Konglomeraty
finansowe

NADZÓR NAD
KONGLOMERATAMI

Prof. dr hab. Irena Jędrzejczyk

Zakład Prawa i Finansów

Wydział Nauk Ekonomicznych SGGW

Warszawa

POJĘCIE NADZORU

Nadzór jest organem zwierzchnim
w stosunku do banków i dąży do
zapewnienia bezpieczeństwa
działalności bankowej, dozoruje
podległe mu banki oraz inne
instytucje finansowe, a
jednocześnie ogranicza ich
działalność.

 dyrektywa nr 48/2006 z dn. 14.06.2006

r. w sprawie prowadzenia działalności
przez instytucje kredytowe

 dyrektywa nr 49/2006 z dn. 14.06.2006

r. w sprawie adekwatności kapitałowej
firm inwestycyjnych i instytucji
kredytowych,

określane jako tzw. dyrektywa CRD(Capital

Requirements Directve).

ZASADY

FUNKCJONOWANIA

NADZORU

FINANSOWEGO

CELE DZIAŁANIA

NADZORU

Celem nadzoru nad rynkiem
finansowym jest zapewnienie
prawidłowego funkcjonowania tego
rynku, jego stabilności,
bezpieczeństwa oraz przejrzystości i
zaufania do niego, a także
zapewnienie ochrony interesów
uczestników rynku finansowego.

KONSTRUKCJA PRAWNA

NADZORU NAD RYNKIEM

FINANSOWYM W UNII

EUROPEJSKIEJ

harmonizacji regulacji

ostrożnościowych,

właściwości krajów macierzystych

w sprawowaniu nadzoru
bankowego,

 kooperacji państw członkowskich

w sprawowaniu nadzoru.

ZASADA HARMONIZACJI

REGULACJI

OSTROŻNOŚCIOWYCH

Wynika z zasady harmonizacji prawa rynku
usług finansowych opartej na minimalnych
standardach regulacyjnych. Rynek finansowy
UE jest integrowany poprzez prawo na
zasadach minimalnej harmonizacji i
wzajemnego uznania regulacji krajowych.
Pozwoliły one na świadczenie usług
finansowych w innych państwach
członkowskich na podstawie jednolitej licencji
i zgodnie z zasadą nadzoru państwa
macierzystego.

ZASADA NADZORU KRAJU

POCHODZENIA

Podstawowa zasada prowadzenia działalności
finansowej w UE. Zgodnie z jej treścią,
instytucja finansowa (kredytowa,
ubezpieczeniowa, inwestycyjna) mająca
siedzibę w kraju członkowskim UE podlega
nadzorowi ze strony właściwych władz kraju
macierzystego, kraju uzyskania licencji.
Zasada nadzoru państwa przyjmującego
(goszczącego) obowiązuje z kolei instytucje
finansowe z siedzibą poza obszarem UE, w
państwach trzecich świadczące usługi
finansowe w państwach członkowskich

KOOPERACJA PAŃSTW

CZŁONKOWSKICH

Jej celem jest nadzorowanie działalności instytucji
kredytowych prowadzonej w państwie członkowskim,
innym niż te, w którym posiadają one siedzibę
zarządu, w szczególności działalności prowadzonej za
pośrednictwem oddziału. W ramach współpracy
zainteresowane organy nadzoru przekazują sobie
wzajemnie wszelkie informacje dotyczące zarządzania
i własności instytucji kredytowych, mogące ułatwić
nadzór nad nimi i badanie warunków korzystania z
przyznanego im zezwolenia. Informacje te mogą
odnosić się w szczególności do płynności,
wypłacalności, przynależności do systemu
gwarantowania depozytów, limitów koncentracji
kapitałowej (ograniczania dużych zaangażowań),
procedur administracyjnych i rachunkowości oraz
mechanizmów kontroli wewnętrznej.

NADZÓR

OSTROŻNOŚCIOWY

Istotą nadzoru nad rynkiem finansowym
jest stosowanie wobec nadzorowanych
instytucji regulacji ostrożnościowych o
charakterze jakościowym i ilościowym,
służących ograniczaniu podejmowania
przez nie nadmiernego ryzyka i
zapewniających ochronę środków
zdeponowanych w innych instytucjach
finansowych.

NOWA UMOWA

KAPITAŁOWA

Stanowi kluczowy element nowej
europejskiej architektury finansowej i
podstawę regulacji w zakresie nadzoru
ostrożnościowymi.

Celem NUK jest zapewnienie, by
wysokość minimalnego kapitału własnego
banku wyznaczana zgodnie z regulacjami
nadzorczymi (kapitał regulacyjny) była
zbliżona do jego rzeczywistego kapitału
ekonomicznego (uwzględniającego realne
ryzyko ekonomiczne danego banku).

NADZÓR SKONSOLIDOWANY

Istota nadzoru skonsolidowanego polega na
monitoringu instytucji kredytowych
wchodzących w skład grup kapitałowych na
podstawie połączonych danych rachunkowych.
Nadzór skonsolidowany jest oparty na
założeniu całościowej oceny funkcjonowania
określonej grupy kapitałowej. Można go przy
tym określić jako nadzór nad grupą spółek
będących instytucjami finansowymi, w tym nad
grupą instytucji kredytowych na podstawie
skonsolidowanych danych ich sprawozdań
finansowych.

NADZÓR NAD

KONGLOMERATAMI

FINANSOWYMI

Nadzór uzupełniający ustanowiony został w
UE postanowieniami dyrektywy
2002/87/WE Parlamentu Europejskiego i
Rady z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie
dodatkowego nadzoru nad instytucjami
kredytowymi, zakładami ubezpieczeń oraz
firmami inwestycyjnymi wchodzącymi w
skład konglomeratu finansowego.

CELE NADZORU NAD
KONGLOMERATAMI

Ochrona stabilności finansowej instytucji
kredytowych, zakładów ubezpieczeń i firm
inwestycyjnych wchodzących w skład
konglomeratu finansowego. Regulacja
ustanawia jednolite zasady nadzoru nad
konglomeratami finansowymi w skali całej
UE oraz ustala reguły współpracy i wymiany
informacji między organami nadzoru nad
poszczególnymi podmiotami będącymi
częścią konglomeratu finansowego.

INSTYTUCJONALNA

STRUKTURA NADZORU NAD

RYNKIEM FINANSOWYM W

PAŃSTWACH

CZŁONKOWSKICH UE

Do głównych funkcji instytucji nadzoru

należy:

 funkcja regulacyjna (udział w

tworzeniu regulacji działalności
bankowej);

 funkcja kontrolno – nadzorcza (nadzór

i kontrola przestrzegania przez instytucje
kredytowe obowiązujących regulacji);

 funkcja licencyjna (wydawanie licencji

na prowadzenie działalności bankowej)

3 GŁÓWNE MODELE

SPRAWOWANIA NADZORU

NAD RYNKIEM

FINANSOWYM W KRAJACH

CZŁONKOWSKICH:

model sektorowy, zgodnie z którym sektorowy

bankowy, ubezpieczeniowy i rynek kapitałowy są
nadzorowane przez odrębne wyspecjalizowane instytucje
nadzorcze;

Twin Peaks, odpowiedzialność za nadzór ostrożnościowy

nad wszystkimi instytucjami finansowymi oraz kontrolę
przeprowadzanych przez te instytucje operacji
finansowych lokuje w 2 różnych organach nadzoru;

model nadzoru zintegrowanego sprawowania nadzoru

nad rynkiem finansowym wszystkie funkcje nadzorcze są
ulokowane w jednej instytucji nadzorczej (Financial Single
Authority, Financial Supervisory Authority, Financial
Services Authority; FSA), tzw. supernadzorcy (Single
Supervisor), która realizuje trans sektorowy nadzór
ostrożnościowy, jak i ochronę deponentów i inwestorów.
Jednolity nadzór finansowy funkcjonuje w 14 państwach
członkowskich UE.

Państwa

członkowskie UE

Model

sektorowy

Model

Twin

Peaks

Model nadzoru

zintegrowanego

Wyposażenie banku

centralnego w cele i

kompetencje

nadzorcze

BELGIA

FSA

CZECHY

FSA

TAK

DANIA

FSA

NIEMCY

FSA

TAK

ESTONIA

FSA

GRECJA

CB/S/I

TAK

HISZPANIA

CB/S/I

TAK

FRANCJA

B,S,I

IRLANDIA

FSA

WŁOCHY

CB/S/I

TAK

CYPR

B/CB,S,I

TAK

ŁOTWA

FSA

LITWA

B/CB,S,I

TAK

LUKSEMBURG

BS,I

WĘGRY

FSA

MALTA

FSA

HOLANDIA

CB/FSA***

TAK

AUSTRIA

FSA

TAK

PORTUGALIA

CB,S,I

****

TAK

SŁOWENIA

CB,S,G

TAK

SŁOWACJA

FSA

TAK

FINLANDIA

BS,I

SZWECJA

FSA

WIELKA
BRYTANIA

FSA

BUŁGARIA

CB,SI

TAK

RUMUNIA

CB,S,I

TAK

POLSKA

FSA

STRUKTURA NADZORU NAD RYNKIEM FINANSOWYM W

KRAJACH CZŁONKOWSKICH UE

zmiana struktury
instytucjonalnej
nadzoru z modelu
sektorowego na
nadzór zintegrowany
CB = bank
centralny
SB = wspólny
nadzór nad
działalnością
banków i rynkiem
papierów
wartościowych
FSA = nadzór
zintegrowany nad
rynkiem
finansowym
B = nadzór
bankowy
S =nadzór nad
rynkiem papierów
wartościowych
I = nadzór
ubezpieczeniowy
SI = nadzór nad
rynkiem papierów
wartościowych i
ubezpieczeń
G = departament
rządowy
(Ministerstwo
Finansów)