NATURA CZY KULTURA -

CZYNNIK BIOLOGICZNY

I SPOŁECZNY

W ROZWOJU

CZŁOWIEKA

Prezentacja opracowana przez M.Kochan-Wójcik

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

1

OD CZEGO ZALEŻĄ RÓŻNICE

INTELEKTUALNE I

OSOBOWOŚCIOWE ?

GENY

ŚRODOWI

SKO

2

ROLA GENÓW

badanie inteligencji i cech

osobowości osób o rożnym stopniu

pokrewieństwa

3

ŚREDNIE KORELACJE Z

WYBRANYCH BADAŃ

NAD BLIŹNIĘTAMI

DOTYCZĄCE RÓŻNYCH

ZDOLNOŚCI

4

Opr. na podst. Firkowska-Mankiewicz A. (1993) Spór o inteligencję człowieka. PAN IFiS, Warszawa

5

KORELACJA WSPÓŁCZYNNIKÓW

INTELIGENCJI W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA

PODOBIEŃSTWA GENETYCZNEGO

Opr. na podst. Firkowska-Mankiewicz A. (1993) Spór o inteligencję człowieka. PAN IFiS, Warszawa

6

ROLA ŚRODOWISKA

analiza wpływów środowiskowych

na rozwój jednostek

7

Badania nad

szczurami

Wyodrębniono dwie grupy szczurów:
• zdolne
• mało zdolne

Wychowywano je w trzech typach

warunków:

• przypominających środowisko naturalne
• wzbogaconych
• zubożonych

8

Badanie umiejętności

szczurów

-

wyniki badania

Opr. na podst. Firkowska-Mankiewicz A. (1993) Spór o inteligencję człowieka. PAN IFiS, Warszawa

9

Wnioski z badań

Uwarunkowania środowiskowe

pozwalają na rozwój potencjału

znacznie ponad przeciętną, jednak

uwarunkowania genetyczne wydają

się być w pewnym momencie barierą

nie do przekroczenia.

10

HIPOTEZA PROGU:

Rozwój intelektualny zależy zarówno od genów jak i środowiska w tzw.

dolnym przedziale -niekorzystnych oddziaływań środowiskowych.

Powyżej pewnego progu (gdy warunki materialno-kulturowe kształtują

się pomyślnie), rozwój intelektualny ogranicza już wyłącznie genotyp.

ŚRODOWISK
O

GENOTYP

KORZYSTNE

WARUNKI
MATERIALNO-
KULTUROWE

NIEKORZYSTN
E

11

Czym są

dobre warunki

środowiskowe ?

•Otoczenie rodzinne

•Edukacja

12

Stres psychospołeczny

Dochód rodzinny

Status rodzinny

Ilość dzieci w rodzinie

Wiek rodziców

Wykształcenie rodziców

Aspiracje rodziców

Nacisk na osiągnięcia

dziecka

Styl wychowania

Otoczenie rodzinne:

13

Edukacja:

•charakter działań nauczycieli podczas lekcji
•nagradzanie uczniów za osiągnięcia
•zapewnianie dobrych warunków do nauki
•obarczanie osobistą odpowiedzialnością za

uzyskiwane wyniki

•stopień nacisku na

osiągnięcia szkolne

(Rutter 1979)

14

Jak wyjaśnić podobieństwo

zachowań i losów życiowych

oddzielnie wychowywanych

bliźniąt jednojajowych ?

HIPOTEZA INTERAKCYJNA

15

ale to GENY
decydują o sposobie
poznawania świata
przez człowieka oraz
organizowania
środowiska, w
którym człowiek żyje.

GENY

 
 

Rozwój jest efektem
dziedziczenia i wpływów
środowiska,

HIPOTEZA INTERAKCYJNA

16

Sposoby wpływu genotypu

na środowisko

:

• pasywny
• realizujący się na zasadzie

wywołania (evocative)

• aktywny

17

PODSUMOWANIE

opr. Elżbieta Małkiewicz

18

• możliwości poznawcze zależą w dużej mierze od

uwarunkowań genetycznych

• wzbogacone środowisko pomaga zwłaszcza tym, których

możliwości są niższe, ograniczone

• aktywność i praca pozwalają także rozwinąć słabsze

strony człowieka - należy mu stworzyć taką szansę

• im mniejsze dziecko, tym większa możliwość

pozytywnego wpływu środowiskowego

• pozwólmy dzieciom na własną aktywność żeby mogły

odkryć w czym są dobre

• samodzielność ważna jest zwłaszcza w okresie

adolescencji

19

Literatura:

Zimbardo P. (1999) Psychologia i życie..., s. 155-157.
Seligman D. (1995) O inteligencji prawie wszystko. PWN,

Warszawa, rozdz. 7,8.

Firkowska-Mankiewicz A. (1993) Spór o inteligencję człowieka.

PAN IFiS, Warszawa, s.38, 52-57.

Eysenck H., Eysenck M (2003) Podpatrywanie umysłu. Dlaczego

ludzie zachowują się tak, jak się zachowują?; GWP

Prezentacja przygotowana na podstawie powyższej literatury oraz

materiałów własnych przez zespół psychologów CEN UWr.

20