.

Wpływ czynników

fizykalnych na ustrój

człowieka.

Czynniki

Czynniki

termiczne.

termiczne.

Wpływ czynników fizykalnych

Wpływ czynników fizykalnych

na ustrój człowieka. Czynniki

na ustrój człowieka. Czynniki

termiczne.

termiczne.

CZYNNIKI FIZYKALNE NATURALNE

CZYNNIKI FIZYKALNE NATURALNE



promienie słoneczne

promienie słoneczne



ciepło

ciepło



zimno

zimno



wyładowanie elektryczne

wyładowanie elektryczne



Ciśnienie

Ciśnienie

CZYNNIKI FIZYKALNE SZTUCZNE

CZYNNIKI FIZYKALNE SZTUCZNE



Wytworzone przez generatory

Wytworzone przez generatory

Leczniczy wpływ czynników
fizykalnych:

1.

1.

cele ogólne

cele ogólne

- usunięcie procesów chorobowych lub ich następstw

- usunięcie procesów chorobowych lub ich następstw

- zapobieganie postępom choroby

- zapobieganie postępom choroby

- usuwanie dolegliwości (jonoforeza)

- usuwanie dolegliwości (jonoforeza)

- uzyskanie zdrowia i jego utrwalenie

- uzyskanie zdrowia i jego utrwalenie

2.

2.

cele główne

cele główne

- zwalczanie bólu

- zwalczanie bólu

- zwalczanie stanów zapalnych

- zwalczanie stanów zapalnych

- zwiększenie odporności ogólnej ustroju, zapobieganie zakażeniom

- zwiększenie odporności ogólnej ustroju, zapobieganie zakażeniom

- usprawnienie mechanizmów regulujących układ krążenia,

- usprawnienie mechanizmów regulujących układ krążenia,

oddychania, przemiany materii

oddychania, przemiany materii

- termoregulacji oraz ukrwienia skóry

- termoregulacji oraz ukrwienia skóry

- poprawa i utrzymanie wydolności ogólnej ustroju

- poprawa i utrzymanie wydolności ogólnej ustroju

- normalizacja wegetatywnych procesów życiowych (niezależnych

- normalizacja wegetatywnych procesów życiowych (niezależnych

od woli)

od woli)

- usprawnienie czynności poszczególnych narządów i całego

- usprawnienie czynności poszczególnych narządów i całego

organizmu

organizmu

- profilaktyka skutków dezadaptacji organizmu od środków

- profilaktyka skutków dezadaptacji organizmu od środków

termicznych (hartowanie)

termicznych (hartowanie)



Medycyna fizykalna zajmuje się

Medycyna fizykalna zajmuje się

zastosowaniem metod fizycznych w

zastosowaniem metod fizycznych w

celach leczniczych, zapobiegawczych i

celach leczniczych, zapobiegawczych i

diagnostycznych. Pozostaje ona w ścisłej

diagnostycznych. Pozostaje ona w ścisłej

łączności z teoretycznymi i klinicznymi

łączności z teoretycznymi i klinicznymi

dyscyplinami medycyny oraz wieloma

dyscyplinami medycyny oraz wieloma

dziedzinami fizyki, techniki i nauk

dziedzinami fizyki, techniki i nauk

przyrodniczych.

przyrodniczych.

W zakres medycyny

W zakres medycyny

fizykalnej

fizykalnej

wchodzą:

wchodzą:

-

-

fizykoterapia

fizykoterapia

-fizjoprofilaktyka

-fizjoprofilaktyka

-fizykalne metody

-fizykalne metody

diagnostyczne

diagnostyczne

Dział fizjoprofilaktyki obecnie rozwija się

Dział fizjoprofilaktyki obecnie rozwija się

dynamicznie wraz z narastającą technizacją

dynamicznie wraz z narastającą technizacją

życia i związanym z tym powiększaniem się

życia i związanym z tym powiększaniem się

liczby tzw. chorób cywilizacyjnych. Przyczyna ich

liczby tzw. chorób cywilizacyjnych. Przyczyna ich

występowania jest zaburzenie naturalnego

występowania jest zaburzenie naturalnego

stanu równowagi między organizmem ludzkim a

stanu równowagi między organizmem ludzkim a

otoczeniem. W celu zapobiegania tym chorobom

otoczeniem. W celu zapobiegania tym chorobom

obserwuje się obecnie w lecznictwie dążność od

obserwuje się obecnie w lecznictwie dążność od

wykorzystania czynników fizykalnych,

wykorzystania czynników fizykalnych,

pozwalających zwiększyć odporność organizmu

pozwalających zwiększyć odporność organizmu

oraz usprawnić procesy adaptacyjne.

oraz usprawnić procesy adaptacyjne.

Szczególnie duże możliwości stwarza w tej

Szczególnie duże możliwości stwarza w tej

dziedzinie stosowanie promieni nadfioletowych,

dziedzinie stosowanie promieni nadfioletowych,

wodolecznictwa oraz lecznictwa

wodolecznictwa oraz lecznictwa

uzdrowiskowego.

uzdrowiskowego.



Czynniki fizykalne mogą być

Czynniki fizykalne mogą być

naturalne lub sztuczne

naturalne lub sztuczne

, wytworzone

, wytworzone

przez odpowiednie generatory.

przez odpowiednie generatory.

Do

Do

naturalnych czynników fizykalnych

naturalnych czynników fizykalnych

należą:

należą:

czynniki fizyczne biosfery,

czynniki fizyczne biosfery,

czyli sfery, w której rozwija się życie

czyli sfery, w której rozwija się życie

zwierzęce i roślinne.

zwierzęce i roślinne.

Należą do nich:

Należą do nich:

oddziałujące na ustrój ludzki czynniki

oddziałujące na ustrój ludzki czynniki

termiczne, promieniowanie słoneczne,

termiczne, promieniowanie słoneczne,

elektryczność, ciśnienie atmosferyczne

elektryczność, ciśnienie atmosferyczne

oraz ruchy i wilgotność powietrza.

oraz ruchy i wilgotność powietrza.

Różne postacie energii, będące czynnikami fizykalnymi, można

Różne postacie energii, będące czynnikami fizykalnymi, można

w zależności od ich właściwości podzielić w następujący

w zależności od ich właściwości podzielić w następujący

sposób

sposób

:

:



Czynniki termiczne -

Czynniki termiczne -

Odgrywają kluczową

Odgrywają kluczową

role w fizykoterapii, wiele zabiegów z różnych jej

role w fizykoterapii, wiele zabiegów z różnych jej

działów bazuje na oddziaływaniu tych właśnie

działów bazuje na oddziaływaniu tych właśnie

czynników. Chodzi tu o działanie ciepła oraz zimna.

czynników. Chodzi tu o działanie ciepła oraz zimna.

Bodźcem dla organizmu jest energia cieplna, która

Bodźcem dla organizmu jest energia cieplna, która

może być przekazana drogą przewodzenia,

może być przekazana drogą przewodzenia,

przenoszenia i promieniowania lub wytworzona w

przenoszenia i promieniowania lub wytworzona w

tkankach w wyniku przepływu prądu o wielkiej

tkankach w wyniku przepływu prądu o wielkiej

częstotliwości, oddziaływaniu na nie pól elektrycznych,

częstotliwości, oddziaływaniu na nie pól elektrycznych,

magnetycznych lub elektromagnetycznych o wielkiej

magnetycznych lub elektromagnetycznych o wielkiej

częstotliwości. Ciepło powstaje również w tkankach

częstotliwości. Ciepło powstaje również w tkankach

pod wpływem drgań mechanicznych o częstotliwości

pod wpływem drgań mechanicznych o częstotliwości

przewyższającej granicę słyszalności ucha ludzkiego,

przewyższającej granicę słyszalności ucha ludzkiego,

czyli ultradźwięków.

czyli ultradźwięków.



Czynnik fotochemiczny-

Czynnik fotochemiczny-

czynnik ten zależy od

czynnik ten zależy od

reakcji fotochemicznych zachodzących w tkankach

reakcji fotochemicznych zachodzących w tkankach

pod wpływem promieni nadfioletowych.

pod wpływem promieni nadfioletowych.



Czynnik elektrokinetyczny-

Czynnik elektrokinetyczny-

różnego rodzaju

różnego rodzaju

prądy impulsowe powodują pobudzenie tkanki

prądy impulsowe powodują pobudzenie tkanki

nerwowej i mięśniowej. Wynikiem tego pobudzenia

nerwowej i mięśniowej. Wynikiem tego pobudzenia

są skurcze mięśni.

są skurcze mięśni.



Czynniki elektrochemiczne-

Czynniki elektrochemiczne-

istotą działania tych

istotą działania tych

czynników jest przepływ przez tkanki stałego prądu

czynników jest przepływ przez tkanki stałego prądu

elektrycznego. Ponieważ zaródź komórek oraz płyn

elektrycznego. Ponieważ zaródź komórek oraz płyn

pozakomórkowy stanowią roztwór elektrolitów,

pozakomórkowy stanowią roztwór elektrolitów,

przepływ prądu powoduje przemieszczenie jonów i

przepływ prądu powoduje przemieszczenie jonów i

zmiany w ich stężeniu, co wpływa z kolei na

zmiany w ich stężeniu, co wpływa z kolei na

chemizm tkanek. Czynnik ten stanowi również istotę

chemizm tkanek. Czynnik ten stanowi również istotę

jontoforezy, która polega na wprowadzeniu do

jontoforezy, która polega na wprowadzeniu do

tkanek jonów działających leczniczo.

tkanek jonów działających leczniczo.



Czynniki mechaniczne i kinetyczne -

Czynniki mechaniczne i kinetyczne -

są wytwarzane oddziaływaniem

są wytwarzane oddziaływaniem

mechanicznym. Przykładem może być

mechanicznym. Przykładem może być

ciśnienie hydrostatyczne wody w czasie

ciśnienie hydrostatyczne wody w czasie

kąpieli, uderzenie strumienia wody o

kąpieli, uderzenie strumienia wody o

ciało w zabiegach wodoleczniczych,

ciało w zabiegach wodoleczniczych,

masaż oraz nacieranie. Czynnik

masaż oraz nacieranie. Czynnik

kinetyczny oddziałuje na organizm w

kinetyczny oddziałuje na organizm w

przypadkach wykonywania ćwiczeń

przypadkach wykonywania ćwiczeń

ruchowych biernych, wspomaganych i

ruchowych biernych, wspomaganych i

czynnych.

czynnych.

Odczyn występujący w tkance w wyniku zadziałania

Odczyn występujący w tkance w wyniku zadziałania

na nią określonej postaci energii zależy od:

na nią określonej postaci energii zależy od:

-ilości energii

-ilości energii

-czasu działania energii

-czasu działania energii

-właściwości tkanki

-właściwości tkanki



Jeśli natężenie danego czynnika

Jeśli natężenie danego czynnika

fizykalnego jest małe, a czas jego działania

fizykalnego jest małe, a czas jego działania

krótki, to

krótki, to

odczyn

odczyn

jest minimalny

jest minimalny

lub nie

lub nie

występuje wcale. W celu uzyskania, zatem

występuje wcale. W celu uzyskania, zatem

odczynu konieczne jest dostarczenie do

odczynu konieczne jest dostarczenie do

tkanki określonej ilości energii o której

tkanki określonej ilości energii o której

decyduje jej natężenie i czas działania.

decyduje jej natężenie i czas działania.

Najmniejszy stwierdzalny odczyn nazywa

Najmniejszy stwierdzalny odczyn nazywa

się

się

odczynem progowym

odczynem progowym

. Zwiększanie

. Zwiększanie

natężenia danego czynnika lub wydłużanie

natężenia danego czynnika lub wydłużanie

czasu jego oddziaływania nasila oczywiście

czasu jego oddziaływania nasila oczywiście

odczyn tkanki. Stopień odczynu zależy od

odczyn tkanki. Stopień odczynu zależy od

wrażliwości tkanki na daną postać energii.

wrażliwości tkanki na daną postać energii.

Wyróżnia się odczyny :

Wyróżnia się odczyny :



nieodwracalne

nieodwracalne

, powstałe w wyniku uszkodzenia

, powstałe w wyniku uszkodzenia

tkanek, oraz odczyny odwracalne, które ustępują

tkanek, oraz odczyny odwracalne, które ustępują

po upływie pewnego czasu. W pierwszym

po upływie pewnego czasu. W pierwszym

przypadku w zależności od nasilenia bodźca,

przypadku w zależności od nasilenia bodźca,

dochodzi do uszkodzenia tkanki, czyli upośledzenia

dochodzi do uszkodzenia tkanki, czyli upośledzenia

lub zniesienia jej czynności, oraz zaburzenia lub

lub zniesienia jej czynności, oraz zaburzenia lub

zniszczenia jej struktury. Rodzaj i stopień odczynu

zniszczenia jej struktury. Rodzaj i stopień odczynu

zależy również od stanu czynnościowego tkanki.

zależy również od stanu czynnościowego tkanki.

Tkanki wykazujące prawidłowe czynności regulują

Tkanki wykazujące prawidłowe czynności regulują

w określony sposób, który można przewidywać.

w określony sposób, który można przewidywać.

Odczyn taki nazywa się

Odczyn taki nazywa się

odczynem normalnym

odczynem normalnym

.

.

W przypadkach, gdy tkanki są zmienione

W przypadkach, gdy tkanki są zmienione

chorobowo lub zaburzone są mechanizmy

chorobowo lub zaburzone są mechanizmy

ustrojowe decydujące o odczynie, może wystąpić

ustrojowe decydujące o odczynie, może wystąpić

skutek odmienny od spodziewanego. Odczyn taki

skutek odmienny od spodziewanego. Odczyn taki

nazywa się

nazywa się

odczynem paradoksalnym.

odczynem paradoksalnym.

Odczyn ustroju na bodźce cieplne może

Odczyn ustroju na bodźce cieplne może

być miejscowy i ogólny

być miejscowy i ogólny

.

.



Jednym z podstawowych odczynów organizmu na

Jednym z podstawowych odczynów organizmu na

ciepło jest odczyn ze strony naczyń krwionośnych.

ciepło jest odczyn ze strony naczyń krwionośnych.

Zachowanie się naczyń krwionośnych pod wpływem

Zachowanie się naczyń krwionośnych pod wpływem

ciepła określa prawo Dastre-Morata.

ciepła określa prawo Dastre-Morata.



Odczyn miejscowy-

Odczyn miejscowy-

w przypadku promieniowania

w przypadku promieniowania

podczerwonego, występuje w miejscu

podczerwonego, występuje w miejscu

napromieniowania, obejmując jednak swym zasięgiem

napromieniowania, obejmując jednak swym zasięgiem

sąsiadujące z nim okolice. Polega on na rozszerzeniu

sąsiadujące z nim okolice. Polega on na rozszerzeniu

naczyń krwionośnych skóry, powodując jej

naczyń krwionośnych skóry, powodując jej

zaczerwienienie; stąd odczyn ten nazywa się

zaczerwienienie; stąd odczyn ten nazywa się

rumieniem cieplnym. Odczyn miejscowy powstaje w

rumieniem cieplnym. Odczyn miejscowy powstaje w

wyniku podniesienia temperatury tkanek, powodując

wyniku podniesienia temperatury tkanek, powodując

zwiększony przepływ krwi, co ma znaczenie w leczeniu

zwiększony przepływ krwi, co ma znaczenie w leczeniu

stanów zapalnych. Niezależnie od wpływu na naczynia

stanów zapalnych. Niezależnie od wpływu na naczynia

krwionośne ciepło działa uśmierzająco na ból i

krwionośne ciepło działa uśmierzająco na ból i

powoduje zmniejszenie napięcia mięśniowego.

powoduje zmniejszenie napięcia mięśniowego.



Odczyn ogólny-

Odczyn ogólny-

jeśli organizmowi

jeśli organizmowi

dostarczy się dużą ilość ciepła w warunkach

dostarczy się dużą ilość ciepła w warunkach

utrudniających jego oddawanie, to odczyn

utrudniających jego oddawanie, to odczyn

wyrazi się znacznym podniesieniem

wyrazi się znacznym podniesieniem

temperatury ciała, czyli jego przegrzaniem.

temperatury ciała, czyli jego przegrzaniem.

Stan taki powoduje zmiany w wielu

Stan taki powoduje zmiany w wielu

układach i narządach ustroju. Przegrzanie

układach i narządach ustroju. Przegrzanie

uruchamia mechanizm termoregulacyjny,

uruchamia mechanizm termoregulacyjny,

związany głównie z wydzielaniem potu.

związany głównie z wydzielaniem potu.

Wydalanie z potem dużej ilości wody,

Wydalanie z potem dużej ilości wody,

chlorku sodowego i innych substancji

chlorku sodowego i innych substancji

mineralnych wpływa na gospodarkę wodną i

mineralnych wpływa na gospodarkę wodną i

mineralną ustroju i może doprowadzić do

mineralną ustroju i może doprowadzić do

odwodnienia tkanek oraz nadmiernego

odwodnienia tkanek oraz nadmiernego

zmniejszenia stężenia chlorku sodowego we

zmniejszenia stężenia chlorku sodowego we

krwi.

krwi.