Elementy

otoczenia

przedsiębiorstwa

Patrycja Gniadzik

Magdalena Cupryjak

Mateusz Jarzębski

Plan prezentacji

I. Otoczenie i jego podział
II. Charakterystyka otoczenia bliższego
III.Charakterystyka otoczenia dalszego
IV.Elementy kontrolowane przez

przedsiębiorstwo

V. Pytania kontrolne

I. Otoczenie

Całokształt

zjawisk,

procesów

instytucji

kształtujących jego stosunki wymienne, możliwości
sprzedaży,

zakresy

działania

perspektywy

rozwojowe. Czynniki te mają wpływ na działalność
prowadzoną przez przedsiębiorstwo, które stale
wchodzi z nimi w różnego rodzaju interakcje.
Otoczenie

stanowi

siłę

zewnętrzną

wobec

przedsiębiorstwa, które nie ma na część czynników
wpływu

Źródło: K.Wach, Regionalne otoczenie małych i średnich przedsiębiorstw, Wydawnictwo UEK,
Kraków 2008

Przedsiębiors

two

Mikrootocze

nie

Makrootocze

nie

Źródło: opracowanie własne

Konieczność badania otoczenia

przedsiębiorstwa:

 Ze względu na zmienność otoczenia
 Ze względu na nowe możliwości
 Ze względu na nowe zagrożenia
 Ze względu na nowe wyzwania
 Ze względu na nowe potrzeby

Źródło: K.Wach, Regionalne otoczenie małych i średnich przedsiębiorstw, Wydawnictwo UEK,
Kraków 2008

Otoczenie

przedsiębiorstwa –

podział

Otoczenie przedsiębiorstwa można podzielić
na dwie części:

• otoczenie bliższe (inaczej mikrootoczenie –

konkurencyjne, branżowe, sektorowe),

• otoczenie dalsze (makrootoczenie).

Źródło: Otoczenie przedsiębiorstwa [w:] http://www.findict.pl/slownik/otoczenie-przedsiebiorstwa
(19.03.2016).

II. Charakterystyka

mikrootoczenia

Otoczenie bliższe dla

firm

Otoczenie bliższe nie jest jednakowe dla
wszystkich firm.
Jest to ta część czynników, które w sposób
bezpośredni oddziałują na przedsiębiorstwo.
Może mieć na te czynniki wpływ, w zależności
od posiadanej siły związanej z osiągniętą pozycją
konkurencyjną. Im lepsza pozycja firmy, tym większy
możliwy wpływ.

Źródło: Otoczenie przedsiębiorstwa [w:] http://www.findict.pl/slownik/otoczenie-przedsiebiorstwa
(19.03.2016).

Otoczenie bliższe –

konkurencyjne,

sektorowe,

technologiczne,

przemysłowe

Otoczenie konkurencyjne przedsiębiorstwa, określone jest
też jako bliższe, sektorowe, technologiczne, przemysłowe.
Mikrootoczenie to ogół instytucji, podmiotów i warunków,
które wpływają na przedsiębiorstwo i na które
przedsiębiorstwo może wpływać. W skład otoczenia
konkurencyjnego wchodzą wszystkie podmioty gospodarcze,
które mają z przedsiębiorstwem powiązania kooperacyjne
lub konkurencyjne. Otoczenie bliższe jest łatwiejsze
do zidentyfikowania i obserwacji, gdyż z powodu bezpośrednich
interakcji z jego uczestnikami można przewidzieć ich przyszłe
strony, reakcje i zachowania.

M. Pusiarski, Analiza otoczenia przedsiębiorstwa [w:] http://www.e-
hipokrates.com/assets/pliki/ANALIZA_OTOCZENIA_PRZEDSIEBIORSTWA.pdf (dostęp: 26.03.2016).

Otoczenie bliższe

a otoczenie dalsze

Zasięg oddziaływania otoczenia:
• otoczenie konkurencyjne określa warunki

funkcjonowania i rozwoju przedsiębiorstwa
w

danym

sektorze

danym

geograficznie rynku,

• dalsze oddziałuje na wszystkie przedsiębiorstwa

w danym kraju niezależnie od ich lokalizacji
i dziedziny działalności.

M. Pusiarski, Analiza otoczenia przedsiębiorstwa [w:] http://www.e-
hipokrates.com/assets/pliki/ANALIZA_OTOCZENIA_PRZEDSIEBIORSTWA.pdf (dostęp: 26.03.2016).

Sektor istotny

dla otoczenia bliższego

M. Porter definiuje sektor jako „część przemysłu grupującego
przedsiębiorstwa produkujące wyroby bądź usługi o podobnym
przeznaczeniu

sprzedaje

na tym samym geograficznie rynku”.

• wyodrębnienie

produktowe

(jakie

produkty

należą

do tego samego sektora, a jakie są substytutami),

• wyodrębnienie geograficznie sektora (na jakim terenie są

sprzedawane

produkty

przedsiębiorstwa

(region,

kraj,

kontynent)).

M. Pusiarski, Analiza otoczenia przedsiębiorstwa [w:] http://www.e-
hipokrates.com/assets/pliki/ANALIZA_OTOCZENIA_PRZEDSIEBIORSTWA.pdf (dostęp: 26.03.2016).

Elementy mikrootoczenia

to różnego rodzaju

podmioty

gospodarcze

• dostawcy surowców, materiałów i innych niezbędnych dla

funkcjonowania danego przedsiębiorstwa składników,

• pośrednicy, czyli podmioty, które pośredniczą w przepływie

towarów między różnymi podmiotami, np. firmy transportowe,
hurtownicy,

• konkurenci, a więc inne firmy należące do danego sektora,

danej branży,

• klienci korzystający z usług lub zakupujący produkty

przedsiębiorstwa,

• lokalne samorządy i lokalni mieszkańcy, którzy mogą mieć

bezpośredni wpływ na działalność przedsiębiorstwa (dotyczy
przede wszystkim przedsiębiorstw wywierających wpływ na
lokalne otoczenie,
np. poprzez wpływ na środowisko).

Otoczenie przedsiębiorstwa [w:] http://www.findict.pl/slownik/otoczenie-przedsiebiorstwa (19.03.2016).

Elementy

mikrootoczenia –

podział II

• konkurenci i potencjalni konkurenci,
• dostawcy surowców i materiałów i części,
• klienci i odbiorcy dóbr,
• producenci dóbr substytucyjnych i
komplementarnych,
• interesariusze wewnętrzni,
• interesariusze zewnętrzni.

M. Pusiarski, Analiza otoczenia przedsiębiorstwa [w:] http://www.e-
hipokrates.com/assets/pliki/ANALIZA_OTOCZENIA_PRZEDSIEBIORSTWA.pdf (dostęp: 26.03.2016).

Modele rynku

Działania w sektorze muszą być dostosowane
do panującego modelu rynku.
Wyróżniamy cztery główne modele rynku i
panującej w nim konkurencji:
• monopol,
• oligopol,
• konkurencję monopolistyczną,
• konkurencję doskonałą.

M. Pusiarski, Analiza otoczenia przedsiębiorstwa [w:] http://www.e-
hipokrates.com/assets/pliki/ANALIZA_OTOCZENIA_PRZEDSIEBIORSTWA.pdf (dostęp: 26.03.2016).

Źródło: Otoczenie bliższe przedsiębiorstwa [w:] http://images.slideplayer.pl/3/849532/slides/slide_4.jpg
(dostęp: 26.03.2016

Charakterystyka

podmiotów

mikrootoczenia

Konkurenci (odbiorcy), to wszyscy ci, którzy płacą
za nabywane wyroby lub usługi przedsiębiorstwa.
Odbiorca to konsument, odbiorca przemysłowy
oraz przedsiębiorstwa handlowe (hurtownicy i detaliści).
Popyt na towary jest uwarunkowany między innymi
stylem życia konsumentów.

M. Pusiarski, Analiza otoczenia przedsiębiorstwa [w:] http://www.e-
hipokrates.com/assets/pliki/ANALIZA_OTOCZENIA_PRZEDSIEBIORSTWA.pdf (dostęp: 26.03.2016).

Charakterystyka podmiotów

mikrootoczenia cd.

Dostawcy to organizacje dostarczające zasoby innym
organizacjom. Każde przedsiębiorstwo korzysta z usług
dostawców. Jedni dostarczają surowce, półprodukty,
części, inne środki trwałe czy wyposażenie.
Banki

pośrednicy

kredytowi

dostarczają

niezbędnego kapitału do prowadzenia działalności
gospodarczej.
Pośrednicy pracy dostarczają zasobów ludzkich.
Istnieją również dostawcy informacji ułatwiającej
działalność

przedsiębiorstwa

oraz

firmy

wyspecjalizowane w przetwarzaniu informacji na
użytek przedsiębiorstw.

M. Pusiarski, Analiza otoczenia przedsiębiorstwa [w:] http://www.e-
hipokrates.com/assets/pliki/ANALIZA_OTOCZENIA_PRZEDSIEBIORSTWA.pdf (dostęp: 26.03.2016).

Charakterystyka podmiotów

mikrootoczenia cd.

Do grupy interesariuszy wewnętrznych należą akcjonariusze
(właściciele), pracownicy i zarząd przedsiębiorstwa. Właściciele
odgrywają

największą

rolę

zarządzaniu

organizacją,

ponieważ w firmach mają swoje udziały i starają się wpływać
na kierownictwo firmy.
Interesariusze zewnętrzni to banki, środki masowego przekazu,
organizacje społeczne, polityczne. Są to grupy interesu,
wywierające wpływ na prowadzoną przez firmę działalność
gospodarczą. Te grupy interesu nie dysponują oficjalnymi
atrybutami władzy, lecz mogą wywierać znaczny wpływ,
wykorzystując

środki

masowego

przekazu

do zwrócenia uwagi opinii publicznej na swoje racje. Przykładem
takich grup może być Federacja Konsumentów, Sanepid, PIP,
Greenpeace.

M. Pusiarski, Analiza otoczenia przedsiębiorstwa [w:] http://www.e-
hipokrates.com/assets/pliki/ANALIZA_OTOCZENIA_PRZEDSIEBIORSTWA.pdf (dostęp: 26.03.2016).

III. Charakterystyka

makrootoczenia

Otoczenie dalsze to czynniki o szerszym zasięgu,
które w podobny sposób wpływają na działania
wszystkich podmiotów gospodarczych obecnych na
danym rynku. Są z reguły niezależne od
przedsiębiorstwa i dlatego musi się ono do tych
czynników dostosować.

G. Gierszewska, M. Romanowska, Analiza strategiczna przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa 2014

Demograficzne

Ekonomiczne

Polityczno-prawne

Społeczno-kulturowe

Techniczne

Przyrodnicze

Międzynarodowe

Elementy:

Demograficzne:

 Wielkość i struktura wg płci
 Struktura społeczeństwa wg wieku danego kraju,
 Tempo przyrostu naturalnego
 Gęstość zaludnienia
 Struktura gospodarstw domowych

Źródło: Słownik Finansowy:

http://www.findict.pl/slownik/otoczenie-przedsiebiorstwa

Steinmann H., Schreyógg G. (1998), Zarządzanie. Podstawy kierowania przedsiębiorstwem.
Koncepcje, funkcje, przykłady, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.

Ekonomiczne:

 Tempo przyrostu dochodu narodowego oraz jego

podział

 Poziom rozwoju gospodarczego
 Polityka gospodarcza realizowana w danym kraju,

rozkład dochodów ludności

 Stopień oszczędności i zadłużenia społeczeństwa
 Dostępność kredytów zarówno dla

przedsiębiorstw, jak i dla gospodarstw domowych

Źródło: Słownik Finansowy:

http://www.findict.pl/slownik/otoczenie-przedsiebiorstwa

Steinmann H., Schreyógg G. (1998), Zarządzanie. Podstawy kierowania przedsiębiorstwem.
Koncepcje, funkcje, przykłady, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.

Polityczno-prawne:

 Stałość przepisów prawnych
 Obszar i jednoznaczność obowiązujących

uregulowań

 Stopień ingerencji władzy w gospodarkę lub pełen

liberalizm w tym zakresie;

Źródło: Słownik Finansowy:

http://www.findict.pl/slownik/otoczenie-przedsiebiorstwa

Steinmann H., Schreyógg G. (1998), Zarządzanie. Podstawy kierowania przedsiębiorstwem.
Koncepcje, funkcje, przykłady, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.

Społeczno-kulturowe:

 Poziom wykształcenia społeczeństwa
 Tradycje danego kraju
 Zróżnicowanie kulturowe na obszarze państwa
 Przestrzegane przez ludność normy etyczne i

moralne

Źródło: Słownik Finansowy:

http://www.findict.pl/slownik/otoczenie-przedsiebiorstwa

Steinmann H., Schreyógg G. (1998), Zarządzanie. Podstawy kierowania przedsiębiorstwem.
Koncepcje, funkcje, przykłady, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.

Techniczne:

 Nowe technologie
 Tempo zmian zachodzących w technice i

technologii przemysłu

 Częstość pojawiania się nowych produktów,
 Stosunek do wprowadzanych innowacji
 Łatwość ich wprowadzenia do użytkowania

innowacji i wynalazków

Źródło: Słownik Finansowy:

http://www.findict.pl/slownik/otoczenie-przedsiebiorstwa

Steinmann H., Schreyógg G. (1998), Zarządzanie. Podstawy kierowania przedsiębiorstwem.
Koncepcje, funkcje, przykłady, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.

Przyrodnicze:

 Panujące w danym kraju warunki ekologiczne
 Dostępne na jego obszarze surowce naturalne
 Koszty pozyskania energii oraz tempo ich wzrostu
 Wymagania środowiska naturalnego
 Ochrona środowiska naturalnego
 Czynniki klimatyczne

Źródło: Słownik Finansowy:

http://www.findict.pl/slownik/otoczenie-przedsiebiorstwa

Steinmann H., Schreyógg G. (1998), Zarządzanie. Podstawy kierowania przedsiębiorstwem.
Koncepcje, funkcje, przykłady, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.

Międzynarodowe:

 Umowy międzynarodowe
 „Technologiczne” sąsiedztwo
 Współdziałania między krajami
 Tendencje w stosunkach międzynarodowych

Źródło: Słownik Finansowy:

http://www.findict.pl/slownik/otoczenie-przedsiebiorstwa

Steinmann H., Schreyógg G. (1998), Zarządzanie. Podstawy kierowania przedsiębiorstwem.
Koncepcje, funkcje, przykłady, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.

Reakcje

przedsiębiorstwa

OTOCZENI

odkrywcza

kreatywna

stabilna

reaktywna

antycypują

IV. Elementy

kontrolowane przez

przedsiębiorstwo

Elementy kontrolowane

Elementy kontrolowane przez przedsiębiorstwo
wpływają bezpośrednio na poziom realizacji jego
zamierzeń,

mierzonych

osiągnięciami,

zaniedbaniami

czy

popełnionymi

błędami.

Działania z tym związane podyktowane są potrzebą
dostosowania się do warunków stwarzanych przez
elementy - czynniki, na które przedsiębiorstwo nie
ma wpływu.

Źródło: Słownik Finansowy:

http://www.findict.pl/slownik/otoczenie-przedsiebiorstwa

Podział elementów

kontrolowanych

elementy otoczenia kontrolowane przez zarząd

przedsiębiorstwa

elementy otoczenia kontrolowane przez służby

marketingowe przedsiębiorstwa

Źródło: Słownik Finansowy:

http://www.findict.pl/slownik/otoczenie-przedsiebiorstwa

Elementy kontrolowane przez

zarząd przedsiębiorstwa

zakres działań przedsiębiorczych

cele przedsiębiorstwa

rola służb marketingowych w przedsiębiorstwie

pozycja i sposób współdziałania pozostałych

układów funkcjonalnych przedsiębiorstwa

sposób kształtowania kultury organizacyjnej (styl

organizacji)

Źródło: Słownik Finansowy:

http://www.findict.pl/slownik/otoczenie-przedsiebiorstwa

Elementy kontrolowane przez

służby marketingowe

przedsiębiorstwa

rynek docelowy

cele programów

kształtowanie organizacji działalności

marketingowej

instrumenty marketingu

informacja

Źródło: Słownik Finansowy:

http://www.findict.pl/slownik/otoczenie-przedsiebiorstwa

Pytania kontrolne

• Wymień podział otoczenia przedsiębiorstwa.
• Jakie są przykładowe otoczenia bliższe dla firm?
• Jakie są elementy mikrootoczenia?
• Jaka jest różnica między mikrootoczeniem a

makrootoczeniem?

• Kto jest interesariuszem wewnętrznym a kto

zewnętrznym?

• W jakim modelu może działać przedsiębiorstwo? Czym

się te modele charakteryzują?

• Co wchodzi w skład otoczenia dalszego?
• Kto i jak może kontrolować działania przedsiębiorstwa?