Doktryny i wartości

polityki społecznej

Uwarunkowania
realizacji polityki
społecznej

Realizowana polityka społeczna jest

wyznaczana i zależy od:



doktryny społeczno - politycznej



skutecznych instrumentów PS

Doktryna

– system naczelnych wartości,

którym należy podporządkować
osadzone w realiach miejsca i
czasu zestawy zmieniających
celów i sposobów ich realizacji.

Doktryna polityczna



- to wynikający z danej

ideologii

oraz uporządkowany zbiór
poglądów na

życie polityczne

danego

społeczeństwa

z

zagadnieniami

władzy

i

ustroju

państwa na czele.

Musi zawierać

wskazania teoretyczne i

praktyczne

jak zrealizować te poglądy w

określonym czasie i przestrzeni.

Doktryna polityczna /2/



– uporządkowany zespół
teoretycznych poglądów (np.

partii politycznych

) dotyczących

społeczeństwa

i

państwa

, zawiera

wskazania praktyczne (metody)
realizacji tych poglądów, a także
zagadnienia z zakresu władzy,
prawa, ustroju państwa

Otoczenie społeczne

Charakterystyka otoczenia

społecznego



uwarunkowania społeczne:

- ład społeczny
- mechanizmy stymulacji aktywności



uwarunkowania ekonomiczne:

- związki z gospodarką;
- ład /system/ ekonomiczny

Naczelne wartości
w polityce społecznej



1. Dobrobyt (społeczny).



2. Potrzeby.



3. Bezpieczeństwo socjalne.



4. Socjalne prawa człowieka.



6. Struktura społeczna.



7. Integracja społeczna.



8. Postęp i rozwój społeczny.



9. Kwestie społeczne.



10. Sprawiedliwość społeczna

Dobrobyt społeczny



„Polityka społeczna powstała jako metoda i
teoria przezwyciężania niedostatku, jako
szukanie sprawiedliwości w społeczeństwie
i zapewnienie warunków życia we
względnym dobrobycie wszystkim
obywatelom państwa bez względu na ich
pozycję w społeczeństwie, poziom
wykształcenia i wykonywany zawód”

(Jan Szczepański).

Potrzeby społeczne



Polityka społeczna obejmuje „wszystkie
zakresy działania, których bezpośrednim
celem jest zaspokajanie ważnych potrzeb
szerokich

warstw

ludności”,

a

jej

podstawowy cel, to „zaspokajanie potrzeb
ludzkich w tym szerokim zakresie, który
decyduje o prosperowaniu jednostek, a
przez to o prawidłowym rozwoju całego
społeczeństwa” (Wacław Szubert, wczesne
lata 1970.)

Bezpieczeństwo
socjalne



Polityka społeczna to
„odpowiedzi polityki
państwowej na podstawowe
ryzyka społeczne dla
zatrudnienia, dochodu i
bezpieczeństwa socjalnego”
(Edwin Amenta).

Socjalne prawa
człowieka



„Prawa tworzą najtrwalsze podstawy

polityki społecznej. To one zapewniają

wszystkim członkom społeczeństwa równe

szanse. Gdy prawa człowieka stanowią

bazę, działania państwa w obszarze

polityki społecznej przestają być kwestią

dobroczynności lub opieki ukierunkowanej na

członków społeczeństwa, którym w mniejszym

stopniu dopisało szczęście; stają się natomiast

sprawą zagwarantowania wszystkim takich

samych

praw”

(Zrewidowana

Strategia

Spójności Społecznej Rady Europy).

Struktura społecznea



Polityka społeczna oznacza „celową

działalność państwa i innych

podmiotów społecznych zmierzającą

do wywołania pożądanych zmian

struktury społecznej” (Michał Olędzki);



„polityka społeczna jest

zinstytucjonalizowaną kontrolą usług,

agend i organizacji, służącą

utrzymywaniu lub zmienianiu

struktury społecznej i wartości” (Peter

Townsend).

Integracja społeczna



„Polityka społeczna ma na celu

zapewnienie pokoju i zgody wśród

warstw społecznych” (Stanisław

Głąbiński)



„Jednym z podstawowych aspektów

ładu społecznego projektowanego i

urzeczywistnianego przez politykę

społeczną jest spójność społeczna,

która jest pochodną kształtu i siły

więzi społecznych… Celem programów

socjalnych było wzmacnianie więzi

społecznych” (Marek Rymsza).

Postęp i rozwój
społeczny



„W ujęciu najszerszym rozumie się politykę

społeczną jako umiejętność wyboru

podstawowych celów rozwoju społecznego na

bliższą i dalszą metę i ustalenia – zgodnie z

nimi – kryteriów oceny bieżącej działalności

publicznej [… i] …jako celowe organizowanie

postępu społecznego” (Jan Danecki).



„Celem polityki społecznej i planowania

społecznego jest zapewnienie – w drodze

bezpośredniego kształtowania i pośredniego

oddziaływania – wszechstronności postępu

społecznego…” (Kazimierz Secomski).

Kwestie społeczne



Polityka społeczna to polityka
państwa, której celem jest
rozwiązywanie

kwestii

społecznych oraz łagodzenie
konfliktów i napięć z nimi
związanych.



(Szarfenberg)

Sprawiedliwość
społeczna



Szeroko rozumiana polityka społeczna może być

określona jako nieustanne, zorganizowane i

świadome działanie nakierowane na

utrzymywanie względnej równowagi między

dwiema wartościami: wolnością i równością”

(Edmund Wnuk-Lipiński).



„Polityka społeczna w najbardziej ogólnym sensie

jest procesem redystrybucji dóbr i usług wedle

pewnych normatywnych założeń (zwanych często

<<sprawiedliwością społeczną>>)”, „Polityka

społeczna rozumiana jako proces redystrybucji

jest więc podejmowana w celu <<korekcji>> tych

procesów gospodarczych i społecznych, które

naruszają zespół wartości definiowanych jako

sprawiedliwość społeczna” (jw.).

Modele działalności
socjalnej
państwa



liberalny – bez udziału państwa,



instytucjonalny –
redystrybucyjny, z pominięciem
mechanizmów rynkowych



motywacyjny - związany z
modelem osiągnięć zawodowych

Modele działalności
socjalnej
państwa



model

liberalny

– potrzeby społeczne realizowane są w

ramach rynku prywatnego i w rodzinie; polityka

społeczna to działania selektywne, świadczenia są z

reguły selektywne,



model

redystrybucyjny

– odpowiedzialność za

bezpieczeństwo socjalne jednostki ponosi

społeczeństwo; polityka społeczna dokonuje

redystrybucji dochodów, świadczenia z reguły

powszechne,



model

motywacyjny

– programy socjalne nie powinny

zakłócać procesów gospodarki rynkowej; polityka

społeczna wykorzystuje m.in. lokalny potencjał

społeczny, świadczenia z reguły zależą od statusu

jednostki na rynku pracy.

Model motywacyjny



- dopuszcza udział państwa,



- nie zakłóca mechanizmów
rynkowych



- potrzeby zaspokajane zgodnie ze

statusem na rynku pracy
/zasługi, wydajność/

Realizacja potrzeb
społecznych



Sposób realizacji potrzeb
społecznych – zawsze w centrum
uwagi obywateli

i podmiotów publicznych

Specyfika potrzeb
społecznych



Potrzeby – mają charakter lokalny



W ich zaspokajaniu bierze udział
państwo



Sposób realizacji polityki
społecznej jest źródłem aktywizacji
społeczności lokalnej

Główne doktryny
dla polityki społecznej



1. Liberalizm



2. Katolicka doktryna społeczna



3. Socjalizm

Liberalizm

Doktryna indywidualistyczna



1.wolność jednostki



2. nienaruszalność własności
prywatnej



3. dążenie do bogacenia się

Liberalizm – gł. tezy



Pomoc ubogim – nieefektywna społecznie

/hodowanie nędzy,
zmniejszenie rentowności gospodarki/



- Sprzeciw wobec interwencjonizmu
państwa w gospodarce



- Odrzucenie ustawodawstwa socjalnego



- Akceptacja nierówności społecznych

Liberalizm – ewolucja
doktryny



socjalny liberalizm: welfare state,
„trzecia droga’



neoliberalizm

Społeczna doktryna
Kościoła

Podstawowe zasady w:
encykliki, dokumenty soborowe
Zasady



dobra wspólnego



solidarności



pomocniczości



uczestnictwo

Główne Encykliki



Rerum novarum – Leon XIII 1891



Quadrogessimo Anno – Pius XI 1931



Mater et Magistra – Jan XXXIII - 1961



Jan Paweł II

Laborem exercens 1981
Solicitudo rei socialis 1987
Centissimus Annus 1991

Laborem exercens 1981



kluczem do rozwiązania kwestii

społecznej jest praca, która ma

pierwszeństwo w sferze polityki

społecznej i gospodarczej



istotne znaczenie prawa do:

odpoczynku
emerytury
ochrony na starość

Centissimus Annus 1991



za społeczną gospodarką rynkową

- wolny rynek
- dobro wspólne
- ochrona środowiska naturalnego



za państwem pomocniczym



teza; społeczności wyższego rzędu
wspierają społeczności niższego rzędu

Społeczna doktryna
Kościoła – gł. zasady



dobro wspólne



solidarność



pomocniczość



uczestnictwo

Socjalizm



Socjalizm,



Socjalizm demokratyczny,



Marksizm

Marksizm



Likwidacja własności prywatnej  likwidacja

nierówności /falsyfikacja założenia/



Skutek: państwowa polityka społeczna

Powszechność
Bezpłatność, np. o. z., edukacja,
wypoczynek



Wzrost stopy redystrybucji



Wzrost funduszu spożycia zbiorowego

Socjaldemokratyzm



Założenie: reformowalność
państwa kapitalistycznego



Nacisk: właściwe zasady i
proporcje w podziale dochodu
narodowego

Socjaldemokratyzm 2

Państwowa polityka społeczna



zapewnia powszechny dostęp do
świadczeń i usług społecznych



tworzy odpowiednie instrumenty
tej polityki



wspierana przez NGO, co powoduje
jej modyfikacje

Socjaldemokratyzm 3

Ewolucja doktryny



Trzecia droga” – A. Giddens



Idea równości - N. Bobio



Polityka emancypacyjna – dot. szans
życiowych



Indywidualizm zinstytucjonalizowany

/U. Beck/

Decentralizacja
polityki społecznej



konsekwencją ograniczania zaangażowania państwa

Ukryte założenia:



państwo nie jest w stanie skutecznie

rozwiązać wielu problemów społecznych



wzrost udziału podmiotów

niepublicznych w praktyce społecznej,



władze lokalne posiadają lepsze

rozeznanie potrzeb socjalnych obywateli



potrzeby odbudowy społeczeństwa

obywatelskiego