Rozwój gospodarczy

państw świata

Opracował:

Rozwój gospodarczy państw

świata

• Mierniki rozwoju gospodarczego państw
• Podział krajów ze względu na różny

poziom rozwoju gospodarczego

• Cechy krajów wysoko rozwiniętych
• Cechy krajów słabo rozwiniętych
• Przyczyny i konsekwencje podziału świata

na biedne Południe i bogatą Północ

• Bibliografia

Mierniki rozwoju

gospodarczego

• Społeczne
• Ekonomiczne
• Gospodarcze
• Demograficzne
• Uwzględniające

jakość życia

Mierniki ekonomiczne

• PKB na 1 mieszkańca
• Dynamika przyrostu PKB
• Udział poszczególnych działów

w tworzeniu PKB

• Stopa bezrobocia

PKB na 1 mieszkańca

Źródło: Mały Rocznik
Statystyczny GUS 2006

Źródło: Kop J., Kucharska M., Szkurłat E.: Geografia społeczno-ekonomiczna Podręcznik Liceum ogólnokształcące

zakres rozszerzony; Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2003

Dynamika PKB i stopa

bezrobocia

Źródło: Kop J., Kucharska M., Szkurłat E.: Geografia społeczno-ekonomiczna Podręcznik Liceum ogólnokształcące

zakres rozszerzony; Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2003

Źródło: Mały
Rocznik
Statystyczny
GUS 2006

Wskaźniki gospodarcze

• Struktura towarowa handlu

zagranicznego

• Struktura zawodowa ludności
• Udział kraju w światowej produkcji

energii elektrycznej

• Intensywność produkcji rolnej

Struktura zawodowa

ludności

Źródło: Kop J., Kucharska M.,
Szkurłat E.: Geografia
społeczno-ekonomiczna
Podręcznik Liceum
ogólnokształcące zakres
rozszerzony; Wydawnictwo
Szkolne PWN, Warszawa
2003

Źródło: Mały
Rocznik
Statystyczny
GUS 2006

Udział wpływów z turystyki

w wartości eksportu

Źródło: Atlas Geograficzny. Świat. Polska, Wyd. Nowa Era Redakcja Kartograficzna, Wrocław 2005

Wskaźniki demograficzne

• Śmiertelność niemowląt
• Średnia długość życia
• Odsetek ludności nieumiejącej czytać
• Poziom skolaryzacji

Średnia długość trwania

życia

Źródło: Kop J., Kucharska M., Szkurłat E.: Geografia społeczno-ekonomiczna Podręcznik Liceum ogólnokształcące

zakres rozszerzony; Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2003

Źródło: Mały
Rocznik
Statystyczny
GUS 2006

Analfabetyzm

Źródło: Atlas Geograficzny. Świat. Polska, Wyd. Nowa Era Redakcja Kartograficzna, Wrocław 2005

Źródło: Kądziołka J.,
Kocimowski K.,
Wołonciej E.: Świat
w liczbach
2006/2007. Książka
wraz z płytą CD.
Wyd. WsiP.

Wskaźniki społeczne

• Spożycie kalorii i białka
• Udział wydatków na żywność w

budżetach domowych

• Liczba ludności przypadająca na 1

lekarza

• Dostęp do wody pitnej

Dzienne spożycie kalorii i

białka

Źródło: Skrzypczak W.: Geografia społeczno-ekonomiczna świata i Polski, Wyd. EFEKT, Warszawa 2004

Liczba osób przypadająca na 1

lekarza

Źródło: Atlas Geograficzny. Świat. Polska, Wyd. Nowa Era Redakcja Kartograficzna, Wrocław 2005

Źródło: Kądziołka J., Kocimowski K., Wołonciej E.: Świat w liczbach 2006/2007. Książka wraz z płytą CD. Wyd. WsiP.

Ludność w przeliczeniu na

1 lekarza. Łóżka w szpitalach

Źródło: Atlas Geograficzny. Świat. Polska, Wyd. Nowa Era Redakcja Kartograficzna, Wrocław 2005

Dostęp ludności do wody

pitnej

Źródło: Skrzypczak W.: Geografia społeczno-ekonomiczna świata i Polski, Wyd. EFEKT, Warszawa 2004

HDI (Human Development

Index)

Jest to wskaźnik rozwoju ludzkości

uwzględniający jakość życia. Obejmuje:

• Poziom PKB na 1 mieszkańca
• Średnią długość trwania życia
• Poziom higieny
• Poziom usług medycznych
• Odsetek osób nie umiejących czytać (KSR)
• Odsetek osób rozpoczynających szkołę

średnią i studia wyższe (KWR)

HDI

Źródło: Kop J., Kucharska M., Szkurłat E.: Geografia społeczno-ekonomiczna Podręcznik Liceum ogólnokształcące

zakres rozszerzony; Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2003

Podział krajów ze względu na

różny poziom rozwoju

gospodarczego

Źródło: Kop J., Kucharska M., Szkurłat E.: Geografia społeczno-ekonomiczna Podręcznik Liceum ogólnokształcące

zakres rozszerzony; Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2003

Kraje wysoko rozwinięte

gospodarczo

(KWR),

wg PKB

• PKB na 1 mieszkańca

powyżej 15 000 $

i

wysoki udział usług w tworzeniu PKB

Źródło: Kop J., Kucharska M., Szkurłat E.: Geografia społeczno-ekonomiczna Podręcznik Liceum ogólnokształcące

zakres rozszerzony; Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2003

Kraje średnio rozwiniętego

gospodarczo wg PKB

• PKB na 1 mieszkańca wynosi

od 7000

do 15 000 $

• Kraje: Meksyk, Brazylia, Wenezuela,

Argentyna, Chile, RPA, Libia, Malezja,
Polska, Czechy, Słowacja, Węgry,
Białoruś, Rosja, Litwa, Łotwa, Estonia

Kraje słabo rozwinięte

gospodarczo

(KSR)

• PKB na 1 mieszkańca wynosi

poniżej

7 000 $

• Wysoki udział rolnictwa i leśnictwa

w tworzeniu PKB

• Kraje: Chiny, Kazachstan, Iran, Turcja,

Ukraina

Najbiedniejsze: Etiopia, Sudan, Mali,

Niger, Nigeria, Demokratyczna

Republika Kongo

KWR

wg HDI

• Wskaźnik w krajach wysoko

rozwiniętych zawiera się w
wartościach

powyżej 1

• Kraje: USA, Kanada, Japonia,

Australia, Nowa Zelandia, Chile,
Argentyna, kraje Europy Zachodniej,
Polska, Czechy, Słowacja, Węgry,
Izrael

Kraje średnio rozwinięte

gospodarczo wg HDI

• Wskaźnik zawiera się w wartościach

0,5 do 0,8

KSR

wg HDI

• Wskaźnik zawiera się w wartościach

poniżej 0,5

• Kraje: kraje Afryki Równikowej, Nepal,

Afganistan, Bangladesz, Laos

HDI

Źródło: Kop J., Kucharska M., Szkurłat E.: Geografia społeczno-ekonomiczna Podręcznik Liceum ogólnokształcące

zakres rozszerzony; Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2003

Cechy KWR

Cechy demograficzne KWR

• Niski lub ujemny przyrost naturalny
• Starzejące się społeczeństwo
• Wysoka średnia długość życia
• Dominacja zatrudnienia w III i IV sektorze

gospodarki

• Dostępność wody pitnej
• Niska śmiertelność niemowląt
• Niski poziom analfabetyzmu
• Wysoki stopień skolaryzacji

Cechy ekonomiczne KWR

• Duży popyt na usługi i dobra konsumpcyjne

• Wysoki udział usług w tworzeniu PKB

• Wysoki udział handlu zagranicznego w

tworzeniu PKB

• Dobrze rozwinięty przemysł przetwórczy z

działami high – tech

• Chłonny rynek zbytu

• Malejąca energochłonność produkcji

• Rosnąca wydajność pracy

• Tworzenie i eksport nadwyżek kapitałowych

Cechy ekologiczne KWR

• Inwestycje proekologiczne i zamykanie

szkodliwych dla środowiska działów
przemysłu powodujące poprawianie się
stanu środowiska

• Wysoka świadomość ekologiczna

społeczeństwa

• Malejąca emisja CO2 i SO2 w związku z

coraz częstszym używaniem gazu
ziemnego, energii jądrowej lub
odnawialnych źródeł energii

Cechy rolnictwa KWR

• Wysoka kultura rolna

• Wysoka towarowość rolnictwa

• Wysoki udział roślin przemysłowych, warzyw i

owoców w produkcji rolnej

• Wysoki udział hodowli w produkcji rolnej

• Niski odsetek osób czynnych zawodowo

zatrudnionych w rolnictwie

• Duża powierzchnia gospodarstw rolnych

• Specjalizacja produkcji rolnej

• Wysoki stopień mechanizacji i chemizacji

• Dostosowywanie się rolnictwa do potrzeb rynkowych

• Dobrze rozwinięte zaplecze obsługi rolnictwa

• Duży dostęp do środków produkcji rolnej

Cechy KSR

Cechy demograficzne KSR

• Wysoki przyrost naturalny
• Urbanizacja w początkowym stadium lub

nadurbanizacja (kraje Ameryki Łacińskiej)

• Niska średnia długość życia
• Dominacja zatrudnienia w I sektorze

gospodarki

• Wysoka śmiertelność niemowląt
• Wysoki poziom analfabetyzmu
• Niski poziom skolaryzacji
• Niska dostępność do wody pitnej

Cechy ekonomiczne KSR

• Niski poziom PKB na 1 mieszkańca

• Niska kumulacja kapitału pozwalająca produkować

artykuły typu: odzież i żywność

• Niska wydajność pracy

• Niski udział handlu zagranicznego w tworzeniu PNB

• Brak specjalizacji produkcji przemysłowej

• Brak nadwyżek eksportowych

• Rosnące bezrobocie

• Surowce i płody rolna są głównym produktem

eksportowym

• Zadłużenie zagraniczne ze względu na niskie ceny

towarów wymienionych powyżej

• Niedorozwój infrastruktury technicznej

• Nisko wykwalifikowana siła robocza

Cechy ekologiczne KSR

• Brak pieniędzy na inwestycje ekologiczne

• Rozwój tradycyjnych gałęzi przemysłu

sprzyjających degradacji środowiska

• Udostępnianie swoich terytoriów za środki

finansowe na składowanie szkodliwych

odpadów i śmieci

• Degradacja środowiska np. wycinanie

lasów pierwotnych, w związku z rozwojem

cywilizacyjnym (na pola uprawne, drzewo

na opał, drzewo na sprzedaż, rozwój miast,

szlaki komunikacyjne)

Cechy rolnictwa KSR

• Niski poziom mechanizacji i chemizacji

• Monokulturowa uprawa roślin eksportowych prowadząca do

degradacji najlepszych gleb

• Niski udział hodowli w produkcji rolnej

• Dominacja upraw roślin alimentacyjnych związana ze

wzrostem zapotrzebowania na żywność

• Niedorozwój przetwórstwa rolno – spożywczego

• Brak płodozmianu prowadzący do wyjałowienia gleb

• Nieumiejętne nawodnianie prowadzące do zasolenia gleb

• Rozdrobnienie gospodarstw rolnych

• Wysokie zatrudnienie w rolnictwie

• Niska kultura rolna

• Stosowanie prymitywnych typów rolnictwa (żarowo –

odłogowe, pasterstwo koczownicze) w najbiedniejszych

krajach

Przyczyny i konsekwencje

podziału świata na biedne

Południe i bogatą Północ

Źródło: Kop J., Kucharska M., Szkurłat E.: Geografia społeczno-ekonomiczna Podręcznik Liceum ogólnokształcące

zakres rozszerzony; Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2003

Przyczyny dysproporcji

• Dominacja I sektora w KSR

• Coraz niższe ceny surowców i płodów rolnych na

rynkach światowych a tym samym coraz niższe wpływy

z eksportu w krajach Południa

• Konieczność sprowadzania przez KSR żywności oraz

produktów przemysłu przetwórczego szczególnie

maszyn i urządzeń

• Powyższe punkty skutkują coraz wyższym zadłużeniem

krajów Południa (ceny surowców i płodów rolnych są o

wiele niższe niż ceny maszyn i urządzeń)

• Coraz niższy poziom życia krajów Południa związany z

coraz gorszą sytuacja ekonomiczną przejawiający się

większą śmiertelnością niemowląt, wysokim poziomem

analfabetyzmu i niskim poziomem skolaryzacji

Źródło: Kop J., Kucharska M., Szkurłat E.: Geografia społeczno-ekonomiczna Podręcznik Liceum ogólnokształcące

zakres rozszerzony; Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2003

Konsekwencje dysproporcji

• Pogłębianie się napięć w krajach biednego

Południa

• Pojawianie się napięć pomiędzy Północą i

Południem spowodowanych poczuciem

niesprawiedliwości z jednej strony i

nielegalną imigracją z drugiej

• Niebezpieczeństwo rozwoju terroryzmu

przede wszystkim fundamentalistów

islamskich

• Niebezpieczeństwo załamania się światowego

systemu finansowego wskutek kryzysów

gospodarczych w krajach biednego Południa

Źródło: Kop J., Kucharska M., Szkurłat E.: Geografia społeczno-ekonomiczna Podręcznik Liceum ogólnokształcące

zakres rozszerzony; Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2003

Źródło: Kop J., Kucharska M., Szkurłat E.: Geografia społeczno-ekonomiczna Podręcznik Liceum ogólnokształcące

zakres rozszerzony; Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2003

Źródło: Kop J., Kucharska M., Szkurłat E.: Geografia społeczno-ekonomiczna Podręcznik Liceum ogólnokształcące

zakres rozszerzony; Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2003

Źródło: Kop J., Kucharska M., Szkurłat E.: Geografia społeczno-ekonomiczna Podręcznik Liceum ogólnokształcące

zakres rozszerzony; Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2003

Bibliografia

1. Skrzypczak W.: Geografia społeczno-ekonomiczna

świata i Polski, Wyd. EFEKT, Warszawa 2004, s.320

2. Starzomski J.: Paszport Maturzysty. Geografia.

Wydawnictwo eremis. Warszawa 2005. s.279

3. Kądziołka J., Kocimowski K., Wołonciej E.: Świat w

liczbach 2006/2007. Książka wraz z płytą CD. Wyd.

WsiP, s. 184

4. Mały Rocznik Statystyczny GUS 2006
5. Kop J., Kucharska M., Szkurłat E.: Geografia

społeczno-ekonomiczna Podręcznik Liceum

ogólnokształcące zakres rozszerzony;

Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2003; s.

326

6. Atlas Geograficzny. Świat. Polska, Wyd. Nowa Era

Redakcja Kartograficzna, Wrocław 2005