Guzy mózgu

definicja

Najczęściej

nowotwory

ale także:



torbiele pajęczynówki



pasożyty



kilaki



gruźliczaki



ropnie

Guz

- patologia lokalizująca się w

przestrzeni wewnątrzczaszkowej –
wewnątrz (glejak) / pozamózgowo
(oponiak)

Objawy



Ogólne

- zależne od wzmożenia ciśnienia

śródczaszkowego, bezpośrednio przez
wzrost masy guza, obrzęk lub przez
narastanie wodogłowia



Ogniskowe

:

1. Ubytkowe - spowodowane masą guza i

obrzękiem otaczających struktur

2. Podrażnieniowe - napady padaczkowe

(bardzo charakterystyczne dla guzów
wolno rosnących)

objawy

W większym stopniu związane z

lokalizacją niż z budową guza

histologiczną

Zależne od tempa wzrostu guza
Guzy szybko rosnące szybko

powstają objawy ogólne, cechy
wzmożonego ciśnienia
śródczaszkowego.

Przebieg



na ogół stale postępujący



ostry początek przy krwawieniu do
guza przebieg „udarowy”

Objawy ogólne wzrostu

ciśnienia

śródczaszkowego



Bóle głowy



Nudności , wymioty chlustające



Tarcza zastoinowa



Zmiany tętna i oddechu



Napady padaczkowe – u małych dzieci nie

występuje bo mają nie zarośnięte szwy



Zaburzenia świadomości i zaburzenia psychiczne



Niekiedy objawy oponowe



Zaburzenia endokrynologiczne



Wglobienie (wklinowanie) – hak hipokampa pod

sierp (n. III , VI), migdałki do otworu wielkiego

Bóle głowy



Pierwszy objaw u 35% pacjentów w późniejszym

okresie u 70%



jeśli występują są na ogół stale, napadowo

zaostrzające się, o charakterze rozsadzającym



w guzach podnamiotowych na ogół zlokalizowane w

potylicy i promieniujące do karku



guzy komór, zwłaszcza III , bywają przyczyną

silnego, napadowego bólu głowy – nagle zatkanie

otworu Monroe i zaburzenia przepływu płynu

mózgowo –

rdzeniowego-napady Brunsa



Umiejscowienie nie ma znaczenia

lokalizacyjnego

Wymioty



Nagłe, chlustające



zwłaszcza przy zmianie pozycji głowy



niezależne od posiłków



często poranne !!!!



bez zwiastunów lub poprzedzone
nudnościami



Gł. U dzieci



Chód na szerokiej podstawie

Tarcza zastoinowa



Nie musi występować



zespół Foster- Kennedy’ego

: po jednej

stronie tarcza zastoinowa, po drugiej
zanik nerwu wzrokowego - przy
guzach zlokalizowanych u podstawy
płata czołowego ( po stronie zaniku)
nacieka nerw wzrokowy->zanik-> blada
tarcza nerwu wzrokowego po stronie
chorej, po stronie zdrowej obrzęk tarczy

Napady padaczkowe



Jako objaw wzrostu ciśnienia
śródczaszkowego



wynikające z lokalizacji guza( objaw
ogniskowy)



u 30% chorych



późny początek padaczki ( I raz u
dorosłego ) - zawsze podejrzewać
etiologię objawową, konieczne badania
neuroobrazowe

Guzy płata czołowego



Zaburzenia psychiczne- zab.
pamięci, zanik krytycyzmu, zmiana
zachowania, niestosowne reakcje ,
zmiana charakterologiczna,
otępienie , brak napędu



napady padaczkowe



niedowład dolnej gałązki n. VII
przeciwstronny ( ośrodkowy )



bezład (ataksja ) czołowy ( ataxia

frontalis) - przeciwstronny na skutek

uszkodzenia szlaku czołowo- mostowo-

móżdżkowego



ataksja chodu



astasia ( niemożność stania)



abasia ( niemożność chodzenia)



odruchy patologiczne: o. chwytny , o.

podeszwowy , o. toniczny ( o. Hermana ) ,

o. Buldoga ( trismus )

Guzy płata czołowego cd.

Guzy płata ciemieniowego



korowe zaburzenia czucia, głównie czucia
bólu i czucia głębokiego, dyskryminacyjnego,
upośledzenie dermoleksji – chory leży z
zamkniętymi oczami i różnicuje co rysujemy mu na
skórze



apraksja - w przeciwległych kończynach



agraphia



anomia - niemożność nazywania przedmiotów



afazja amnestyczna ( gdy lokal. w półkuli
dominującej)- mówi do czego służą przedmioty a
nie jak się nazywają



Czuciowe napady jacksonowskie-
rozprzestrzeniają się w połowie ciała



Korowe zaburzenia czucia

Guzy płata skroniowego



Afazja czuciowa



napady padaczkowe ( tzw.
skroniowe)



niedowidzenie połowicze lub
kwadrantowe



niekiedy zaburzenia psychiczne

Guzy płata potylicznego



Niedowidzenie połowicze lub

kwadrantowe po stronie przeciwnej



niekiedy osłabienie ostrości wzroku



omamy wzrokowe – objaw

podrażnieniowy



agnozja wzrokowa - niezdolność

rozpoznawania przedmiotów i znaków

na rycinach- gdy guz uciska też drugi

płat potyliczny

Guzy móżdżku



Objawy móżdżkowe - po stronie
ogniska przy zajęciu jednej półkuli,
obustronnie przy zajęciu robaka



wczesne objawy wzmożenia ciśnienia
śródczaszkowego ( ucisk na IV komorę)



przymusowe ustawienie głowy ( na
jeden bark, co spowodowane jest
potrzebą zapobieżenia podwójnemu
widzeniu przy uszkodzeniu nerwu VI )

Guzy móżdżku c.d.



napady Brunsa - zależne od
pozycji ciała , gwałtownie
wyrażone objawy: głównie bóle
głowy i chlustające wymioty

Guzy kąta mostowo-

móżdżkowego



Najczęściej nerwiak n. VIII i
oponiaki



tinitus - szumy uszne i postępujące
osłabienie słuchu , niekiedy
zawroty głowy



później: porażenie nerwu VII ,
zaburzenia ze strony n. V , objawy
móżdżkowe, zespół nadciśnienia

Neuroborelioza



W MRI :

1.

SM

2.

Rozsiany proces neo

Klasyfikacja guzów

wewnątrzczaszkowych

WHO

1.

Neuroektodermalne ( najczęściej, 42-60 %)



Astrocytoma (gwiaździaki) – wywodzą się z astrogleju



Oligodendroglioma (skąpodrzewiaki)



Ependymoma i plexus papilloma (wyściólczaki i

brodawczaki splotów pajęczynówkowych) prosukują

plyn mozgowo - rdzeniowy



Pinealoma (szyszyniaki) – wywodzą się z komórek

szyszynki



Gangliocytoma (nerwiaki zwojowe)



Medulloblastoma (rdzeniak) wywodzą się z komorek

slabo zróżnicowanych i embrionalnych

2.

guzy z osłonek nerwowych

3.

guzy z opon i towarzyszących struktur

4. pierwotne chłoniaki
5. guzy pochodzenia naczyniowego
6. Rozrodczaki
7. guzy przerzutowe
8. Znieksztalcenia naczyniowe
9. Guzy przedniego plata przysadki
10. Guzy niesklasyfikowane
11.Inne guzy dysontogenetyczne i

schorzenia guzopodobne

Lokalizacja



Częściej nadnamiotowo < 3 r.ż. i >
10 r.ż.



Częściej podnamiotowo 3 - 10 r.ż.

Gwiaździaki

( astrocytoma)



Stanowią 30% glejaków i ok. 11-13%
wszystkich guzów mózgu



dobrze zróżnicowane ( I i II st) częściej u
osób młodych - tylny dół czaszki, móżdżek,
bardzo dobre rokowanie, długi wywiad,
zwykle dobrze odgraniczone, rzadko
naciekają, powolny wzrost. Wywiad 1- 2letni
zwykle wieloletni, rokowanie bardzo dobre,
wieloletnie przeżycie po calkowitym
usunięciu guza, niekiedy wznowy

Gwiaździaki

( astrocytoma) cd.



bardziej anaplastyczne ( III i IV st) w

wieku średnim - nadnamiotowo, w półkulach

mózgu, naciekają, usunięcie w całości

niemożliwe, bardzo krótki wywiad,

wysoki stopień zlośliwości



IV stopień (glioblastoma multiforme)

–

Wysoki stopień złośliwości

–

Zlokalizowany w obu półkulach

–

Szybki naciekający wzrost

–

Krótki wywiad, tygodnie do kilku miesięcy

–

Najczęściej 40- 60 rok życia, rzadko dzieci

–

Rokowanie bardzo złe

Skąpodrzewiaki

(oligodendroglioma)



35- 45 r.ż.



4-6 % glejaków



Lokalizacja: 90% nadnamiotowo ( głównie w
półkulach), 10-20 % w k. III i kk. bocznych



zwapnienia w obrębie guza - 90%



powolny wzrost



napady padaczkowe w 70% przypadków



częste wznowy po 3- 5 latach



przeżycie 5 letnie po operacji+radioterapii 85%

Wyściółczaki

(ependymoma)



Na ogół u dzieci i młodzieży



podnamiotowo 50- 60 %,

najczęściej k. IV



pierwsze objawy często związane ze

wzrostem ciśnienia śródczaszkowego



przeżycie 5 letnie po operacji+

radioterapii 80%



Rokowanie: przeżycie 5 letnie – 80% w

przypadku lokalizacji nadnamiotowej

Rdzeniaki

(medulloblastoma)



Najczęściej u dzieci( 1 i 2 dekada)



10 % glejaków i 30 % guzów

podnamiotowych



lokalizacja w 90% w dolnej części

robaka, także w półkulach móżdżku



bardzo złośliwy, wzrost

naciekający, często utrudnienia

przepływu PMR, rozsiew drogami

płynowymi

Rdzeniaki cd.



Leczenie chirurgiczne+
radioterapia+ chemioterapia



częste wznowy!



75 - 80% pierwsze objawy
związane z zespołem nadciśnienia
śródczaszkowego spowodowanym
wodogłowiem

Nerwiak osłonkowy

(neurinoma,schwnnoma)



8% guzów wewnątrzczaszkowych



najczęściej nerwiaki nerwu

słuchowego



niekiedy w chorobie Recklinghausena

( wówczas często obustronnie)



objawy guzów kąta mostowo-

móżdżkowego



Leczenie:operacyjne



Rokowanie: dobre

Oponiaki (meningioma)



14% wszystkich guzów wewnątrzczaszkowych



zazwyczaj łagodne



40- 50 r.ż. , u kobiet 2x częściej



lokalizacja; najczęściej przystrzałkowo,
następnie skrzydło kości klinowej, sklepistość,
tylny dół czaszki



Powolny wzrost



Często napady padaczkowe są pierwszym
objawem

Naczyniak płodowy

(hemangioblastoma)



1,5- 2% guzów wewnątrzczaszkowych,

7-12% guzów tylnej jamy czaszki



90% podnamiotowo



w 70% struktura torbielowata



najczęściej 30-40 r.ż.



Często towarzyszą naczyniaki siatkówki,

torbiele trzustki, torbielowatość nerek



Leczenie: operacyjne + radioterapia

Czaszkogardlak

(craniopharyngioma)



Najczęściej u dzieci i osób młodszych, szczyt
zachorowań w 2 dekadzie życia



lokalizacja: na ogół nadnamiotowo, niekiedy
wewnątrzsiodłowo, rzadko w obrębie III komory



często zwapnienia, torbiele



w 70% objawy niedoczynności przysadki, przy
ucisku na skrzyżowanie wzrokowe - zaburzenia
pola widzenia. DAJE OBJAWY Z PRZYSADKI



leczenie operacyjne (często niemożliwe calkowite
usunięcia guza)+ radioterapia

Gruczolaki przysadki



8-14 % guzów
wewnątrzczaszkowych



na ogół nie rosną w sposób
naciekający, w 5% nieinwazyjne



75% czynny hormonalnie i
wydzielają: PRL, GH, ACTH, inne
hormony



najczęściej 30-50 r.ż.

Gruczolaki przysadki cd.



Przebieg:

- okres wzrostu

wewnątrzsiodłowego( mikrogruczolak) -

zaburzenia endokrynologiczne w przypadku

guzów hormonalnie czynnych, w miarę

wzrostu guza może wystąpić wtórna

niedoczynność przysadki

-

okres ekspansji pozasiodłowej - objawy

wywołane uciskiem na skrzyżowanie

wzrokowe

-

Do leczenia galactinomy-bromokryptyna

Guzy przerzutowe



Najczęściej przerzutują: rak oskrzeli, sutka,
czerniak, rak nerki , okrężnicy



często w chwili manifestacji klinicznej - przerzuty
mnogie



na ogół kształt kulisty, często towarzyszy obrzęk



w raku oskrzeli objawy związane z ogniskiem
przerzutowym, mogą być pierwszą manifestacją
choroby



postępowanie zależy od stanu ogólnego pacjenta,
typu guza pierwotnego, stadium rozwoju choroby
nowotworowej

GUZY RDZENIA

1.

Zewnątrzrdzeniowe – oponiaki,
nerwiaki oslonkowe, nerwiaki
wlókienkowe, mięsaki, tluszczaki,
czerniaki, skórzaki, naczyniaki

2.

Wewnątrzrdzeniowe – glejaki,
wyściólczaki, rzadko: gruźliczaki,
naczyniaki, tluszczaki, guzy
przerzutowe

GUZY

ZEWNĄTRZRDZENIOWE



Niedowład spastyczny, później ucisku



Porażenie wiotkie – ucisk przedniej powierzchni

rdzenia lub guzy ogona końskiego



Nierzadko zespól Browna – Sequarda

(połowicza przerwa rdzenia)



Zaburzenia czucia wszystkich rodzajów powoli

narastające, o 1-2 poniżej miejsca właściwego

ucisku



Nad górną granicą pas przeczulicy



Wczesne zaburzenia naczynioruchowe



Poprzedzające bóle korzeniowe



Powolny , postępujący przebieg

GUZY

WEWNĄTRZRDZENIOWE



Powolny przebieg, bez zwolnień



Rozszczepione zaburzenie czucia



Brak poprzedzających długo trwałych bólów

korzeniowych



Późno zaburzenie czynności zwieraczy



Bóle mniej intensywne, raczej rozlane oddalone

od miejsca



Dominują objawy ruchowe



Niedowład wiotki



Granica górna-najwyższe granica zab. czucia



Granica dolna – najwyższy poziom wywołujący

odruchy obronne

ZESPÓL UCISKOWY

RDZENIA (ZESPÓL

SICARDE – FROINA)



Patologiczna próba Queckenstedta-wykonywana w trackie
pobierania PMR. Uciskamy na żyły szyjne co powoduje wzrost
ciśnienia wewnątrzczaszkowego, a co za tym idzie również
zwiększenie ciśnienia PMR. (do 600 mm H20 i więcej-wynik
próby fizjologiczny)Jeśli w kanale znajduje się przeszkoda to
ucisk żył szyjnych nie odbija się na ciśnieniu płynu mózgowo-
rdzeniowego w igle wkłutej do kanału kregowego w okolicy
lędżwiowej. (wynik próby patologiczny gdy P nie wzrasta)



Zmiany w płynie mózgowo –rdzeniowym



Rozszczepienie bialkowo – komórkowe



Płyn żółty, często krzepnie, rozszczepienie białkowo-
komórkowe



Z. Froina – głównie w guzach zewnątrzrdzeniowych

LECZENIE GUZÓW MÓZGU

I RDZENIA



Operacyjne



Chemioterapia



Radioterapia



Zachowawcze – leki
przeciwobrzękowe (sterydy,
mannitol, glicerol, furosemid),
p/padaczkowe

GUZY

ZEWNĄTRZRDZENIOWE

:



Oponiaki



Nerwiak osłonkowy



Czerniak



Nazcyniak



Skórzaki



Nerwiak włóknikowy

GUZY

WEWNĄTRZRDZENIOWE

:



Tłuszczak



Przerzuty



Glejak



Wyściółczak



Gruzliczak



naczyniak

Położenie :



1. Wysoko



Próba Queckenstedta (-)



Próba S... ( +)



2. Nisko



Próba Queckenstedta (+)



Próba S... (+)