24. Elementy

kompozycji

urbanistycznej

Pojęcie „ kompozycja”

KOMPOZYCJA

Jest

zespołem

właściwie

dobranych

i

celowo

uporządkowanych

elementów.
Jest wiele sposobów uzyskiwania przejrzystości
układu kompozycji, ale prawie wszystkie
opierają się na podstawowych i powszechnie
stosowanych czynnikach kompozycji, jakimi są:
proporcja,

rytm,

punkt,

dominanta

i

koncentracja oraz elementami kompozycji,
jakimi są: linia, płaszczyzna, bryła.

CZYNNIKI KOMPOZYCJI

PROPORCJA – przez proporcję rozumiemy

stosunek elementów kompozycji, które tworzą
dany układ. Stosunek ten oznacza również
współzależność między elementami a całością
kompozycji.

SYMETRIA - to układ elementów

rozmieszczonych w jednakowej odległości od
osi. Elementy usytuowane po jednej stronie osi
powtarzają się jak lustrzane odbicie po drugiej
stronie. Symetria wyraża skończoność,
statyczność, spokój, monumentalność.

RYTM – nazywamy powtórzenie w

równych odstępach czasu lub
przestrzeni jakiegoś zjawiska.
Regularność układu rytmicznego
polega na równomiernym podziale
odcinków linii, części powierzchni lub
przestrzeni za pomocą określonego,
powtarzającego się elementu. Rytm
możemy uzyskać przez różne
elementy budowlane: ogrodzenie,
schody, murki, ławki, rzeźby itp.

PUNKT - w kompozycji to wyznaczenie

jakiegoś elementu, wokół którego
będą komponowane elementy. Tak
rozumiany punkt stanowić będzie
punkt główny układu
kompozycyjnego odnoszącego się
zarówno do płaszczyzny jak i
przestrzeni. ( budynek, bryła pałacu,
miejsca o wybitnych walorach
krajobrazowych, miejsca przecięcia
się osi kompozycyjnych, ciągów
komunikacyjnych, rzeźby, fontanny)

DOMINANTA - często wyznaczony punkt

główny stanowi dominantę kompozycji –

taki układ, w którym jedną jego partię

wyróżniono szczególnie mocno,

akcentując to za pomocą roślinności lub

innych elementów. Kompozycja z

dominantą kładzie nacisk na określony

motyw np. architektoniczny, bryły,

pokroju, barwy, linii. Dominantę należy

stosować pamiętając o skali i

charakterze danej kompozycji. Element

dominujący różni się zawsze pewną

wyraźną cechą od otoczenia. Przyciąga

wzrok, który mimo woli musi się na nim

oprzeć.

ELEMENTY KOMPOZYCJI

LINIA– porządkuje kształty otoczenia, stwarza

wrażenie przestrzeni, to nie tylko kreski a profile,

krawędzie kształtu, granice. Linie w zestawieniach

roślinnych zdają się poruszać, falować, drgać i

kurczyć się. Linie wyobrażalne to linie osi

widokowych, zbieżności perspektywicznej,

horyzontu.

Układy poziome (horyzontalne) – krawędzie

schodów, linie dróg, uskoki terenowe, krawędzie

basenów, zbiorników wodnych ich przewaga daje

wrażenie zwiększenia przestrzeni, uspokojenia

kompozycji.

Układy pionowe (wertykalne) – krawędzie budynków,

obeliski, pergole, trejaże, słupki, ogrodzenia, ich

przewaga daje wrażenie zmniejszenia przestrzeni.

PŁASZCZYZNA – podstawa

rozmieszczenia wszystkich elementów,
wolna przestrzeń ograniczona liniami
lub ujęta w ramy zieleni. Kompozycja
płaszczyzny polega na proporcjonalnym
podziale jej powierzchni za pomocą
elementów liniowych i bryłowych i
dobraniu walorów kolorystycznych.

Płaszczyzna pozioma – trawnik, tafla

wody

Płaszczyzna pionowa – ściany budynków,

murków oporowych, ściany szpalerów i
żywopłotów.

BRYŁA – element trójwymiarowy,

podstawa kompozycji przestrzennej,
którą możemy zmniejszyć lub
zwiększyć przez odpowiednie
rozmieszczenie brył. Duża bryła jest
przeważnie motywem dominującym,
wymaga odpowiedniej przestrzeni i
odległości do oglądania, nie powinna
być stosowana na małych
założeniach.

KONTRAST – zestawienie dwóch lub

więcej elementów o cechach
przeciwstawnych sobie, np. wielkością,
barwą. Cechy zestawianych elementów
potęgują się. Najlepiej kontrastują ze
sobą przedmioty między, którymi
zachodzi wyważona proporcja.
Warunkiem kontrastu jest nie tylko
wyrażana różnica ale wyraźny związek.
Kontrast dotyczy również przestrzeni:
wolne (otwarte), zorganizowane
(zabudowane)

CIĄGI I POWTÓRZENIA brył – jest to

powtórzony w pewnych odstępach
określony motyw kompozycyjny. Gdy
odległości między pojedynczymi
motywami są małe to otrzymujemy
ciąg danych motywów, jednoczące
przestrzeń, wytwarzające wnętrza i
wprowadzające ład i harmonię do
kompozycji zieleni. Powtórzenia są
bardzo istotne pozwalają na ocenę
odległości.

 DZIĘKUJĘ 