 40 lat od dnia

ostatniego przypadku narażenia.

Rejestr pracowników narażonych na
działanie

szkodliwych czynników

biologicznych

Dostęp do rejestru posiadają:



właściwa jednostka organizacyjna służby

medycyny pracy,



właściwy inspektor sanitarny,



właściwy inspektor pracy.

Pracownikowi lub jego przedstawicielowi

udostępnia się informacje zawarte w rejestrze:



w pełnym zakresie - gdy informacja dotyczy tego

pracownika,



w ograniczonym zakresie - w przypadku gdy

informacja dotyczy innych pracowników

(zapewnienie anonimowości innym pracownikom).

Rejestr pracowników narażonych na

działanie szkodliwych czynników
biologicznych

W przypadku likwidacji lub upadłości
pracodawcy przekazuje on rejestr :



właściwemu wojewódzkiemu ośrodkowi
medycyny pracy,



właściwemu inspektorowi sanitarnemu.

Obowiązki pracodawcy



opracowanie i stosowanie procedur:
pobierania, transportu, przetwarzania
próbek
i materiałów pochodzenia ludzkiego lub
zwierzęcego



dezynfekcji



umożliwiających bezpieczne usuwanie
i postępowanie ze skażonymi odpadami

Obowiązki pracodawcy



stworzenie bezpiecznych warunków odkażania,

czyszczenia, niszczenia odzieży

i środków ochrony indywidualnej, które są

skażone szkodliwym czynnikiem biologicznym,



stworzenie bezpiecznych warunków spożywania

posiłków i napojów w wydzielonych

pomieszczeniach,



zapewnienie właściwych pomieszczeń, urządzeń

higieniczno-sanitarnych, a także środków

higieny osobistej oraz jeżeli to konieczne,

środków do odkażania skóry lub błon śluzowych.

Obowiązki pracodawcy

Rozpoznanie u pracownika choroby

związanej z czynnikiem biologicznym
powoduje:

poinformowanie

inspektora sanitarnego

o zachorowaniu

umożliwienie

przeprowadzenia

badań lekarskich

innym narażonym

pracownikom

przeprowadzenie

ponownej oceny

ryzyka zawodowego

na stanowisku pracy

eliminację

powstałego zagrożenia

Obowiązki pracodawcy

(

Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie

szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia
w środowisku pracy)

Pracodawca zleca wykonywanie prac

związanych z narażeniem na kontakt ze

szkodliwym czynnikiem biologicznym

zakwalifikowanym do grupy 3 lub 4

zagrożenia pracownikom właściwie

zabezpieczonym, w tym uodpornionym

przy użyciu dostępnych szczepionek.

Obowiązki pracodawcy

Pracodawca zobowiązany jest do zapewnienia

szczepień ochronnych pracownikom narażonym

na działanie szkodliwych czynników

biologicznych, o ile dostępna jest szczepionka.

Reguluje to Rozporządzenie Ministra Zdrowia z

dnia 28 listopada 2005r. w sprawie wykazu

stanowisk pracy oraz szczepień ochronnych

wskazanych do wykonania pracownikom

podejmującym pracę lub zatrudnionym na tych

stanowiskach
(Dz. U. Nr 250, poz. 2113).

L
p

Określenie stanowiska pracy

Szczepienia ochronne

1

Stanowiska pracy, na których występuje narażenie na kontakt z materiałem biologicznym pochodzenia ludzkiego
(krew i inne płyny ustrojowe oraz wydaliny i wydzieliny chorych)

przeciw wirusowemu
zapaleniu wątroby typu B

2

Stanowiska pracy, na których wykonywanie pracy związane jest z wyjazdami na obszary występowania zachorowań
na wirusowe zapalenia wątroby typu A

przeciw wirusowemu
zapaleniu wątroby typu A

3

Stanowiska pracy przy usuwaniu odpadów komunalnych i nieczystości ciekłych lub konserwacji urządzeń służących
temu celowi

przeciw wirusowemu
zapaleniu wątroby typu A

4

Stanowiska pracy wymagające częstego kontaktu z glebą

przeciw tężcowi

5

Stanowiska pracy przy usuwaniu odpadów komunalnych i nieczystości ciekłych lub konserwacji urządzeń służących
temu celowi

przeciw tężcowi

6

Osoby zatrudnione na stanowiskach związanych z obsługą osób przyjeżdżających z obszarów występowania błonicy
lub osoby wyjeżdżające na te obszary

przeciw błonicy

7

Stanowiska pracy w kompleksach leśnych na obszarach endemicznego występowania zachorowań na kleszczowe
zapalenie mózgu

przeciw kleszczowemu
zapaleniu mózgu

8

Stanowiska pracy związane z diagnostyką wścieklizny u zwierząt lub stanowiska pracy wymagające kontaktu z
nietoperzami

przeciw wściekliźnie

9

Stanowiska pracy na obszarach występowania zachorowań na żółtą gorączkę, jeżeli tak stanowią przepisy danego
kraju

przeciw żółtej gorączce

1
0

Stanowiska pracy związane z diagnostyką duru brzusznego i innych schorzeń jelitowych oraz stanowiska pracy przy
usuwaniu odpadów komunalnych i nieczystości ciekłych lub konserwacji urządzeń służących temu celowi

przeciw durowi brzusznemu

1
1

Pracownicy wypasający zwierzęta w warunkach potencjalnego zagrożenia ukąszeniem przez kleszcze w szczególności
w obszarach endemicznych występowania zachorowań na kleszczowe zapalenie mózgu

przeciw kleszczowemu
zapaleniu mózgu

1
2

Stanowiska pracy przy obsłudze zwierząt gospodarskich

przeciw tężcowi

Osoby zatrudnione w rejonach endemicznego występowania japońskiego zapalenia mózgu

przeciw japońskiemu
zapaleniu mózgu

ZNAK OSTRZEGAJĄCY
przed zagrożeniem biologicznym

Pracodawca ma obowiązek stosowania znaku
ostrzegającego przed

zagrożeniem

biologicznym

Profilaktyka chorób wywołanych przez

czynniki biologiczne

(1)



środki technologiczne, zmierzające do
niedopuszczenia do rozwoju szkodliwych
mikroorganizmów w surowcach i innych
elementach środowiska pracy,



stosowanie nowoczesnych systemów
wentylacyjnych
i odpylających oraz hermetyzacja procesu
produkcyjnego w celu ograniczenia emisji
bioaerozoli do powietrza strefy oddechowej,



wyposażenie pracowników w środki ochrony
osobistej, dostosowanych do specyfiki zagrożeń
w danym zakładzie pracy - skutecznie chroniące
układ oddechowy, błony śluzowe i skórę,

Profilaktyka chorób wywołanych przez

czynniki biologiczne (2)



zapewnienie odpowiednich warunków sanitarnych
i urządzeń odkażających w miejscu pracy,



fachowa opieka medyczna,zapewniająca
wykonywanie badań profilaktycznych i szczepień
ochronnych,



zastosowanie specjalnych systemów
bezpieczeństwa
w zakładach służby zdrowia i laboratoriach, gdzie
może występować narażenie na mikroorganizmy
wysoce zakaźne,



rozwijanie oświaty zdrowotnej,